II RP- postacie i definicje Flashcards
1
Q
organ władzy zwierzchniej Królestwa Polskiego aktu 5 listopada (1916), zastępujący króla lub regenta. Rada Regencyjna została powołana reskryptami niemieckich i austro-węgierskich władz okupacyjnych, na podstawie nadanego przez te władze patentu w sprawie władzy państwowej w Królestwie Polskim z 12 września 1917 roku.
A
Rada Regencyjna
2
Q
– tajna organizacja wojskowa działająca w latach 1914–1921, początkowo na terenie Królestwa Polskiego, potem także w Rosji i innych ziemiach zaboru rosyjskiego oraz na terenie zaboru austriackieg
A
POW Polska Organizacja Wojskowa
3
Q
tymczasowy organ władzy polskiej dla zaboru austriackiego oraz Śląska Cieszyńskiego w latach 1918–191
A
PKL Polska Komisja Likwidacyjna
4
Q
polski polityk, działacz ruchu ludowego, trzykrotny premier Rzeczypospolitej Polskiej. 1920-21, 1923-23, 1926-26, jeden z przywódców Centrolewu w latach 30tych; wójt wierzchosławic
A
Wincenty Witos
5
Q
rada ministrów pod przewodnictwem Ignacego Daszyńskiego, utworzona 7 listopada 1918 r. w Lublinie, przez działaczy lewicy niepodległościowej. Jeden z regionalnych ośrodków władzy w Polsce w 1918 r.
A
Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej
6
Q
polski polityk socjalistyczny, współzałożyciel i lider Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej (1890–1919), poseł do Izby Posłów Rady Państwa Przedlitawii (1897–1918), działacz niepodległościowy, marszałek Sejmu (1928–1930), jeden z założycieli Centrolewu (1929), honorowy przewodniczący PPS (1934)
A
Ignacy Daszyński
7
Q
organy polit. na ziemiach pol. zaboru pruskiego, działające 1918–19;
utworzona XII 1918 w Poznaniu Naczelna Rada Ludowa przejęła władzę jako jedyny przedstawiciel ludności pol.; Rady Ludowe inspirowały działalność gosp., adm. i kult.; przyczyniły się do polonizacji samorządu terytorialnego; istniały do wejścia w życie postanowień traktatu wersalskiego.
A
rady ludowe
8
Q
założona 15 sierpnia 1917 w Lozannie przez Romana Dmowskiego polska reprezentacja polityczna działająca w latach 1917–1919. Siedzibą KNP był Paryż. Celem Komitetu była odbudowa państwa polskiego przy pomocy państw Ententy
A
Komitet Nardowy Polski
9
Q
państwa ukraińskie powstałe w wyniku I wojny światowej.
A
ZURL i URL
10
Q
nazwa regularnej armii ZURL
A
Ukraińska Armia Halicka
11
Q
Józef Piłsudski obejmował tą funkcję- najwyższą władzę w Polsce, którą miał sprawować do momentu zwołania Sejmu Ustawodawczego.
A
Tymczasowy Naczelnik Państwa Polskiego
12
Q
polityk socjalistyczny i niepodległościowy, premier Rzeczypospolitej Polskiej (1918/1919), wieloletni poseł, minister, jeden z przywódców Polskiej Partii Socjalistycznej i Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej.
A
Jędrzej Moraczewski
13
Q
polski pianista, kompozytor, działacz niepodległościowy, mąż stanu i polityk., Od 1919 roku sprawował funkcje premiera i ministra spraw zagranicznych RP.
A
Paderewski
14
Q
straż graniczna niemiecka ochotnicza
A
Grenzschutz
15
Q
powstanie polskich mieszkańców Prowincji Poznańskiej przeciwko Republice Weimarskiej, toczące się na przełomie lat 1918–1919. Polacy domagali się powrotu ziem pozostających pod zaborem pruskim w obrębie Prowincji Poznańskiej do Polski, umacniającej już w tym czasie niepodległość.
