Hoofdstuk 7 : Parlement Flashcards
1
Q
Wat doet een Staat?
A
Ze richten instellingen op met een wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht.
2
Q
Wat zijn 3 belangen van een staat?
A
- Je moet een staat zijn om te kunnen toetreden tot de VN om mee te kunnen beslissen over wereldzaken.
- Ook in de EU kan een staat een rol spelen in de besluitvorming.
- Op binnenlands vlak biedt de staat een eerste aanspreekpunt voor burgers.
3
Q
Definitie staat
A
Een staat is een soevereine organisatie die gezag uitoefent over een bevolking en die deze bevolking naar buiten vertegenwoordigt en ook over de nodige machtsmiddelen beschikt.
4
Q
Wat is een essentieel bestanddeel om van een staat te kunnen spreken?
A
Grenzen. Zij verdelen het grondgebied waar een bevolking van een staat zich vestigt.
5
Q
Welke drie elementen zorgen ervoor dat Staten steeds minder van belang zijn?
A
- Globalisering
- Supranationalisering van beleid
- Regionalisering/ federalisering/ decentralisering
6
Q
Wat betekent supranationalisering?
A
Beslissingen worden van bovenaf genomen.
Vb: EU maakt beslissingen boven de Staten die lid zijn van EU.
7
Q
Wat betekent decentralisering?
A
Beslissingen worden op een lager/ kleiner niveau genomen. Steden en gemeenten krijgen meer bevoegdheden.
8
Q
Wat zijn de 6 bestanddelen van een staat?
A
- Grenzen
- Bevolking
- Centrale regering
- Soevereiniteit
- Erkenning
- Geweldsmonopolie
9
Q
Wat is een bevolking?
A
Een groep mensen die op een bepaald grondgebied leeft, wonen en werken onder deze staat en de regels van de staat respecteert.
10
Q
Wat is het verschil tussen een staat en een regering?
A
Staat = een permanent gegeven dat niet ideologisch gekleurd is.
Regering = tijdelijke invulling van macht (veranderlijk gegeven) en is wel ideologisch gekleurd.
11
Q
Wat betekent soevereiniteit?
A
Soevereiniteit is het hoogste gezag binnen de eigen grenzen. Als vreemde mag je je niet moeien met de aangelegenheden binnen een andere staat.
12
Q
Wat is een natie?
A
Een groep mensen die zich door culturele elementen met elkaar verbonden voelen (taal, etniciteit, religie,…)
Uit Naties groeien vaak nationalistische partijen
13
Q
Binnen de academische kringen is er heel wat discussie over het begrip ‘natie’. Welke twee soorten visies bestaan er?
A
Primordialisten & constructivisten
14
Q
Hoe omschrijven primordialisten het begrip ‘natie’?
A
- Historisch: begrip natie heeft al een lange geschiedenis.
- objectieve kenmerken aan verbinden.
- een natuurlijk gegeven.
- eerst natie, nadien nationalisme
15
Q
Hoe beschrijven de constructivisten het begrip ‘natie’?
A
- Naties zijn een modern fenomeen.
- subjectieve gevoel van samenhorigheid zorgt voor natie.
- natie is constructie gemaakt door nationalisten.
- nationalisten waren eerst, nadien natie.
16
Q
Wat zijn de 3 types Staten?
A
- Dictatoriale VS democratische staat.
- Presidentiële VS parlementaire staat.
- Uinitaire VS (con) federale staat
17
Q
Wat is een unitaire staat?
A
Een unitaire staat of een eenheidsstaat is een staat waar soevereiniteit (het hoogste gezag) exclusief bij de federale overheid of centrale regering ligt.
Concreet voorbeeld: Frankrijk. Beslissingen van gemeenten en steden in Frankrijk zijn onder het gezag van de regering in Parijs.
Indien de regering niet achter een beslissing van een gemeente staat, kan de regering deze beslissing teniet doen.
Er is dus sprake van decentralisatie maar steeds onder hiërarchie van de bovenstaande structuren.
