II RP- postacie i definicje Flashcards
organ władzy zwierzchniej Królestwa Polskiego aktu 5 listopada (1916), zastępujący króla lub regenta. Rada Regencyjna została powołana reskryptami niemieckich i austro-węgierskich władz okupacyjnych, na podstawie nadanego przez te władze patentu w sprawie władzy państwowej w Królestwie Polskim z 12 września 1917 roku.
Rada Regencyjna
– tajna organizacja wojskowa działająca w latach 1914–1921, początkowo na terenie Królestwa Polskiego, potem także w Rosji i innych ziemiach zaboru rosyjskiego oraz na terenie zaboru austriackieg
POW Polska Organizacja Wojskowa
tymczasowy organ władzy polskiej dla zaboru austriackiego oraz Śląska Cieszyńskiego w latach 1918–191
PKL Polska Komisja Likwidacyjna
polski polityk, działacz ruchu ludowego, trzykrotny premier Rzeczypospolitej Polskiej. 1920-21, 1923-23, 1926-26, jeden z przywódców Centrolewu w latach 30tych; wójt wierzchosławic
Wincenty Witos
rada ministrów pod przewodnictwem Ignacego Daszyńskiego, utworzona 7 listopada 1918 r. w Lublinie, przez działaczy lewicy niepodległościowej. Jeden z regionalnych ośrodków władzy w Polsce w 1918 r.
Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej
polski polityk socjalistyczny, współzałożyciel i lider Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej (1890–1919), poseł do Izby Posłów Rady Państwa Przedlitawii (1897–1918), działacz niepodległościowy, marszałek Sejmu (1928–1930), jeden z założycieli Centrolewu (1929), honorowy przewodniczący PPS (1934)
Ignacy Daszyński
organy polit. na ziemiach pol. zaboru pruskiego, działające 1918–19;
utworzona XII 1918 w Poznaniu Naczelna Rada Ludowa przejęła władzę jako jedyny przedstawiciel ludności pol.; Rady Ludowe inspirowały działalność gosp., adm. i kult.; przyczyniły się do polonizacji samorządu terytorialnego; istniały do wejścia w życie postanowień traktatu wersalskiego.
rady ludowe
założona 15 sierpnia 1917 w Lozannie przez Romana Dmowskiego polska reprezentacja polityczna działająca w latach 1917–1919. Siedzibą KNP był Paryż. Celem Komitetu była odbudowa państwa polskiego przy pomocy państw Ententy
Komitet Nardowy Polski
państwa ukraińskie powstałe w wyniku I wojny światowej.
ZURL i URL
nazwa regularnej armii ZURL
Ukraińska Armia Halicka
Józef Piłsudski obejmował tą funkcję- najwyższą władzę w Polsce, którą miał sprawować do momentu zwołania Sejmu Ustawodawczego.
Tymczasowy Naczelnik Państwa Polskiego
polityk socjalistyczny i niepodległościowy, premier Rzeczypospolitej Polskiej (1918/1919), wieloletni poseł, minister, jeden z przywódców Polskiej Partii Socjalistycznej i Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej.
Jędrzej Moraczewski
polski pianista, kompozytor, działacz niepodległościowy, mąż stanu i polityk., Od 1919 roku sprawował funkcje premiera i ministra spraw zagranicznych RP.
Paderewski
straż graniczna niemiecka ochotnicza
Grenzschutz
powstanie polskich mieszkańców Prowincji Poznańskiej przeciwko Republice Weimarskiej, toczące się na przełomie lat 1918–1919. Polacy domagali się powrotu ziem pozostających pod zaborem pruskim w obrębie Prowincji Poznańskiej do Polski, umacniającej już w tym czasie niepodległość.
