Groepswerk: Een groep Flashcards
Kenmerken van een groep
- Bij groepswerk focussen we meestal op de interactie van mensen in kleine groepen
– (tot 20 personen).
– Veel menselijk gedrag kan beter begrepen worden door aandacht voor de groepen waarin dat gedrag plaatsvindt. - Gemiddeld gezien is iedereen lid van een zestal groepen.
- Groepen (groepslidmaatschappen) bepalen ieders identiteit.
- De primaire groep (meestal het gezin) is de bemiddelaar tussen de cultuur en de maatschappij enerzijds en het individu anderzijds.
- Er is enerzijds sprake van ‘binding’ met de cultuur/maatschappij door groepen (individu => maatschappij) en anderzijds van ‘cultuuroverdracht’ (maatschappij => individu)
- Dagdagelijks gebruik: Mo zit in klasgroep 2C, Matisse zit in chirogroep de panda’s,…
- Iedereen behoort in zijn leven tot verschillende groepen, die veranderen ook na verloop van tijd.
Definitie van een groep
Er zijn verschillende definities en invullingen van de term ