II wojna światowa Flashcards
1
Q
kryptonim strategicznego planu wojny z Polską, przygotowanego przez sztab niemieckiej armii w roku 1939.
A
fall weiss (plan/wariant biały)
2
Q
niemiecka operacja dywersyjna typu false flag na niemiecką radiostację w Gliwicach, dokonana w czwartek 31 sierpnia 1939 o godz. 20:00, wykorzystana przez niemiecką propagandę jako główny „dowód polskich prowokacji”
A
prowokacja gliwicka
3
Q
seria ataków lotnictwa niemieckiego na polskie miasto 1 września 1939
A
wieluń
4
Q
przebieg kampani wrześniowej
A
obrona westerplatte (1-7)
bitwa pod mokrą, ochrona poczty polskiej pod gdańskiem
dziwna wojna (3 wrz)- wypowiedzenie wojny przez uk i francję (ale nie atakowali)
konferencja w abbeville (12 wrz)
działania obronne- bitwa pod wizną, bitwa nad bzurą
napad zssr na pl 17 wrz
5
Q
major piechoty Wojska Polskiego, komendant Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte w czasie obrony placówki w kampanii wrześniowej.
A
Hneryk Sucharski
6
Q
pierwsze posiedzenie francusko-brytyjskiej Najwyższej Rady Wojennej. Odbyło się 12 września 1939 w Abbeville, w północnej Francji. Udział w naradzie wzięli premierzy obu państw – Edouard Daladier i Neville Chamberlain, zwolennicy polityki appeasementu wobec Adolfa Hitlera. zaniechanie dzialan na froncie
A
konferencja w abbeville
7
Q
bitwa, która rozegrała się w dniach 7–10 września 1939 roku na północny wschód od Łomży. Bitwę tę określa się mianem Polskich Termopil.
A
bitwa pod wizną
8
Q
kapitan piechoty Wojska Polskiego, heroiczny dowódca obrony Wizny, pośmiertnie odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski oraz awansowany do stopnia majora.
A
władysław raginis
9
Q
polski ambasador w Moskwie (1936-1939).
A
wacław grzybowski
10
Q
polski chemik, polityk, w latach 1926–1939 trzeci prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.
A
mościcki
11
Q
polski polityk, ekonomista, publicysta, major rezerwy Wojska Polskiego, prezydent Warszawy, członek Prezydium Rady Naczelnej Obozu Zjednoczenia Narodowego w 1939 roku, przewodniczący Komitetu Obywatelskiego w czasie obrony Warszawy w 1939 roku.
A
stefan starzyński
12
Q
niemiecko-polski oficer marynarki niemieckiej, następnie polskiej, pochodzący z rodu Unrugów herbu własnego. Służył najpierw jako oficer w Kaiserliche Marine, gdzie podczas I wojny światowej był dowódcą okrętów podwodnych oraz flotylli podwodnej.
A
jóżef unrug
13
Q
ostatnia bitwa kampanii wrześniowej, stoczona od 2 do 6 października 1939 pomiędzy oddziałami polskiej Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga a niemieckimi oddziałami XIV Korpusu Zmotoryzowanego gen. von Wietersheima
A
bitwa pod kockiem
14
Q
wojna błyskawiczna
A
blitzkrieg
15
Q
plan operacyjny Wojska Polskiego na wypadek wojny z Niemcami, opracowywany od marca 1939 roku
A
Plan operacyjny „Zachód”
16
Q
gerał pułkownik Wehrmachtu, Generalny Inspektor Wojsk Pancernych, szef sztabu Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych, teoretyk wojskowości, autor sformułowanej w książce Achtung – Panzer! ; wojna pancerna
A
heinz guderian
17
Q
niemiecki wywiad wojskowy
A
abwehra
18
Q
niemiecki oficer wywiadu, nazista,, prowakacja gliwicka, protektorat czech i morwa, jeden z pomysłodawców holokaustu, przeżył zamach
A
heydrich
19
Q
pułkownik artylerii konnej Armii Imperium Rosyjskiego oraz generał dywizji Wojska Polskiego. Podczas kampanii wrześniowej dowódca Armii „Łódź”, a następnie Armii „Warszawa, bitwa pod mokrą
A
juliusz rommel
20
Q
kolokwialna definicja sytuacji, jaka miała miejsce w pierwszym okresie II wojny światowej na froncie zachodnim po formalnym wypowiedzeniu przez Francję i Wielką Brytanię 3 września 1939 roku wojny III Rzeszy po zaprzestaniu faktycznych działań wojennych na lądzie
A
dziwna wojna, wojna siedząca
21
Q
starcie podczas agresji ZSRR na Polskę, stoczone w dniach 28–30 września 1939 między 52. Dywizją Strzelecką Armii Czerwone, największe sowiecko-polskie
A
bitwa pod szackiem, pod wytycznem
22
Q
oficer Wojska Polskiego i Marynarki Wojennej, w czasie wojny obronnej Polski w 1939 zastępca komendanta Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte w stopniu kapitana, a według niektórych publikacji przez większość czasu także faktyczny dowódca obrony.
