HC 1a Homerische Tijd

Question 1

Wat zijn de 2 termen van belang

Answer 1

1. Inleiding & Klassieke Oudheid

Question 2

Wat wordt bedoeld met ‘Inleiding’?

Answer 2

Een algemeen overzicht van de voornaamste maatschappelijke ontwikkelingen op:

Politiek vlak
Sociaal vlak
Economisch vlak
Cultureel vlak
Militair vlak
Demografisch vlak

Question 3

Wat wordt bedoeld met ‘Klassieke Oudheid’?

Answer 3

De Oudheid van het antieke Griekenland en Rome.

Question 4

Wat is het verschil tussen ‘Klassieke Oudheid’ en ‘Oudheid’?

Answer 4

Klassieke Oudheid: Antieke Griekenland en Rome.

Oudheid: Omvat naast de Klassieke Oudheid ook de Oudheid van het Nabije Oosten (Egypte, Mesopotamië, etc.).

Question 5

Wat wordt bedoeld met de term ‘Antieke Wereld’ (Ancient World)?

Answer 5

De term omvat:

Klassieke Oudheid
Oudheid van het Nabije Oosten
Oude China en Oude India
Meso-Amerikaanse Beschaving

Question 6

Hoe wordt de ‘Klassieke Oudheid’ gedateerd?

Answer 6

Bij benadering (circa) en afhankelijk van de focus:

Technologisch: Overgang van Bronstijd naar IJzertijd
Politiek: Overgang van stamstaat naar stadstaat
Literair: Overgang van mondelinge naar schriftelijke traditie (bijvoorbeeld Ilias en Odyssee)
…

Question 7

Wat is de Minoïsche cultuur en waar werd deze ontwikkeld?

Answer 7

De Minoïsche cultuur ontwikkelde zich op Kreta van het 3e millennium tot circa 1200 v.Chr.

Question 8

Wat is de Cycladische cultuur en waar werd deze ontwikkeld?

Answer 8

De Cycladische cultuur ontwikkelde zich op de Griekse eilanden van het 3e millennium tot circa 1100 v.Chr.

Question 9

Wat is de Myceense cultuur en waar werd deze ontwikkeld?

Answer 9

De Myceense cultuur ontwikkelde zich op het Griekse vasteland van het 2e millennium tot circa 1100 v.Chr.

Question 10

Wie was Arthur John Evans en wat was zijn bijdrage aan de archeologie?

Answer 10

Arthur John Evans (1851-1941) was een Britse archeoloog die als eerste wetenschappelijke opgravingen verrichtte naar de Kretenzische beschaving. Zijn reconstructie van het paleis van Knossos is echter omstreden vanwege speculatie en het gebruik van beton.

Question 11

Wat was de belangrijkste ontdekking van Arthur John Evans met betrekking tot het schrift van de oude beschavingen?

Answer 11

Arthur John Evans maakte als eerste een onderscheid tussen de Minoïsche en Myceense beschaving op basis van het schrift:
Minoïsch: Lineair A
Myceens: Lineair B

Question 12

Wat is het verschil tussen Lineair A en Lineair B?

Answer 12

Lineair A is nog niet ontcijferd, terwijl Lineair B in 1956 werd ontcijferd door Michael Ventris en John Chadwick.

Question 13

Wie ontcijferden Lineair B en wanneer gebeurde dit?

Answer 13

Lineair B werd in 1956 ontcijferd door Michael Ventris en John Chadwick.

Question 14

Wat is de ‘Late Bronze Age Collapse’ en wanneer vond deze plaats?

Answer 14

De ‘Late Bronze Age Collapse’ vond plaats rond 1200 v.Chr. en markeerde het einde van de Minoïsche beschaving, de daling van de macht en invloed van Mycene, het einde van het Hettitische Rijk, en de verzwakking van zowel het Nieuwe Rijk Egypte als het Oud-Assyrische Rijk.

