HC week 2 Flashcards
Noem alle carpale botten
Scaphoid, lunatum, triquetum, pisiforme, trapezium, trapezoideum , capitatum, hamatum
Wat is TFCC
triangulair fibrocartileus complex, aan ulnaire zijde en overbrugt afstand tussen ulna en os triquetrum
4 groepen ligamenten
- Onderarm-carpus
- Ligamenta intercarpea
- Ligamenta carpea-metacarpea
- Ligamenta metacarpea-falangen
Waar hechten de mm. lumbricales aan
aan de pezen van de FDP (flexor digitorum profundus)
Wat innerveren de n. ulnaris, n. radialis en n. medianus?
N. ulnaris: palmair 1,5 vinger vanaf buitenzijde, dorsaal 2,5 vinger vanaf buitenzijde, flexoren ulnaire zijde, korte handspieren
N. radialis: innervatie extensoren
N. medianus: innervatie flexoren, pronatoren, duim
Wat betekent uitval van deze zenuwen?
- N. medianus: preachers hand
- N. ulnaris: klauwhand
- N. radialis: dropping hand
Welke vlakken horen bij welke assen?
In het frontale vlak steken we een pin sagittale as
In het sagittale vlak steken we een pin transversale as
In transversale vlak steken we een pin longitudinale as
Extensorpezen loges
- Abductor pollicis longus, extensor pollicis brevis
- Extensor carpi radialis longus, extensor carpi radialis brevis
- Extensor pollicis longus
- Extensor digitorum, extensor indicis
- Extensor digiti minimi
- Extensor carpi ulnaris
Dorsale compartiment
- M. extensor digitorum communis
- M. extensor digitorum minimi
- M. extensor carpi ulnaris
- M. supinator
- M. abductor pollicis longus
- M. extensor pollicis brevis/longus
- M. extensor indicis proprius
Radiale mobile wad compartiment
- M. brachioradialis
- M. extensor carpi radialis longus
- M. extensor carpi radialis brevis
Diepe volaire compartiment
- M. flexor digitorum profundus
- M. flexor pollicis longus
- M. pronator quadratus
Oppervlakkige volaire compartiment
- M. flexor carpi ulnaris
- M. flexor carpi radialis
- M. flexor digitorum superficialis
- M. pronator teres
- M. palmaris longus
Definieer thenar, hypothenar en anatomische snuifdoos
Thenar = duimmuis
Hypothenar = pinkmuis
Anatomische snuifdoos: gevormd door extensor pollicis longus en brevis, en abductor pollicis longus
Wat is de ziekte van Quervain
steriele ontsteking van eerste extensorloge, vaak door overbelasting
WAt is ziekte van dupuytren?
verkorting van fascia palmaris, gebogen vingers kunnen niet strekken
Wat is een triggerfinger?
pees blijft achter de pulley hangen, door verdikking van de pulley of de pees zelf
Hoe is de sensibiliteit van de hand
zie plaatje
handrug: pink en halve ringvinger ulnaris, halve ringvinger, wijs en middelvinger medianus, Duim en radiale handrug radialis
Handpalm: stukje thenar radialis, duim, wijs, middel en halve ringvinger medianus, halve ringvinger en pink ulnaris
Motoriek innervatie
- N. radialis: extensie van pols en vingers (dorsaal)
- N. ulnaris:: intrinsieke handspieren, flexoren ringvinger en pink, oppositie en adductie van de duim
- N. medianus: flexoren radiale zijde
Distaal letsel van medianus kan lijken op
Carpaal tunnel syndroom. Verschil is dat bij CTS ook tintelingen zijn, het vooral in de nacht is en dat wapperen helpt
Wat is een zondagsarmpje?
radius uit de kop (ligamentum annulare) door trekkrachten. Deze kan via pronatie en supinatie teruggeschoven worden.
Welke structuren lopen door de carpale tunnel?