A
powstanie wielkopolskie
16
Q
stanął na czele powstania wielkoposlkiego
A
Stanisław Taczak
17
Q
polski dyplomata, generał, oficer Wojska Polskiego, przekształcał powstańców wielkopolskich w Armię Wielkopolską
A
Józef Dowbór Muścicki
18
Q
– trzy konflikty zbrojne na Górnym Śląsku, które miały miejsce w latach 1919–1921 między ludnością polską i niemiecką
A
powstania śląskie
19
Q
w jej wyniku niemcy i poslka pozwoliły na kontrolę obszarów śląska
A
konwencja genewska
20
Q
seria zaciekłych walk powstańców śląskich z niemieckim Freikorpsem w czasie III powstania śląskiego odbyla się obok
A
Góry Świętej Anny
21
Q
odgórny podział terenu nieuwzględniający woli mieskzańców, metoda rozwiązywania sporów prawnych bez udziału sądu powszechnego, w której kompetencje takiego sądu powierza się bezstronnemu specjaliście
A
arbitraż
22
Q
kraina historyczna w Polsce. W jej skład wchodzą: Pomorze Gdańskie Kaszuby ziemia lęborsko-bytowska Kociewie Bory Tucholskie ziemia chełmińska i michałowska , podzielone między niemcy a polskę
A
Pomorze Nadwiślańskie
23
Q
ukraiński polityk socjaldemokratyczny i narodowy, pisarz, dziennikarz oraz publicysta. Przewodniczący Dyrektoriatu Ukraińskiej Republiki Ludowej w latach 1919–1926., sojusz z Piłsudskim
A
Symon Petlura
24
Q
rosyjski i radziecki oficer, dowódca dużych związków operacyjnych Armii Czerwonej w wojnie domowej w Rosji i wojnie polsko-bolszewickiej.
A
Michaił Tuchaczewski
25
rosyjski i radziecki dowódca wojskowy, kawalerzysta, dowódca 1 Armii Konnej podczas wojny polsko-bolszewickiej
Siemion Budionny
26
koncepcja utworzenia z terenów II Rzeczypospolitej polskiej republiki radzieckiej, wchodzącej w skład Rosji Sowieckiej. Niezrealizowana z powodu klęski bolszewików w wojnie polsko-bolszewickiej.
Polska Socjalistyczna Republika Rad
27
nadzwyczajny i tymczasowy organ parlamentarno-rządowy powołany do życia przez Sejm Ustawodawczy ustawą z 1 lipca 1920. Działała do 1 października 1920
Powstanie Rady Obrony Państwa (ROP) wiąże się bezpośrednio z przezwyciężaniem kryzysu gabinetowego w czerwcu 1920 r. i groźbą inwazji wojsk Rosji sowieckiej na etnicznie polskie ziemie. Po dymisji rządu Leopolda Skulskiego na początku czerwca przez kilka tygodni trwały targi nad sformowaniem nowego gabinetu. Dopiero powierzenie misji tworzenia rządu Władysławowi Grabskiemu zakończyło kryzys.
Rada Obrony Państwa
28
proponowana linia demarkacyjna wojsk polskich i bolszewickich, opisana w nocie z dnia 11 lipca 1920 roku, wystosowanej przez brytyjskiego ministra spraw zagranicznych George’a Curzona do ludowego komisarza spraw zagranicznych RFSRR Gieorgija Cziczerina.