A
franciszek dąbrowski
23
Q
w istocie dwie bitwy, z których pierwsza miała miejsce w dniach 17–20 września 1939 roku, a druga trwała od 22 do 27 września 1939 roku. Była to druga po bitwie nad Bzurą największa batalia kampanii wrześniowej. z sowietami
A
walki pod tomaszowem lubelskim
24
Q
– starcie zbrojne, trwające od 9 do 22 września 1939 roku. Największa bitwa kampanii polskiej 1939. Została ona stoczona przez dwie polskie armie – „Poznań” i „Pomorze” z niemieckimi 8 Armią i 10 Armią z Grupy Armii Południe „Süd”
A
bitwa nad bzurą
25
wyższy związek taktyczny Wojska Polskiego II RP, improwizowany w czasie kampanii wrześniowej 1939.
Polesie Kleeberga
26
Stanowiło to przypieczętowanie współpracy zapoczątkowanej paktem Ribbentrop-Mołotow, a dla Polski oznaczało ostateczny podział kraju pomiędzy obydwu najeźdźców.
28 września 1939 r. Niemcy i Związek Sowiecki podpisali w Moskwie traktat o granicach i przyjaźni.
27
centralny organ państwowy wchodzący w skład Rady Komisarzy Ludowych – rządu ZSRR, istniejący pod tą nazwą w latach 1917–1946. Początkowo NKWD zajmował się sprawami administracyjno-porządkowy; zorganizowało sieć więzień, w których śmierć poniosło tysiące Polaków, m.in. w Lublinie i Rzeszowie oraz w wielu innych miejscach, w tym Nowinach i Majdanku.
NKWD
28
Zespół fińskich umocnień obronnych z lat 1930. na Przesmyku Karelskim, osłaniających kraj przed atakiem ze strony Związku Radzieckiego.
LINIA MANNERHEIMA
29
fiński strzelec wyborowy, najskuteczniejszy snajper w historii wojen
simo hayha
30
konflikt zbrojny między ZSRR a Finlandią, trwający od 30 listopada 1939 roku do 13 marca 1940 roku.konflikt zbrojny między ZSRR a Finlandią, trwający od 30 listopada 1939 roku do 13 marca 1940 roku.
wojna zimowa
31
część rumuni oddana rosji (byla jej przed I wojną)
bessarabia
32
król Danii w latach 1912–1947, poddał sie
Chrystian X
33
norweski wojskowy i faszystowski działacz polityczny, przywódca konserwatywnej, a następnie faszystowskiej partii Nasjonal Samling, dwukrotny premier Norwegii, kolaborant podczas II wojny światowej.
victor quisling
34
starcie pomiędzy siłami niemieckimi a alianckim Korpusem Ekspedycyjnym trwające pomiędzy 9 kwietnia a 8 czerwca 1940 roku w okolicach portu i miasta Narwik. Narwik zarówno dla Niemców, jak i dla aliantów, z uwagi na swą strategiczną wagę, stał się środkiem ciężkości walk w Norwegii.
walki o narwik
35
fall gleb był kryptonimem niemieckiego sztabu generalnego dla planu wojny na Zachodzie. Wstępnie Hitler planował uderzyć na zachodnią Europę już w październiku 1939 roku, tuż po zakończeniu kampanii w Polsce. Według niego kluczem do zwycięstwa miało być lotnictwo i wojska pancerne.
plan żółty
36
marszałek Francji, polityk francuski, szef rządu Vichy., kolaborant
Philippe Petain
37
niemiecki zbrodniarz wojenny, szef Gestapo w Lyonie i SS-Hauptsturmführer. W związku ze swoimi zbrodniami w okupowanej przez III Rzeszę Francji zyskał sobie przydomek „Rzeźnika z Lyonu” lub „Kata Lyonu”.
nikolaus barbie
38
układ zawarty między Niemcami a Francją podpisany 22 czerwca 1940 o godzinie 18:50 w lesie Compiègne.
rozejm w compiegne 1940
39
potoczne określenie państwa francuskiego, istniejącego w latach 1940–1944 ze stolicą w Vichy
Vichy
40
francuski polityk, generał brygady, mąż stanu i teoretyk wojskowości, w czasie II wojny światowej stał na czele ruchu Wolnej Francji, kontynuującego walkę z III Rzeszą niezależnie od Francji Vichy
charles de gaulle
41
niemiecki feldmarszałek, zbrodniarz wojenny, autor fall glebu planu żółtego- atak sił pancernych na ardeny
erich von manstein
42
niemiecka ofensywa na Francję połączona z agresją III Rzeszy na Belgię, Holandię i Luksemburg przy złamaniu neutralności tych państw. Ofensywa rozpoczęta 10 maja 1940 roku kończyła definitywnie okres dziwnej wojny na froncie zachodnim
Kampania francuska 1940, inaczej zwana I bitwą o Francję
43
podjęta w czasie trwania kampanii francuskiej podczas II wojny światowej udana próba ewakuacji Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego (BEF), części wojsk francuskich i belgijskich oraz niektórych oddziałów polskich i holenderskich z Dunkierki (północna Francja) do Wielkiej Brytanii, przeprowadzona w dniach 26 maja – 4 czerwca 1940.- cofnięcie do portu w dunkierce
operacja dynamono
44
– niezrealizowany plan zbrojnej inwazji hitlerowskich Niemiec na Wielką Brytanię podczas II wojny światowej.
