HC'S WEEK 10 Flashcards
Wat zijn de 3 groepen metabole ziekten als je deze indeelt op basis van substraten?
- stoornissen van de intermediaire stofwisseling (omzetting van voedingsstoffen)
- stoornissen van de neurotransmitterstofwisseling
- stoornissen van de biosynthese en afbraak van complexe moleculen
Wat zijn de 6 groepen metabole ziekten als je deze indeelt op basis van biochemie (zoals gebruikt in de praktijk)?
- aminozuurmetabolisme
- koolhydraatmetabolisme
- vetzuurmetabolisme
- lysosomale stapelingsziekten
- mitochondriale stoornissen
- peroxisomale stoornissen
Wat zijn de klinische kenmerken bij ziekten van het intermediaire aminozuur metabolisme?
- verstandelijke beperking
- blond haar en lichte huid
- microcephalie
- epilepsie
- achteruigang
- spasticiteit
Geef een voorbeeld van een ziekte van het intermediaire aminozuren metabolisme + de pathofysiologie erachter
PKU = phenylketonurie
- enzymdeficiëntie van phenylalanine hydroxylase door mutatie in het PAH gen
- phenylalanine niet omgezet naar tyrosine waardoor toxische stoffen opstapelen
Noem 2 onderdelen van de behandeling van PKU
- phenylalanine-arm dieet
- tyrosine suppletie
[Stofwisseling van neurotransmitters] Wat is BH4?
= cofactor tetrahydrobiopterine
Helpt normaal om neurotransmitters beter te laten werken
Beschrijf de organel-gebaseerde classificatie van metabole ziekten
- ER = disorders of biosynthesis of secretory proteins
- plasma membraan = ziekten van membraan transport (ionkanalen/carriers)
- golgi-apparaat = congenitale disorders van glycosylatie (CDG)
- mitochondrion = mitochondriale ziekten
- peroxisomen = peroxisomale ziekten
- lysosomen = lysosomale stapelingsziekten
Wat is de normale functie van het endoplasmatisch reticulum?
Biosynthese van secretie-eiwitten
- Ig, insuline, hormonen
Wat is de normale functie van het plasmamembraan?
Transport en signaaltransductie
- ionen, suikers, aminozuren, vetzuren
Wat is de normale functie van het Golgi-apparaat?
Glycosylering en post-translationele modificatie van eiwitten
Wat is de normale functie van de mitochondrion?
Energiehuishouding
- ATP synthese, vetzuren, O2 radicalen
Wat is de normale functie van het peroxisoom?
Afbraak en synthese van ZLKVZ, plasmalogenen, galzuren en H2O2
Wat is de normale functie van het lysosoom?
Afbraak van complexe suikers, glycolipiden, sterolen en glycoproteïnen
Noem kenmerken van lysosomale stapelingsziekten
= mucopolysaccharidose
- intracellulaire stapeling binnen de lysosomen in de vacuolen
- symptomen zijn het gevolg van progressieve stapeling
Noem een voorbeeld van een peroxisomale ziekte & kenmerken hiervan
Ziekte van Zellweger
- peroxisoom biogenese defect waardoor stapeling Zeer Lange Keten Vetzuren in lichaam
- progressieve spierslapte, epilepsie, niercysten, skeletafwijkingen, retinitis pigmentosa, atrofie oogzenuw, hepatomegalie, doofheid en hersenaanlegstoornissen
Wanneer/bij welke klachten moet je in eerste instantie aan een stofwisselingsziekte denken?
Problemen in groei en ontwikkeling: veel spugen, voedsel weigering, ernstige diarree, motorische klachten
Bij welke 4 andere klachten/punten moet je denken aan een stofwisselingsziekte?