Question 15

Welke beschavingen werden getroffen door de ‘Late Bronze Age Collapse’?

Answer 15

Minoïsche beschaving
Myceense beschaving
Hettitische Rijk
Nieuwe Rijk Egypte
Oud-Assyrische Rijk

Question 16

Wat zijn mogelijke oorzaken van de ‘Late Bronze Age Collapse’?

Answer 16

Invallen van nomadische volkeren zoals de Zeevolken, Doriërs of Thraciërs
Klimaatverandering
Een combinatie van deze factoren of andere onbekende oorzaken

Question 17

Wat was een belangrijke demografische ontwikkeling tijdens de Griekse “Donkere” Eeuwen (1100-800 v.Chr.)?

Answer 17

Er was een demografische neergang met langzaam herstel.

Question 18

Hoe veranderde de focus van de landbouw tijdens de Griekse “Donkere” Eeuwen?

Answer 18

De focus verschoof van akkerbouw naar veeteelt.

Question 19

Wat gebeurde er met de paleiscultuur en paleiseconomie tijdens de Griekse “Donkere” Eeuwen?

Answer 19

De paleiscultuur en paleiseconomie verdwenen.

Question 20

Hoe veranderde de artistieke en technische vakkennis tijdens de Griekse “Donkere” Eeuwen?

Answer 20

Artistieke en technische vakkennis daalden.

Question 21

Hoe veranderde de stijl van aardewerk tijdens de Griekse “Donkere” Eeuwen?

Answer 21

Het veranderde van complex figuratief naar eenvoudiger geometrisch versierd aardewerk.

Question 22

Wat gebeurde er met het schrift Lineair B tijdens de Griekse “Donkere” Eeuwen?

Answer 22

Het schrift Lineair B verdween.

Question 23

Waar gaat het epos Ilias over en wanneer ontstond het op schrift?

Answer 23

Het Ilias gaat over het laatste jaar in de Trojaanse Oorlog en “de wrok van Achilles.” Het ontstond op schrift rond 750 v.Chr.

Question 24

Waar gaat het epos Odyssee over en wanneer ontstond het op schrift?

Answer 24

De Odyssee gaat over de terugkeer van Odysseus naar het eiland Ithaka. Het ontstond op schrift rond 700 v.Chr.

Question 25

Hoe zijn de Ilias en de Odyssee waarschijnlijk ontstaan?

Answer 25

Beide werken zijn door verschillende literaire redacties ontstaan en worden traditioneel aan Homerus toegeschreven.

Question 26

Waarover handelt de Ilias en hoe is het opgebouwd?

Answer 26

De Ilias bestaat uit 24 'Zangen' en handelt vooral over de wrok van Achilles.

Question 27

Over wat gaat de wrok van Achilles in de Ilias?

Answer 27

Achilles, de grootste Griekse held, komt in aanvaring met Agamemnon, de Griekse aanvoerder, en verlaat de strijd. --> Het moreel van de Griekse troepen daalt, en zij lijden verliezen. --> Patroclus, de metgezel van Achilles, neemt Achilles' taak over maar sterft in een duel met Hector, de grootste Trojaanse held. --> Achilles zweert wraak en doodt Hector in een duel.

Question 28

Waarmee eindigt de Ilias?

Answer 28

De Ilias eindigt met de begrafenis van Hector.

Question 29

Welke bekende elementen uit de Trojaanse Oorlog ontbreken in de Ilias?

Answer 29

Het Paard van Troje en de verwoesting van de stad Troje worden niet beschreven in de Ilias.

Question 30

In welke werken worden het Paard van Troje en de verwoesting van Troje beschreven?

Answer 30

In de Aeneïs van Vergilius (1e eeuw v.Chr.) en de Posthomerica van Quintus Smyrnaeus (4e eeuw n.Chr.).

Question 31

Waarover handelt de Odyssee?

Answer 31

De Odyssee gaat over de terugkeer van koning Odysseus naar zijn eiland Ithaka na de Trojaanse Oorlog.

