Kafli 1

Question 1

Dómstólarnir 3 í réttri röð

Answer 1

Héraðsdómur - Landsréttur - Hæstaréttur

Question 2

Undirgreinar lögfræðinnar

Answer 2

Fjármunaréttur
Persónuréttur
Umhverfisréttur

Question 3

Hvernig réttur gildir á Íslandi?

Answer 3

Meginlandsréttur

Question 4

Fasteign

Answer 4

Afmarkaður hluti af yfirborði jarðar ásamt öllu því sem tryggilega er við landið fesr. Allt annað er lausafé

Question 5

Réttarreglur íslenska ríkisins skiptast í…

Answer 5

Allsherjarrétt og eignarrétt (þjóðaréttur utanlands)

Question 6

Allsherjarréttur (hvað er það og 4 undirflokkar s, s, r, r)

Answer 6

Samskipti ríkisvalds til borgara

Stjórnskipunarréttur, stjórnsýsluréttur, refsiréttur, réttarfar

Question 7

Stjórnskipunarréttur fjallar um…

Answer 7

….stjórnskipun ríkisins og æðstu stjórn þess

Question 8

Stjórnsýsluréttur (5)

Answer 8

Stjórnsýslan, Stjórnarráð Íslands, sveitafélög, opinberar stofnanir, opinberir starfsmenn

Question 9

Refsiréttur

Answer 9

Fjallar um þær reglur sem gilda um afbrot og refsingar

Question 10

Réttarfar

Answer 10

Reglur sem gilda um meðferð mála fyrir dómstólum og hjá stjórnvöldum við fullnustu réttinda.

Question 11

Eignaréttur (hvað er það og 4 undirflokkar p, s, e, f)

Answer 11

Samskipti borgaranna innbyrðis

Persónuréttur, sifjaréttur, erfðaréttur, fjármunaréttur

Question 12

Þjóðaréttur

Answer 12

Utanlands

Question 13

Rétthæfi

Answer 13

Hæfileikinn til þess að geta átt réttindi og borið skyldur að lögum, hann hafa allir menn

Question 14

Gerhæfi

Answer 14

Hæfileiki til þess að ráða sér og réttindum sínum sjálfur, svo gilt sé að lögum

Question 15

Lögræði

Answer 15

Er fólgið í því að hafa tvær tilteknar tegundir gerhæfis, sjálfræði og fjárræði

Question 16

Réttarheimildir

Answer 16

Dómstólar nota réttarheimildir til að komast að niðurstöðu og rökstyðja hana

Question 17

Skilgreining á hugtakinu réttarheimild

Answer 17

Viðhlítnandi stoð eða grundvöllur undir réttarreglu

Question 18

Tegundir réttarheimilda (7)

Answer 18

Sett lög
Réttarvenja
Fordæmi
Lögjöfnun
Eðli máls
Meginreglur laga
EES-samningurinn

Question 19

Sett lög (skiptast í…)

Answer 19

Skiptast í:
Stjórnarskipunarlög - Alþingi
Almenn lög - Alþingi
Bráðabirgðalög - ráðherra
Reglugerðir - ráðherra

Question 20

Bráðabirgðalög (6)

Answer 20

Eru sett af ráðherra

Þau eru sett þegar að það er brýn nauðsyn að taka á einhverju máli

Þingmenn mega ekki vera í vinnunni á meðan (þinghlé)

Lögin verða að fylgja stjórnarskránni

Það þarf að leggja frumvarpið strax fyrir Alþingi þegar það kemur saman.

Innan sex vikna frá setningardegi Alþingis þarf frumvarpið að hafa verið samþykkt sem lög eða þau falla úr gildi og þá þarf ekki að fara eftir þeim

Question 21

Réttarvenja (8)

Answer 21

(Menn hafa hagað sér lengi með tilteknum hætti, vegna þess að þeir hafa talið sér það heimilt eða skylt)

Er mat dómstóla á venjum

Fer eftir aldri venjunnar

Má ekki vera í andstöðu við stjórnarskrá

Afstaða almennings til venjunnar

Efni venjunnar

Það er ekki hægt að vita hvort venja sé til fyrr en dómstólar hafi sagt það

Dómar Hæstaréttar Íslands og Landsréttar

Venja geta orðið að lögum frá Alþingi þegar að það er búið að dæma samkvæmt venjunni

(Dómur um bjórlíki)
(Dómur um bætur fyrir líkamstjón)

Question 22

Fordæmi (3)

Answer 22

Fordæmi er regla sem er ekki skráð, en það sem hún byggir á er skráð

Dómsúrlausn hefur gengið um tiltekið réttaratriði sem er ólögfest og hún sé síðan notuð sem fyrirmynd í síðara dómsmáli

Fordæmi var í raun fyrst réttarvenja en verður að fordæmi þegar að réttarvenjan hefur verið notuð í dómi

