HC'S WEEK 10 Flashcards
Wat zijn de 3 groepen metabole ziekten als je deze indeelt op basis van substraten?
- stoornissen van de intermediaire stofwisseling (omzetting van voedingsstoffen)
- stoornissen van de neurotransmitterstofwisseling
- stoornissen van de biosynthese en afbraak van complexe moleculen
Wat zijn de 6 groepen metabole ziekten als je deze indeelt op basis van biochemie (zoals gebruikt in de praktijk)?
- aminozuurmetabolisme
- koolhydraatmetabolisme
- vetzuurmetabolisme
- lysosomale stapelingsziekten
- mitochondriale stoornissen
- peroxisomale stoornissen
Wat zijn de klinische kenmerken bij ziekten van het intermediaire aminozuur metabolisme?
- verstandelijke beperking
- blond haar en lichte huid
- microcephalie
- epilepsie
- achteruigang
- spasticiteit
Geef een voorbeeld van een ziekte van het intermediaire aminozuren metabolisme + de pathofysiologie erachter
PKU = phenylketonurie
- enzymdeficiëntie van phenylalanine hydroxylase door mutatie in het PAH gen
- phenylalanine niet omgezet naar tyrosine waardoor toxische stoffen opstapelen
Noem 2 onderdelen van de behandeling van PKU
- phenylalanine-arm dieet
- tyrosine suppletie
[Stofwisseling van neurotransmitters] Wat is BH4?
= cofactor tetrahydrobiopterine
Helpt normaal om neurotransmitters beter te laten werken
Beschrijf de organel-gebaseerde classificatie van metabole ziekten
- ER = disorders of biosynthesis of secretory proteins
- plasma membraan = ziekten van membraan transport (ionkanalen/carriers)
- golgi-apparaat = congenitale disorders van glycosylatie (CDG)
- mitochondrion = mitochondriale ziekten
- peroxisomen = peroxisomale ziekten
- lysosomen = lysosomale stapelingsziekten
Wat is de normale functie van het endoplasmatisch reticulum?
Biosynthese van secretie-eiwitten
- Ig, insuline, hormonen
Wat is de normale functie van het plasmamembraan?
Transport en signaaltransductie
- ionen, suikers, aminozuren, vetzuren
Wat is de normale functie van het Golgi-apparaat?
Glycosylering en post-translationele modificatie van eiwitten
Wat is de normale functie van de mitochondrion?
Energiehuishouding
- ATP synthese, vetzuren, O2 radicalen
Wat is de normale functie van het peroxisoom?
Afbraak en synthese van ZLKVZ, plasmalogenen, galzuren en H2O2
Wat is de normale functie van het lysosoom?
Afbraak van complexe suikers, glycolipiden, sterolen en glycoproteïnen
Noem kenmerken van lysosomale stapelingsziekten
= mucopolysaccharidose
- intracellulaire stapeling binnen de lysosomen in de vacuolen
- symptomen zijn het gevolg van progressieve stapeling
Noem een voorbeeld van een peroxisomale ziekte & kenmerken hiervan
Ziekte van Zellweger
- peroxisoom biogenese defect waardoor stapeling Zeer Lange Keten Vetzuren in lichaam
- progressieve spierslapte, epilepsie, niercysten, skeletafwijkingen, retinitis pigmentosa, atrofie oogzenuw, hepatomegalie, doofheid en hersenaanlegstoornissen
Wanneer/bij welke klachten moet je in eerste instantie aan een stofwisselingsziekte denken?
Problemen in groei en ontwikkeling: veel spugen, voedsel weigering, ernstige diarree, motorische klachten
Bij welke 4 andere klachten/punten moet je denken aan een stofwisselingsziekte?
