HC 1a Homerische Tijd Flashcards
Wat zijn de 2 termen van belang
- Inleiding & Klassieke Oudheid
Wat wordt bedoeld met ‘Inleiding’?
Een algemeen overzicht van de voornaamste maatschappelijke ontwikkelingen op:
Politiek vlak
Sociaal vlak
Economisch vlak
Cultureel vlak
Militair vlak
Demografisch vlak
Wat wordt bedoeld met ‘Klassieke Oudheid’?
De Oudheid van het antieke Griekenland en Rome.
Wat is het verschil tussen ‘Klassieke Oudheid’ en ‘Oudheid’?
Klassieke Oudheid: Antieke Griekenland en Rome.
Oudheid: Omvat naast de Klassieke Oudheid ook de Oudheid van het Nabije Oosten (Egypte, Mesopotamië, etc.).
Wat wordt bedoeld met de term ‘Antieke Wereld’ (Ancient World)?
De term omvat:
Klassieke Oudheid
Oudheid van het Nabije Oosten
Oude China en Oude India
Meso-Amerikaanse Beschaving
Hoe wordt de ‘Klassieke Oudheid’ gedateerd?
Bij benadering (circa) en afhankelijk van de focus:
Technologisch: Overgang van Bronstijd naar IJzertijd
Politiek: Overgang van stamstaat naar stadstaat
Literair: Overgang van mondelinge naar schriftelijke traditie (bijvoorbeeld Ilias en Odyssee)
…
Wat is de Minoïsche cultuur en waar werd deze ontwikkeld?
De Minoïsche cultuur ontwikkelde zich op Kreta van het 3e millennium tot circa 1200 v.Chr.
Wat is de Cycladische cultuur en waar werd deze ontwikkeld?
De Cycladische cultuur ontwikkelde zich op de Griekse eilanden van het 3e millennium tot circa 1100 v.Chr.
Wat is de Myceense cultuur en waar werd deze ontwikkeld?
De Myceense cultuur ontwikkelde zich op het Griekse vasteland van het 2e millennium tot circa 1100 v.Chr.
Wie was Arthur John Evans en wat was zijn bijdrage aan de archeologie?
Arthur John Evans (1851-1941) was een Britse archeoloog die als eerste wetenschappelijke opgravingen verrichtte naar de Kretenzische beschaving. Zijn reconstructie van het paleis van Knossos is echter omstreden vanwege speculatie en het gebruik van beton.
Wat was de belangrijkste ontdekking van Arthur John Evans met betrekking tot het schrift van de oude beschavingen?
Arthur John Evans maakte als eerste een onderscheid tussen de Minoïsche en Myceense beschaving op basis van het schrift:
Minoïsch: Lineair A
Myceens: Lineair B
Wat is het verschil tussen Lineair A en Lineair B?
Lineair A is nog niet ontcijferd, terwijl Lineair B in 1956 werd ontcijferd door Michael Ventris en John Chadwick.
Wie ontcijferden Lineair B en wanneer gebeurde dit?
Lineair B werd in 1956 ontcijferd door Michael Ventris en John Chadwick.
Wat is de ‘Late Bronze Age Collapse’ en wanneer vond deze plaats?
De ‘Late Bronze Age Collapse’ vond plaats rond 1200 v.Chr. en markeerde het einde van de Minoïsche beschaving, de daling van de macht en invloed van Mycene, het einde van het Hettitische Rijk, en de verzwakking van zowel het Nieuwe Rijk Egypte als het Oud-Assyrische Rijk.
Welke beschavingen werden getroffen door de ‘Late Bronze Age Collapse’?
Minoïsche beschaving
Myceense beschaving
Hettitische Rijk
Nieuwe Rijk Egypte
Oud-Assyrische Rijk
Wat zijn mogelijke oorzaken van de ‘Late Bronze Age Collapse’?
Invallen van nomadische volkeren zoals de Zeevolken, Doriërs of Thraciërs
Klimaatverandering
Een combinatie van deze factoren of andere onbekende oorzaken
Wat was een belangrijke demografische ontwikkeling tijdens de Griekse “Donkere” Eeuwen (1100-800 v.Chr.)?
Er was een demografische neergang met langzaam herstel.
Hoe veranderde de focus van de landbouw tijdens de Griekse “Donkere” Eeuwen?
De focus verschoof van akkerbouw naar veeteelt.
Wat gebeurde er met de paleiscultuur en paleiseconomie tijdens de Griekse “Donkere” Eeuwen?
De paleiscultuur en paleiseconomie verdwenen.
Hoe veranderde de artistieke en technische vakkennis tijdens de Griekse “Donkere” Eeuwen?
Artistieke en technische vakkennis daalden.