18
Q
Som 3 voordelen op van een unitaire staat?
A
- Bevordert de gelijkheid in de samenleving.
- Meer legitimiteit
- Meer middelen voor diensten.
- Geen desintegratie
- Efficiënter.
19
Q
Som 3 nadelen op van een unitaire staat?
A
- Regering staat verder van de burger.
- Aantasten van culturele eigenheid.
- Wafelijzerpolitiek.
20
Q
Wat betekent ‘wafelijzerpolitiek’?
A
Fenomeen waarbij elke deelstaat in een land even veel geld moet krijgen als er op een lager niveau beleid gevoerd wordt.
Vb: Wallonië en Vlaanderen moeten beiden evenveel geld krijgen aan beide kanten van de taalgrens. (Station Luik & Antwerpen Centraal)
21
Q
Wat zijn de belangrijkste kenmerken van een federale staat?
A
- soevereiniteit verdeeld over federale regering & deelstaten.
- sui generis, bestaande uit: nevenschikking, duaal federalisme, verticale fiscale kloof, asymmetrie.
22
Q
Wat bedoelt men met de ‘sui generis’ binnen een federale staat als België?
A
Sui generis : eigen, enig in zijn soort, niet te classificeren.
De federale staat van België valt niet te classificeren omdat het het beste van twee systemen wil samennemen. (Het beste van een eenheidsstaat en een confederale staat).
23
Q
Wat betekent ‘nevenschikking ‘ binnen een federale staat?
A
De deelstaten en de federale regering zitten op hetzelfde niveau. Als een deelstaat een beslissing neemt, kan die (meestal) niet herroepen worden door de federale regering.
Bij België is dit nog extremer omdat wij gebruik maken van ‘exclusieve bevoegdheden’.
24
Q
Wat betekent het ‘duaal federalisme’ binnen de federale regering?
A
Er is een duidelijke verdeling van bevoegdheden tussen de deelstaten en de federale regering.
Federale regering is bevoegd voor A.
Deelstaten zijn bevoegd voor B.
er is geen sprake van constitutionele samenwerking.
Vb: vliegroutes over Brussel
25
Wat betekent de 'verticale fiscale kloof' in de federale regering?
De deelstaten mogen wel veel geld uitgeven, maar hebben weinig rechten op vlak van fiscale autonomie waardoor ze geen recht hebben op het opheffen van eigen belastingen. Het federaal niveau stort geld door en de deelstaten geven dit uit, maar ze zijn weinig verantwoordelijk voor hun eigen fiscale inkomsten.
Hierin schuilt het zakgeldfederalisme.
26
Wat betekent 'zakgeldfederalisme'?
Overheden die niet instaan voor hun eigen inkomsten, gaan automatisch meer geld uitgeven.
Term werd geïntroduceerd door Van Quickenborne om de houding van de Walen te omschrijven.
27
Wat betekent de 'asymmetrie' binnen de federale staat?
De deelstaten in België zijn asymmetrisch georganiseerd. Vlaanderen is anders georganiseerd dan Wallonië.
Vb: In Vlaanderen maar 1 Vlaams parlement en regering, want gewest en gemeenschap zijn gefusionneerd. In Franstalig België bestaat er een Franstalige gemeenschapsregering en een Waalse gewestregering.
28
Som 3 voordelen van federalisme
1. Beleid op maat: beleid toespitsen op noden van deelstaten.
2. Ontmijnen van conflicten.
3. Beleidsconcurrentie (Walen die Vlamingen imiteren op vlak van zorgverzekering)
4. Democratisch: dichter bij burger bestuurd.
29
Som 3 nadelen op van federalisme
1. Ingewikkeld: je weet soms niet wie voor wat bevoegd is (federaal of deelstaten)
2. Desintegratie
3. Kans op ruzie: meerdere politici moeten beslissingen nemen (meer opinies, meer kans op ruzie)
4. Joint decision trap: discussie over maatregelen.
30
Wat is het verschil tussen confederalisme en federalisme?