- progressieve klachten of achteruitgan/knik in de ontwikkelingscurve
- familie geschiedenis positief
- opvallende bevindingen bij LO
- acute ontregeling/bewustzijnsdaling bij een eerder gezonde patiënt/kind bij intercurrente infectie
Noem 5 voorbeelden van X-gebonden metabole ziekten die GEEN symptomen geven bij draagsters
- ziekte van Menkes
- ziekte van Hunter (mucopolysaccharidose II)
- ziekte van Lesch-Nyhan (HPRT deficiëntie)
- X-linked ichthyose (steroïde sulfatase deficiëntie)
- glucose-6-P dehydrogenase
Noem 4 voorbeelden van X-gebonden metabole ziekten die SOMS symptomen geven bij draagsters
- ziekte van Fabry
- creatine transporter defect
- adrenoleukodystrofie (X-ALD)
- OTC
Beschrijf opvallende bevindingen bij lichamelijk onderzoek bij metabole ziektes
- uiterlijke kenmerken/dysmorfieën
en/of - micro/macrocephalie
- groeistoornis/skeletafwijkingen
- organomegalie
- verandering van uiterlijke kenmerken in tijd
- neurologische klachten: achterstand ontwikkelingsmijlpalen, hypo/hypertonie, ataxie, epilepsie, dystonie/bewegingsstoornis
Wat voor opvallende bevinding bij LO is echt kenmerkend voor metabole ziekten? Noem 5 voorbeelden
Ongewone geuren
- muf/muisachtig = phenylketonurie
- ahornsyroop = maple syrup urine disease (MSUD)
- zweetvoeten = isovaleriaanacidurie
- kool, verzuurde boter = tyrosinemie type 1
- rottende vis = trymethylaminuria
Welke 7 klachten horen bij mucopolysaccharidosee I t/m IX?
- uiterlijke dysmorfieën
- overbeharing
- macrocefalie
- groei/skeletafwijkingen
- organomegalie
- verandering van uiterlijk in tijd
- neurologische klachten
Noem de kenmerken van hydrops foetalis, een aandoening die vóór de geboorte ontstaat
= oedeem van minimaal 2 compartimenten: pleura, pericardium, abdomen, incl. navelstreng & placenta
- geassocieerd met hepatosplenomegalie, anemie, ademhalingsinsufficiëntie en hartfalen
- 50% mortaliteit vóór/kort na geboorte
Noem 2 groepen oorzaken van hydrops foetalis
Immuun: bloedgroep incompatibliteit (rhesus)
Niet-immuun:
- hemolytische anemie, thalassemie, sikkelcel
- erfelijke stofwisselingsziekten
- erfelijke hartziekten/cardiomyopathie
- chromosoomafwijkingen
Wat kan het gevolg zijn van maternale ontregeling bij PKU (8 wkn preconceptie lage Phe waarden)?
Aangeboren afwijkingen van de foetus
- ontwikkelingsachterstand
- breinaanleg stoornis (microcefalie)
- hartdefecten
Noem 6 kenmerken van alkaptonurie
- ontstaan op volwassen leeftijd
- toenemende rugpijn klachten
- artrose
- verkalking oorkraakbeen
- zwarte verkleuring huidplooien (oorschelpen)
- donkere verkleuring van urine in de lucht
Beschrijf het beloop van alkaptonurie (3)
- Acute verschijnselen: coma, sufheid, braken,
ataxie/motore stoornis - Intermitterende verschijnselen: ontregelen ivm
intercurrerende ziekte, infectie, stress & voeding - Chronische progressieve verschijnselen
- knik in ontwikkeling op kinderleeftijd
- functieverlies op volwassen leeftijd
Welke aandoening kan een oorzaak zijn van een acute ontregeling bij een non-ketotische hypoglycemie?
MCADD = medium-chain acyl-CoA dehydrogenase deficiëntie
- fysiologisch weinig glycogeen reserves
- pt kan vetzuren niet afbreken om ATP te maken
- urine stofwisselingsonderzoek: hoge uitscheiding van medium-chain vetzuren
Wat is het defect bij glutaar acidurie type 1?
Defect lysine en tryptofaan metabolisme door glutaryl0CoA-dehydrogenase