Hoorcollege 10: Neurodegeneratieve ziektes

Question 1

Waar worden neurodegeneratieve disorders aan gekenmerkt?

Answer 1

Het progressieve verlies van (specifieke populaties van) neuronen

Question 2

Wat is het (biologische) kenmerk van ALS (Amyotrofe laterale sclerose)?

Answer 2

Ophoping van neurofilament in cellichaam

Question 3

Wat is het (biologische) kenmerk van Huntington?

Answer 3

Ophoping van huntingtin in de kern van de cel

Question 4

Wat is het (biologische) kenmerk van Alzheimer?

Answer 4

Amyloid-beta hoopt zich op buiten de cel

Question 5

Wat is het (biologische) kenmerk van Parkinson?

Answer 5

Eiwitophoping in het cytoplasma alpha-nucleine

Question 6

Bij welke neuronen zijn er aandoeningen bij ALS?

Answer 6

Motor neuronen

Question 7

Op welke twee plekken is ALS te zien?

Answer 7

Bij de ventrale hoorn ziet men bij een preparaat een witte substantie –> afwezigheid van neuronen. Ook is er een verlies bij de schors, wat te zien is in het ruggenmerg (: corticospinal tract). Dit is tevens ook wit, maar hier ontbreken de axonen.

Question 8

Een aantal patienten van ALS hebben een mutatie wat de ziekte veroorzaakt. Welke is dat, en wat doet het?

Answer 8

Superoxide dismutase (SOD) dat zuurstofradicalen veroorzaakt door oxidatieve stress onschadelijk maakt

Question 9

Wat betekent sporadisch?

Answer 9

Geen (duidelijke) genetische aanleg voor een ziekte

Question 10

Is ALS een sporadische ziekte?

Answer 10

Voor de meeste mensen wel

Question 11

Wat zijn de (belangrijkste) klinische kenmerken van Parkinson’s?

Answer 11

Moeite met opstarten/opbreken van bewegingen (akinesie) en een trillende hand (tremor)

Question 12

Is Parkinson’s idiopathisch?

Answer 12

Voor de meeste gevallen wel (oorzaak = onbekend)

Question 13

Wat is de locatie en type neuronen dat afnemen bij Parkinson?

Answer 13

Dopamine-neuronen in de substantia nigra pars compacta

Question 14

Hoe veel % neuronen moeten afnemen zodat symptomen optreden in Parkinsons?

Answer 14

50%

Question 15

Welke toxische stof zorgt ervoor dat je acuut Parkinson krijgt?

Answer 15

MPTP

Question 16

Wat is het verloop van MPTP?

Answer 16

MPTP gaat door bloed-hersen barriere -> opgenomen astrocyten -> omgezet tot MPP+ -> MPP+ wordt uitgescheiden -> MPP+ wordt selectief opgenomen door dopamine transporter -> wordt opgenomen in synaptische vesikel, enzymen en mitochondria -> blokkeerd electron transport chain -> geen ATP -> cellen gaan acuut dood

Question 17

Naast dopamine-neuronen verlies, is er een ander pathologisch verschijnsel in Parkinson… welke?

Answer 17

Lewy bodies die ontstaan in de substantia nigra (synucleïne of ubiquitine)

Question 18

De progressie van Parkinson wordt gekenmerkt door stadia.. hoe heten deze?

Answer 18

Braak stages (1-6)

Question 19

Wat is een manier om vroegtijdig Parkinson op te sporen?

Answer 19

Door het reukvermogen te testen

Question 20

Welke medicijnen kunnen toegediend worden bij Parkinsons patienten?

Answer 20

L-DOPA, MAO inhibitors, Antioxidants (vitamin E) en dopamine receptor agonists

Question 21

Wat is de functie van L-DOPA (met eventuele toevoeging van DOPA decarboxylase inhibitor)

Answer 21

Een verhoging van dopamine synthese (en vermindering dopamine afbraak)

Question 22

Wanneer is L-DOPA toepasbaar een waarom?

Answer 22

Bij een vroeg stadium omdat er moeten nog genoeg cellen aanwezig zijn om dopamine op te nemen

Question 23

Wat is de functie van MAO inhibitors?

Answer 23

Voorkomt de afbraak van dopamine

Question 24

Welke drie operaties zijn er mogelijk voor Parkinson?

Answer 24

Leasies, Cel- of weefseltransplantatie en deep brain stimulation

Question 25

Wat zijn de klinische aspecten van Alzheimer?

Answer 25

Oorzaak dementia, cognitief waardevermindering, groot geheugen verlies en verminderde attentie en motivatie

Question 26

Welke ziekte(s) hebben de meeste Alzheimer patienten vaak ook?

Answer 26

Parkinsons en depressie

Question 27

Wat gebeurd er (globaal) op pathologisch niveau bij Alzheimer?

Answer 27

Verdwijnen (atrofie) van (sub)corticale brein regio’s, vergroting van cerebrale ventrikels en hersen-sulci

Question 28

Welke eiwitten zijn betrokken bij de pathologie van Alzheimer?

Answer 28

De ophoping van neuritische plaks (plaques) van Amyloid-beta buiten de cel en neurofibrillaire tangles van hyper-gefosforyleerde Tau-eiwitten in de cel

Question 29

Welke neuronen sterven af in Alzheimer?

Answer 29

1. Cholinergische neuronen in septum en nucleus basalis van Meyndert (NBM) worden aangedaan in AD (-> Vermindering van geheugenconsolidatie)
2. Glutamaterge piramidale cellen in de cortex (Waarschijnlijk verantwoordelijk voor de meeste cognitieve stoornissen)
3. Noradrenergische en serotonerge neuronen
4. Neurodegeneratie kan in de reukbol beginnen

Question 30

De meeste gevallen van Alzheimer zijn idiopathisch, maar een mogelijk genetische aanleg kan zijn:

Answer 30

Het allel van apolipoproteïne E (ApoE) 4 en functieverlies bij het activeren van de receptor op myeloïde cellen 2 (Trem2) verhogen het risico op het ontwikkelen van AD

Question 31

Alzheimer dat voorkomt in de familie (genetisch aangelegd) worden veroorzaakt door mutaties in welke 3 genen?

Answer 31

• Amyloïde precursoreiwit (APP)
• Presenilin 1
• Presenilin 2

Question 32

Waarom moet de eiwitaggregraties (plaques, Lewy-bodies etc) niet tegen worden gegaan?

Answer 32

Omdat het een beschermend proces is van de cel, en remming accumulatie van tussenliggende aggreraten kan veroorzaken en hierdoor de symptomen verergeren

Question 33

Er is nog geen behandeling, maar er zijn wel een aantal medicijnen die alsnog worden toegediend. Noem enkele

Answer 33

Acetylcholinesterase-remmers (neostygmine, donezepil), Ontstekingsremmende medicijnen (indomethacine), Vaccinatie tegen A-ß, Chelaatvormers (clioquinol), Antioxidanten, Neutrofines en remmers van beta- en gamma-secretase