powstanie wielkopolskie
stanął na czele powstania wielkoposlkiego
Stanisław Taczak
polski dyplomata, generał, oficer Wojska Polskiego, przekształcał powstańców wielkopolskich w Armię Wielkopolską
Józef Dowbór Muścicki
– trzy konflikty zbrojne na Górnym Śląsku, które miały miejsce w latach 1919–1921 między ludnością polską i niemiecką
powstania śląskie
w jej wyniku niemcy i poslka pozwoliły na kontrolę obszarów śląska
konwencja genewska
seria zaciekłych walk powstańców śląskich z niemieckim Freikorpsem w czasie III powstania śląskiego odbyla się obok
Góry Świętej Anny
odgórny podział terenu nieuwzględniający woli mieskzańców, metoda rozwiązywania sporów prawnych bez udziału sądu powszechnego, w której kompetencje takiego sądu powierza się bezstronnemu specjaliście
arbitraż
kraina historyczna w Polsce. W jej skład wchodzą: Pomorze Gdańskie Kaszuby ziemia lęborsko-bytowska Kociewie Bory Tucholskie ziemia chełmińska i michałowska , podzielone między niemcy a polskę
Pomorze Nadwiślańskie
ukraiński polityk socjaldemokratyczny i narodowy, pisarz, dziennikarz oraz publicysta. Przewodniczący Dyrektoriatu Ukraińskiej Republiki Ludowej w latach 1919–1926., sojusz z Piłsudskim
Symon Petlura
rosyjski i radziecki oficer, dowódca dużych związków operacyjnych Armii Czerwonej w wojnie domowej w Rosji i wojnie polsko-bolszewickiej.
Michaił Tuchaczewski
rosyjski i radziecki dowódca wojskowy, kawalerzysta, dowódca 1 Armii Konnej podczas wojny polsko-bolszewickiej
Siemion Budionny
koncepcja utworzenia z terenów II Rzeczypospolitej polskiej republiki radzieckiej, wchodzącej w skład Rosji Sowieckiej. Niezrealizowana z powodu klęski bolszewików w wojnie polsko-bolszewickiej.
Polska Socjalistyczna Republika Rad
nadzwyczajny i tymczasowy organ parlamentarno-rządowy powołany do życia przez Sejm Ustawodawczy ustawą z 1 lipca 1920. Działała do 1 października 1920
Powstanie Rady Obrony Państwa (ROP) wiąże się bezpośrednio z przezwyciężaniem kryzysu gabinetowego w czerwcu 1920 r. i groźbą inwazji wojsk Rosji sowieckiej na etnicznie polskie ziemie. Po dymisji rządu Leopolda Skulskiego na początku czerwca przez kilka tygodni trwały targi nad sformowaniem nowego gabinetu. Dopiero powierzenie misji tworzenia rządu Władysławowi Grabskiemu zakończyło kryzys.
Rada Obrony Państwa
proponowana linia demarkacyjna wojsk polskich i bolszewickich, opisana w nocie z dnia 11 lipca 1920 roku, wystosowanej przez brytyjskiego ministra spraw zagranicznych George’a Curzona do ludowego komisarza spraw zagranicznych RFSRR Gieorgija Cziczerina.
Linia Curzona
operacja wojskowa stoczona w dniach 13–25 sierpnia 1920 roku pomiędzy nacierającą na Warszawę i na północny zachód od niej Armią Czerwoną a Wojskiem Polskim, zgrupowanym nad Wisłą i Wieprzem, decydująca bitwa wojny polsko-bolszewickie
bitwa warszawska
polskie termopile’ wojna polsko-bolszewicka, mieszany wynik
bitwa pod Zadwórzem
decydująca bitwa wojny polsko-bolszewickiej, stoczona w dniach 20–26 września 1920 roku. Był to drugi zasadniczy sukces militarny Wojska Polskiego w kontrofensywie przeciw Armii Czerwonej po Bitwie Warszawskiej.