Question 32

Hoeveel ‘Zangen’ bevat de Odyssee?

Answer 32

De Odyssee bestaat uit 24 'Zangen'.

Question 33

Waarom duurt de terugkeer van Odysseus naar Ithaka 10 jaar?

Answer 33

De Griekse goden straffen Odysseus voor zijn overmoedige (hubris) karakter, wat resulteert in omzwervingen op land en zee.

Question 34

Noem enkele avonturen die Odysseus en zijn metgezellen meemaken tijdens hun reis.

Answer 34

Ze ontmoeten de nimf Calypso, de cycloop Polyphemus, de tovenares Circe, de sirenen, en de monsters Scylla en Charybdis.

Question 35

Wat gebeurt er wanneer Odysseus terugkeert naar Ithaka?

Answer 35

Odysseus en zijn zoon Telemachus nemen wraak op de vrijers van zijn vrouw Penelope.

Question 36

Hoe is de structuur van de Odyssee?

Answer 36

De Odyssee volgt geen chronologische structuur, maar vertelt het verhaal via flash-backs en begint in medias res (“halverwege het verhaal”).

Question 37

Waar begint het verhaal van de Odyssee?

Answer 37

Het epos begint met de beslissing van de Griekse goden dat Odysseus na vele jaren mag terugkeren naar Ithaka.

Question 38

Wie was Heinrich Schliemann?

Answer 38

Heinrich Schliemann was een Duitse amateurarcheoloog die de ruïnes van het historische Troje ontdekte bij Hisarlik (Anatolië, Turkije).

Question 39

In welke historische fases is de stad Troje verdeeld?

Answer 39

Troje is verdeeld in de volgende historische fases: Troje I-III: 3de millenium v.Chr. Troje IV-V: vroege Bronstijd Troje VI-VII: late Bronstijd (fase Trojaanse Oorlog) Troje VIII-IX: Grieks-Romeinse tijd

Question 40

Welke fase van Troje correspondeert met de periode van de Trojaanse Oorlog?

Answer 40

De fase Troje VI-VII komt overeen met de late Bronstijd, de periode van de Trojaanse Oorlog.

Question 41

Wat was de aanleiding van de Trojaanse Oorlog volgens de mythologie?

Answer 41

De oorlog begon doordat de Trojaanse prins Paris Helena, de vrouw van Menelaus (koning van Sparta), ontvoerde, wat het ‘heilige’ principe van xenia (gastvriendschap) schond.

Question 42

Hoe werd Troje verwoest volgens de mythologie?

Answer 42

Troje werd verwoest door een list van Odysseus, het Paard van Troje, waarmee de Grieken de stad binnendrongen en vernietigden.

Question 43

Welke theorieën zijn er over de historische ondergang van Troje?

Answer 43

De ondergang van Troje kan worden verklaard door de theorie van de Late Bronze Age Collapse, of door de mogelijkheid dat Mycene, de sterkste Griekse stamstaat rond 1200 v.Chr., de stad belegerde en platbrandde om controle over de Middellandse Zeehandel te krijgen

Question 44

Hoe werd het verhaal van de Trojaanse Oorlog doorgegeven tussen 1200 en 800 voor Chr.?

Answer 44

Het verhaal van Troje werd tussen 1200 en 800 v.Chr. overgeleverd via mondelinge traditie door barden.

Question 45

Wat wordt verstaan onder de uitdrukking "Homerische Tijd"?

Answer 45

De Homerische Tijd verwijst naar het tijdperk van Troje/Mycene, ongeveer 1200-800 voor Chr., zoals beschreven in de Ilias en de Odyssee.

Question 46

Wat is de betekenis van 'xenia' in de Homerische Tijd?

Answer 46

Xenia betekent gastvriendschap, een belangrijk principe in de Homerische tijd. Het schenden ervan was ernstig, zoals bij Paris die Helena ontvoerde.