Confederalisme = statenbond. De deelstaten zijn het belangrijkste en staan boven de federale staat.
Federalisme = bondstaat. De federale staat (bondstaat) is belangrijker dan de deelstaten.
31
Welke bevoegdheden krijgt de federale staat bij ons in België?
Residuaire bevoegdheden. Dit zijn restbevoegdheden.
32
Welke bevoegdheden krijgen de deelstaten bij ons in België?
Toegewezen bevoegdheden: dit zijn bevoegdheden die expliciet aan de deelstaten zijn toegewezen.
33
Normaliter is het zo dat de federale overheid de toegewezen bevoegdheden krijgt en de deelstaten de residuaire bevoegdheden. Bij ons in België is dit omgekeerd. Hoe komt dit?
Doordat België een centrifugaal federaal systeem heeft.
34
Wat is een centrifugaal federaal systeem? (België heeft dit systeem)
Een systeem waarbij men wegvlucht van het centrum en men gaat decentraliseren. Franstalig en Nederlandstalig België kwamen niet overeen, waardoor men apart dingen begon te doen. (Vlaamse deelstaat en Waalse deelstaat).
35
Wat is een centripedaal federaal systeem?
Systeem waarbij ze een centrum nastreven als staat. Staat is zodanig georganiseerd om samen dingen te verwezenlijken. (Duitsland, Verenigde Staten).
36
Welke bevoegdheden hebben de gemeenschappen? (+ voorbeelden)
Persoonsgebonden bevoegdheden
Vb: cultuur, media, onderwijs, gezondheidszorg,...
37
Welke bevoegdheden hebben de gewesten?
Grondgebonden bevoegdheden.
Vb: mobiliteit, economie, huisvesting,... .
38
Welke bevoegdheden heeft het federale niveau?
Justitie, binnenlandse zaken,...
39
Wat is een parlement?
Een plaats waar het volk inspraak heeft in het beleid via volksvertegenwoordigers.
Parlement (wetgevende macht) controleert de uitvoerende (regering) en rechterlijke macht (justitie, politie). -> Drie machten gescheiden = democratie mogelijk
40
Wanneer en hoe is het parlement ontstaan?
wanneer: in de Nieuwe Tijd in Europa
hoe: vorsten wilden oorlogen voeren, maar hier was geld voor nodig. Ze vroegen dit geld aan edellieden en monniken maar in ruil wilden deze mensen inspraak in hoe dat geld uitgegeven werd --> parlement.
"No taxation without representation." = geen geld zonder inspraak.
41
Heywood onderscheidde 5 kenmerken van het parlementair systeem. Welke?
1) regeringen worden gevormd als resultaat van parlementsverkiezingen
2) het personeel van de regering komt uit het parlement
3) regering heeft het vertrouwen van het parlement nodig
4) de regering kan het parlement ontbinden
5) parlementaire regeringen zijn doorgaans coalitieregeringen (meerderheid)
42
wat zijn de 5 functies van het parlement?
parlement = multifunctioneel
1) wetgeving --> 90%-rule
2) controle
3) volksvertegenwoordiging + linkage
4) opleidingsplaats voor toekomstige ministers in regering
5) legitimatie (manifest of latent)
43
wat houdt de 90%-rule in?
vandaag de dag heeft parlement weinig inspraak op het maken van wetten. dit gebeurt grotendeels 85%-90% door de regering via wetsontwerpen.
10%-15% door het parlement via wetsvoorstellen.
44
wat is het verschil tussen een manifeste legitimatie en een latente legitimatie als functie van het parlement?
- manifeste legitimatie = de goedkeuring van de wet
- latente legitimatie = het regelmatig ononderbroken samenkomen van het parlement. hierdoor wordt legitimiteit opgebouwd.
45
wat zijn de structurele kenmerken van het parlement?
een parlement kan unicarmeraal of bicameraal zijn.
- unicameraal = parlement bestaat uit 1 kamer.
- bicameraal = parlement bestaat uit 1 kamer en 1 senaat (dit is in vele landen het geval).
unicamerale parlementen zijn na de Tweede Wereldoorlog wel toegenomen.
46
wat zijn de verschillen tussen de kamer en de senaat binnen een bicameraal parlement?
Senaat
- 60 leden (50 aangewezen door parlement 10 obv verkiezingsresultaten)
- synoniem: hogerhuis
- 1ste kamer
- mensen in de senaat worden niet rechtstreeks verkozen.
Kamer (van volksvertegenwoordigers):
- 150 volksvertegenwoordigers
- synoniem: lagerhuis
- 2de kamer
- mensen in de kamer worden rechtstreeks verkozen.
47
wat is nu het belangrijkste van het parlement? De senaat of de kamer?
De kamer is belangrijk want:
- senaat/ hogerhuis heeft minder parlementsleden (60) dan de kamer (150).
- in de kamer worden de deelstaten vertegenwoordigt
- in de kamer worden mensen rechtstreeks verkozen.
desondanks blijft de senaat voor sommigen nog steeds belangrijk, waardoor die nog niet wordt afgeschaft.
48
wat zijn de voordelen + van een bicameraal parlement? (met 2 kamers)
- arbeidsverdeling
- verschillende verkiezingsmomenten
- vertegenwoordiging van de gehele bevolking
- secuur werk
- controle van de eerste kamer
49
wat zijn de nadelen van een bicameraal parlement?
- vertraging, dubbel werk
- verhoging van kans op impasse*¨
- rechtstreeks verkozen
*(grootte beide kamers is anders georganiseerd want problemen heeft voor het behalen van een meerderheid in beide kamers bij akkoorden).
50
wat zijn de voordelen van een unicameraal parlement?
- politieke verantwoordelijk is duidelijk binnen 1 kamer. --> geen risico tot dubbel werk
- functionaliteit van de eerste kamer is overroepen (senaat weg)
51
is er een speciale regel voor het samenstellen van het parlement?
Neen, geen concrete regels.
Wel regel van derdemachtswortel:
- het aantal parlementsleden komt doorgaans overeen met de derdemachtswortel van het aantal inwoners.
52
Hoe lang is de legislatuur binnen het Vlaams en het federaal parlement?
5 jaar. (De verkiezingen vallen samen met die van het Europees Parlement)
53
Wat is een dubbelmandaat?
als een gekozen politicus meerdere functies op zich neemt. Vroeger kon dit, nu niet meer.
Vroeger kwam het voor dat Federale parlementsleden van de Nederlandse taalgroep ook in het Vlaams parlement zetelden.
54
wat is een legislatuurparlement?
Dit is een parlement dat niet vervroegd kan worden ontbonden. Als de regering valt, dan moet een nieuwe regering gevormd worden met de dan huidige samenstelling van het parlement. Het Vlaams parlement is zo'n legislatuurparlement.
Het federaal parlement is geen legislatuurparlement. Dit wil zeggen dat als de federale regering valt, het federaal parlement wel vervroegd kan worden ontbonden.
55
Sinds wanneer vallen de verkiezingen in België samen?
sinds 2014, dankzij de 6de staatshervorming. Hierbij heeft men de legislatuur opgetrokken van 4 jaar naar 5 jaar.
56
wat bedoelt men met de 'Belgische compromiskunst'?
Een fenomeen waarbij 2 politici diametraal het tegenovergestelde zeggen zonder daarbij te liegen.
Dit was het geval bij Wouter Beke (CD&V) en Caroline Gennez (Vooruit) bij het akkoord van de samenvallende verkiezingen.
57
Hoe is de kamer van volksvertegenwoordigers samengesteld? (in het federaal parlement)
150 volksvertegenwoordigers waarvan:
- 88 Nederlandstaligen
- 62 Franstaligen
- 41% is vrouwelijk
58
Hoe komen de volksvertegenwoordigers in de kamer terecht? (federaal parlement)
Volksvertegenwoordigers worden rechtstreeks verkozen via provinciale kieskringen. 5 Vlaamse provincies = 5 kieskringen + arrondissement Brussel-Hoofdstad.
