H6: Bloed Flashcards
Bloed
Een gespecialiseerd bindweefsel (bloedcellen halen hun oorsprong uit beenmerg)
Bestaat uit gespecialiseerde cellen en cel fragmenten gesuspendeerd in een waterige oplossing van moleculen en ionen
Wat zijn de functies van bloed
- Transport: zuurstof, co2, andere afvalstoffen en voedingsstoffen en hormonen
- Bescherming: cellen van immuunsysteem om het lichaam te beschermen tegen infecties (witte bloedcellen)
- Regulatie: homeostase van temperatuur, pH, water en elektrolyten
Benoem de componenten van bloed
- Cellulaire componenten (afkomstig van stamcellen) 45%
- Rode bloedcellen
- Witte bloedcellen
- Bloedplaatjes - Vloeibare componenten (bloedplasma) 55%
- Water
- Ionen
- Opgeloste gassen
- Eiwitten
- Hormonen
- Voedingsstoffen en afvalproducten van stofwisseling
Stamcellen
Cellen die zich ons hele leven herhaaldelijk delen en produceren voortdurend onrijpe bloedcellen -> deze ontwikkelen zich tot bloedplaatjes, rode bloedcellen en witte bloedcellen
Bloedplasma
lichtgele vloeistof die het trasportmedium voor bloedcellen en bloedplaatjes isW
Wat is de grootste groep opgeloste stoffen in ons plasma
plasma-eiwitten
Wat zijn de 3 grootste groepen plasma-eiwitten in ons bloedplasma
- Albuminen (2/3)
- Globulinen (alfa, betha en gamma)
- Stollingseiwitten
Rol van albuminen
-> Juiste waterbalans tussen bloed en interstitiële vloeistof bewaren + binden aan bepaalde moleculen en geneesmiddelen en helpen bij transport in het bloed
-> geproduceerd in lever
Rol van Alfa globuline
Transporteren van verschillende stoffen in het bloed
Wat zijn bethaglobuline
Lipidemoleculen
-> met lage (LDL) en hoge (HDL) dichtheid zijn medisch belangrijk
LDL’s = slechte cholestrol: hoog risico op cardiovasculaire problemen
HDL’s= goede cholestrol: lager risico op cardiocasculaire problemen
-> bij medisch onderzoek wordt er monster van bloed genomen om relatieve verhouding van beide te meten
Rol van bethoglobuline
Dmv van binding onstaan er lipoproteïne
-> transport hiervan
Rol van gammaglobuline
Bescherming tegen infecties en ziektes
Rol van stollingseiwitten
Belangrijke rol in proces van bloedstolling
Welke ionen bevinden zich in het bloed + wat is hun functie
Natrium en kalium
-> controle celvolume en celfunctie
Definitie hormonen
Chemische boodschappers van endocrien systeem, transporteren informatie door heel het lichaam
Voedingsstoffen getransporteerd in bloed
Koolhydraten, aminozuren, vitamines en andere stoffen- geabsorbeerd uit spijsverteringskanaal of geproduceerd door metabolische reacties in cellen
Afvalproducten getransporteerd in bloed
Koolstofdioxide, ureum, melkzuur
Gassen getransporteerd in bloed
zuurstof, nodig voor stofwisseling en koolstofdioxide, afvalproduct van stofwisseling
Rode bloedcellen or erythocyten (functie)
Meest voorkomende bloedcellen
-> transporteren zuurstof en koolstofdioxide
-> geeft bloed rode kleur en maakt het stroperig
Leg uit: uitzonderlijke vorm van rode bloedcellen (functie)
Vorm: kleine, afgeplatte, donutvormige schijven
-> maakt ze flexibel om door kleine bloedvaten te geraken
-> geen enkel punt in de cel is ver weg van het oppervlak: maakt proces van gasuitwisseling makkelijker
Opbouw van RBC
- Geen kern en geen organellen
-> ATP via anaerobe en maken geen gebruik van zuurstof dat ze vervoeren - Met vloeistof gevulde zakken gemaakt van plasmamembraan, volgepropt met hemoglobine (= zuurstofbindend eiwit)
-> Hemoglobine bestaan uit 4 polypeptideketens met elk een heemgroep
-> in het centrum van de heemgroep bevind zicht een ijzeratoom dat makkelijk binding aangaat mij O atoom
Leg uit: proces binding van zuurstof aan hemoglobine
Meest efficiënt: zuurstofconcentratie hoog en pH neutraal (bv: longen)
1. In de longen diffundeert zuurstof in bloedplasma en bindt aan het ijzeratoom van de hemoglobine
2. Door binding wordt er opnieuw ruimte gemaakt voor nieuwe zuurstof die kan binden aan zelfde hemoglobine (in totaal 4 zuurstofmoleculen vervoeren = oxyhemoglobine
3. In lichaamsweefsels die zuurstof nodig hebben voor metabolische activiteit : zuurstofconcentratie en pH laag
-> zwakke binding tussen hemoglobine en zuurstof lost en zuurstof kan opgenomen worden door cellen
Oxyhemoglobine
Hemoglobine waaraan 4 zuurstofmoleculen bevestigd zijn, felrode kleur
Deoxyhemoglobine
Hemoglobine dat zuurstof heeft afgegeven, donkerpaarse kleur
Transport van koolstofdioxide door RBC
- Bij hoge concentratie aan Co2, bindt 25% aan hemoglobine
- Co2 wordt vrijgegeven in longen en wordt via ademhaling geëlimineerd
Hematocriet
percentage RBC in het lichaam
Mogelijke problemen bij ongewone hematocriet
- Bloedarmoede of onvoldoene aanmaak van rode bloedcellen
- Polycytemie= aandoening van het beenmerg die wordt gekenmerkt door een overproductie van rode bloedcellen
-> verhoogt bloedvolume en viscositeit wat leidt tot hoofdpijn, wazig zien en hoge bloeddruk
Aanmaak + afbraak van RBC (proces)
- Erythoblasten (onrijpe cel) worden gevormd vanuit stamcellen
- Deze worden gevuld met hemoglobine en vormen 1 volwassen RBC (+ verliezen hun kern en organellen)
-> leven voor 120 dagen
-> kunnen zich niet zelf voortplanten
-> proces verloopt heel snel om hematocriet in stand te houden (2milj/ sec) - Oude en beschadigde RBC worden uit circulerende bloed verwijdert en vernietig in lever en milt door macrofagen
-> omringen, verzwelgen en vertereen RBC = fagocytose - De 4 peptideketens worden vervolgens afgebroken tot hun samenstellende aminozuren
- Aminozuren worden gerecycleerd om nieuwe eiwitten te maken
- Ijzeratomen van heemgroep worden teruggevoerd naar rode beenmerg om opnieuw gebruikt te worden voor de aanmaak van hemoglobine
- Heemgroepen door lever omgezet in gelig pigment = bilirubine
-> draagt bij aan kleur ontlasting
Geelzucht
Wanneer bilirubine niet op de juiste manier in gal afgescheiden wordt of door toename van snelheid van RBC-afbraak
symptomen:
- huid, slijmvliezen en wit van ogen worden geelachtig
Hoe wordt de effectiviteit van RBC gereguleerd door hormonen
- Cellen in nieren bewaken beschikbaarheid van zuurstof- als deze afneemt, hormoon afgescheiden -> erythropoietin
- Hormoon wordt naar rode beenmerg getransporteerd
- Stimuleert stamcellen om RBC te produceren
- Als zuurstofdragende capaciteit van bloed terugkeert naar normaal, wordt productie van erythropoietin stopgezet en keert RBC productie terug naar normaal