Linia Curzona
29
operacja wojskowa stoczona w dniach 13–25 sierpnia 1920 roku pomiędzy nacierającą na Warszawę i na północny zachód od niej Armią Czerwoną a Wojskiem Polskim, zgrupowanym nad Wisłą i Wieprzem, decydująca bitwa wojny polsko-bolszewickie
bitwa warszawska
30
polskie termopile' wojna polsko-bolszewicka, mieszany wynik
bitwa pod Zadwórzem
31
decydująca bitwa wojny polsko-bolszewickiej, stoczona w dniach 20–26 września 1920 roku. Był to drugi zasadniczy sukces militarny Wojska Polskiego w kontrofensywie przeciw Armii Czerwonej po Bitwie Warszawskiej.
bitwa nad Niemnem
32
Traktat pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą, po wojnie z bolszewikami
pokój ryski
33
pułkownik piechoty Armii Imperium Rosyjskiego oraz generał broni Wojska Polskiego, znany z tzw. buntu Żeligowskiego, podczas którego zajął Wilno i jego okolice, proklamując powstanie tzw. Litwy Środkowej, kawaler Orderu Virtuti Milita
Lucjan Żeligowsko
34
uchwała Sejmu Ustawodawczego dotycząca tymczasowego ustroju państwa. , system rezadów parlamentarno-gabinetowych, sejm najwyższa władza
Mała Konstytucja
35
wymóg podpisania dokumentu, np. aktów prawnych jak ustawy bądź rozporządzenia przez drugą osobę, potwierdzające jego ważność. (naczelnik państwa musiał mie aproboatę premiera/ ministra)
kontrasygnat
36
polska partia polityczna działająca w II Rzeczypospolitej, zrzeszająca polityków prawicowych o poglądach narodowych, a także konserwatywnych i chadeckich, Dmowski
Związek Ludowo-Narodowy
37
ugrupowanie działające w II Rzeczypospolitej, powstałe w 1919 w wyniku połączenia ugrupowań chadeckich z Galicji, Kongresówki i byłego zaboru pruskiego oraz ziem śląskich.; Korfanty
Polskie Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji
38
polskie ugrupowanie polityczne o charakterze ludowym., opieka dla chłopów, reforma rolna, własność prywatna, tradycje narodwe i katolickie; Witos
Polskie Stronictwo Ludowe Piast
39
chłopska lewicowa partia polityczna działająca w II Rzeczypospolitej, utworzona w 1915 r. Ugrupowanie wydawało tytuł prasowy xxx, od którego przyjęło nazwę w 1918 r. Program partii zakładał państwo ludowe, świeckie, z powszechną i darmową edukacją. ziemia dla nauboższych chłopów; Thugutt
Polskie Stronictwo Ludowe Wyzwolenie
40
polska partia polityczna o charakterze niepodległościowym, socjalistycznym i pracowniczym, założona w listopadzie 1892 podczas tzw. zjazdu paryskiego
demokracja parlamentarna, religia out, rownouprawnienie, darmowa oświata, autonomia dla mniejszosci narodowych; Daszyński i Moraczewski
Polska Partia Socjalistyczna
41
– partia komunistyczna założona 16 grudnia 1918 na zjeździe połączeniowym SDKPiL i PPS-Lewicy, rozwiązana przez Komintern 16 sierpnia 1938 w ramach wielkiej czystki w ZSRR., Warski
Komunistyczna Partia Robotnicza Polski
42
stawa zasadnicza uchwalona przez Sejm Ustawodawczy, opublikowana 1 czerwca 1921. Mimo uchwalenia w 1921 roku wiele jej postanowień weszło w życie dopiero po wyborach do parlamentu w 1922 roku i wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej.
wprowadzała system rządów parlamentarnych – powołany przez prezydenta rząd sprawował władzę wykonawczą dopóty, dopóki miał zaufanie parlamentu; wprowadzono instytucję odpowiedzialności parlamentarnej ministrów. Kadencja 444 posłów i 111 senatorów trwała 5 lat.
konstytucja marcowa
43
polski polityk, dyplomata, działacz społeczny, knadydat prawicy na prezdyenta po konstytucji marcowej
Mauorcy Zamoyski
44
pierwszy prezydent Rzeczypospolitej Polskie, zamordowany, PSL wyzwolneie
Gabriel Narutowicz
45
polski polityk, marszałek Sejmu i zastępujący Prezydenta RP, działacz ludowy i publicysta
Maciej Rataj
46
polski żołnierz, polityk, generał broni Wojska Polskiego, premier i minister spraw wojskowych II Rzeczypospolitej, pozaparlamentarny rząd powołany przez rataja po śmerci narutowucza- dowódca, premier
WŁadysław Sikorski
47
polski polityk i działacz spółdzielczy, w latach 1922–1926 drugi prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.