Voor Brussel (in provincie Vlaams Brabant) is er een uitzonderlijke regel:
inwoners van de 6 faciliteitgemeenten aan de rand van Brussel mogen hun stem uitbrengen op een kandidaat uit een andere kieskring.
6 faciliteitgemeenten:
- Drogenbos, - Kraainem, - Linkebeek, - Sint-Genesius-Rode, Wemmel, - Wezembeek-Oppem.
59
Hoe is de senaat samengesteld? (in het federaal parlement)
60 senatoren waarvan:
50 deelsenatoren:
- 29 Nederlandstalig
- 20 Franstalig
- 1 Duitstalig
10 gecoöpteerde senatoren. Dit zijn senatoren die worden aangewezen door de overige 50 senatoren. Ze worden meestal toegewezen door de partijvoorzitters voor mensen die niet werden verkozen voor de senaat. (6 Nederlandstalig - 4 Franstalig)
60
Zitten de kinderen van de koning ook in de senaat?
Neen, sinds 2014 werd dit afgeschaft.
61
Naast het federaal parlement dat bestaat uit een kamer en een senaat, heeft België ook nog deelstaatparlementen. Welke zijn dat?
- Vlaams parlement
- Waals parlement
- Brussels parlement
- Parlement Franse gemeenschap
- Parlement Duitse gemeenschap
(in totaal 6: 5 deelstaten + 1 federaal)
62
Bestaat het dubbelmandaat nog in België?
Ja. Het dubbelmandaat is nog van kracht in Franstalig België. Daar hebben we wel twee parlementen: Waals parlement & parlement van de Franstalige gemeenschap, maar heeft Christine Morreale bevoegdheden binnen het Waalse parlement en is ze minister van Volksgezondheid (een gemeenschapsmaterie).
63
wat zijn fracties?
Alle partijen die in het parlement zetelen. Aan het hoofd van een fractie, staat een fractieleider (ook wel whip genoemd).
De fracties zitten ook in groep bij elkaar in het parlement, met de belangrijkste fractieleden vooraan.
64
Wat is de functie van een fractieleider?
De fractieleider zorgt ervoor dat:
- iedereen binnen de partij in het parlement in de pas van de partij loopt.
- Fractieleider verdeelt het werk binnen het parlement.
- Fractieleider is ook vaak een woordvoerder voor de partij.
het werk wordt binnen het parlement verdeeld over de parlementsleden ifv organisatie van het parlement en specialisatie in onderwerpen.
65
Wat zijn de 4 politieke organen van het parlement?
- plenaire vergadering
- voorzitter
- commissie
- conferentie van de voorzitters
66
Hoe kunnen wetten gemaakt worden?
via een wetsvoorstel uit het parlement.
Via een wetsontwerp uit de regering.
90% van de wetten in België komen uit de regering en zijn dus een wetsontwerp.
67
Hoe komt een wet tot stand? (10 stappen).
1. Initiatief van regering of parlement
2. ontvankelijkheidsverklaring
3. in overwegingneming
4. Bespreking in commissie.
5. behandeling in plenaire vergadering
6. Tweede lezing
7. eindstemming
8. Wet verzenden naar koning
9. Koning ondertekent / bekrachtigt wet.
10. Publicatie van de wet in het Staatsblad.
68
Bij gewone wetten volstaat het om een simpele meerderheid te behalen alvorens een wet wordt goedgekeurd door de plenaire vergadering. dit omvat 50%+1 parlementslid.
Wat moet er gebeuren bij bijzondere wetten?
Bijzondere wetten hebben een bijzondere meerderheid nodig om goedgekeurd te worden.
een bijzondere meerderheid = 2/3de van de meerderheid over het hele parlement + in elke taalgroep ook een meerderheid.