Flexoren en n. medianus
Wat is telefoonbotje?
n. ulnaris. Deze kan bekneld raken en moet dan gereleased worden. Ook kan deze uit het kommetje komen waardoor transpositie nodig is
Wat is popeyes sign
Popeye’s sign bij flexie van de elleboog ontstaat door een bicepspeesruptuur. Dit wordt getest met de hook test en dient chirurgisch weer vastgezet te worden
Beschrijf pronatie en supinatie en eventuele problemen daarvan
De onderarm kan proneren (m. pronator teres en quadratus) en supineren (m. supinator en biceps). Bij een synostose van de radius en ulna zijn deze aan elkaar verbeend, waardoor pronatie en supinatie niet mogelijk is.
Wat is epicondylitis?
Laterale epicondylitis = tenniselleboog (extensoren), mediale epicondylitis = golferselleboog (flexoren). Epicondylitis geneest meestal vanzelf met rust, ijs, fysiotherapie en pijnstilling. Percutane naaldtherapie kan helpen voor epicondylitis, corticosteroiden helpen juist niet.
Corpus liberum
gewrichtsmuis, kan zorgen voor op slot schieten gewricht
Scaphoid fractuur
Bij een breuk aan de carpale botten is meestal het scaphoïd aangedaan. Deze is matig doorbloed (vooral proximaal) waardoor langzaam/geen herstel. Bij een onplaatste breuk wordt het os scaphoid gegipst, bij een verplaatste breuk wordt het os scaphoid chirurgisch vastgeschroefd.
Non-union fractuur
Roken is grote risicofactor voor niet-vastgroeiende fractuur. Artrose kan ontstaan na een non-union fractuur of een SL-laesie → de botjes botsen tegen elkaar aan, er ontstaat een SNAC of SLAC wrist;
Wat is een fatpad sign?
vet gaat afstaan van gewricht, kan aanwijzing zijn voor fractuur
Beschrijf galeazzi, monteggia en essex lopresti fractuur
Galezzi: midschacht/distaal radius# met distale luxatie ulna
Monteggia: midschacht/proximaal ulna# met proximale radiusluxatie
Essex lopresti: proximale radiuskop# met distale ulnaluxatie
Radiologische evaluatie pols:
- Palmar tilt: hoek van distale radius op radius
- Radial tilt: hoek tussen proc. Styloideus radialis en ulnair gedeelte radius
- Radial length
- Ulnaire variantie: verschil lengte radius en ulna
Müller classificatie
- Welk bot
- Segment: proximaal, midschacht, distaal
- Type fractuur: extra-articulair, partieel articulair, compleet articulair
Conservatieve behandeling doelen fractuur:
- Verbeteren stand (repositie)
- Preventie toename dislocatie
- Statische nabehandeling
Operatieve behandeling doelen fractuur
- Verbeteren stand
- Stabilisatie fractuurdelen
- Preventie toename dislocatie
- Primaire botgenezing
- Oefenstabiele nabehandeling
Behandeling distale radiusfractuur
- Conservatief: gips + repositie
- Operatief:
o K-draden: percutane fixatie met daarna gips
o Fixateur externe: definitief of overbrugging, slechte weke delen
o Open repositie: goede weke delen, direct oefenen, wel last van platen
Osteoblast
- Ontstaat van mesenchymale stamcel
- Produceert osteoïd
- Activiteit sterk wisselend (factor 5)
Osteoïd
- Ongemineraliseerde botmatrix
- Collageen type I
- Botvormende proteïnes: osteonectine, osteocalcine, alkalische fosfatase
- Mineraliseert na ca 10 dagen
- 2% van botvolume
- 20% van botoppervlak
Mineralisatie
- Mineralisatiefront
- Apatiet of hydroxyapatiet kristallen
- Osteocalcine bindt calcium
- AF geeft lokale fosfaat verhoging
- Matrix vesicles (oiv osteoblasten) zijn de focus van mineralisatie
- Nauw verbonden aan collageen I