Stanisław Wojciechowski
48
stan, w którym dwa państwa lub bloki państw podwyższają wobec siebie stawki celne, dążąc do wywarcia nacisku na stronę przeciwną lub zachwiania podstaw gospodarki oponenta. Jedną takich z wojen celnych była prowadzona w latach 1925–1934 celna wojna polsko-niemiecka.
wojna celna z Niemcami
49
potoczna nazwa koalicji parlamentarnej w Sejmie II Rzeczypospolitej, która w 1923 i ponownie w 1926 tworzyła zaplecze dla drugiego i trzeciego rządu Wincentego Witosa.
Chjeno-Piast
50
polski chemik, polityk, w latach 1926–1939 trzeci prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Naukowiec, wynalazca, budowniczy polskiego przemysłu chemicznego. Początkowo związany z ruchem socjalistycznym.Jako prezydent był inicjatorem budowy zakładów azotowych pod Tarnowem, które uniezależniły Polskę od importu związków azotu.
Ignacy Mościcki
51
ustawa z dnia 2 sierpnia 1926 o zmianie Konstytucji z 17 marca 1921, ogłoszona i obowiązująca od 4 sierpnia 1926. Przyjęta nowela wzmacniała przede wszystkim pozycję prezydenta. Przyznała mu prawo do rozwiązania parlamentu oraz prawo do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy.
nowela sierpniowa
52
organ pracy powołany dekretem Prezydenta RP Ignacego Mościckiego z dnia 6 sierpnia 1926 o sprawowaniu dowództwa nad siłami zbrojnymi w czasie pokoju
Generalny Inspektor Sił Zbrojnych –
53
wł. Związek Obrony Prawa i Wolności Ludu – sojusz partii centrowych i lewicowych zawiązany w 1929 w celu zwalczania systemu rządów sanacji obozu Józefa Piłsudskiego.
Centrolew
54
– organizacja polityczna okresu międzywojennego w Polsce, utworzona w roku 1927 przez Walerego Sławka. Skupiała drobniejsze ugrupowania polityczne i grupy mniejszości narodowych, a także zwerbowała kilku posłów z Polskiej Partii Socjalistycznej i PSL „Piast”.
Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem
55
ścisłe otoczenie i najbliżsi współpracownicy Józefa Piłsudskiego, pełniący kierowniczą rolę w Bezpartyjnym Bloku Współpracy z Rządem i państwie polskim podczas rządów sanacji w okresie II RP. „Pułkownicy” bezpośrednio po przewrocie majowym w 1926 pełnili nie najwyższe, choć wpływowe funkcje w armii[1]. Od 1929 zaczęli obejmować najwyższe stanowiska w państwie (premierów i ministrów). Po zwycięskich dla sanacji wyborach parlamentarnych w 1930 („wybory brzeskie”), od 1931 Piłsudski zaczął odsuwać się od bezpośrednich decyzji o sprawach państwowych, cedując większość z nich na „pułkowników”.
grupa/ rządy pułkowników
56
generał dywizji Wojska Polskiego, minister spraw wew. włączający administrację do nieuczciwych wybór brzeskich, premier II RP (1936), doktor medycyny, wolnomularz
Felicjan Sławoj- Składkowski
57
ustawa zasadnicza II Rzeczypospolitej podpisana przez prezydenta Ignacego Mościckiego 23 kwietnia 1935 roku. Weszła w życie następnego dnia.