(Dómur um kosningaréttar neytt í gæsluvarðhaldi)
(Dómur um sódavatnsflösku)

Question 23

Lögjöfnun (3)

Answer 23

Þegar að það er ekkert lagaákvæði (ekki réttarvenja eða fordæmi til um ágreininginn) þá er horft á lögjöfnun ef það er til lagaákvæði um eitthvað sambærilegt tilvik, þá má nota það lagaákvæði um ágreininginn

Það má nota lögjöfnun ef það er ekki til réttarregla eða réttarvenja

Það er dómari/dómarar sem komast að niðurstöðu um þegga

Question 24

Eðli máls (1)

Answer 24

Þegar að dómari finnur enga réttarheimild en þarf að komast að niðurstöðu þá dæmir hann eftir því hvað honum finnst skynsamlegast, réttlátast og eðlilegast að gera

(Dómur um harðræði lögregluþjóna)

Question 25

Meginreglur laga

Answer 25

Þegar að nokkur lög eru lesin af dómaranum og það er sirka sama meginregla í öllum lögunum, þá er dæmt eftir þeirri meginreglu

(Dómur um fóstureyðingu hafnað)

Question 26

EES-samningurinn (2)

Answer 26

Samningurinn er réttarheimild afþví að Ísland fer gjarnan eftir niðurstöðu EFTA dómstólsins

Frjáls vöruviðskipti, frjáls för launþega, frjáls þjónustustarfsemi, frjálsir fjármagnsflutningar

Question 27

Hvar verða reglugerðir til?

Answer 27

?????

Question 28

Fjárlög

Answer 28

frumvarp lagt fram við hvert reglulegt Alþingi
í því er greinargerð um tekjur ríkisins og gjöld
Gildistími 1 fjárhagsár

Question 29

Hvernig virkar breyting á stjórnarskrá eða nýjum lögum? (5)

Answer 29

Breyting á lögum
Frumvarp 1. umræða

Nefnd alþingismanna ræðir saman og skilar áliti

2. umræða, kosið hvort frumvarpið eigi að fara í 3. umræðu eða ekki

Í 3. umræðu er rætt um framvarpið í heild sinni og atkvæðagreiðsla skýrir hvort frumvarpið verður að lögum eða ekki

Stjórnarskrárbreytingu frumvarp

3 umræður og ef samþykkt er rofið þing, boðað til kosninga og eftir þær þarf á ný að leggja breytingarnar fyrir og fara í gegnum 3 umræður, ef það er samþykkt er stjórnarskránni breytt

Question 30

Tegundir LÖGSKÝRINGA (4)

Answer 30

Almenn lögskýring
Þrengjandi lögskýring
Rýmkandi lögskýring
Gagnályktun

Question 31

Almenn lögskýring (dæmi um gos)

Answer 31

Þegar að lagaákvæðið er nákvæmlega það sem stendur

Gos bannað í skóla (útaf gleri)

Question 32

Þrengjandi lögskýring (dæmi um gos)

Answer 32

Þegar að lagaákvæðið er þrengt og lögin ná ekki yfir lög sem féllu undir almenna lögskýring

Þá má koma með gos í plasti afþví að almenna lögskýringin var sú að glerið var bannað en ekki gosið sjálft

Question 33

Rýmkandi lögskýring

Answer 33

Þegar að ákvæði er rýmkað til þess að ákvæðið nái yfir meira heldur en það segi til

Vatn í gleri líka bannað

Question 34

Gagnályktun

Answer 34

Þegar að allt sem er ekki talið upp er leyft/bannað

Þá er bara bannað það sem er akkúrat skrifað að sé bannað.
Dæmi: Ef það stendur að bannað sé að fara með hníf inn í búð og einhver tekur byssu þá getur hann sagt að það hafi ekkert staðið um að bannað væri að taka byssu bara hníf

Question 35

LögskýringaGÖGN

Answer 35

Gögn sem skýra út lögin og lagagreiningar

Frumvarp til laga
Greinargerð með frumvörðum
Umræður á Alþingi
Umræður í nefndum á Alþingi
Kenningar fræðimanna
Dómsniðurstöður þar sem lög eru túlkuð og skýrð

Question 36

Hvenær má fyrst dæma eftir lögum?

Answer 36

Þegar búið er að birta lögin opinberlega (Stjórnartíðindi) til þess að fólk viti að þau hafi verið sett

Question 37

In dubio pro reo

Answer 37

Allur vafi metinn sökunaut í hag

Question 38

Hver er munurinn á meginreglum laga og eðli máls

Answer 38

Meginreglur laga tengjast settum lagareglum en eðli máls höfðar til sanngirni og réttlætiskenndar dómarans

Question 39

Stefna er notað í…

Answer 39

…einkamálum

Question 40

Ákæra er notuð í…

Answer 40

…sakamálum

Question 41

Að áfrýja =

Answer 41

Að fara með í næsta dóm