HD8 RECHT

Question 1

opkomst plicht

Answer 1

Opkomstplicht
 verplicht staat in wet, ± 10% blijft thuis
 Normaal gezien bestraft maar praktijk niet
 Wanneer wel?: bijzitter/stemmenteller
 Vele proberen onderuit te komen => grote boetes
Afgeschaft bij gemeenteraadsverkiezingen, ± 40% gaat stemmen
Gevolg: nadelig extreem L partijen & populistische partijen

Question 2

stemrecht

Answer 2

Stemrecht
 kan blanco stemmen
 vroeger kon het foutief (x op papier)

Question 3

vrije meningsuiting, beperkingen?, oplossingen?

Answer 3

Bestaat in België, verankerd in G.W. (1830)
 liberaal standpunt
Is dit absoluut, mag je alles wel zeggen?
Beperking 1
 Neen! : holocaust niet (negationisme) ontkennen (=genocide)
 Negationistisch extreem rechts figuur Dries Vanlanghoven
Waarom enkel holocaust?
 Compensatie voor leed joden
 Deels oneerlijk, meer genocides
 Vaak beperkingen bij kwetsing, maar is subjectief
Beperking 2
 Niet oproepen haat en geweld
! voor interpretatie vatbaar
Oplossing: rechtszaken, advocaten,..

Question 4

stereotypen recht

Answer 4

klassenjustitie: hogere klasse in voordeel behandelt
Bv. proces Sanda Dia
- Rechter moet onpartijdig zijn, toch klasse gevoelig
- Belang van advocaat groot
2. Straffeloosheid: te lichte straf
Bv. proces Sanda Dia, verkrachting
- toch strenger
- Wat is een correctie straf? –> moeilijke discussie
3. Recht is traag: loopt achter feiten aan
- Duurt lang tegen proces begint en afgelopen is
4. Supranationaal recht = internationaal recht

Question 5

voordelen en nadelen recht

Answer 5

 Voordelen
- Orde
- Rechtvaardigheid
- Bescherming rechten
- …
 Nadelen
- Complex
- Niet altijd aan ieders verwachtingen
- Kan soms onrechtvaardig lijken bv. proces Sanda Dia

Question 6

voorgeschiedenis recht versus nu

Answer 6

 Nomaden trokken rond, geen regels, verhuizen voedsel..
 Door vestegingen ontstaan landbouw
 Moesten samenleven => ontstaan bezit

Nu
 Bezit en regels
 Anarchie?: geen regels, oorlog allen tegen allen

Question 7

vormen vrijheid

Answer 7

Wie? Berlin, Britse filosoof
–> omschreef vormen vrijheid
+ vrijheid: toevoeging beperkingen
- vrijheid: zonder beperkingen, ultieme vrijheid

Question 8

recht definitie, bestraffing, waar?, doel

Answer 8

Recht
= afgelijnde begrippen en normen (voor interpretatie vatbaar)
 Bij overtreding opgelegde sancties (bv. boete = minnelijke schikking, soort gunstmaatregel)
 Duidelijk traceerbaar qua ontstaanswijze (verschil customs)
- Datum en jaartal vermeld (abortuswet 1991)
- Wet in Staatsblad, men verwacht dat je op hoogte bent
 Doel: samenleving organiseren, handhaven of herstellen (bv. kindermishandeling = herstelling recht)

Question 9

leg de toename van het recht uit

Answer 9

Toename recht
 boek dikker en dikker
 des te complexer samenleving des te meer regels (bv. echtscheidingen, vroeger niet)
 wijzigingen zijn essentieel als er veranderingen in samenleving is
- erfenisrecht: aanpassing pluskinderen
- nieuwe gezinsstructuren
- wet privacy
- wetgeving AI
- ….

Question 10

erfenisrecht

Answer 10

Erfenisrecht
 Kinderen altijd recht op erfenis
 Kinderen uit erfenis halen = strafbaar
 Vroeger: erfenis pluskinderen = schenken aan vreemde
 Succesierecht = belasting op erfenis, hoe verder v. persoon hoe hoger belasting
 Nu pluskinderen voordelig bij erfenis door meer samengestelde gezinnen

Question 11

wijzigingen wetboek zijn ….