wprowadzała ustrój prezydencki, w którym rola parlamentu ograniczona była wyłącznie do funkcji ustawodawczej i kontrolnej wobec rządu.
konstytucja kwietniowa
58
obóz odosobnienia zorganizowany i prowadzony przez władze II Rzeczypospolitej
Bereza Kartuska
59
Polityka zagraniczna realizowana przez Józefa Becka opierała się na sformułowanej przez Piłsudskiego zasadzie równowagi
plityka równej odległości
60
samookreślenie przynależności narodowościowej istniejące na pograniczu zasięgu języka polskiego, białoruskiego i ukraińskiego oraz wyznania katolickiego i prawosławnego.
tutejsi/ poleszcy
61
ruch religijny lub pobożnościowy o charakterze mistycznym, powstały w łonie judaizmu[1]
ruch chadydzki
62
ukraińska partia polityczna w II RP, istniejąca w latach 1925–1939.
Powstała w wyniku zjednoczenia w 1925 Ukraińskiej Ludowej Partii Pracy (UNTP, zał. 1919 – sprawowała rządy w Zachodnioukraińskiej Republice Ludowej) i Ukraińskiej Partii Pracy Narodowej (UPNR, zał. 1923). Miała charakter centroprawicowy.
Ukraińskie Zjednoczenie Narodowo-Demokratyczne
UNDO
63
) – ukraińska nacjonalistyczna organizacja polityczno-wojskowa założona w 1929 w Wiedniu.
Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów OUN
64
nielegalna, sabotażowa i terrorystyczna organizacja ukraińska w II Rzeczypospolitej, istniejąca w latach 1920-1933.
Ukraińska Organizacja Wojskowa UWO
65
polski polityk, działacz niepodległościowy i państwowy II Rzeczypospolitej, artysta malarz, piłsudczyk, minister spraw wewnętrznych, wojewoda wołyński, wojewoda łódzki. wojewoda który propagował akcję asymilacji państwowej
Henryk Józewski
66
założona w 1931 r. w Bielsku narodowosocjalistyczna partia mniejszości niemieckiej działająca w granicach II Rzeczypospolitej. Działała w latach 1931-1939.
Partia Młodoniemiecka w Polsce
67
tniejąca w latach 1897–1948 lewicowa, antysyjonistyczna partia żydowska działająca w kilku państwach europejskich
Bund
68
potoczne i umowne określenie regionów Polski o znaczących dysproporcjach w gospodarczym i społecznym poziomie rozwoju, w tym w sieci komunikacyjnej, przemyśle, kulturze i innych.
Polska A i B
69
olski polityk narodowej demokracji, ekonomista i historyk, minister skarbu oraz dwukrotny premier II Rzeczypospolitej, autor reformy walutowej.
Władysław Grabski
70
porozumienie partii centrowych i prawicowych: Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast”, Związku Ludowo-Narodowego i Chrześcijańsko-Narodowego Stronnictwa Pracy, zawarte 17 maja 1923 w Warszawie
Pakt lanckoroński
71
polski chemik, wicepremier, minister przemysłu i handlu, minister skarbu II Rzeczypospolitej.
Eugeniusz Kwiatkowski
72
plan rozwoju gospodarczego, opracowany przez otoczenie wicepremiera i ministra skarbu Eugeniusza Kwiatkowskiego. Plan Czteroletni miał zapewnić wzrost eksportu, zmniejszenie bezrobocia, polepszenie zaopatrzenia dla wojska.
plan czteroletni
73
okręg przemysłowy przemysłu ciężkiego o powierzchni 60 000 km² (44 powiaty) i zamieszkany przez 6 mln ludzi[1], budowany w latach 1936–1939 w południowo-centralnych dzielnicach Polski. Był jednym z największych przedsięwzięć gospodarczych II Rzeczypospolitej. Celami COP było zwiększenie gospodarczego potencjału Polski, rozbudowa przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego, a także zmniejszenie bezrobocia wywołanego skutkami wielkiego kryzysu.
