Harri VIII Flashcards
Pwy oedd yn weinidog o 1514-1529?
Thomas Wolsey
Sut gymeriad oedd Thomas Wolsey?
Gweithiwr caled ond yn llygredig
Cael ei weld fel ‘ail frenin’ wrth iddo wisgo fyny’n grand ac yn byw yn Hampton Court
Polisi Mewnol - Bywyd a Natur Personol
Da - Dyn hynod o weithgar oedd yn ffafrio’r tlawd
Drwg - Dyn farus a llwgr oedd gyda natur unbennaethol e.e. 2 senedd galwodd Wolsey
Polisi Mewnol - Yr Uchelwyr
Da - Wolsey gyda rheolaeth effeithiol dros yr uchelwyr drwy ddefnyddio llysoedd fel Siambr y Ser a’r Llys Sianswri
Drwg - Dialgar ac yn anheg gyda llawer o’r uchelwyr
Amyas Paulet
- Wedi rhoi Wolsey yn y cyffion
- Gorchmynnodd Wolsey Paulet i’r llys a’i gadw i aros mewn presenoldeb dyddiol am bum mlynedd
- Eiddo yn cael ei atafaelu os nad oedd o’n mynychu
Edward Stafford, Dug Buckingham
- Clywodd Wolsey Dug Buckingham yn dweud na fydd Harri VIII yn frenin am hir iawn
- Wedi cael ei arestio am deyrnfradwriaeth, yna’n cael ei ddienyddio yn 1521
Polisi Mewnol - Economi a Chyllid
Da - Rhyddhau arolwg o gyfoeth y genedl, oedd yn dweud faint o bres a thir oedd gan pobl y wlad yn 1522
Drwg - Y Benthyciad Cyfeillgar 1525. Treth cafodd ei osod heb caniatad y senedd. Bwriad oedd i godi arian ar gyfer rhyfel yn erbyn Ffrainc. Pobl yn eI erbyn. Wedi difrodi perthynas fo a Harri VIII
Polisi Mewnol - Trefniant a Gweinyddiaeth
Da - Gorchmynion Eltham wedi cael ei gyhoeddi yn 1526 er mwyn diwygio’r llys. Aelodau’n cael eu lleihau o 12 i 6
Drwg - Pobl yn meddwl bod Wolsey yn bod yn hunanol - rhain oedd ar ol oedd cefnogwyr Wolsey. Methiant yn y diwedd oherwydd ni chafodd y gorchmynion eu gweithredu
Polisi Mewnol - Cyfiawnder a Thegwch
Da - Disgyblodd Wolsey yr uchelwyr ac wedi ymdrechu i daclo cau tiroedd yn 1517 - 260 o achosion llys ei gynnal yn erbyn perchnogion tir
Drwg - Heb gyflawni llawer oherwydd collodd Wolsey diddordeb mewn cau tiroedd
Polisi Mewnol - Yr Eglwys
Da - Wolsey wedi ceisio diwygio’r eglwys drwy sefydlu ysgol yn Ipswich a choleg yn Rhydychen ar gyfer hyfforddi offeiriaid newydd
Drwg - Ei bersonoliaeth llwgr yn tanseilio ei ymdrechion i ddiwygio’r Eglwys
Cydbwysedd grym
Y syniad nad oes yna unrhyw wlad yn domiwnyddu
Brwydr Guinegate 1513
- Brwydr rhoddodd buddugoliaeth mawr yn erbyn Ffrainc - cael ei weld fel llwyddiant
- Wedi rhoi hwb mawr i’r frenin newydd ac yn llwyddiant personol mawr i Wolsey
Brwydr Cae Flodden 1513
- Brwydr rhwng Lloegr a’r Alban
- Lleoli yn Northumberland
- Yr Alban wedi cael ei drechu yn y frwydr - Brenin Iago IV wedi marw yn y frwydr
- Llwyddiant i Loegr
Cytundeb Llundain 1518
- Cytundeb rhwng gwledydd Ewrop oedd yn caniatau heddwch rhyngddynt
- Llwyddiant gan bod Lloegr rwan yn cael heddwch gan wledydd tramor
Cae y Frethyn Aur 1520
- Cyfarfod yn Calais rhwng Harri VIII a Ffransis I, brenin Ffrainc
- Pwrpas - Gwella cysylltiadau rhwng ddwy deyrnas wrthwynebol fawr
- Para o’r 7fed o Fehefin tan y 24ain o Fehefin
- Methiant oherwydd ni chafodd effaith hir dymor
Brwydr Pavia
- Brwydr yn para 4 awr
- Byddin Ffrainc wedi cael ei drechu
- Siarl V, brenin Sbaen yn domiwnyddu Ewrop erbyn diwedd y 1520au oherwydd y frwydr
Cwymp Wolsey - Rhesymau
- Methu cael ysgariad i Harri VIII gyda Catrin o Aragon oherwydd perthynas Siarl V, brenin Sbaen a’r Pab
- Gelyniaeth yr uchelwyr - Dilyn polisi llym tuag atynt
- Methiannau polisi tramor - Polisiau heb gael effaith hir dymor, brwydr Pavia
- Y Benthyciad Cyfeillgar 1525
Pwy oedd yn weinidog o 1532-1540?