Answer 11

 Essentieel (bv. holebi huwelijk mag 2001)
 Vrouwelijk stemrecht 1948 (emancipatie (uitwinding pil !!, zelfstandig geworden)
- Abortuswetgeving
Waarom belening?: als vrouw zwanger werd doordat er geen pil was werd ze afhankelijk van de man

Question 12

kenmerken recht

Answer 12

 Dynamisch
 Staat niet vast
 Holt achter feiten aan = traag
- Bv. seksuele omstand. vroeger 16j. nu 14j. –> niet meer dan 5j. verschil, geen machtsverhouding

Question 13

rechtspraak

Answer 13

= toespraak van recht
 Straf uitspreken
 Iemand vrijspreken

Question 14

recht in middeleeuwen

Answer 14

Middeleeuwen (500-1500) (476-1422)
 Soorten recht door elkaar gebruikt ≠ uniformiteit
 Ontstaan gewoonterecht
 Geleidelijke groei rechtsregels
- Vaak mondeling doorgegeven
- Streekgebonden
Gerechtsboom
= boom waar rechter zijn rechtspraak uitspreekt (vroeger)
Vaak in buitenlucht!

Question 15

laat in middeleeuwen

Answer 15

Na 1100 keizer Justinianus
 Meer gebruik Romeins recht
 Recht kerk meer gebruikt = canoniek recht (verzameling teksten pausen, concilies, kerkvaders)
 Wisselwerking zorgde voor vernieuwing procesrecht
Opdeling procesrecht
- Strafprocesrecht
- Burgerlijk procesrecht
- Bestuursprocesrecht

Question 16

canoniek recht

Answer 16

= kerkelijk recht
 Ontstaan kerkelijke rechtbank dankzij ketters
 Leiding geestelijke, de inquisitio, vaak willekeurig
- Procesvorm waar rechter onderzoek instelt -> berucht wegens ketters
- Accusatio = beschuldiging door procespartij
 Bestraffing uitgevoerd door wereldlijke macht
- Bv. heksenprocessen, verbrandingen…
 Geloof werd !, drong door in wereldlijke rechtbanken
- Aardse uitspraak moet spiegelen aan goddelijke rechtspraak
- Het laatste oordeel
 Exempla iutitiae = gerechtigheidstafereel
- Afbeeldingen wijzen op essentiële plichten v. rechter
- Kunst als inspiratie voor rechtvaardige oordelen -> legitimatie + spiegeling voor rechter

Question 17

late mideleeuwen

Answer 17

Late middeleeuwen
 Zorgde voor professionalisering binnen rechtspraak
 Nieuwe beroepsgroepen
- Advocaten
- Procureurs
- Gerechtsdeurwaarders

Question 18

nieuwe beroepsgroepen

Answer 18

Nieuwe beroepsgroepen
1. Advocaat (iedereen heeft er recht op)
 Pro dea advocaat = voor mensen zonder geld
- Vaak minder goed
- Jonge/onervaren advocaten
2. Procureur
= vertegenwoordigd de maatschappij
 Hoofd van onderzoek
 Vraagt vanuit maatschappij straf aan
- Rechter kan straf aanpassen na proces
 Procureur kan akkoord gaan met straf, rechter bepaald straf
3. Gerechtsdeurwaarders
= komt aan deur als je schulden niet afbetaald
 Schulden lopen meer op
 Dagwaardeging = officieel document voor rechtbank

Question 19

gerechtsboom

Answer 19

= boom waar rechter zijn rechtspraak uitspreekt

Question 20

accusatio

Answer 20

= beschuldiging door procespartij

Question 21

exempl iutitiae

Answer 21

gerechtigheidstafereel
- Afbeeldingen wijzen op essentiële plichten v. rechter
- Kunst als inspiratie voor rechtvaardige oordelen -> legitimatie + spiegeling voor rechter

Question 22

verlichting kort samengevat

Answer 22

Korte samenvatting: start moderne mens, 17e – 18e eeuw, mens komt centraal niet god, geloof in wetenschap/rede = verstand
SAPERE AUDE = durf na te denken –> uitspraak Kant

Question 23

verandering rechtspraak verlichting

Answer 23

 Pleidooi burgers beschermen tegen willekeurigheid
- Ontstaan menselijkere en rechtvaardigere rechtspraak, ! principes
Belangrijke principes
1. Onschuldpresumptie (= onschuld tot tegendeel bewezen is)
2. Recht en verdediging (= advocaat)
3. Proportionaliteit (straffen in verhouding/proportie)
-> als er intentie is voor misdaad te plegen = ergere straf