Centralny Okręg Przemysłowy, w skrócie COP
74
polska instytucja o charakterze państwowej fundacji z siedzibą w Warszawie działająca w II Rzeczypospolitej, w latach 1928–1939, a następnie w ramach administracji polskiego rządu na uchodźstwie podczas II wojny światowej.
Fundusz Kultury Narodowej
75
major piechoty Wojska Polskiego, pedagog i polityk z okresu międzywojennego, premier, członek obozu piłsudczykowskiego, 33-34 premier; reforma systemu edukacyjnego
Janusz Jędrzejewicz
76
29 maja 1932 roku spełnia się wielkie marzenie Marii Skłodowskiej-Curie. W Warszawie przy ulicy Wawelskiej zostaje otwarty pierwszy w Polsce nowoczesny ośrodek leczenia raka.
Instytut Radowy
77
polska matematyczna szkoła naukowa zaliczana do tzw. polskiej szkoły matematycznej działająca w dwudziestoleciu międzywojennym we Lwowie, skupiona wokół Stefana Banacha i Hugona Steinhausa; specjalizowała się w analizie funkcjonalnej, wydawała „Studia Mathematica”.
Lwowska szkoła matematyczna
78
polski filozof, profesor Uniwersytetu Lwowskiego, po wojnie profesor toruńskiego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, wolnosc
Roman Ingerden
79
polski filozof i socjolog. Twórca polskiej socjologii akademickiej, współtwórca metody biograficznej w socjologii. Jego prace są znane w świecie, szczególnie w USA, gdzie mieszkał i pracował przez wiele lat. Był jednym z głównych przedstawicieli socjologii humanistycznej
Florian Znaniecki
80
– polski lekarz, bakteriolog i immunolog, twórca polskiej szkoły immunologicznej oraz nowej dziedziny nauki – seroantropologii, grupy krwi
Ludwik Hirszfeld
81
gupa poetycka, którą zaczęli formować około roku 1916 Julian Tuwim, Antoni Słonimski, Jarosław Iwaszkiewicz, Kazimierz Wierzyński oraz Jan Lechoń. Wzorem dla skamandrytów była przede wszystkim twórczość Leopolda Staffa.
skamandryci
82
grupa literacka działająca w latach 1922−1927 przy krakowskim czasopiśmie „Zwrotnica”.;
grupa sprzeciwu wobec tradycji
- historyzm lub wręcz przeciwnie - futuryzm: to teraźniejszość powinna stanowić główne zainteresowanie poezji. odrzuca zatem zarówno historyzm, jak i futuryzm. Miasto, masa, maszyna z manifestu Peipera - to winno stanowić temat dla poety.
awangarda krakowska
83
polski malarz, przedstawiciel nurtu malarstwa o tematyce historycznej i batalistycznej.
Wojciech Kossak
84
polska malarka, portrecistka, przedstawicielka modernizmu
Olga Boznańska
85
polski pisarz, malarz, filozof, dramaturg i fotografik.
Stanisław Witkiewicz, pseud. artystyczny „Witkacy”
86
polski powieściopisarz, nowelista i dramaturg. Jeden z wybitnych polskich pisarzy XX wieku, Ferdydurke
Witold Gombrowicz
87
polska piosenkarka, autorka wierszy i tekstów piosenek, tancerka i aktorka.
Hanka Ordówna
88
polska aktorka teatralna i filmowa. Największa gwiazda polskiego kina w okresie dwudziestolecia międzywojennego
Jadwiga Smosarska
89
polski aktor filmowy, rewiowy i teatralny. Syn Polki i Szwajcara, reżyser, scenarzysta, tancerz, piosenkarz i producent filmowy. Jeden z najwybitniejszych i najpopularniejszych aktorów międzywojennego polskiego kina i teatru
Eugeniusz Bodo
90
określenie jednego z ośrodków władzy państwowej w II RP[2][3], zgrupowanego wokół Ignacego Mościckiego. Określenie pochodzi od Zamku Królewskiego w Warszawie, w którym mieściła się siedziba Prezydenta RP.