bitwa nad Niemnem
Traktat pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą, po wojnie z bolszewikami
pokój ryski
pułkownik piechoty Armii Imperium Rosyjskiego oraz generał broni Wojska Polskiego, znany z tzw. buntu Żeligowskiego, podczas którego zajął Wilno i jego okolice, proklamując powstanie tzw. Litwy Środkowej, kawaler Orderu Virtuti Milita
Lucjan Żeligowsko
uchwała Sejmu Ustawodawczego dotycząca tymczasowego ustroju państwa. , system rezadów parlamentarno-gabinetowych, sejm najwyższa władza
Mała Konstytucja
wymóg podpisania dokumentu, np. aktów prawnych jak ustawy bądź rozporządzenia przez drugą osobę, potwierdzające jego ważność. (naczelnik państwa musiał mie aproboatę premiera/ ministra)
kontrasygnat
polska partia polityczna działająca w II Rzeczypospolitej, zrzeszająca polityków prawicowych o poglądach narodowych, a także konserwatywnych i chadeckich, Dmowski
Związek Ludowo-Narodowy
ugrupowanie działające w II Rzeczypospolitej, powstałe w 1919 w wyniku połączenia ugrupowań chadeckich z Galicji, Kongresówki i byłego zaboru pruskiego oraz ziem śląskich.; Korfanty
Polskie Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji
polskie ugrupowanie polityczne o charakterze ludowym., opieka dla chłopów, reforma rolna, własność prywatna, tradycje narodwe i katolickie; Witos
Polskie Stronictwo Ludowe Piast
chłopska lewicowa partia polityczna działająca w II Rzeczypospolitej, utworzona w 1915 r. Ugrupowanie wydawało tytuł prasowy xxx, od którego przyjęło nazwę w 1918 r. Program partii zakładał państwo ludowe, świeckie, z powszechną i darmową edukacją. ziemia dla nauboższych chłopów; Thugutt
Polskie Stronictwo Ludowe Wyzwolenie
polska partia polityczna o charakterze niepodległościowym, socjalistycznym i pracowniczym, założona w listopadzie 1892 podczas tzw. zjazdu paryskiego
demokracja parlamentarna, religia out, rownouprawnienie, darmowa oświata, autonomia dla mniejszosci narodowych; Daszyński i Moraczewski
Polska Partia Socjalistyczna
– partia komunistyczna założona 16 grudnia 1918 na zjeździe połączeniowym SDKPiL i PPS-Lewicy, rozwiązana przez Komintern 16 sierpnia 1938 w ramach wielkiej czystki w ZSRR., Warski
Komunistyczna Partia Robotnicza Polski
stawa zasadnicza uchwalona przez Sejm Ustawodawczy, opublikowana 1 czerwca 1921. Mimo uchwalenia w 1921 roku wiele jej postanowień weszło w życie dopiero po wyborach do parlamentu w 1922 roku i wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej.
wprowadzała system rządów parlamentarnych – powołany przez prezydenta rząd sprawował władzę wykonawczą dopóty, dopóki miał zaufanie parlamentu; wprowadzono instytucję odpowiedzialności parlamentarnej ministrów. Kadencja 444 posłów i 111 senatorów trwała 5 lat.
konstytucja marcowa
polski polityk, dyplomata, działacz społeczny, knadydat prawicy na prezdyenta po konstytucji marcowej
Mauorcy Zamoyski
pierwszy prezydent Rzeczypospolitej Polskie, zamordowany, PSL wyzwolneie
Gabriel Narutowicz
polski polityk, marszałek Sejmu i zastępujący Prezydenta RP, działacz ludowy i publicysta
Maciej Rataj
polski żołnierz, polityk, generał broni Wojska Polskiego, premier i minister spraw wojskowych II Rzeczypospolitej, pozaparlamentarny rząd powołany przez rataja po śmerci narutowucza- dowódca, premier
WŁadysław Sikorski
polski polityk i działacz spółdzielczy, w latach 1922–1926 drugi prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.
Stanisław Wojciechowski
stan, w którym dwa państwa lub bloki państw podwyższają wobec siebie stawki celne, dążąc do wywarcia nacisku na stronę przeciwną lub zachwiania podstaw gospodarki oponenta. Jedną takich z wojen celnych była prowadzona w latach 1925–1934 celna wojna polsko-niemiecka.
wojna celna z Niemcami
potoczna nazwa koalicji parlamentarnej w Sejmie II Rzeczypospolitej, która w 1923 i ponownie w 1926 tworzyła zaplecze dla drugiego i trzeciego rządu Wincentego Witosa.
Chjeno-Piast
polski chemik, polityk, w latach 1926–1939 trzeci prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Naukowiec, wynalazca, budowniczy polskiego przemysłu chemicznego. Początkowo związany z ruchem socjalistycznym.Jako prezydent był inicjatorem budowy zakładów azotowych pod Tarnowem, które uniezależniły Polskę od importu związków azotu.
Ignacy Mościcki