Question 24

Montesqieu

Answer 24

Charles Montesqieu, Franse verlichtingsdenker 18e eeuw
Bekende uitspraken/theorieën
De l’esprit des lois = de geest van het recht
Trias politica = de scheiding der machten
1. Wetgevende macht (=parlement)
2. Uitvoerende macht (= regering)
3. Rechterlijke macht (=justitie)
4. Media (niet officieel)
 Basis voor democratie
 Geen scheiding der machten , één iemand krijgt alle macht
DOEL: te veel macht bij één persoon tegenhouden, machten moeten elkaar controleren
= check and balance system
Scheiding van de scheiding der machten is verboden!
- Bv. minister die commentaar geeft op specifieke rechtspraak
 Montesqieu was de basis voor de Amerikaanse (1776) en Franse (1789) revolutie

Question 25

J.J Rousseau

Answer 25

Jean Jacques Rousseau, Franse verlichtingsfilosoof uit 18e eeuw

mens = goed  maatschappij = slecht, door privébezit
 Mens is goed in natuur
 Du contrat social (=maatschappelijk verdrag) boek
 Staat gevormd worden door maatschappij
 Contract tussen burgers en overheid, burgers geven deel vrijheid af
aan overheid

Question 26

Beccaria

Answer 26

Cesar Beccaria, Italiaanse filosoof 18e eeuw
In het moderne = 1 wet de belangrijkste
“Over misdaden en straffen” –> zijn boek
Inspiratiebron John Locke
Utilitarist: bijdrage die de handeling levert aan het algemeen genot
 Vermijden van pijn en zoveel mogelijk genot = moreel handelen
 Veroordeelt gebruik foltering, tegen doodstraf
Consequentialist: enkel kijken naar gevolgen
 Depenalisering v. misdrijven zonder maatschappelijke waarde
Depenalisering = niet straffen van misdaad
Bv. zelfmoord, homoseksualiteit, niet schadelijk voor maatschappij dus niet strafbaar
 Voor humaner strafrecht (= zonder willekeur) bv. dogma’s , misbruik
Dogma = zo is het en niet anders

Question 27

legaliteitsprincipe

Answer 27

1) Legaliteitsprincipe
 Geen straf uitspreken zonder dat er een wet voor bestaat
 Wet moet voor iedereen gekend zijn ( geen Latijns,..)
 Hoe meer gekend (wetboek, wetten) hoe minder criminaliteit
 Strafrecht mag niet gericht zijn op wraak + vergelding

Question 28

gelijkheidsprincipe

Answer 28

2) Gelijkheidsprincipe
 Iedereen gelijk voor wet (= zelfde rechten en plichten)
 Vloeit voort uit sociaal contract
 T.o.v.g. van Ancien Régime = veel privileges
 Tegen gratierecht (=straf laten vallen)
 Vrouwen gelijke voet als man
Bv. getuige

Question 29

proportionaliteitsprincipe

Answer 29

3) Proportionaliteitsprincipe
 Straffen i.v.t. begane misdaad
 Minimum aan leed voor dader, maar wel voldoende om andere af te schrikken
= afschrikkingsprincipe

Question 30

subsidariteitsprincipe

Answer 30

4) Subsidiariteitsprincipe
 Beter minimale straf dan geen of draconische straf
* Criminaliteit voorkomen? Zorgen dat ze straf niet kunnen ontlopen, dan wrede straf
 Strafrecht moet ultimatum remedium (= laatste redmiddel) zijn en blijven
* Als het niet anders kan moet het naar strafrecht gaan
 Switch van systeem gericht op vergelding naar systeem die aanstuurt op preventie (= voorkomen) en redelijkheid