Zamek, także „Zamek” (w cudzysłowie) lub grupa zamkowa[
91
określenie jednego z ośrodków władzy państwowej w II RP[1], zgrupowanego wokół Edwarda Rydza-Śmigłego. Określenie pochodzi od ulicy Klonowej w Warszawie, przy której mieściła się siedziba Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (konkretnie ul. Belwederska 53, róg ul. Klonowej)[2] oraz prywatna willa Rydza-Śmigłego.
Klonowa
92
określenie jednego z ośrodków władzy państwowej w II RP[1], zgrupowanego wokół Józefa Becka. Określenie pochodzi od ulicy Wierzbowej w Warszawie, gdzie mieściła się siedziba Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
Wierzbowa
93
polski polityk okresu II Rzeczypospolitej, trzykrotny premier Polski, marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, wolnomularz, podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego.
Walery Sławek
94
polonista, nauczyciel, jeden z najwybitniejszych polskich propagatorów turystyki pieszej,, rywalizowal o władzę po smierci Piłsudskiego
Kazimierz Sosnowski
95
polski wojskowy, polityk, marszałek Polski, generalny inspektor Sił Zbrojnych, Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych w wojnie obronnej Polski w 1939, kontrola nad armią
Edward Rydz Śmigły
96
organizacja polityczna tworzona na polecenie marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego od połowy 1936 roku
Obóz Zjednoczenia Narodowego, ozon
97
polityczne porozumienie działaczy stronnictw centrowych, powstałe w 1936 z inicjatywy gen. Władysława Sikorskiego i Ignacego Paderewskiego w celu walki z dyktaturą sanacyjną i prowadzoną przez nią polityką zagraniczną.
Front Morges
98
krótkotrwałe, skrajnie prawicowe ugrupowanie polityczne o charakterze faszystowskim, założone 14 kwietnia 1934 r. przez młodzieżowych działaczy organizacji Obóz Wielkiej Polski, rozwiązane 10 lipca 1934 po 3 miesiącach działalności przez sanacyjne władze państwowe.
Obóz Narodowo-Radykalny ONR
99
używana głównie w Polsce i przez polską mniejszość w Czechach[2] potoczna nazwa tej części dawnego Księstwa Cieszyńskiego (inaczej Śląska Cieszyńskiego), która była według lokalnego porozumienia polskiej i czeskiej rad narodowych z dnia 5 listopada 1918 pod tymczasową kontrolą polskiej administracji, a na Konferencji w Spa w 1920, po arbitralnym podziale regionu między Polskę i Czechosłowację, została przez mocarstwa przyznana Czechosłowacji
Zaolzie
100
spotkanie przedstawicieli państw Ententy oraz m.in. Polski, Czechosłowacji i Niemiec odbywające się latem 1920 r. w Villa La Fraineuse w belgijskim mieści. Konferencja dotyczyła niemieckich opóźnień w wykonywaniu postanowień traktatu
konferencja w Spa
101
przewodniczący alianckiej misji w Polsce; uznał że bitwa warszawska była jedną z decydujących o losach Europy
Edgar D’abernon
102
zabójca Narutowicza
Eligiusz Niewiadomski
103
popularny rzeźbiarz, józef dietla
Xawery Dunikowski
104
szczepionka na tyfus
Rudolf Weilg
105
polski filozof, logik i etyk, czołowy przedstawiciel szkoły lwowsko-warszawskiej, autor koncepcji reizmu
Tadeusz Kotarbiński
106
mieszkał tam Piłsudski
Sulejówek
107
polski matematyk i polityk; profesor i rektor Politechniki Lwowskiej, premier pięciu rządów Rzeczypospolitej, w tym pierwszy premier Polski po przewrocie majowym;
Kazimierz Bartel
108
polski wojskowy i polityk, poseł, dziennikarz, pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, wolnomularz, uczestnik walk o niepodległość Polski w I wojnie światowej i wojnie polsko-bolszewickiej, Komendant Naczelny Związku Legionistów Polskich od 1936 do 1938.