- progressieve klachten of achteruitgan/knik in de ontwikkelingscurve
- familie geschiedenis positief
- opvallende bevindingen bij LO
- acute ontregeling/bewustzijnsdaling bij een eerder gezonde patiënt/kind bij intercurrente infectie
Noem 5 voorbeelden van X-gebonden metabole ziekten die GEEN symptomen geven bij draagsters
- ziekte van Menkes
- ziekte van Hunter (mucopolysaccharidose II)
- ziekte van Lesch-Nyhan (HPRT deficiëntie)
- X-linked ichthyose (steroïde sulfatase deficiëntie)
- glucose-6-P dehydrogenase
Noem 4 voorbeelden van X-gebonden metabole ziekten die SOMS symptomen geven bij draagsters
- ziekte van Fabry
- creatine transporter defect
- adrenoleukodystrofie (X-ALD)
- OTC
Beschrijf opvallende bevindingen bij lichamelijk onderzoek bij metabole ziektes
- uiterlijke kenmerken/dysmorfieën
en/of - micro/macrocephalie
- groeistoornis/skeletafwijkingen
- organomegalie
- verandering van uiterlijke kenmerken in tijd
- neurologische klachten: achterstand ontwikkelingsmijlpalen, hypo/hypertonie, ataxie, epilepsie, dystonie/bewegingsstoornis
Wat voor opvallende bevinding bij LO is echt kenmerkend voor metabole ziekten? Noem 5 voorbeelden
Ongewone geuren
- muf/muisachtig = phenylketonurie
- ahornsyroop = maple syrup urine disease (MSUD)
- zweetvoeten = isovaleriaanacidurie
- kool, verzuurde boter = tyrosinemie type 1
- rottende vis = trymethylaminuria
Welke 7 klachten horen bij mucopolysaccharidosee I t/m IX?
- uiterlijke dysmorfieën
- overbeharing
- macrocefalie
- groei/skeletafwijkingen
- organomegalie
- verandering van uiterlijk in tijd
- neurologische klachten
Noem de kenmerken van hydrops foetalis, een aandoening die vóór de geboorte ontstaat
= oedeem van minimaal 2 compartimenten: pleura, pericardium, abdomen, incl. navelstreng & placenta
- geassocieerd met hepatosplenomegalie, anemie, ademhalingsinsufficiëntie en hartfalen
- 50% mortaliteit vóór/kort na geboorte
Noem 2 groepen oorzaken van hydrops foetalis
Immuun: bloedgroep incompatibliteit (rhesus)
Niet-immuun:
- hemolytische anemie, thalassemie, sikkelcel
- erfelijke stofwisselingsziekten
- erfelijke hartziekten/cardiomyopathie
- chromosoomafwijkingen
Wat kan het gevolg zijn van maternale ontregeling bij PKU (8 wkn preconceptie lage Phe waarden)?
Aangeboren afwijkingen van de foetus
- ontwikkelingsachterstand
- breinaanleg stoornis (microcefalie)
- hartdefecten
Noem 6 kenmerken van alkaptonurie
- ontstaan op volwassen leeftijd
- toenemende rugpijn klachten
- artrose
- verkalking oorkraakbeen
- zwarte verkleuring huidplooien (oorschelpen)
- donkere verkleuring van urine in de lucht
Beschrijf het beloop van alkaptonurie (3)
- Acute verschijnselen: coma, sufheid, braken,
ataxie/motore stoornis - Intermitterende verschijnselen: ontregelen ivm
intercurrerende ziekte, infectie, stress & voeding - Chronische progressieve verschijnselen
- knik in ontwikkeling op kinderleeftijd
- functieverlies op volwassen leeftijd
Welke aandoening kan een oorzaak zijn van een acute ontregeling bij een non-ketotische hypoglycemie?
MCADD = medium-chain acyl-CoA dehydrogenase deficiëntie
- fysiologisch weinig glycogeen reserves
- pt kan vetzuren niet afbreken om ATP te maken
- urine stofwisselingsonderzoek: hoge uitscheiding van medium-chain vetzuren
Wat is het defect bij glutaar acidurie type 1?
Defect lysine en tryptofaan metabolisme door glutaryl0CoA-dehydrogenase
Noem kenmerken van glutaar acidurie type 1
- postnatale macrocefalie, nek hypotonie < 1jr
- aanvallen van bewegingsstoornis (dystonie) bij
koorts - op MRI necrose van basale ganglia en degeneratie
van witte stof te zien - hoog glutaarzuur en C5-acylcarnitinen in acute
fase - therapie: carnitine, glucose, lage eiwit/lysine
Noem 5 mogelijke behandelingen bij metabole ziekten
- behandeling acute metabole decompensatie
- wegvangen van toxische stoffen
- dieet aanpassing: verminderen substraten, suppletie van essentiële stoffen, vitaminen, cofactoren
- enzymvervangende therapie
- gentherapie: beenmergtransplantatie en stamceltherapie
Noem 5 prenatale onderzoeken die gedaan kunnen worden + bij welke weken zwangerschap deze gedaan worden
NIPT = 11-14 wkn
ET-SEO = 12-13 wkn
TT-SEO = 18-22 wkn
GUO-1 = 18-22 wkn –> mensen met verhoogde kans
GUO-2 = 8-40 wkn –> afwijking gezien bij eerdere diagnostiek
Noem 2 soorten invasief prenataal onderzoek & bij welk aantal weken deze gedaan kunnen worden
- vlokkentest = 10-14 wkn
- vruchtwaterpunctie = 15-17 wkn
Noem 2 voorwaarden voor obductie
- natuurlijke dood
- toestemming door nabestaanden voor
- lichaamsobductie
- schedelobductie van hersenen
- gebruik materiaal onderwijs/onderzoek
Noem de 7 handelingen die gedaan worden bij een obductie van een kind
- uitwendige inspectie
- inwendige inspectie
- controleren anatomische verbindingen, meten en
wegen - uitnemen organen en weefsels voor microscopie
- afname weefsel voor aanvullend onderzoek
- terugplaatsen organen (behalve hersenen)
- sluiten lichaam en schedel, aankleden
Hoe diagnosticeer je FGR (fetal growth restriction)?