Operacja Lew Morski
45
niemiecka przenośna elektromechaniczna maszyna szyfrująca, oparta na mechanizmie obracających się wirników, skonstruowana przez Artura Scherbiusa
enigma
46
marynarka wojenna Wielkiej Brytanii, najstarsza zorganizowana siła zbrojna Zjednoczonego Królestwa. Od roku 1692 aż do początków II wojny światowej była największą i najpotężniejszą flotą wojenną świata.
royal navy
47
siły powietrzne Wielkiej Brytanii utworzone 1 kwietnia 1918 roku na skutek połączenia Royal Naval Air Service i Royal Flying Corps jako pierwsze siły powietrzne na świecie, działające jako niezależny rodzaj sił zbrojnych.
royal air force
48
chorwacki prawnik i polityk faszystowski, przywódca ustaszy. Współorganizator zamachu, w którym zginęli król Jugosławii Aleksander I i minister spraw zagranicznych Francji Louis Bartho
ante pavelic
49
oficer RAF-u i jego naczelny dowódca w czasie bitwy o Anglię
hugh dowding
50
był pilotem myśliwca brytyjskich Królewskich Sił Powietrznych i asem myśliwskim z okresu II wojny światowej; najskuteczniejszy
eric lock
51
kampania powietrzna głównie nad południową i centralną Anglią, toczona między niemieckim lotnictwem Luftwaffe a brytyjskim RAF-em w czasie II wojny światowej, w okresie od 10 lipca do 31 października 1940 roku.
bitwa o anglię
52
marionetkowe państwo faszystowskie utworzone przez ustaszy w 1941 roku, po związanym z II wojną światową zajęciu Jugosławii przez państwa Osi.
niezależne państwo chorwackie
53
– jugosłowiański generał i polityk pochodzenia serbskiego., antyniemiecki premier po zamachu w jugosławi
dusan simovic
54
Chorwacki Ruch Rewolucyjny – chorwacki ruch ultranacjonalistyczny, w okresie przed II wojną światową organizacja terrorystyczna. Jej członkowie, ustasze, byli odpowiedzialni za śmierć setek tysięcy obywateli Jugosławii, szczególnie Serbów. Ideologia ruchu była mieszanką faszyzmu i ultrakonserwatyzmu
ustasze
55
atak niemiec na zssr
Barbarossa
56
radzieckiej i rosyjskiej literaturze i historiografii propagandowy termin określający część II wojny światowej, w której, po stronie koalicji antyhitlerowskiej, przeciwko III Rzeszy i jej sojusznikom, brał udział Związek Radziecki
wielka wojna ojczyźniana
57
zbrojne oddziały niemieckiej nazistowskiej formacji paramilitarnej Schutzstaffel, niezależne od regularnej armii i policji. Oficjalnie nazwa „Waffen-SS” obejmująca wszystkie te oddziały funkcjonowała od 1940 roku. Jako część Schutzstaffel Waffen-SS podlegało Heinrichowi Himmlerowi.
waffen ss
58
ukraiński polityk niepodległościowy o poglądach skrajnie nacjonalistycznych, przez część badaczy określanych jako pokrewne faszyzmowi, 1 z przywódców Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, od 1940 wspolrpacujacy z rzeszą
stephan bandera
59
ustawa federalna z 11 marca 1941 roku, zezwalająca prezydentowi Stanów Zjednoczonych „sprzedawać, przenosić własność, wymieniać, wydzierżawiać, pożyczać i w jakikolwiek inny sposób udostępniać innym rządom dowolne produkty ze sfery obronności”
Lend Lease Act
60
front wschodni
bitwa o moskwę 1941-42
kontrofensywa
bitwa o stalingrad
blokada leningradu (oblężenie)
bitwa na łuku kurskim (cytadela)
61
radziecki dowódca wojskowy, uczestnik rewolucji październikowej, szef Sztabu Generalnego Armii Czerwonej, zastępca naczelnego wodza podczas II wojny światowej, przywodca kontrofensywy zssr
Giergij Żukow
62
niemiecki feldmarszałek. Dowódca przeprowadzonych na dużą skalę strategicznych symulacji działań na froncie wschodnim II wojny światowej. Współtwórca operacji Barbarossa. Dowódca 6 Armii Polowej, która zapisała się na kartach historii, dzięki krwawym walkom w Stalingradzie.
friedrich paulus
63
uczennica i mieszkanka Leningradu, która podczas blokady miasta w czasie II wojny światowej, prowadziła dziennik
Tania sawiczewa
64
operacja wojskowa przeprowadzona przez siły Osi przeciwko wojskom radzieckim latem 1942 r. na froncie wschodnim II wojny światowej pomiędzy 28 czerwca a 24 listopada 1942 r. Była kontynuacją ubiegłorocznej operacji Barbarossa, której celem było pokonanie ZSRR.