Thomas Cromwell
Chwyldro
Newid mawr mewn cyn lleiad o amser
Sofraniaeth cenedlaethol
Grym, ‘un arweinydd, un gyfraith, un gwlad’
Chwyldro - Sofraniaeth Cenedlaethol
- Canoli awdurdod yn nwylo’r brenin yn Llundain
Deddf atal Apeliadau 1533
Lloegr yn cael ei ystyried yn ymerodraeth a’r fenin yn ymerawdwr. Gwneud beth oedd Harri VIII wedi ei wneud yn gyfreithlon
Deddf Uchafiaeth 1534
Oedd chwyldro - Cydnabod safle Harri VIII fel pennaeth yr Eglwys
Nid oedd chwyldro - Rhai yn gwrthddadlau bod o’n gorliwio pwysigrwydd Cromwell ac mai Harri VIII oedd prif gymeriad y 1530au. Rhai hefyd yn cwestiynu os oedd Cromwell yn feddyliwr gwreiddiol
Chwyldro - Yr Eglwys
- “Yr Eglwys yn Lloegr yn troi’n Eglwys Lloegr”
- Eiddo’r brenin yn ysbrydol ac yn cyfansoddiadol
- Pennaeth yr Eglwys yn ei wlad
- Neb yn anghytuno
Chwyldro - Senedd
Oedd chwyldro - Dechrau tyfu mewn pwysigrwydd, cael ei ddefnyddio llawer mwy
- 200+ o gyfreithiau wedi cael ei basio yn y Senedd adeg Thomas Cromwell
- “Grym y brenin yn y Senedd” - Ychwanegu statws
Nid oedd chwyldro - Rhai yn dadlau nad oedd y Senedd wedi datblygu i fod yn gorff modern pwerus tan teyrnasiad Elisabeth I. Dal i barhau i fod yn sefydliad canol oesol
Chwyldro - Cadarnhau Tiroedd
Oedd chwyldro - Creu cysondeb pan fod pob tiriogaeth dan reolaeth llwyr y brenin e.e. Deddfau Uno
Nid oedd chwyldro - Rhai yn credu bod y newidiadau yn esblygol
Chwyldro - Gweinyddiaeth a Moderneiddio
Oedd chwyldro - Cyfrin Gyngor wedi cael ei ffurfio yn 1536/37
- Adrannau newydd wedi cael ei greu e.e. cyllid yn cael ei rannu i 6 adran
- Diwedd ‘llywodraeth osgorddol’
- Mwy o diwtocratiaeth
Nid oedd chwyldro - Esblygiad oedd y Cyfrin Gyngor - Harri VII yn defnyddio grwp bach o bobl
- Adrannau newydd heb barhau llawer
Tiwtocratiaeth
Ffordd o gadw cofnod
Pam ddigwyddodd y Ddiwygiad Protestannaidd?
Pobl gyda syniadau eu hunain
Pa wledydd trodd yn Brotestannaidd erbyn 1600?
Gwledydd Scandanavia, Yr Alman a Phrydain
4 Prif Grwp Crefyddol ym Mhrydain
- Catholigion
- Lutheriaid
- Zwingliaid
- Calfiniaid
Arweinyddiaeth
Catholig - Y Pab
Eraill - Y frenin
Ennill achubiaeth - sut?