Question 31

abolitionistisch principe

Answer 31

5) Abolitionistisch principe
 Tegen foltering en doodstraf
 Maatschappij moet menselijke integriteit v. verdachten beschermen tegen macht v. maatschappij
 Verschil pijnbank bij onschuldige of schuldig (verlies-verlies vs winst-verlies)
Onschuldige
* bekend en wordt ten onrechte veroordeeld
* onschuld wordt bewezen maar heeft wel geleden aan foltering
= verlies-verlies
Schuldige
* als je pijn aankan en niet bekend mag je wel vrij loslopen ( = kleinere straf)
= winst-verlies
bv. 20j. celstraf ontlopen
 Op welk recht kunnen mensen zich beroepen om hun medemens te vermoorden?
! dreiging doodstraf weerhoudt mensen niet om verschrikkelijk dingen te doen
 Duur straf is !! dan de intensiteit (kwantiteit is !! dan kwaliteit)
* Zelf voorstaander lange straffen

Question 32

rationaliteitsprincipe

Answer 32

6) Rationaliteitsprincipe
 Straffen mogen niet worden uitgesproken op basis v. irrationele beschuldigingen
Bv. ketterij, hekserij en “tegennatuurlijke” handelingen (= homoseksualiteit)
* Veel tegenkanting katholieke kerk door morele machtpositie in gevaar

Question 33

personaliteitsprincipe

Answer 33

7) Personaliteitsprincipe
 Alleen misdadiger mag gestraft worden, geen onschuldige derden
* familieleden, verbeurdverklaringen, zaken die iets te maken hebben met de misdaad, confiscatie v. vermogen (onteigening goederen door de overheid zonder dat daar vergoeding tegenover staat)

Question 34

laïceringsprincipe

Answer 34

8) Laïcisering principe
 Scheiding kerk en staat
* B wou niet gezien worden als atheïst
* Keert zich niet tegen God of goddelijke recht dat toen aanvaard werd
* Erkent een menselijk recht

Question 35

publiciteitsprincipe

Answer 35

9) Publiciteitsprincipe
 Pleitte voor openbare processen
* Tegen elke vorm geheime processen
* Iedereen mag naar rechtszaal gaan

Question 36

conclusie Beccaria

Answer 36

Conclusie Beccaria
Opvoeding is het beste middel tegen criminaliteit! De zekerste manier ten slotte om de criminaliteit te voorkomen, maar tevens de moeilijkste, bestaat in het verbeteren van de opvoeding.

Question 37

belangrijke principes recht vandaag

Answer 37

1) vermoeden van onschuld
2) onpartijdige en onafhankelijke rechters
3) openbaarheid
4) hoor en wederhoor

Question 38

vermoeden van onschuld

Answer 38

1) Vermoeden van onschuld (= onschuldpremissen)
= belangrijk algemeen rechtsbeginsel
 Onschuldig tot tegendeel bewezen is
* Jij moet je onschuld niet bewijzen, maar rechtbank je schuld
* Onschuldpremisse onder druk door trial by media
 Media maakt proces voor rechtbank
Bv. Bart de Pauw al veroordeeld door publieke opinie voor zijn proces
 Afwijkingen/ druk bij onschuldpremisse!
* Patserbakken: iemand heeft een dure auto, maar profiel past er niet bij, politie controleert zonder dat men fout begaat
 Bij twijfel besloten in voordeel beschuldigde (= in dubio pro reo)
* Goede advocaat zaait twijfel
* !! dat je 100% zeker bent v. schuld  schuldige worden ook vrijgesproken
 maar 50% zekerheid nodig, onschuldige belanden ook in gevangenis
 Niet naar schuld verwijzen voor iemands schuld vaststaat
* Bv. Hoe heb je de moord gepleegd?
 Tijdens proces geen handboeien/gevangeniskledij
* Impliceert schuld
 Bewijslast bij openbare aanklager ( = procureur)
* Leider onderzoek en vertegenwoordiger v. maatschappij, vraagt straf aan
* Beklaagden onschuld niet bewijzen, procureur moet schuld bewijzen

Question 39

onpartijdige en onafhankelijke rechters

Answer 39

2) Onafhankelijk en onpartijdige rechters
 Moeten onbevooroordeeld en niet vooringenomen zaak kunnen behandelen
* Niet geval bij proces Schild & Vrienden
 Wraking rechter (= rechter niet geschikt om rechtszaak te leiden)
* Rechter likete post die kritisch was over Dries Van Langenhove
* Advocaten bewezen onpartijdigheid
Onafhankelijkheid
 V. uitvoerend, wetgevende macht en betrokkene partijen
 Voor het leven benoemd, kunnen niet ‘ontslagen’ worden
Onpartijdigheid
 Onderscheidt tussen subjectieve en objectieve onpartijdigheid
* Subjectieve: gedrag (= geen vooroordelen of ingenomenheid)
* Objectieve: functie
 bv. uitspreken in beroep
 Bij twijfel kan rechter gewraakt worden
* Rechter vervangen op basis v. feiten en omstandigheden die rechterlijke onpartijdigheid en onafhankelijkheid schade berokkenen