Fall Blue (wariant błękitny)
65
okrążenie wojsk niemieckich podczas bitwy stalingradzkiej przez wojska Armii Czerwonej w czasie II wojny światowej. Atak został rozpoczęty 19 listopada 1942 roku z dwóch stron i zakończył się spotkaniem w mieście Kałacz nad Donem.
operacja uran
66
aryjczcy vs zwykli
nadludzie i podludzie
67
całość sił zbrojnych III Rzeszy z wyłączeniem Waffen-SS, utworzona 16 marca 1935 roku, ustawą o powszechnym obowiązku służby wojskowej, która stanowiła jednostronne zerwanie klauzul militarnych traktatu wersalskiego
wehrmacht
68
nazistowski plan osiedleńczy i germanizacyjny terytoriów Europy Środkowo-Wschodniej i Wschodniej, położonych na wschód od granicy III Rzeszy sprzed września 1939.; himmler
generalny plan wschodni
69
niemiecko-austriacki funkcjonariusz nazistowski, zbrodniarz wojenny, skazany za ludobójstwo. Główny koordynator i wykonawca planu ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej. , generalny plan wschodni realizator
adolf eichmann
70
słowacki ksiądz katolicki, doktor teologii, polityk i lider Słowackiej Partii Ludowej, prezydent Słowacji w latach 1939–1945, państwa-satelity nazistowskich Niemiec. Po zakończeniu II wojny światowej Tiso został skazany i powieszony za zbrodnie wojenne.
józef tiso
71
Francuski ruch oporu
la resistance
72
grupy operacyjne hitlerowskiej policji bezpieczeństwa i służby bezpieczeństwa działające w czasie II wojny światowej, a organizowane przez Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy RSHA. Wikipedia
Założenie: 1939
Założyciele: Heinrich Himmler, Reinhard Heydrich, pozbawiali zycia elit
einsatzgruppen
73
emiecki obóz koncentracyjny, założony wiosną 1933 roku w opuszczonej fabryce amunicji na obrzeżach miasta Dachau, na północ od Monachium, w południowych Niemczech,1 niemiecki
dachau
74
jednostka wojskowa utworzona wiosną 1943 przez III Rzeszę z ukraińskich ochotników z Galicji.
dywizja ss galizien
75
. potoczna nazwa partyzantów w słowiańskich krajach bałkańskich;. w XIX w. na Bałkanach uczestnicy walk wyzwoleńczych przeciwko Turcji; ...
czetnicy
76
serbski generał, który w krótkiej kampanii w kwietniu 1941 roku został dowódcą 2 Armii Jugosłowiańskiej. Dowódca podporządkowanej rządowi emigracyjnemu Królestwa Jugosławii partyzantki.
Draza Mihalovic
77
twór administracyjny, ustanowiony 26 października 1939 r. (na mocy dekretu Adolfa Hitlera z 12 X 1939), z części okupowanych ziem polskich, których nie włączono do III Rzeszy.
generalne gubernatorstwo
78
szefe administracji cywilnej przy naczelnym dowództwie Wehrmachtu na Wschodzie, a z dniem d generaly gubernator okupowanych ziem polskich, twórca gettów
Hans Frank
79
– eufemistyczne określenie nazistowskiego planu zagłady europejskich Żydów, przedstawionego na konferencji w Wannsee.
Endlösung
80
spotkanie, które odbyło się 20 stycznia 1942 roku w willi przy Großer Wannsee 56/58 w Berlinie, na którym zebrali się wysokiej rangi niemieccy urzędnicy państwowi, pod przewodnictwem Reinharda Heydricha.
, na konferencji w Wannsee pod Berlinem Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA) przedstawił plan „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”, którego konsekwencją miała być eksterminacja 11 milionów europejskich Żydów.
konferencja w wannsee
81
niemiecki nazistowski ośrodek zagłady Żydów założony przez Niemców we wsi Chełmno nad Nerem, 1 w polsce
obóz w chełmnie
82
żydowskie rady, które w czasie II wojny światowej były powoływane przez nazistowskie władze niemieckie z zadaniem administrowania żydowskimi społecznościami oraz wdrażania wydawanych względem nich niemieckich zarządzeń i rozkazów.
judenrat
83
kryptonim akcji zagłady Żydów z Generalnego Gubernatorstwa i Okręgu Białostockiego przeprowadzonej w latach 1942–1943 na terytorium okupowanej Polski w ramach tzw. ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej. W czasie kilkunastu miesięcy zamordowano ok. 1,85 mln Żydów.
akcja reinhardt
84
zagłada Żydów europejskich dokonana przez hitlerowców podczas II wojny światowej
szoah
85
działająca w kilku większych miastach konspiracyjna organizacja zbrojnego oporu Żydów polskich w trakcie Holocaustu, najbardziej znana spośród formacji żydowskiego ruchu oporu podczas II wojny światowej.