= omtrek hoofd en buik & femurlengte
Noem 4 voorbeelden van complexe hartafwijkingen
- hypoplastisch linker- of rechterhart
- mitralisklepatresie
- ventrikelseptumdefect
- double outlet rechter ventrikel
Noem 6 gevallen wanneer WES een aandoening NIET kan aantonen
- imprinting van genen/methyleringsafwijkingen
- afwijkende deel zit in de promotor
- mozaïek
- mitochondrieel DNA
- repeat expansies (FraX)
- WGS (‘junk’ DNA - regulatoir, mRNA)
- nog niet ontdekt syndroom
Welke 3 mogelijke uitslagen kan je krijgen bij een WES?
- normaal
- afwijkend
- VUS = variant of unknown significance
Noem 6 aspecten die je uit moet vragen bij de ontwikkelingsanamnese
- motorisch: omrollen, tijgeren, zitten, lopen
- spraak/taal: mama/papa zeggen bij 1,5 jaar
- sociaal/emotioneel: lachen
- gedrag: volgen, brabbelen
- slapen: hoeveelheid, hoe lang
- voeding
Noem kenmerken waarmee je een epilepsie aanval kan herkennen
- tongbeet
- aanval van een paar minuten
- post-ictaal niet praten, heel moe, etc.
Noem de 4 groepen van overgewicht
- obesitas graad 3 = BMI > 40 volwassen
- obesitas graad 2 = BMI > 35 volwassen
- obesitas graad 1 = BMI > 30 volwassen
- overgewicht = BMI > 25 volwassen
Leg de multifactoriele aard van obesitas uit
- leefstijlfactoren: voeding, beweging, gedrag, slaap en stress
- aanleg: erfelijkheid van BMI gemiddeld 70%
Noem de 2 vormen van genetische obesitas
- non-syndromaal = gewichtstoename in eerste levensjaren, normaal of groot gestalte
- syndromaal = gewichtstoename vanaf kindertijd, kort gestalte
Noem heel veel gevolgen van obesitas
- laag zelfbeeld, pesten, depressieve klachten
- hypertensie 50%
- DM2 of voorstadium hiervan
- gewrichtsklachten 50%
- vroege puberteit, PCOS
- lever steatose
- dyslipidemie
- OSAS
Met welke methode kan je risico’s bij obesitas indiceren/uitrekenen?
Berekenen van gewicht gerelateerd gezondheidsrisico (GGR)
Noem 1 specifieke oorzaak van een bepaalde vorm van genetische obesitas
Leptine-melanocortine pathway defect
= farmacotherapie: MC4R agonist
Wat is de definitie van succesvolle behandeling van obesitas bij kinderen?
- uitgegroeide kinderen: > 5% gewichtsverlies
- kinderen in de groei: gewichtsstabilisatie
Welke soort kanker komt het vaakst voor bij kinderen?
ALL
Welke 2 tumoren komen het vaakst voor tussen de 0-18 jaar?
- blastoom
- sarcoom
Noem 5 factoren die invloed hebben op het ontstaan van (kinder)tumoren
- genetische afwijking: mutatie, deletie, amplificatie
- multipele hit model
- familiair (10%)
- virale infecties
- straling
Noem 5 symptomen van acute lymfatische leukemie (ALL) bij kinderen
- bleek
- bloedingsneiging
- infecties
- botpijn
- malaise
Beschrijf 9 bevindingen bij LO bij acute lymfatische anemie bij kinderen
- hepatosplenomegalie
- lymfadenopathie
- bleekheid
- petechiën/ecchymosen
- koorts
- tachycardie
- huid/testisinfiltratie
- uitval hersenzenuwen
- tandvleeshyperplasie
Welke vormen van diagnostiek zijn mogelijk bij ALL?