69
wat is de alarmbelprocedure?
procedure waarbij men aan de alarmbel kan trekken bij wetten waarvan men vindt dat het de belangen van een bepaalde taalgroep schaadt. Bij een alarmbelprocedure MOET minstens ¾ van de kamer/ senaat niet akkoord zijn met een wet alvorens de alarmbelprocedure van kracht kan zijn.
Niet alleen bijzondere wetten, maar ook gewone wetten kunnen worden tegengehouden door de alarmbelprocedure.
70
Waarom bestaat die bijzondere meerderheidsregel?
zodat er niet kan ingegaan worden op de belangen van de Franstaligen in dit land. De taalregel is er bijgekomen om de Franstaligen m.a.w. te beschermen.
voorbeeld: staatshervorming wordt goedgekeurd op basis van de bijzondere meerderheidsregel.
71
Indien men volgens de alarmbelprocedure een 3/4de meerderheid heeft, gaat een wetsvoorstel naar de ministerraad. Waarom?
in de ministerraad zitten even veel Franstaligen als Nederlandstaligen. Zij krijgen 30 dagen om advies te geven en het wetsvoorstel eventueel te wijzigen.
In de praktijk gebeurt het zeer zelden. Maar het is een stok die Franstaligen achter de deur kunnen houden om ervoor te zorgen dat ook gewone wetten niet tegen de belangen van Franstaligen ingaan.
72
Wat is de ministerraad.
Dit zijn alle ministers uit de federale regering (allemaal samen). Zij komen tussen als de alarmbelprocedure werd gevolgd en men 3/4de meerderheid behaalde.
73
Welke voorwaarden moeten allemaal voldaan zijn alvorens er een grondwetsherziening komt?
- 2/3de meerderheid in het parlement dat de grondwet moet gewijzigd worden.
- Kamer, Senaat & Regering moeten op eenzelfde lijn liggen over de grondwetartikelen die ze wensen te wijzigen.
= in praktijk moeilijke procedure
74
naast het maken van wetten, heeft de wetgevende macht ook nog een andere functie. Welke?
Controlerende functie. Vooral de oppositie wordt gecontroleerd door het parlement op verschillende manieren:
- ministers die controle uitvoeren (uit Senaat).
- controle door het stellen van parlementaire vragen.
75
wat is interpellatie?
Dit is een manier van vragen stellen waarbij men een vraag combineert met een motie ter afronding van die vraag.
Deze motie kan verschillende vormen aannemen:
- eenvoudige motie
- motie van vertrouwen
- constructieve motie van wantrouwen
- een gewone motie van wantrouwen
- motie van aanbeveling
76
wat is een 'eenvoudige motie'?
"We hebben de vraag gehoord, maar gaan verder met de orde van de dag."
77
wat is een 'motie van vertrouwen'?
"We geven de regering het vertrouwen. De regering mag verder doen."
78
Wat is een 'constructieve motie van wantrouwen'?
"neen dat doen we niet, we stellen binnen de drie dagen een nieuwe EM voor via een motie van voordracht, zo krijgen we een nieuwe regering zonder nieuwe verkiezingen"
79
Wat is een 'gewone motie van wantrouwen'?
"we nemen het vertrouwen van de regering of een regeringslid af, in het eerste geval mag de Koning de Kamer ontbinden"
80
Wat is een 'motie van aanbeveling'?
"Let daar eens op aub."
81
wat is een onderzoekscommissie?
Wanneer er zich maatschappelijke kwesties voordoen die ongelooflijk belangrijk zijn, kan er een commissie opgesteld wordt. Dit is een commissie met belangrijke juridische bevoegdheden waarbij men de rol van onderzoeksrechter kan uitvoeren.
Op basis van het onderzoek worden er moties of aanbevelingen aan de regering gegeven.
Voorbeeld: Dutroux-commissie deed onderzoek naar het functioneren van de politie en de rijkswacht. --> rijkswacht en politie lagen vaak in de clinch met elkaar waardoor is gebleken dat er maar één politie instantie kon zijn (om de goede orde te bewaren op rechterlijk niveau). Hierdoor verdween de rijkswacht.
82
Een staat heeft een publiek karakter. Wat wordt hiermee bedoeld?
Het publiek karakter van de staat maakt een onderscheid met de privésfeer of civil society waar mensen individuele beslissingen maken voor zichzelf.
83
Wat houdt democratie volgens Madison in?
Democratie diende als vertegenwoordiging om de belangen van burgers te verdedigen. Publieke meningen moesten volgens hem worden verfijnd en aangepast door ze voor te leggen aan een medium van verkozen burgers van wie de wijsheid en kennis kan helpen.
84
Zijn democratie en liberale democratie hetzelfde?
Neen
85
Binnen autoritaire structuren is er sprake van machtsconcentratie, dit kan zich uiten in 2 vormen. Welke?
dictatuur & totalitarisme
De tweede is de sterkte vorm van machtsconcentratie
86
wat is het belangrijkste kenmerk van een autoritair regime? Hoe kan je dit het best omschrijven?
Bij een autoritair regime is er slechts een beperkte invloed van verschillende groepen op de politiek besluitvorming (die slechts door enkele personen of 1 persoon gebeurt). Er is ook sprake van een duidelijke ideologie.
- alle macht is vaak geconcentreerd binnen één leider of groep.
- zeer oude manier van regeren gebaseerd op gehoorzaamheid & volgzaamheid
- media wordt gecontroleerd & beperkt
- andere politieke partijen worden verboden
-...
autoritaire regimes kunnen wel verschillende vormen & gradaties aannemen.
87
Wat is verschil tussen de klassieke en moderne versie van een dictatuur?
- klassieke versie: persoon gaat TIJDELIJK de absolute macht krijgen om een noodsituatie binnen een land te verhelpen. Nadat situatie opgelost is, wordt de autoriteit teruggegeven aan de senaat.
- moderne versie: leiders gaan zich boven de wet stellen en los van elke grondwettelijke beperking regeren (Nazi-Duitsland met Hitler & Stalin in de Sovjet-Unie).
88
wat is het belangrijkste kenmerk van een dictatuur?
Aangezien dictators worden aangeduid als leider in een noodsituatie is er geen beperkt mandaat. Ze kunnen dus onbeperkt de tijd een land/ natie leiden.
Hierdoor kunnen burgers geen regelmatige kans krijgen om politieke opvolging/ vervangers te kiezen
Een dictatuur wil controle hebben op de publieke aangelegenheden van een maatschappij, maar houdt de sfeer in het privéleven van de bevolking intact
--> hierdoor kan de bevolking zich wel nog verzetten tegen het regime indien dat nodig is.
geen totale isolatie van burgers
89
wat houdt het totalitarisme in?
Het totalitarisme ontstond in de 20ste eeuw. Dit zijn staatsvormen zoals Nazi-Duitsland met Hitler & de Sovjet-Unie met Stalin.
Een totalitaire staat wil controle hebben over zowel:
- de publieke aangelegenheden in een samenleving
- de private aangelegenheden in een samenleving
maw OP ALLES! ze grijpen in op alle aspecten in het privéleven van hun bevolking. Hierdoor is er ook geen mogelijkheid om zich te verzetten.
wel totale isolatie van burgers
90
wat houdt de 'schuld door associatie' in?
de schuld door associatie was een onderdeel van de terreurpolitiek van Stalin.
makkelijk uitgelegd:
wanneer iemand in dit regime iets verkeerd doet, wordt hij geïsoleerd van vrienden en familie.
Hoe? --> iedereen is bang van leider en probeert loyaal te zijn. zo loyaal dat eigen familie elkaar verraadt van misdrijven zodat zij niet mee gestraft zullen worden.
91
wat zijn 6 kenmerken van totalitarisme? Volgens Friedrich & Brzezinski
1) één allesomvattende ideologie
2) een monopolistische beheersing van wapens en geweldsmiddelen
3) een monopolie van massacommunicatie
4) georganiseerde terreur
5) gecontroleerde economie
6) één partij
92
Leonard Schapiro bouwde verder op deze 6 kenmerken en herkende dat totalitaire regimes op 5 contouren en 3 zuilen berusten. Welke?