Żydowska organizacja bojowa (żob)
86
polski działacz młodzieżowy i konspiracyjny pochodzenia żydowskiego, dowódca Żydowskiej Organizacji Bojowej, przywódca powstania w getcie warszawskim.
mordechaj Anielewicz
87
polski Żyd, działacz syjonistyczny, w czasie II wojny światowej mieszkaniec getta warszawskiego i członek żydowskiego ruchu oporu, ostatni komendant Żydowskiej Organizacji Bojowej
cukierman
88
polski polityk i działacz społeczny pochodzenia żydowskiego, lekarz kardiolog, jeden z przywódców powstania w getcie warszawskim. Doktor nauk medycznych. Kawaler Orderu Orła Białego.
edelman
89
podziemna zbrojna organizacja Żydów polskich, powołana do życia pod koniec 1942 r. przez działaczy żydowskich związanych z syjonizmem rewizjonistycznym, będących członkami Bejtaru, Irgunu, Masady czy Brit he-Chajalu
Żydowski związek wojskowy
90
dowódca Żydowskiego Związku Wojskowego, szef Departamentu Wojskowego i Informacyjnego tej organizacji. Działacz syjonizmu rewizjonistycznego i powiązanych z tym nurtem syjonizmu Masadą, Bejtarem, a także z Irgunem.
Frenkel
91
SS-Gruppenführer, niemiecki nazista, zbrodniarz hitlerowski, odpowiedzialny m.in. za krwawe stłumienie powstania w getcie warszawskim, autor tzw. Raportu Stroopa
stroop
92
polska humanitarna organizacja podziemna działająca w latach 1942–1945, jako organ polskiego rządu na uchodźstwie, której zadaniem było organizowanie pomocy dla Żydów w gettach oraz poza nimi.
żegota
93
Więzień Auschwitz, działacz Polskiego Państwa Podziemnego, członek prezydium Rady Pomocy Żydom przy Delegaturze Rządu na Kraj, podporucznik Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego
bartoszewski
94
polska powieściopisarka, współzałożycielka dwóch tajnych organizacji w okupowanej Polsce: Frontu Odrodzenia Polski oraz Rady Pomocy Żydom Żegota.
kosak szczucka
95
polski zoolog, fizjolog, popularyzator zoologii, wieloletni dyrektor Ogrodu Zoologicznego w Warszawie, powstaniec warszawski. wraz zona ukrywał żydów
żabiński
96
– rotmistrz kawalerii Wojska Polskiego, współzałożyciel Tajnej Armii Polskiej, żołnierz Armii Krajowej, więzień i organizator ruchu oporu w KL Auschwitz. Autor raportów o Holocauście, tzw. Raportów Pileckiego
pilecki
97
młody dyplomata, który zaczął pracować jako kurier dla polskiego podziemia, podjął się wyjątkowo ważnej misji. Zaoferował, że jako naoczny świadek złoży wolnemu światu relację o zagładzie polskich Żydów. Dwukrotnie przedostał się do warszawskiego getta, a następnie do obozu tranzytowego w Izbicy Lubelskiej.
karski
98
polski polityk, politolog, działacz społeczny, dziennikarz, podporucznik Wojska Polskiego, kurier i emisariusz Komendy Głównej Armii Krajowej i Rządu RP w Londynie, cichociemny,
nowak jeziorański
99
polski duchowny rzymskokatolicki, biskup diecezjalny krakowski w latach 1911–1951 (od 1926 arcybiskup metropolita), kardynał prezbiter od 1946, senator I kadencji w II Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1922–1923. Kawaler Orderu Orła Białego, mąż stanu, przez historyków uznawany za jedną z czołowych postaci w dziejach Kościoła polskiego I połowy XX wieku. Nazywany Księciem Niezłomnym., wspirał żydów
sapieha
100
polski działacz socjalistyczny, uczestnik drugiego i trzeciego powstania śląskiego, członek przedwojennej Polskiej Partii Socjalistycznej, pierwszy przewodniczący Rady Pomocy Żydom „Żegota”, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
grobelny
101
szwedzki architekt, przedsiębiorca i dyplomata. Sprawiedliwy wśród Narodów Świata., uratował tysiące żydów
wallenberg
102
polski dziennikarz, powstaniec śląski, działacz Polskiej Partii Socjalistycznej. W czasie II wojny światowej jeden z organizatorów pomocy polskim uchodźcom, którzy znaleźli się na Węgrzech. Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego
sławik
103
japoński dyplomata, słynny głównie z powodu pomocy udzielanej kilku tysiącom Żydów, chcącym uciec z terytorium Litwy po rozpoczęciu jej okupacji przez Armię Czerwoną 15 czerwca 1940 roku, a przed formalną aneksją Litwy przez ZSRR i likwidacją konsulatu Cesarstwa Japonii w Kownie
sugihara
104
król Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej i dominiów, cesarz Indii, król Indii, król Irlandii. Brat Edwarda VIII i jego następca oraz ojciec Elżbiety II.