Hoe veranderde de stijl van aardewerk tijdens de Griekse “Donkere” Eeuwen?
Het veranderde van complex figuratief naar eenvoudiger geometrisch versierd aardewerk.
Wat gebeurde er met het schrift Lineair B tijdens de Griekse “Donkere” Eeuwen?
Het schrift Lineair B verdween.
Waar gaat het epos Ilias over en wanneer ontstond het op schrift?
Het Ilias gaat over het laatste jaar in de Trojaanse Oorlog en “de wrok van Achilles.” Het ontstond op schrift rond 750 v.Chr.
Waar gaat het epos Odyssee over en wanneer ontstond het op schrift?
De Odyssee gaat over de terugkeer van Odysseus naar het eiland Ithaka. Het ontstond op schrift rond 700 v.Chr.
Hoe zijn de Ilias en de Odyssee waarschijnlijk ontstaan?
Beide werken zijn door verschillende literaire redacties ontstaan en worden traditioneel aan Homerus toegeschreven.
Waarover handelt de Ilias en hoe is het opgebouwd?
De Ilias bestaat uit 24 ‘Zangen’ en handelt vooral over de wrok van Achilles.
Over wat gaat de wrok van Achilles in de Ilias?
Achilles, de grootste Griekse held, komt in aanvaring met Agamemnon, de Griekse aanvoerder, en verlaat de strijd. –> Het moreel van de Griekse troepen daalt, en zij lijden verliezen. –> Patroclus, de metgezel van Achilles, neemt Achilles’ taak over maar sterft in een duel met Hector, de grootste Trojaanse held. –> Achilles zweert wraak en doodt Hector in een duel.
Waarmee eindigt de Ilias?
De Ilias eindigt met de begrafenis van Hector.
Welke bekende elementen uit de Trojaanse Oorlog ontbreken in de Ilias?
Het Paard van Troje en de verwoesting van de stad Troje worden niet beschreven in de Ilias.
In welke werken worden het Paard van Troje en de verwoesting van Troje beschreven?
In de Aeneïs van Vergilius (1e eeuw v.Chr.) en de Posthomerica van Quintus Smyrnaeus (4e eeuw n.Chr.).
Waarover handelt de Odyssee?
De Odyssee gaat over de terugkeer van koning Odysseus naar zijn eiland Ithaka na de Trojaanse Oorlog.
Hoeveel ‘Zangen’ bevat de Odyssee?
De Odyssee bestaat uit 24 ‘Zangen’.
Waarom duurt de terugkeer van Odysseus naar Ithaka 10 jaar?
De Griekse goden straffen Odysseus voor zijn overmoedige (hubris) karakter, wat resulteert in omzwervingen op land en zee.
Noem enkele avonturen die Odysseus en zijn metgezellen meemaken tijdens hun reis.
Ze ontmoeten de nimf Calypso, de cycloop Polyphemus, de tovenares Circe, de sirenen, en de monsters Scylla en Charybdis.
Wat gebeurt er wanneer Odysseus terugkeert naar Ithaka?
Odysseus en zijn zoon Telemachus nemen wraak op de vrijers van zijn vrouw Penelope.
Hoe is de structuur van de Odyssee?
De Odyssee volgt geen chronologische structuur, maar vertelt het verhaal via flash-backs en begint in medias res (“halverwege het verhaal”).
Waar begint het verhaal van de Odyssee?
Het epos begint met de beslissing van de Griekse goden dat Odysseus na vele jaren mag terugkeren naar Ithaka.
Wie was Heinrich Schliemann?
Heinrich Schliemann was een Duitse amateurarcheoloog die de ruïnes van het historische Troje ontdekte bij Hisarlik (Anatolië, Turkije).
In welke historische fases is de stad Troje verdeeld?
Troje is verdeeld in de volgende historische fases:
Troje I-III: 3de millenium v.Chr.
Troje IV-V: vroege Bronstijd
Troje VI-VII: late Bronstijd (fase Trojaanse Oorlog)
Troje VIII-IX: Grieks-Romeinse tijd
Welke fase van Troje correspondeert met de periode van de Trojaanse Oorlog?
De fase Troje VI-VII komt overeen met de late Bronstijd, de periode van de Trojaanse Oorlog.
Wat was de aanleiding van de Trojaanse Oorlog volgens de mythologie?
De oorlog begon doordat de Trojaanse prins Paris Helena, de vrouw van Menelaus (koning van Sparta), ontvoerde, wat het ‘heilige’ principe van xenia (gastvriendschap) schond.
Hoe werd Troje verwoest volgens de mythologie?
Troje werd verwoest door een list van Odysseus, het Paard van Troje, waarmee de Grieken de stad binnendrongen en vernietigden.
