Hoofdstuk 5: politiek en democratie

Question 1

democratie

Answer 1

Bestuursvorm waarbij het volk bepaald hoe het (openbare) leven wordt geregeld. Een staatsbestuur van, door en voor het volk.

Question 2

vormen van democratie

Answer 2

-directe democratie
-indirecte democratie
-deliberatieve democratie

Question 3

Directe democratie (rechtstreekse democratie)

Answer 3

Bestuursvorm waarbij burgers zelf direct invloed uitoefenen op het wetgevingsproces.

Question 4

indirecte democratie (representatieve democratie)

Answer 4

Bestuursvorm waarbij de wetgevende macht door burgers wordt overgedragen aan een volksvertegenwoordiging (parlement).

Question 5

deliberatieve democratie

Answer 5

Vorm van publieke besluitvorming waarin informatievergaring, overleg en de uitwisseling van argumenten centraal staan.

Question 6

basisprincipes van de democratie

Answer 6

• sociaal contract
• vrije, eerlijke verkiezingen
• individuele autonomie
• erkenning van basisvrijheden/ rechten
• gelijkheid

Question 7

Waarom moet de politieke macht verdeeld worden?

Answer 7

-machtsmisbruik voorkomen
-vrijheden van burgers garanderen

Question 8

trias politica

Answer 8

-wetgevende macht
-uitvoerende macht
-rechterlijke macht

Question 9

checks-and-balances

Answer 9

elke macht controleert de andere machten

Question 10

wetgevende macht

Answer 10

-verantwoordelijk voor het maken van wetten
-controleert de uitvoerende macht
-opgenomen door het parlement

Question 11

parlement (definitie)

Answer 11

vergadering van verkozenen die het volk vertegenwoordigen

Question 12

Waaruit bestaat het parlement

Answer 12

-kamer van volksvertegenwoordigers
-senaat

Question 13

kenmerken kamer van volksvertegenwoordigers

Answer 13

-Dynamisch
-Speelt in op actualiteit
-groen

Question 14

kenmerken senaat

Answer 14

-bezadigd
-meer op achtergrond
-rood

Question 15

Oorsprong tweekamerstelsel

Answer 15

-13e eeuw: Engeland
-Hogerhuis (house of lords): vertegenwoordiging van de adel (senaat)
-Lagerhuis (house of commons): vertegenwoordiging van het gewone volk (kamer)

Question 16

Waarom twee kamers?

Answer 16

-Traditie
-balans (revolutionaire tendens van kamer tegengaan)
-eerlijke verdeling van macht (invloed van dunbevolkte staten garanderen)

Question 17

uitvoerende macht

Answer 17

-regering
-eerste minister+ groep van ministers en kabinetten
-soms ligt uitvoerende macht ook bij staatshoofd (monarch of president)

Question 18

taken regering

Answer 18

-voert de beslissingen van het parlement uit
-denkt na over beleid en voert wetsvoorstellen in bij parlement

Question 19

rechterlijke macht

Answer 19

-rechtbanken en gerechtshoven waken over naleven van wetten door burgers
-rechtbanken moeten autonoom kunnen oordelen
⮕steeds voor het leven benoemen
-hooggerechtshof is controleorgaan voor parlement, regering en rechtbanken

Question 20

rechtszekerheid

Answer 20

waarborg dat de rechtspraak volgens bepaalde objectieve normen verloopt

Question 21

rechtsgelijkheid

Answer 21

principe dat stelt dat iedereen gelijke rechten heeft en dat iedereen zich aan de wet moet houden

Question 22

basisprincipes voor de rechtstaat

Answer 22

-grondwet (constitutie)
-grondrechten
-scheiding der machten
-legaliteitsbeginsel

Question 23

grondwet (consitutie)

Answer 23

reeks van wetten waarin onder meer is vastgelegd hoe de macht verdeeld is en de instellingen werken

Question 24

grondrechten

Answer 24

aanspraken en vrijheden die de burger heeft tegenover de overheid

Question 25

legaliteitsbeginsel

Answer 25

principe dat stelt dat alles wat de overheid doet, gebaseerd moet zijn op de wet en dat nieuwe wetten niet met terugwerkende kracht mogen worden toegepast
(nulla poena-beginsel)

Question 26

rechtstaat

Answer 26

de regels zijn voor iedereen geldig

Question 27

rechtstaat zonder democratie

Answer 27

• overheid houdt zich aan de vooraf opgestelde regels
• respecteert grondrechten van burgers
• overheid is niet democratisch verkozen
• regels zijn niet democratisch vastgelegd

Question 28

dictatuur (def)

Answer 28

bestuursvorm waarin één persoon of één groep mensen alle macht in handen heeft

Question 29

kenmerken dictatuur

Answer 29

• geen vrije, eerlijke verkiezingen
• onderdrukking van de bevolking
• geen vrije media
• corruptie
• geen rechtszekerheid (recht in dienst van machthebbers)
• regime vaak gesteunde door bepaalde groepen in de samenleving
• grote rol voor geheime dienst en leger
• cultuur van persoonsverheerlijking (bijeenkomsten, tv, portretten, standbeelden, …)

Question 30

theocratie (def)

Answer 30

staatsvorm waarin alle gezag regelrecht van God afgeleid is en door geestelijke gezagsdragers wordt uitgeoefend of gecontroleerd

Question 31

kenmerken theocratie

Answer 31

-religieuze leider en politieke leider zijn dezelfde
-politieke leiders zijn ondergeschikt aan religieuze leiders

Question 32

oligarchie

Answer 32

bestuursvorm waarbij de macht in handen is van een kleine groep mensen