jerzy vii
105
niemiecki korpus ekspedycyjny utworzony 12 lutego 1941 w celu udzielenia wsparcia siłom włoskim w Afryce Północnej pobitym przez Brytyjczyków w wyniku rozpoczętej 7 grudnia 1940 operacji Compass. Na czele DAK stanął gen. Erwin Rommel.
afrika korps
106
stał na czele afrika korps, lis pustyni
rommel
107
ośmiopunktowa deklaracja podpisana 14 sierpnia 1941 roku przez Winstona Churchilla i Franklina Delano Roosevelta na pokładzie okrętu HMS „Prince of Wales”, kotwiczącego u wybrzeży Nowej Fundlandii na Oceanie Atlantyckim.
karta atlantycka
108
wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego we Francji i Polskich Sił Zbrojnych.
Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich
109
brytyjski dowódca wojskowy, marszałek polny British Army., ofensywa pod alamein
Montgomery
110
bitwa stoczona w czasie kampanii afrykańskiej II wojny światowej w dniach 1–27 lipca 1942 r. pomiędzy włoskimi wojskami i niemieckimi oddziałami Afrika Korps pod dowództwem feldmarszałka Erwina Rommla a brytyjską 8 Armią dowodzoną przez generała Claude’a Auchinlecka.
bitwa pod el alamein
111
aliancka operacja desantowa we francuskiej części Afryki Północnej, rozpoczęta nocą z 7 na 8 listopada 1942 roku w trakcie kampanii afrykańskiej II wojny światowej. ,
wielka morska inwazja wojsk amerykańskich i brytyjskich na Maroko i Algierię
operacja torch
112
okresla sie nia grupę państw, które w dobie drugiej wojny światowej, pomimo odrębności politycznych, gospodarczych, czy społecznych stanęły do wspólnej walki przeciwko hitlerowskim Niemcom oraz ich sojusznikom.
wielka koalicja
113
tajne rokowania trwające od 14 do 24 stycznia 1943 roku, mające na celu zaplanowanie alianckiej strategii dotyczącej II wojny światowej w Europie. Konferencja odbyła się w hotelu „Anfa” w Casablance. Obecni byli Franklin D.
konferencja w casablance
114
spotkanie przywódców koalicji antyhitlerowskiej (tzw. wielkiej trójki): prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta, premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla i przywódcy ZSRR Józefa Stalina spotkanie przywódców koalicji antyhitlerowskiej (tzw. wielkiej trójki): prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta, premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla i przywódcy ZSRR Józefa Stalina
konferencja w teheranie
115
chiński polityk i wojskowy, wieloletni przywódca Kuomintangu po śmierci Sun Jat-sena w 1925 roku. Od 1928 roku jako generalissimus faktyczny przywódca Republiki Chińskiej, w latach 1928–1931 i 1943–1948 także przewodniczący Rządu Narodowego
czang kaj szek
116
amerykański dowódca wojskowy, generał armii Stanów Zjednoczonych, uczestnik II wojny światowej, Naczelny Dowódca Alianckich Ekspedycyjnych Sił Zbrojnych, polityk, 34. prezydent Stanów Zjednoczonych.
eisenhower
117
brytyjski parowiec przeznaczony do ruchu pasażerskiego i przewożenia towarów handlowych., jego zastopienie rozpoczelo wojne na atlantyku
ss athenia
118
potoczna nazwa taktyki działania okrętów podwodnych nosząca bardziej formalnie nazwę „grupy skoordynowanego ataku”, przy zwalczaniu żeglugi morskiej przeciwnika, której podstawową cechą jest skoordynowany atak dwóch lub większej liczby okrętów podwodnych na jednostkę bądź grupę jednostek morskich
wilcze stado
119
Niemcy, Włochy i Japonia podpisały w Berlinie porozumienie formalizujące dotychczasową współpracę pomiędzy tymi krajami. Sojusz ten, nazywany również paktem berlińskim, wydzielał strefy wpływów pomiędzy sygnatariuszy.