Question 40

openbaarheid

Answer 40

3) Openbaarheid
 Volgens GW zittingen v. de rechtbank openbaar
* Behalve (seksuele) zaken met minderjarigen om diegene/ burgerlijke partij te beschermen, vooral privéleven
* Tenzij het gevaar oplevert voor orde of goede zeden
 vb. Julie van Espen
 Hof van Assisen: dragen rode toga
 Ook uitspraken openbaar = externe openbaarheid
* Samenleving kan rechtsgang controleren
* Openbaarheid = controlemechanisme
 Interne openbaarheid = betrokkenen moeten inzag hebben in alle stukken en volledig strafdossier
Proces
Proces Julie van Espen
Waarom proces achter gesloten deuren?
 Privéleven burgerlijke partij (=slachtoffers) te beschermen
* In haar geval familie en vrienden Julie
 Deels juridisch argument, maar ook emotioneel, want het is moeilijk om de misdaad aan te horen
* Verkrachting en moord
Wat is het maatschappelijk belang?
 Moeten weten waarom?
 Hoe hij zo is geworden? Door welke context? (geleend/ geweten)
* Slechte thuissituatie, mishandeling
Rol van media?
 Erg aanwezig
* Proces was zo goed als live te volgen
* Moeten er geen regels zijn?
 zijn er maar weinig bv. geblurt gezicht, geen namen noemen

Question 41

hoor en wederhoor

Answer 41

4) Hoor en wederhoor
 Afkomstig uit Romeinse Recht gebaseerd op vier eisen
1. Alle partijen moeten gehoord worden en hebben recht te reageren
2. Alle partijen moeten in gelijke mate gehoord worden (zie onpartijdigheid en gelijkheidsbeginsel)
3. Rechters moeten luisteren
4. Rechter moet bij zijn beslissing rekening houden met wat gezegd is geweest
(= verdisconteren)

Question 42

rechterlijke beslissingen

Answer 42

Rechterlijke beslissingen
 Beslissingen rechtbank = vonnis
* Bij hoven = arresten
 Rechter moet rechtspreken
* Weigeren recht te spreken strafbaar = verbod v. rechtsweigering
 Rechterlijke uitspraak is bekleed met gezag v. gewijsde
* Hierdoor is bindende kracht v. vonnis of arrest aangeduid
 Door principes komen zaken niet altijd opnieuw ter discussie te staan
* Zegt de rechter iets dan staat die vast
 We spreken van juridische waarheid
* = waarheid vanuit juridisch perspectief
* Gezag van gewijsde zorgt ervoor dat je niet kan blijven procederen tot je uiteindelijk wel gelijk krijgt (= kan niet in beroep blijven gaan)

Question 43

organisatie rechterlijke macht

Answer 43

 Gerechtelijke organisatie heeft piramidale structuur
* Rechtsprocedure start bij lage rechtbank (rechtszaak wordt aanhangig gemaakt)
* Hoogste rechtbank Hof van Cassatie
 Bevoegdheden v. rechtbanken zijn beperkt
* In ruimtelijke zin en naargelang aard v. het geschil
 Gebied: bv. vredegerecht (enkel een kanton)
 Aard v. het geschil: afh. v. het domein (= materiële bevoegdheid v. rechtbank)

Question 44

bronnen

Answer 44

1 ) supranationale wetgeving = internationaal
2) rechtspraak
3) rechtsleer

Question 45

bronnenrecht bron 1

Answer 45

de wetgeving is de verzameling van alle wetten (=1ste bron van wet)