- volledig bloedbeeld
- cytomorfologie
- immunofenotypering
- cytogenetica: WES, karyotypering
- beeldvorming
- lumbaalpunctie
Hoe wordt bij ALL de respons op therapie gemeten/bij gehouden?
MRD = measurable residual disease
Noem hella veel complicaties bij ALL
- infecties
- alopecia
- endocrien (diabetes)
- trombose
- neurologisch: convulsies, neuropathie, infarct
- gastro-intestinaal: voedingsproblemen, gewichtsverlies, adipositas, obstipatie
- botten: osteoporose, necrose
- hematologisch: anemie, trombopenie, stollingsstoornissen
- cardiaal: hypertensie, hartfalen
- groeivertraging
Noem 5 dingen waar ALL een lange termijn effect op heeft
- nierfunctie
- leverfunctie
- cardiale functie
- bewegingsapparaat
- groei
Noem kenmerken van de methode flowcytometrie voor immunologisch onderzoek
- cellen worden gelabeld met antistoffen tegen antigenen (CD markers)
- CD = cluster of differentiation
- mate van fluorescentie wordt gemeten
- verschillende rijpingsstadia hebben verschillende CD markers
- ook cytoplasmatische antigenen
Welke 2 groepen vaatanomalieën bestaan er?
- vasculaire tumoren
- vaatmalformaties
Zijn vaattumoren al aanwezig bij de geboorte?
Vaattumoren zijn in principe niet bij de geboorte aanwezig, maar de precursor laesie kan wel al aanwezig zijn DUS gaat later heel hard groeien
Noem kenmerken van hemangiomen
- incidentie 4-10%
- meer meisjes, prematuren (20-30%) en tweelingen
- lokalisatie; hoofd-nek (60%), romp (25%) en extremiteiten (15%)
- solitair of multipel
- voelt bij palpatie warm aan
Wat is het groeipatroon/normale beloop van een hemangioom?
- start groei na geboorte
- uniek groeipatroon met 3 fasen
- Groeifase, disproportionele groei in mnd 6-9
- Stabiele fase
- Involutie fase, spontane regressie
Noem 5 uiterlijke soorten van hemangiomen
- nodulair
- superficaal
- diep
- combinatie
- reticulair/abortief
Noem 4 mogelijke complicaties bij hemangioom (dan operatie indicatie)
- ulceratie, bloeding of pijn
- functionele problemen ogen, oren of luchtweg
- cosmetisch probleem
- hart
Wat valt er onder het PHACE-syndroom, naast een reticulair hemangioom?
P = posterior fossa abnormalities
H = heaniomas
A = arterial abnormalities
C = cardiac anomalies
E = eye abnormalities
S = sternal cleft
Hoe werkt lasertherapie bij hemangiomen?
- gerichte verhitting verkleuring gevende vaatjes
- vaatjes verschrompelen, dode cellen opgeruimd
- leeftijd van invloed op succes behandeling
- jonge huid en vaatjes makkelijker te bereiken
- om de 2-4-8 weken behandeling tot plateau
- succes: bij 50% wijnvlek op te lichten
Noem 2 risico’s van lasertherapie bij hemangiomen
- depigmentatie
- littekenvorming
Wat is voorafgaand aan therapie belangrijk bij lymfatische malformaties?
Onderscheid maken tussen micro- en macrocysteus
- macrocysteus: picibanil + vochtonttrekking
- microcysteus: bleomycine
Noem 6 kenmerken van veneuze malformaties
- klachten bij afhangen
- klachten bij sporten
- toename als het warm is
- fleboliet (= vaatstenntje) kan ontstaan
- geen thrill
- meer klachten bij zwangerschap door hormonen
Noem 5 kenmerken die behoren tot het Klippel-Trenaunay syndroom
- abnormale groei
- spieratrofie
- capillaire malformatie
- veneuze malformatie: varices
- lymfatische malformatie
Noem 3 kenmerken van het Sturge-Weber syndroom
- Glaucoom
- Aangeboren wijnvlek
- Epilepsie op jonge leeftijd (vaak ook MR)
Noem 9 kenmerken van het Proteus syndroom
- mozaïek verspreiding
- progressief beloop
- cerebriforme (hersen-achtige) bindweefsel naevus
- lineaire epidermale naevus
- asymmetrische disproportionele overgroei
- specifieke tumoren voor 20e jaar
- ontregeld vetweefsel
- longcysten
- vasculaire malformatie (CLVM)
Noem nog 3 bijkomende complicaties van het Proteus syndroom
- Andere symptomen: scoliose, macrodactylie en syndactylie
- Complicaties huid: lymfoedeem, erysipelas, ulceraties
- Complicaties antistolling: bloedafwijkingen