pakt trzech
120
japoński admirał, jeden z najwybitniejszych dowódców Japońskiej Cesarskiej Marynarki Wojennej, uważany za znakomitego stratega. atak na pearl harbour
yamamoto
121
bitwa stoczona między siłami niemieckimi a radzieckimi na froncie wschodnim podczas II wojny światowej niedaleko miasta Kursk, między 5 lipca a 23 sierpnia 1943 roku. Niemiecka ofensywa otrzymała kryptonim „Cytadela” (niem. Zitadelle) i doprowadziła do największej bitwy pancernej w dziejach świata, bitwy pod Prochorowką. Po powstrzymaniu niemieckiej ofensywy nastąpiły dwie radzieckie kontrofensywy: operacja orłowska i biełgorodzko-charkowska. Była to ostatnia niemiecka strategiczna operacja ofensywna na froncie wschodnim. Zwycięstwo w tej bitwie oddało inicjatywę strategiczną w ręce Armii Czerwonej do końca wojny.
bitwa na łuku kurskim
122
bitwa lotniczo-morska w czasie II wojny światowej, stoczona w dniach 4–7 czerwca 1942 pomiędzy siłami japońskimi a amerykańskimi, w pobliżu atolu na Oceanie Spokojnym, zakończona taktycznym i strategicznym zwycięstwem amerykańskim
bitwa o midway
123
stoczona w nocy z 14 na 15 listopada 1942 roku jedna z jedynie dwóch bitew pancerników podczas wojny na Pacyfiku, przedostatnia z siedmiu dużych bitew morskich i powietrzno-morskich podczas sześciomiesięcznej kampanii na Wyspach Salomona. Do bitwy doszło gdy zespół 14 japońskich okrętów admirała Nobutake Kondō, usiłował ponowić ostrzał artyleryjski lotniska Henderson Field i pozycji marines na Guadalcanalu, zaś – usiłując temu zapobiec – adm. William Halsey wysłał do Ironbottom Sound zespół dwóch pancerników w eskorcie czterech niszczycieli, pod dowództwem adm. Willisa Lee.
bitwa o guadalcanal
124
ofensywa strategiczna Armii Czerwonej przeprowadzona w dniach 22 czerwca–31 sierpnia 1944 według koncepcji Konstantego Rokossowskiego, która doprowadziła do prawie całkowitego zniszczenia wojsk niemieckich Grupy Armii „Środek” na terenie Litwy, Białorusi i wschodniej Polski
operacja bagration
125
przywódca Węgier podczas II wojny światowej i regent państwa
Horthy
126
węgierski wojskowy i polityk, przywódca faszystowskiego stronnictwa Strzałokrzyżowców, które przejęło władzę w Królestwie Węgier pod koniec II wojny światowej. Od 16 października 1944 do 7 maja 1945 premier i Przywódca Narodu.
szalasi
127
o ostatni cesarz Etiopii (1930–1936 i 1941–1974). Oficjalnie używał imienia „Cesarz Haile Selassie I, Zwycięski Lew Plemienia Judy, Wybraniec Boży”[1]
Syllasje
128
bitwa stoczona podczas II wojny światowej, w dniach 19-25 lutego 1943 roku, na przełęczy , w zachodniej Tunezji.- kapitulacja osi w afryce
bitwa o przełęcz kaserrine
129
niemiecki oficer marynarki w stopniu wielkiego admirała, jeden z wysokich rangą przywódców wojskowych III Rzeszy
raeder
130
najdłuższa kampania II wojny światowej toczona na Oceanie Atlantyckim i tworzących go morzach; trwała od 3 września 1939 roku do kapitulacji Niemiec w maju 1945 roku. Największe natężenie zmagań miało miejsce od wiosny 1940 do lata 1944 roku
bitwa o atlantyk
131
niemiecki Grossadmiral, pierwotnie dowódca broni podwodnej III Rzeszy w latach 1935–1943, w latach 1943–1945 naczelny dowódca Kriegsmarine, a ostatecznie ostatni naczelny dowódca Wehrmachtu i prezydent Rzeszy.
donitz
132
generał Cesarskiej Armii Japońskiej i polityk. Tōjō był oddanym cesarzowi nacjonalistą i silnym zwolennikiem japońskiej ekspansji w Azji i na Pacyfiku. Z powodu swojej determinacji, nacjonalizmu i silnego przywództwa, nosił przezwisko Kamisori Tōjō.
tojo
133
124. cesarz Japonii, panujący w latach 1926–1989. Zgodnie ze zwyczajem, cesarz Japonii po śmierci otrzymuje imię epoki, w czasie której panował. Z tego powodu obecnie nazywany jest cesarzem Shōwa.
hirohito
134
amerykański admirał, oficer okrętów podwodnych i nawodnych. W latach 1941–1945 dowódca Floty Pacyfiku, zaś po zakończeniu II wojny światowej szef operacji morskich United States Navy.
nimitz
135
przeprowadzony 18 kwietnia 1942 roku pierwszy nalot bombowy na terytorium Japonii podczas II wojny światowej
rajd dollitle
136
włoski dowódca wojskowy i polityk, pierwszy książę Addis Abeby.
