Hvað er fátækt og hvernig mælum við hana? Flashcards
Hvað er fátækt?
Einhverskonar ástand sem einkennist af skorti
Skortsástand sem leiðir af ónógum björgum, felur í sér orsakasamband
Sömu þættir koma fyrir oftar en 1x í orsakakeðjunni
Algild fátækt
Einhverskonar ástand sem á við á öllum stöðum og á öllum tímum
Grunnþörfum ekki fullnægt
Afstæð fátækt
Ástand sem skilgreinist af viðmiðum samfélagsins sem maður býr í
Getur ekki notið þeirra gæða sem þykja sjálfsögð og eðlileg í samfélaginu
Skortur leiðir af…
…ónógum björgum
Bjargir
Peningar
Tími
Heilsa
Félagsleg tengsl
Mannauður
Þroski
Skilvirkni
Líffræðilegir þættir
Umhverfi og aðstæður (valkostir)
Geta til ákvarðanatöku
Þroski
Heilsa
Félagsleg tengsl
Geta
Geta til ákvarðanatöku
Velferð
Efnisleg lífsgæði
Hamingja
Húsnæði
Þroski
Heilsa
Félagsleg tengsl
Hvernig mælum við fátækt?
Lágtekjumörk
Skortur á efnislegum gæðum
Lágtekjumörk
Hvílir á hugmyndinni að fátækt sé afstæð
Lína dregin í tekjudreifinguna, allir undir henni eru taldir í hættu á fátækt
50%, 60% eða 70% af miðgildi/meðaltali ráðstöfunartekna
Það sem skiptir máli er ekki hvort einstaklingur er undir lágtekjumörkum á tilteknum tímapunkti heldur…
Hve lengi viðkomandi er undir lágtekjumörkum
Viðvarandi undir lágtekjumörkum (leysir)
Ekki allir undir lágtekjumörkum fátækir í neinum eðlilegum skilningi
Viðvarandi undir lágtekjumörkum (annmarkar)
Lítur framhjá þeim sem eru viðvarandi rétt fyrir ofan lágtekjumörk
Fókus alfarið á bjargir (og tilteknar bjargir, þ.e. tekjur)
Val á þröskuldum snýst fyrst og fremst um hefð
Ekki sambærilegt á milli landa
Ekki sambærilegt yfir tíma
Lágtekjumörk á föstu verðlagi
Í stað þess að lágtekjumörk taki mið af tekjudreifingu hvers árs er miðað við tekjudreifingu tiltekins árs og þröskuldurinn uppfærður með tilliti til verðlagsþróunar
Lágtekjumörk á föstu verðlagi (leysir)
Sambærileiki yfir tíma
Lágtekjumörk á föstu verðlagi (annmarkar)
Kemst ekki fullkomlega framhjá afstæði fátæktar þar sem viðmiðunarárið tekur mið af tekjudreifingu þess árs
Lítur framhjá þeim sem eru viðvarandi rétt fyrir ofan
lágtekjumörk
Fókus alfarið á bjargir (og tilteknar bjargir, þ.e. tekjur)
Val á þröskuldum snýst fyrst og fremst um hefð
Ekki sambærilegt á milli landa
Ekki allir undir lágtekjumörkum fátækir í neinum eðlilegum skilningi
Sumir yfir lágtekjumörkum eru fátækir
Skortur á efnislegum og félagslegum gæðum
Hvílir á hugmyndinni að fátækt sé algild
Spurt hvort fólk njóti tiltekinna gæða
Fólk sem skortir tiltekinn fjölda gæða er talið búa við skort á efnislegum og félagslegum gæðum
Heimilisgæði skv. Eurostat
Getur mætt verulegum óvæntum útgjöldum
Getur farið í amk viku frí á hverju ári fjærri heimilis
Vanskil lána og reikninga
Hefur ráð á próteinríkri máltíð annan hvern dag
Getur haldið góðu hitastigi á heimili sínu
Hefur aðgang að ökutæki til einkanota
Getur skipt út slitnum húsgögnum
Einstaklingsgæði skv. Eurostat
Hefur aðgang að internetinu
Getur skipt út slitnum fötum fyrir ný