Question 47

Wat wordt bedoeld met de term 'Heroïsch tijdperk' in de context van de Homerische Tijd?

Answer 47

Het Heroïsche tijdperk is het tijdperk van mythologische helden zoals Achilles en Odysseus, waarin edelen met nobele afstamming en dapper gedrag centraal staan.

Question 48

Hoe werden ondergeschikten in de Homerische Tijd geassocieerd?

Answer 48

Ondergeschikten, zoals slaven en dienaren, werden geassocieerd met lelijkheid, minderwaardigheid, verraderlijk gedrag, en losbandigheid, zoals blijkt uit de figuur Thersites en de slavinnen van Odysseus.

Question 49

Wat wordt benadrukt in de Homerische Tijd over edelen?

Answer 49

Edelen worden gekarakteriseerd door moedig gedrag in de strijd, waarmee ze hun rijkdom verdienen, en ze worden geprezen voor hun nobele afstamming.

Question 50

Wat is de stamstaat (ethnos) in de context van de laat-Myceense tijdperk en Griekse Donkere Eeuwen?

Answer 50

De stamstaat (ethnos) is de belangrijkste pre-urbane organisatievorm in de laat-Myceense tijd (1200 v. Chr.) en de Griekse Donkere Eeuwen (1100-800 v. Chr.), gekarakteriseerd door militaire, juridische, en religieuze structuren.

Question 51

Welke vormen van leiderschap waren kenmerkend voor de stamstaat (ethnos)?

Answer 51

De stamstaat kende militair/juridisch en religieus koningschap, evenals een raad van edelen en vergaderingen van krijgers.

Question 52

Waarop is het ethnos (stamstaat) gebaseerd?

Answer 52

Het ethnos is gebaseerd op persoonlijke (familiale) banden tussen de elitaire individuen binnen de gemeenschap.

Question 53

Wat gebeurde er rond 800 voor Chr. met de stamverbanden in Griekenland?

Answer 53

Door de continue toevoer van nieuwe Indo-Europese volken, zoals de Doriërs, werden de oorspronkelijke stamverbanden versnipperd en geëvolueerd naar meerdere clans of génè per ethnos.

Question 54

Hoe werden de clans binnen een ethnos georganiseerd?

Answer 54

Elke clan draaide om een gemeenschappelijke stamvader. Politiek en militair werd alles verdeeld in phylai (stammen), die weer werden opgesplitst in phratriai (broederschappen).

Question 55

Hoe evolueerde de stamstaat (ethnos) rond 800 voor Chr.?

Answer 55

Het ethnos evolueerde rond 800 voor Chr. naar de polis (stadstaat), waarbij de stedelijke kern (agora) als centrum van sociaal leven diende.

Question 56

Welke rol speelde de grondadel in de evolutie van de stadstaat?

Answer 56

De grondadel nam de rol van koning over en vergaderde op een versterkte heuvel als politai (“bewoners van versterkte plaats”).

Question 57

Wat was de betekenis van de term 'polis' in de Griekse context?

Answer 57

De polis was een gemeenschap van burgers die samen beslissingen namen, zonder een koning. De polis stond voor haar burgers, zoals “de polis van de Atheners” in plaats van “polis Athene”.

Question 58

Hoe ontstond de polis in de Archaïsche Periode?

Answer 58

De polis ontstond door synoikismos, waarbij omliggende gemeenschappen werden samengevoegd tot één stad met een gezamenlijke administratie en religie. Dit maakte de polis efficiënter als politieke eenheid dan een ethnos (volk).

Question 59

Wat was het verschil tussen een polis en een ethnos in de Archaïsche Periode?

Answer 59

Niet alle ethnè ontwikkelden zich tot poleis. In bepaalde regio's van Griekenland, zoals Noord- en West-Griekenland, bleef het ethnos naast de polis bestaan. Sommige regio's combineerden elementen van beide, zoals Sparta, waar een polis met koning(en) bestond.