Catholigion - Credu mewn pwysigrwydd gweithredoedd da e.e. mynd ar bererindod
Lutheriaid - Credu mewn cyfiawnhad mewn ffydd ond dal i gredu mewn pwysigrwydd gweithredoedd da
Zwingliaid - Credu mewn cyfiawnhad mewn ffydd yn unig
Calfiniaid - Credu mewn rhagordeiniaid
Achubiaeth
Ymwared rhag pechod a’i ganlyniadau, y gred Cristnogion ei bod yn cael ei dwyn oddi amgylch trwy ffydd yng Nghrist
Pererindod
Taith crefyddol unigolyn trwy bywyd
Rhagordeiniaid
Y gred bod Duw wedi penderfynu ein bywyd yn barod
Y Cymun
Catholigion - Trawsylweddiad (Y bara a’r gwin yn troi’n gorff a’i waed yn ystod y cymun)
Lutheriaid - Cydsylweddiad (Hefyd yn credu mai symboliaeth yw’r bara a gwin)
Zwingliaid a Chalfiniaid - Symboliaeth yn unig yw’r bara a’r gwin yn ystod y cymun
Edrychiad yr Eglwys
Eglwys Gatholig - Andros o grand ac yn lliwgar
Eglwys y Lutheriaid - Dim ond ychydig o liw sy’n ymddangos
Zwingliaid a Chalfiniaid - Eglwys yn biwritannaidd
Piwritannaidd
Cadw pethau’n blaen a syml. Credu bod yr holl liwiau yn tynnu sylw pobl tra’n gweddio
Statws a rol offeiriaid
Catholigion - Rol yr offeiriad yn holl bwysig - cyfrwng rhwng yr unigolyn a Duw
Eraill - Credu mewn offeiriadaeth pob crediniwr (pawb efo mynediad i Dduw drwy Grist)
Pwysigrwydd ac Iaith y Beibl
Catholigion - Y Beibl yn bwysig i ryw raddau. Beibl nhw oedd y Fwlgat wedi ei ysgrifennu yn Lladin
Eraill - Geiriau’r Beibl yn holl bwysig
Zwingliaid - Os nad yw rhywbeth wedi cael ei ysgrifennu yn y Beibl, roedd o’n cael ei wahardd.
Trefn a llywodraeth yr Eglwys
Catholigion - Gyda threfn hierarchiaeth - Pab, Cardinaliaid, Archesgobion, Esgobion, Offeiriaid
Lutheriaid - Gyda threfn hierarchaeth tebyg - Pennaeth yr Eglwys, Archesgobion, Esgobion, Gweinidogion
Calfiniaid a Zwingliaid - Credu mewn presbyteriaeth
Presbyteriaeth
Dim hierarchaeth
Achosion y Rhwyg a Rhufain (1529-1534)
- Gwleidyddol - Sofraniaeth cenedlaethol
- Economi - Anghenion ariannol y goron
- Crefydd - Dylanwad Protestaniaeth + Cyflwr yr Eglwys (llwgr)
- Personol - Anne Boleyn + Cydwybod Harri VIII
Dirymiad
Dylsa’r briodas erioed wedi digwydd
Praemunire
Tâl oedd yn cael ei roi i bobl oedd yn ffyddlon i bawb ond y frenin
Anodau
Taliadau i Rufain
Confocasiwn
Corff sy’n cynrychioli’r Eglwys
Diddymu mynachlogydd 1536
- Mynachlogydd gyda incwm llai na £200+ y flwyddyn yn cau lawr
- Tir ac arian yn cael ei gymryd gan y frenin - ennill cyfoeth
- Protestaniaeth yn elwa ohono
Lleihad mewn pererindodau a gwyliau sanctaidd
- Llai o bobl yn mynd ar bererindodau
- Protestaniaeth yn elwa ohono
Cyhoeddi’r Beibl Saesneg 1539
- Tro cyntaf i’r Beibl cael ei gyhoeddi’n gyfreithlon trwy gyfrwng y Saesneg - gwaith Miles Coverdale
- Cychwyn o broses o newid iath yr Eglwys o Ladin i Saesneg
- Protestaniaeth yn elwa ohono
- OND 1543 - Deddf yn cael ei basio oedd yn datgan mai ond uchelwyr a chlerigwyr oedd yn cael ei ddarllen
- Plesio’r Catholigion
Deddf y Chwe Erthygl
- Rheolau’r Eglwys oedd yn ochri gyda’r ffydd Catholigiaeth o wneud pethau
- Crefydd Catholigiaeth yn elwa ohono
Magwraeth y Dywysog Edward 1537-1547
- Edward yn cael ei addysgu gan diwtoriaid Protestannaidd
- Llys-fam, Catherine Parr yn Brotestant
- Cael effaith ar y teyrnasiad nesaf
- Protestaniaeth yn elwa