Klinische relevatie mineralisatie
- Radionulceotiden
- Tetracyline: snelheid mineralisatie bepalen
- Metaal-geinduceerde osteomalacie
Osteocyt:
- Gematureerde osteoblast
- Ingevangen in osteoïd en later bot
- Functie in mechanotransductie
- Uitgebreide contacten via canaliculi
Osteoclast
- Ontstaan uit monocytaire reeks (hematopoietische stamcel)
- Resorptie van gemineraliseerd bot
- Veel groter dan osteoblast
- Gelegen in resorptie lacunae
- Secretie van H+ ionen en collagenase
- Hebben RANK receptor, oiv van RANKL wordt osteoclast actiever
Relevantie inhibitie RANK (dmv denosumab)
- Reusceltumor bot
- Osteoporose
- Kankergerelateerde fracturen
Remodelling
- Vervanging/omvorming van bot gedurende het leven
- Calcitonine remt osteoclasten
- PTH remt osteoblasten en laat ze IL-6 en IL-11 produceren, wat osteoclasten stimuleert
- Cementlijnen markeren eerdere zones van remodelling
Morbus Paget:
- Sterk verhoogde bot remodelling
- Te hoge activiteit van osteoclasten en indirect osteoblasten
- Osteoclast remmen met bisfosfanaten
- Klachten: botpijn, warm gevoel, soms met artritis, verhoogd #risico, zenuwdoofheid, ischemie
Fractuurgenezing
- Hematoom (<12 uur)
- Granulatieweefsel (>48 uur)
- ‘Woven’ intramembraneuze en enchondrale ossificatie (1-4 weken)
- Remodelling woven naar lamellair bot (>1 maand)
Klinische pathologie bot:
- Crista biopt (hematologisch, metabool)
- Jamshidi biopt (bottumor)
- Excochleatie (bottumor)
- Excisie/resectie
- Bewerking: ontkalken, inbedden in plastic
- Kleuring: HE, Goldner, thionine (mineralisatiestatus), zure fosfatase (osteoclasten), tetracycline (mineralisatiesnelheid)
Wat is perichondrium
vlies met mesenchymale stamcellen, niet op gewrichtsoppervlak maar tussen spieren en kraakbeen
Hoe zien verschillende onderdelen van bot er histologisch uit
GAG is heel paars
Collageen type 2 is meer roze
Waar in bot vinden verschillende soorten groei plaats
appositionele groei vindt plaats in perichondrium (stamcellen –> chondroblasten –> chondrocyten)
interstitiele groei is meer in diepte: chondrocyten delen, zetten matrix af
Zones epifysairschijf
rustende zone –> proliferatiezone (geldrollen) –> hypertrofische zone –> calcificatiezone –> ossificatiezone
Relateer type botgroei aan locatie van chondrosarcomen en dwerggroei
Waarom geen chondrosarcomen op schedeldak: alleen desmale verbening, dus er komt weinig kraakbeen voor
Dwerggroei is vaak stoornis in enchondrale ossificatie: hierdoor is hoofd dus wel normaal
Synovium:
- vetcellen (fysieke bescherming, isolatie)
- bindweefsel
- veel kleine bloedvaatjes
- bekleding door synoviotheel, soort macrofagen
Kenmerken artrose histologisch
- verlies GAG (minder paars)
- scheurtjes
- loslating kraakbeen (joint mice, subchondrale cysten)
- minder chondrocyten
- vorming lamellair botweefsel
- gepolijst botweefsel door eburnatie
Kenmerken RA histologisch
- donkerder beeld want meer ontstekingscellen (veel plasmacellen)
- Begint perifeer, kan ook overslaan op kraakbeen vanaf perifeer
- laat stadium geeft ook ontsteking peesschedes –> pezen eruit –> subluxatie
Calcium-fosfaathuishouding signaalstoffen
- Vitamine D: verhoogt calcium, verhoogt fosfaat
- PTH: verhoogt calcium, verlaagt fosfaat
- Calcitonine: verlaagt calcium
- FGF23: verlaagt fosfaat
Rachitis/osteomalacie oorzaken
- Vit-D deficiëntie: tekort in voeding, zonlicht of malabsorptie