Á tvö pör af skóm sem passa
Getur eytt smá pening í sjálfan sig í hverri viku
Getur stundað áhugamál eða tómstundastarf
Getur borðað með vinum/ættingjum amk 1x í mánuði
Algild lágtekjumörk aðferð
Tekin saman tiltekin karfa af vöru og þjónustu sem talin er nauðsynleg og settur verðmiði á hana
Allir sem hafa tekjur undir þeim verðmiða taldir búa við fátækt
Algild lágtekjumörk (kostur)
Tekur inn bæði tekjur og skort
Algild lágtekjumörk (annmarkar)
Þeir sömu og á skortsmælingum
Erfitt að ná samkomulagi
Lítur framhjá skilvirkni
Notar eina tegund af björgum (tekjur)
Félagsleg útilokun
Þegar einstaklingar geta ekki tekið þátt í efnahagslífi, félagslífi, menningu eða stjórnmálum samfélagsins sem það býr í
Það er ekki samstaða um skilgreiningu
“Útilokun” felur að einhverju leyti í sér að það séu reistar hömlur gegn þátttöku
Í hættu á fátækt og félagslegri útilokun
Undir lágtekjumörkum
Verulegur skortur á félagslegum og efnislegum gæðum
Búa á vinnulitlu heimili
Annmarkar samsettra mælinga
Vafaatriði að mælingin nái utan um félagslega útilokun
Val á mælingum hefur komið illa út úr mati á áreiðanleika og réttmæti
Raunar ekki skýrt hvað þessi samsetta mæling mælir í raun og veru
Sárafátæktarmörk fyrir alla íbúa jarðarinnar
Gefur sig út fyrir algild fátæktarmæling
Lágmarkstekjur sem einstaklingur þarf að hafa til að komast af skv. Alþjóðabankanum
Kostir sárafátæktarmarka
Gerir samanburð yfir tíma og rúm mögulega
Hentar ágætlega í alþjóða samanburði
Nær að einhverju leyti utan um fátækt í fátækustu hlutum heimsins
Annmarkar sárafátæktarmarka
Valið á línunni byggir ekki traustum grunni
Línan liggur of lágt til að ná utan um fátækt í ríkari löndum
Línan liggur svo lágt að óveruleg hækkun tekna getur lyft fjölda fólks úr mældri fátækt án þess að breyta í raun neinu um líf þeirra
Vantar gögn um fátækustu ríki heimsins
Getunálgunin
Það sem skiptir máli er ekki bjargir fólks eða útkomur heldur getan sem það hefur til að breyta björgum í útkomur
Hvort fólk breytir svo björgum sínum í tilteknar útkomur er bara spurning um val og mismunandi gildismat
Leið til að hugsa um fátækt við stefnumótun en ekki endilega gagnleg fyrir rannsóknir
Getunálgunin (annmarkar)
Ekki hægt að mæla
Huglægar mælingar
Byggja á þeirri hugmynd að fátækt sé upplifun ekki síður en skortur eða takmarkaðar bjargir
Mælist með því að spyrja fólk t.d. hvort það geti mætt óvæntum útgjöldum eða hve erfitt það er að láta enda ná saman
Huglægar mælingar (annmarkar)
Fólk með verulegar tekjur og eignir getur upplifað fjárhagsþrengingar vegna tekjufalls eða skorts á fjármálalæsi
Væntingar fólks til lífsgæða hafa áhrif á upplifun fjárhagsþrenginga og því ekki endilega sambærilegt á milli landa, yfir tíma eða á milli einstaklinga
Val á mælingu ræðst af…
Rannsóknarspurningunni sem á að svara
Aðgengi að gögnum
Hvaða lönd er verið að rannsaka
Hvaða nálgun er gagnleg fyrir fátækari ríki heimsins?
Algildur skortur
Hvaða nálgun er rökrétt fyrir ríku löndin?
Afstæð nálgun