Badoglio
137
państwo marionetkowe istniejące w latach 1943–1945 w północnych Włoszech. Zostało utworzone przez Benita Mussoliniego przy pomocy Niemiec po obaleniu rządów faszystów we Włoszech. Zostało zlikwidowane po wybuchu powstania, którego uczestnicy rozstrzelali Mussoliniego.
Włoska republika socjalna
138
niemieckie umocnienia obronne w czasie II wojny światowej we Włoszech. Rozciągała się wzdłuż rzek: Garigliano, Rapido, Sangro na długości 130 km. Kluczowymi pozycjami obronnymi wojsk niemieckich były wzgórza: Monte Cassino, Monte Cairo, San Angelo i Passo Corno.
linia gustawa
139
wzgórze we Włoszech, nad doliną rzeki Liri, między Rzymem i Neapolem. Wysokość 519 m n.p.m. U podnóża góry znajduje się miasto Cassino. Na szczycie wznosi się opactwo benedyktyńskie. W czasie II wojny światowej miały tu miejsce walki pomiędzy wojskami alianckimi a niemieckimi.
Monte cassino
140
system umocnień ciągnących się na długości 3862 km wzdłuż zachodnich wybrzeży Europy, od granic Hiszpanii do północnych krańców Norwegii. Został wzniesiony przez Niemców podczas II wojny światowej na okupowanych terenach.
wał atlantycki
141
aliancka operacja wojskowa rozpoczęta udaną inwazją na okupowaną przez Niemców Francję 6 czerwca 1944 r. i trwająca do końca sierpnia, która stanowiła początkową fazę działań wojennych na froncie zachodnim II wojny światowej
Overlord
142
decydujący etap bitwy o Normandię podczas II wojny światowej, stoczony w dniach 12–21 sierpnia 1944 r. Wokół francuskiego miasta utworzono kocioł, w którym niemiecka Grupa Armii B z 7 Armią i 5 Armią Pancerną zostały otoczone przez wojska zachodnich aliantów.
bitwa pod Falaise
143
decydujący etap bitwy o Normandię podczas II wojny światowej, stoczony w dniach 12–21 sierpnia 1944 r. Wokół francuskiego miasta Falaise utworzono kocioł, w którym niemiecka Grupa Armii B z 7 Armią i 5 Armią Pancerną zostały otoczone przez wojska zachodnich aliantów.
Harris
144
największa operacja wojskowa z udziałem wojsk powietrznodesantowych, przeprowadzona przez aliantów we wrześniu 1944 roku na terytorium okupowanej Holandii.
Market garden
145
kluczowy most na renie którego nie udało się zdobyć aliantom
arnhem
146
przebiegające od 4 do 11 lutego 1945 roku spotkanie przywódców koalicji antyhitlerowskiej: przywódcy ZSRR Józefa Stalina, premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla oraz prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta.
konferencja w jałcie
147
bitwa stoczona na przełomie 1944 i 1945 roku. Była ostatnią dużą operacją ofensywną wojsk niemieckich na froncie zachodnim podczas II wojny światowej.
ofensywa w ardenach
148
część systemu umocnień wschodniej granicy III Rzeszy, powiązana na południu z Międzyrzeckim Rejonem Umocnionym i z linią odrzańską, rozbudowaną na rubieży: Szczecinek, Wałcz, Tuczno, Gorzów Wielkopolski
wał pomorski
149
zyskało istotne znaczenie u schyłku II wojny światowej: to właśnie tutaj 25 kwietnia 1945 roku odbyło się pierwsze spotkanie między wojskami amerykańskimi i sowieckimi
Torgau
150
niemiecki dowódca wojskowy z czasów II wojny światowej w stopniu generała pułkownika, skazany na śmierć i stracony jako zbrodniarz wojenny i zbrodniarz przeciwko ludzkości. skapitulował 7 maja
Jodl
151
– niemiecki feldmarszałek z czasów II wojny światowej, zbrodniarz wojenny. podpisal kapitulucje 8 maja
keitel
152
amerykański generał armii, dowódca armii alianckich na południowo-zachodnim teatrze działań na Pacyfiku podczas II wojny światowej. Uhonorowany najwyższym odznaczeniem wojskowym w Stanach Zjednoczonych – Medalem Hono
MacArthur
153
– bitwa powietrzno-morska podczas II wojny światowej między flotą amerykańską a japońską, stoczona w dniach 19–20 czerwca 1944 roku w północnej części Morza Filipińskiego, na zachód od archipelagu Marianów.
bitwa na morzu filipinskim
154
największa w historii bitwa powietrzno-morska stoczona w dniach 23–26 października 1944 roku między japońską Połączoną Flotą a amerykańską Flotą Pacyfiku.
bitwa w zatoce leyte
155
– starcie zbrojne pomiędzy siłami Stanów Zjednoczonych i Japonii, które trwało od 19 lutego do 26 marca 1945 roku podczas wojny na Pacyfiku w czasie II wojny światowe
bitwa o Iwo Jime