- Onvoldoende 25-hydroxylering (leveraandoening)
- Onvoldoende 1-alfahydroxylase (nieraandoening)
- Vit-D resistentie (hypofosfatemische rachitis)
- Anti-epileptica gebruik
- Rachitis is bij kinderen, osteomalacie bij volwassenen
Kliniek rachitis
- O-benen
- Tandproblemen
- Verminderde lengtegroei
Kliniek osteomalacie
- Spierzwakte
- Hypotonie
- Tetanie
- Botpijn
- Verhoogd risico op fracturen
- Pseudofracturen
Labonderzoek rachitis/osteomalacie
- Laag calcium
- Laag fosfaat
- Laag vitamine D
- Hoog PTH
- Hoog alkalisch fosfatase
Symptomen hyperparathyreoidie
bones, abdominal groans, thrones, stones, psychiatric overtones
Afwijkingen hyperparathyreoidie
- Gegeneraliseerd botverlies
- Subperiostale botresorptie
- Multipele botcysten
- Zout-en-peper aspect schedel
- Pathologische fractuur
- Bruine tumor
Renale osteodystrofie
- Osteomalacie
- Metabole acidose
- Hyperfosfatemie hypocalciemie hyperparathyreoidie
Achondroplasie
- Mutatie in gen voor FGFR3, soms familiair
- Minder kraakbeenproliferatie
- Disproportionele verkorting van proximale delen extremiteiten, bowed legs, lordotische houding
Osteogenesis imperfecta
- Brittle bone disease
- Erfelijk
- Abnormale ontwikkeling type 1 collageen
- Klachten: gestoorde dentinogenese, gehoorstoornissen, blauwe sclerae, fracturen, deformiteiten
Osteopetrose
- Insufficiëntie osteoclastactiviteit
- Erg verkalkte, zware botten
- Botten nog steeds niet stevig
Ziekte van Buchem
- Afwijkende sclerostine productie
- Veel botopbouw
Classificatie osteomyelitis
- Niet-hematogeen: directe route
- Hematogeen: indirecte route
Hematogene osteomyelitis
- Bacteriën ontsnappen aan immuunsysteem
- Hechten zich aan beschadigd bot
- Dringen binnen in osteoblasten en blijven daar
- Vormen een microfilm (glycocalyx)
- Chemotaxis leukocyten
- Interstitieel oedeem
- Bloedvaten worden dichtgedrukt
- Botnecrose (lichaam probeert in te perken dmv abces en nieuw bot, oftewel involucrum)
Wat kan er daarna met involucrum gebeuren
Involucrum kan ook weer doorbreken weke delen abces fistel
Wat is sekwester
dood bot
Risicofactoren hematogene osteomyelitis
- Endocarditis
- Intravasculaire hulpmiddelen
- Orthopedische implantaten
- I.v. drugsgebruik
- Hemodialyse
- Sikkelcelziekte
- Recente operatie
Histologie acute osteomyelitis
- Micro-organismen
- Infiltratie van neutrofielen
- Trombosering en stuwing van bloedvaatjes
Histologie chronische osteomyelitis
- Necrotisch bot
- Granulatie- en fibreus weefsel vervangt bot
Diagnostiek osteomyelitis
- Koorts
- Verhoogd BSE, CRP, leukocytose met linksverschuiving
- Lokale pijn
- Eerst vaak geen afwijking op röntgen, later donker vlekje
- Anders skeletscintigrafie
- Later: roodheid, zwelling, warmte
- Fistulografie is nuttig bij operatie
- Kweken: belangrijk om diepe kweken te nemen
Meest voorkomende verwekkers osteomyelitis
- S. aureus
- Enterobacter
- Streptococcus
- Bij drugsgebruik: pseudomonas, serratia marcescens, candida albicans
- Immuungecompromitteerd: aspergillus
Behandeling osteomyelitis
- Breedspectrumantibioticum in hoge doseringen
- Aanpassen antibiotica op kweken
- Langdurig AB en regelmatige controle
- Bij abcedering of sekwesters chirurgisch
Septische artritis
- Medisch noodgeval
- Schade aan gewricht is goed mogelijk
- Vaakst grote gewrichten
- Kan als gevolg van osteomyelitis ontstaan
- Vaak kinderen < 5 jaar
Kocher criteria
- Niet belasten van aangedane zijde
- BSE > 40
- Koorts > 38,5
- Leukocyten > 12
Behandeling septische artritis
- 1-6 weken antibiotica
- IV tot normalisatie CRP, totaal minimaal 4 weken
- Chirurgische drainage
Complicaties SA
- Gewrichtscontractuur
- Heupluxatie
- Groeistoornissen
- Beenlengteverschil
- Gewrichtsdestructie
- Verandering looppatroon
- Osteonecrose
Maligne tumoren
- Osteosarcoom
- Chondrosarcoom
- Fibrosarcoom
- Maligne fibreus histiocytoom
- Ewing-sarcoom
- Myeloom
- Leukemie
- Reuzencellen-sarcoom
Meest voorkomende bottumoren en leeftijd:
- 5-10 jaar: Ewing sarcoom
- Tieners: osteosarcoom
- Baby’s: neuroblastoom
- > 50 jaar: metastase, lymfoom, myeloom
Diagnostiek bottumoren:
- Chronisch zeurende pijn, ook in nacht en rust
- ‘Spontane’ fractuur
- Pijnlijke scoliose
- Bijna altijd te zien op röntgen
Codmans triangle & sunburst
- Typisch maligne
- Periost gaat als los flapje op tumor liggen door snelle groei
- Hierdoor vindt direct desmale verbening plaats
- Kan icm sunburst, waarbij periost gaat verbenen en er perpendiculaire botvorming ontstaat
Behandeling bottumor
- Curettage
- Cryochirurgie
- Tumorresectie: intralesionaal, marginaal, ruim of radicaal
- Omkeerplastiek
Wat is jicht
Het is een klinisch syndroom veroorzaakt door ontstekingsreactie op uraatkristallen
Verschillende stadia jicht
- asymptomatische hyperuricaemie (nog geen jicht)
- acute jicht: aanvallen, meestal mono-articulair
- chronische jicht: meestal poly-articulair
Pathogenese jicht
Purine komt uit purinesynthese en dieet. Purines worden omgezet in urinezuur. Als er te veel urinezuur in het bloed zit is het verzadigd en vormen er uraatkristallen. Deze gaan op gewrichten zitten en veroorzaken daar ontsteking (vooral MTP1)
Wat geeft de heftige ontstekingsreactie op uraatkristallen
Granulocyten kunnen de kristallen wel opnemen maar niet doden. Hierdoor breekt het fagolysosoom open en komen lysosomale enzymen vrij. Dit geeft heftige ontsteking.
Kliniek acute jichtaanval
pijn
roodheid
koorts
leukocytose
verhoogd CRP
verhoogd BSE
self-limiting
Kliniek chronische jicht
tophi: onderhuidse ophopingen jicht, lijkt op abces
gewrichtsdestructie
boterosies
Diagnostiek jicht
- Gouden standaard: aantonen tophi of kristallen in gewricht
- Serum en urineonderzoek
Oorzaken hyperuricaemie
- Verminderde renale excretie: nierinsufficiëntie, medicatie, hypothyeoidie, hyperparathyreoidie, acidose, alcohol abusus, idiopathisch
- Verhoogde productie: aangeboren enzymdefecten, behandeling maligniteit, purinerijk dieet, alcohol abusus, idiopathisch
Behandeling acute jichtaanval
- rust
- koeling
- NSAID of prednisolonstootkuur
- Colchicine (bijw diarree)
- Intra-articulaire corticosteroiden
- IL-1 receptor antagonist
Indicaties urinezuurverlagende therapie:
> 3 aanvallen per jaar
tophi
erosieve schade
Urinezuurverlagende therapie:
- Allopurinol: remt productie urinezuur, 1e keus behandeling, niet bij acute aanval geven
- Benzbromaron: bevordert uitscheiding urinezuur, niet geven bij uraatstenen, lage creat of acute jicht
Eerste halfjaar geven deze middelen toename van jichtaanvallen, dus starten met lage dosis
CPPD/pseudojicht
- Acute artritis obv calcium-pyrofosfaatkristallen
- Vaak pre-existente artrose of chondrocalcinose
- Lichamelijke stress werkt provocerend
- Bijna nooit in handen en voeten
- Zit in het kraakbeen ipv op
- Behandeling zelfde als acute jicht
