Hoofdstuk 8: hersenontwikkeling en plasticiteit Flashcards
Welke processen zien we bij het ontstaan en ontwikkelen van de hersenen?
- neurogenese
- migratie
- synaptogenese
- pruning en apoptose
- myelinisatie en vorming netwerken
Welke hersendellen ontwikkelen wanneer in de hersenen?
- sensorimotorische cortex
- pariëtale en temporale associatiecortex
- prefrontale cortex
Welke verschillende stappen zien we bij de neurogenese en migratie?
- na bevruchting differentiatie in celdeling
- vorming neurale buis
- groeien, plooien en draaien tot hersenen, ventrikels en ruggenmerg
- neurogenese en migratie van binnen (rond ventrikels) naar buiten (week 7-11)
Wat houdt synaptogenese in?
Blooming: toename van dendrieten en synapsen
Wat houdt pruning in en waarom gebeurt dit?
Gerichte eliminatie van synapsen die niet relevant zijn voor de omgeving -> maximale aanpasbaarheid aan de omgeving
Wat houdt apoptose in?
Geprogrammeerde celdood bij gebrek aan input/stimulatie -> cellen die te weinig gebruikt of gestimuleerd worden zullen afsterven
Wat houdt myelinisatie in?
Ontwikkeling van myeline schedes (gliacellen) rond axonen voor efficiëntere informatieoverdracht
Welke trend zien we bij witte en grijze stof tijdens de ontwikkeling van de hersenen?
- witte massa neemt toe tijdens de ontwikkeling
- grijze massa neemt af tijdens de ontwikkeling
Hoe komt het dat adolescenten vaak meer risicovolle keuzes maken?
dual system model
- cognitief controle systeem (frontale cortex) nog niet genoeg ontwikkeld -> nodig voor het onderdrukken van beslissingen
- beloningssysteem (limbisch systeem) al verder ontwikkeld -> zal sterker reageren
-> risicovol gedrag voornamelijk bij emotionele incentives (beloningen)
Waarom is adolescentie een kwetsbare periode voor depressie, schizofrenie en middelengebruik?
- rijping: functionele netwerken zijn in opbouw -> kan aanleiding geven tot sociaal-emotionele moeilijkheden
- adolescenten spreken ook andere neurale netwerken aan om gedachten en gevoelens van anderen in te schatten
Tussen welke 2 systemen maken we een onderscheid als we kijken naar de invloed/rol van de omgeving bij het ontwikkelen van de hersenen?
- experience expectant
- zaken die bij iedereen van onze soort voorkomen (vb. taal, sociaal gedrag)
- niet in genetische blauwprint
- noodzakelijk voor normale ontwikkeling - experience dependent
- gevoelig voor individuele verschillen in ervaring (vb. sport, muziek)
- niet noodzakelijk voor normale ontwikkeling
Wat houdt de sensitieve periode in?
Bepaalde gevoeligheid hebben voor bepaalde stimuli gedurende een specifieke periode in de ontwikkeling
Wat zijn de kenmerken van mentale retardatie?
- IQ < 70
- moeilijkheden in adaptief functioneren
- problemen in verschillende zich ontwikkelende hersenregio’s
Welke oorzaken zijn er voor mentale retardatie?
- genetisch
- infecties/toxines
- zuurstoftekort
Wat zijn de eigenschappen van het syndroom van Down?
- trisomie 21
- typische morfologie gezicht/lichaam (grote tong, handen…)
- problemen met taal en verbaal werkgeheugen
- minder problemen met visuo-spatiaal en sociaal
- tragere cognitieve ontwikkeling -> daling IQ over de jaren
- reductie grijze massa -> kleinere corticale oppervlakte
- vanaf 40-50 jaar hogere kans op Alzheimer dementie
Wat zijn de eigenschappen van het fragile-X-syndroom?
- problemen met visuo-spatiaal
- problemen met magnocellulaire visuele route
- problemen met ontwikkeling van dendrieten
Welke toxische mentale retardaties zijn er?
- infecties
- fetal alcohol syndrome (FAS)
- fetal alcohol spectrum disorder (FASD)
Wat zijn de eigenschappen van het fetal alcohol syndrom (FAS) en het fetal alcohol spectrum disorder (FASD)?
- 2-7/100 FAS en 5% FASD
- vertraagde groei
- hyperactiviteit, sociaal-emotionele problemen, moeilijkheden met leren, geheugen en impulscontrole
- problemen meer uitgesproken bij complexe taken
- verhoogde kans op psychiatrische aandoeningen
Wat zijn de eigenschappen van dyslexie?
- leerstoornis omwille van problemen in 1 cognitief gebied
- problemen om goed te lezen
- vaak daling van algemene kennis tijdens schoolloopbaan
- verminderde activatie perisylvische regio
- verminderde activatie visueel woordvorm gebied
- verstoorde functionele connecties tussen perisylvische regio en visueel woordvorm gebied
Wat zijn de eigenschappen van autisme?
- leerstoornis omwille van problemen in 1 cognitief domein
- problemen op sociaal vlak en beperkte of repetitieve interesse
- meer corticale dikte in eerste levensjaren
- meer witte massa in eerste levensjaren, maar vertraagde myelinisatie later
Welke oorzaken kan autisme hebben?
- genetisch
- infecties
- problemen bij de geboorte
- metabole problemen
Wat zijn de kenmerken van ADHD?
- onaandachtig en/of hyperactief en/of impulsief
- probleem arousal mechanisme
- problemen met inhibitie
- uitstel-aversie
- verandering functionele connectiviteit netwerk volgehouden aandacht
- verstoorde werking netwerken executieve functies
- hypo-activatie basale ganglia bij (anticipatie) belonging
Wat houdt penumbra in?
Neuronen die tijdelijk te weinig zuurstof krijgen om goed te kunnen functioneren, maar nog net voldoende om niet af te sterven
Welke neurofysiologische responsen na het oplopen van een hersenletsel zien we?
-necrose: celsterfte op locatie van het letsel
- transneurale degeneratie: sterfte van cellen die afhangen van de input van het beschadigde deel
- gliose: fagocitose (vocht) en ontstaan littekenweefsel
- oedeem: opzwellen van de hersenen
- neurochemische schok: te veel/weinig neurotransmitters worden vrijgegeven waardoor signalen niet goed kunnen worden doorgegeven
Welke herstelmechanismen zien we bij schade in de hersenen?
- regeneratie
- neurogenese
- angiogenese
- axongenese
- naburige gebieden compenseren
- homologe gebieden van andere hemisfeer
- compensatie van intacte cognitieve functies
- verandering van functionele connectiviteit
Welke factoren beïnvloeden het herstel van de hersenen?
- rijke en stimulerende omgeving
- premorbide cognitieve status (cognitieve reserves)
- training en herstelstimulatie
- herstel vs. compensatie
Wat houdt het Kennard principe in?
Hoe jonger hoe meer kans op herstel
Wat zien we bij algemene cognitieve achteruitgang en vertraging?
- meer uitgesproken voor expliciet geheugen van nieuwe info en executieve functies
- weinig/geen achteruitgang in autobiografisch geheugen, woordenschat en impliciet geheugen
- beter in emotie-gerelateerde taken?
- vermindering in corticaal volume
- vermindering in myeline (vooral frontale cortex en corpus callosum
Wat kan veroudering vertragen?
- aerobische oefeningen
- betere doorbloeding hersenen
- verbetering cognitieve functies
- meer neurogenese
- groter hippocampaal volume + link gedrag
- intellectueel actief blijven (rijke omgeving)