Adam Koc
109
ruch polityczny i intelektualny w Europie w okresie międzywojennym skierowany politycznie przeciwko ZSRR,
prometeizm
110
polski polityk, dyplomata i oficer., rozmowy z hitlerem
józef lipski
111
– utworzony przez bolszewików 23 lipca 1920 w Smoleńsku twór polityczny mający pełnić funkcję komunistycznej władzy na terenach II Rzeczypospolitej zajętych przez Armię Czerwoną w trakcie ofensywy letniej 1920 podczas wojny polsko-bolszewickie
Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski
112
doktryna polityki zagranicznej nawiązująca do tradycji wielokulturowej Rzeczypospolitej Obojga Narodów, zakładająca utworzenie sojuszu państw Europy Środkowo-Wschodniej (obszaru obejmującego Europę Środkową i Wschodnią).
Międzymorze
113
polski aktor kabaretowy i filmowy. Uważany za najwybitniejszego komika polskiego kina XX wieku. Przedwojenny „król polskiej komedii
Adolf Dymsza
114
polska lekkoatletka, dyskobolka, pierwsza polska złota medalistka olimpijska.
Halina Konopacka
115
i – polski piłkarz występujący na pozycji napastnika, reprezentant Polski i III Rzeszy.
Ernest Wilimowski
116
polski lekkoatleta, złoty medalista olimpijski z Los Angeles w biegu na 10 000 m, srebrny medalista pierwszych mistrzostw Europy na dystansie 5000 m. Wielokrotny mistrz oraz rekordzista Polski w biegach średnich i długich
Janusz Kusociński
117
wybory z ingerencją sanacji
cuda nad urnami
118
bitwa stoczona podczas wojny polsko-bolszewickiej, wokół miasta Radzymin położonego ok. 25 km na północny wschód od Warszawy, pomiędzy 13 a 16 sierpnia 1920 roku. Była jedną z najbardziej krwawych i ciężkich bitew całej wojny pomiędzy Polską a bolszewicką Rosją.
bitwa pod radzyminem
119
polski polityk, prawnik, działacz Narodowej Demokracji, marszałek Sejmu i Senatu. 22-27
Wojciech Trąmpczyński
120
jozef
samotnik z Sulejówka
121
potoczne określenie ustroju Rzeczypospolitej Polskiej od uchwalenia Konstytucji marcowej w 1921 r. do przewrotu majowego w 1926 r.
sejomkracja, konstytuta prostytuta
122
obóz zwolenników J. Piłsudskiego rezydującego 1918–22 w Belwederze jako Naczelnik Państwa
obóz belwederski
123
potoczna nazwa jedynego postępowania przed Trybunałem Stanu w okresie II Rzeczypospolitej. Dotyczyło ono nieprawidłowego wykorzystania nadwyżek budżetowych państwa. Jako oskarżony przed Trybunałem stanął ówczesny minister skarbu Gabriel Czechowicz
sprawa czechowicza
124
zydzi parytet
numerus clausus
125
trasa kolejowa łącząca bezpośrednio zagłębie węglowe Górnego Śląska z Gdynią, była największą i najnowocześniejszą inwestycją transportową II Rzeczypospolitej oraz przykładem polsko-francuskiej współpracy gospodarczej.
magistrala węglowa
126
polski piosenkarz śpiewający barytonem lirycznym, którego kariera artystyczna rozpoczęła się w okresie międzywojennym i trwała przez kilka dziesięcioleci po zakończeniu II wojny światowej.
Mieczysław Fogg