 Verschillende instellingen maken rechtsregels
* Soms spreken rechtsnormen elkaar tegen
* Hiërarchie in rechtsnorm
 hogere kan lagere norm wijzigen of opheffen
 Wetgeving = verzameling alle wetten
* Decreet = Vlaamse wetten (wetgeving)
 Gemaakte door federale parlement
 Bevoegdheden moeten gesplitst zijn
* Bv. grondwet, federale wetten, koninklijke besluiten, decreten, provinciale en gemeentelijke besluiten
 B = federale staat bestaande uit gewesten en gemeenschappen (=art. 1 G.W.)
* federale overheid maakt wetten
* regionale overheden maken decreten
* provinciale en gemeentelijke overheden maken reglementen
 geen rangorde tussen wetten en decreten
* goede afbakening van bevoegdheden speelt een belangrijke rol
* wordt ook vaak door politici als excuus gebruikt
 belang supranationale wetgeving
* vb. Eu’se wetten of internationale vedragen
* verschil tussen ondertekenen en ratificeren

Question 45

internationaal oorlogsrecht

Answer 45

• Onschuldige burgerslachtoffers beperken
• Sprake zijn proportionaliteit = verdedigen mag maar in proportie
• Gebruik chemische wapens verboden
• Supranationale recht staat bovenaan

Question 46

bron 2

Answer 46

rechtspraak

= Concretiseert wettelijke normen
 Specifieke vorm wet word toegepast op concrete situatie
 Rechters passen wetgeving toe op problemen en geschillen
* Vonissen en arresten vormen ook ! bronnen v. recht
 specifieke normen van de wet worden toegepast en een concrete situatie en worden daarbij geïnterpreteerd, verduidelijkt of afgewogen
* belangrijke functie voor de rechter

Question 47

Universele Verklaring van Rechten van de Mens

Answer 47

Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (sinds 1948)
notificeren en ondertekenen: Bijna elk land getekend, niet elk land notificeert (=nakomen)
* Bv. oorlog Israël en Palestina

Question 48

functies recht

Answer 48

1) Ordende functie
2) instrumentele functie
3) conflictbeslechtende functie
4) normatieve functie

Question 48

bron 3

Answer 48

rechtsleer of doctrine

 Opvattingen over recht
 Interpretatie en kritiek op wetgeving of rechtspraak
 Vooral wetenschappelijke publicaties
* Heel veel vormen
 handboeken, artikels,…
* Advocaten, juristen, professoren
 staan lager in hiërarchie, gebruikt bij tegenstrijdigheden of lacunes in recht
 geen duidelijke hiërarchie, sommige auteurs hebben meer invloed

Question 49

ordende functie

Answer 49

• Recht heeft regels zodat handelingen voorspelbaar zijn en je je eigen handeling eraan kan aanpassen
• Welke gedrag is aanvaardbaar en wat zijn de gevolgen
  Bv. je rijd door groen, andere gaan stoppen want ze hebben rood
   preventie functie/ conflictvermijding

Question 50

instrumentele functie

Answer 50

2) Instrumentele functie
* Via recht kan maatschappij doelen instellen
Bv. leerplicht (sinds 1914) v. 5 tot 18 jaar
 zorgt overheid voor
Bv. milieuwet = stikstofdossier (landbouw vs milieu)
* Supranationaal Europa legt wetten op

Question 51

conflict beslechtende functie

Answer 51

3) Conflictbeslechtende functie
* Recht om meningsverschillen op te lossen
Bv. bemiddeling via justitie assistente

Question 52

normatieve functie

Answer 52

4) Normatieve functie
* Via normen geeft samenleving aan wat ze wenselijk vindt qua gedrag
Bv. bescherming tegen macht van staat
= om veiligheid te verhogen door meer regels in te schaffen
!! vrijheid gaat DALEN

Question 53

betrouwbare juridische info

Answer 53

Betrouwbare juridische informatie
 Burger wordt geacht de wet te kennen
* nemo censetur ignorare legem = niemand wordt geacht de wet niet te kennen
* kan niet ingeroepen worden als argument
 Bronnen met betrouwbare juridische info
* Publicaties of websites overheid
* Juridische tijdschriften en websites
* kwaliteitskranten

Question 54

Belgische Staatsblad

Answer 54

Belgisch staatsblad
 rechtsbeginsel: gevolgen
* burgers: wet kennen
* overheid: verplicht duidelijk kenbaar maken
 Belgische wetgeving
* gepubliceerd Belgisch Staatsblad
* wetgevende tekst: geen bepaling inwerkingtreding
 10e na bekendmaking in Belgisch Staatsblad in werking
 sinds 2003: enkel digitaal beschikbaar