5 contouren:
1) het optreden van een leider
2) ondermijning van de rechtsorde
3) controle op de privésfeer
4) permanente mobilisering van de bevolking
5) legitimering op basis van massale steun
3 zuilen:
1) de officiële ideologie
2) de partij
3) het staatsapparaat
93
wat is een gelijkenis en een verschil tussen het parlementair systeem en het presidentieel systeem?
gelijkenis = in beide systemen worden er verkiezingen georganiseerd waarbij EEN DEEL van de leden van de wetgevende macht geselecteerd wordt door verkiezingen.
verschil = verschillend aantal mensen in de uitvoerende macht, verschil in selectieproces en verschil in aan wie ze verantwoording dienen af te leggen.
94
wat betekent de term 'multi-level governance'?
Ook binnen een unitaire staat zijn verschillende beleidsniveaus van belang en moeten verschillende niveaus met elkaar in interactie treden om problemen op te lossen.
95
wat betekent coöperatief federalisme?
er is sprake van samenwerking en verbinding tussen verschillende niveaus. Nationale regering & deelstaten worden verondersteld samen te werken, in belang van het geheel.
96
wat betekent de ondergeschiktheid en nevengeschiktheid tussen de federale staat en de deelstaten?
bij nevenschikking staan federale staat en deelstaten op hetzelfde niveau. er is geen hiërarchisch gezag van de centrale / federale overheid over de deelstaten.
= is van toepassing bij federale staten
bij onderschikking staat de centrale/ federale regering wel boven de deelstaten. deelstaten/ subnationale entiteiten kunnen beslissingen nemen en uitvoeren MAAR met altijd met toestemming van de centrale regering.
= is van toepassing bij een unitaire staat.
97
wat is het verschil tussen toegewezen VS residuaire bevoegdheden?
- toegewezen = dit zijn bevoegdheden die in de Grondwet expliciet worden toegewezen aan een bepaald bestuursniveau.
- residuair = restbevoegdheden. dit zijn bevoegdheden die niet expliciet werden toegewezen. ze kunnen zowel aan de federale overheid als aan die van de deelstaten toebehoren.
98
fiscale relaties tussen beleidsniveaus: federaal - deelstaten:
wat houdt 'consumptiefederalisme' in?
fenomeen waarbij regio's veel geld mogen uitgeven, maar weinig geld mogen innen.
veel geld uitgeven = veel bestedingsautonomie
weinig geld mogen innen = weinig verwervingsautonomie
wordt ook wel verticale fiscale kloof genoemd.
99
wat zijn de belangrijkste kenmerken die alle federale staten gemeenschappelijk hebben?
1. twee relatief autonome niveaus van regering of beleid.
2. een geschreven grondwet.
3. een scheidsrechterinstantie: Grondwettelijk Hof
4. Instellingen die met elkaar verbonden zijn.
100
welke staatsvormen heeft België reeds aangenomen sinds zijn bestaan als land?
- 1830 : monarchie als unitaire staat (soevereiniteit niet verdeeld dus onderschikkend)
- 1970 : eerste stappen naar federalisme
- 1993 : officieel federale staat (soevereiniteit gedeeld & nevenschikkend)
- .... (sommige politieke partijen ijveren voor confederale staat 'à la Belge': CD&V, Open VLD & N-VA).
101
Welke 3 grote luiken behandelde het Vlinderakkoord?
1) bevoegdheidsoverdrachten
2) hervorming van de financieringswet
3) hervorming van de instellingen (Senaat).
102
wat houdt het 'confederalisme' in?
het is een soort van samenwerking tussen onafhankelijke staten.
Een confederatie komt tot stand wanneer onafhankelijke staten een verdrag sluiten om bepaalde zaken samen te regelen. Ze bepalen zelf welke bevoegdheden confederaal zullen worden uitgeoefend.
Die samenwerking wordt geregeld in een verdrag en niet via één overkoepelende grondwet.