Welke theorieën zijn er over de historische ondergang van Troje?
De ondergang van Troje kan worden verklaard door de theorie van de Late Bronze Age Collapse, of door de mogelijkheid dat Mycene, de sterkste Griekse stamstaat rond 1200 v.Chr., de stad belegerde en platbrandde om controle over de Middellandse Zeehandel te krijgen
Hoe werd het verhaal van de Trojaanse Oorlog doorgegeven tussen 1200 en 800 voor Chr.?
Het verhaal van Troje werd tussen 1200 en 800 v.Chr. overgeleverd via mondelinge traditie door barden.
Wat wordt verstaan onder de uitdrukking “Homerische Tijd”?
De Homerische Tijd verwijst naar het tijdperk van Troje/Mycene, ongeveer 1200-800 voor Chr., zoals beschreven in de Ilias en de Odyssee.
Wat is de betekenis van ‘xenia’ in de Homerische Tijd?
Xenia betekent gastvriendschap, een belangrijk principe in de Homerische tijd. Het schenden ervan was ernstig, zoals bij Paris die Helena ontvoerde.
Wat wordt bedoeld met de term ‘Heroïsch tijdperk’ in de context van de Homerische Tijd?
Het Heroïsche tijdperk is het tijdperk van mythologische helden zoals Achilles en Odysseus, waarin edelen met nobele afstamming en dapper gedrag centraal staan.
Hoe werden ondergeschikten in de Homerische Tijd geassocieerd?
Ondergeschikten, zoals slaven en dienaren, werden geassocieerd met lelijkheid, minderwaardigheid, verraderlijk gedrag, en losbandigheid, zoals blijkt uit de figuur Thersites en de slavinnen van Odysseus.
Wat wordt benadrukt in de Homerische Tijd over edelen?
Edelen worden gekarakteriseerd door moedig gedrag in de strijd, waarmee ze hun rijkdom verdienen, en ze worden geprezen voor hun nobele afstamming.
Wat is de stamstaat (ethnos) in de context van de laat-Myceense tijdperk en Griekse Donkere Eeuwen?
De stamstaat (ethnos) is de belangrijkste pre-urbane organisatievorm in de laat-Myceense tijd (1200 v. Chr.) en de Griekse Donkere Eeuwen (1100-800 v. Chr.), gekarakteriseerd door militaire, juridische, en religieuze structuren.
Welke vormen van leiderschap waren kenmerkend voor de stamstaat (ethnos)?
De stamstaat kende militair/juridisch en religieus koningschap, evenals een raad van edelen en vergaderingen van krijgers.
Waarop is het ethnos (stamstaat) gebaseerd?
Het ethnos is gebaseerd op persoonlijke (familiale) banden tussen de elitaire individuen binnen de gemeenschap.
Wat gebeurde er rond 800 voor Chr. met de stamverbanden in Griekenland?
Door de continue toevoer van nieuwe Indo-Europese volken, zoals de Doriërs, werden de oorspronkelijke stamverbanden versnipperd en geëvolueerd naar meerdere clans of génè per ethnos.
Hoe werden de clans binnen een ethnos georganiseerd?
Elke clan draaide om een gemeenschappelijke stamvader. Politiek en militair werd alles verdeeld in phylai (stammen), die weer werden opgesplitst in phratriai (broederschappen).
Hoe evolueerde de stamstaat (ethnos) rond 800 voor Chr.?
Het ethnos evolueerde rond 800 voor Chr. naar de polis (stadstaat), waarbij de stedelijke kern (agora) als centrum van sociaal leven diende.
Welke rol speelde de grondadel in de evolutie van de stadstaat?
De grondadel nam de rol van koning over en vergaderde op een versterkte heuvel als politai (“bewoners van versterkte plaats”).
Wat was de betekenis van de term ‘polis’ in de Griekse context?
De polis was een gemeenschap van burgers die samen beslissingen namen, zonder een koning. De polis stond voor haar burgers, zoals “de polis van de Atheners” in plaats van “polis Athene”.
Hoe ontstond de polis in de Archaïsche Periode?
De polis ontstond door synoikismos, waarbij omliggende gemeenschappen werden samengevoegd tot één stad met een gezamenlijke administratie en religie. Dit maakte de polis efficiënter als politieke eenheid dan een ethnos (volk).
Wat was het verschil tussen een polis en een ethnos in de Archaïsche Periode?
Niet alle ethnè ontwikkelden zich tot poleis. In bepaalde regio’s van Griekenland, zoals Noord- en West-Griekenland, bleef het ethnos naast de polis bestaan. Sommige regio’s combineerden elementen van beide, zoals Sparta, waar een polis met koning(en) bestond.
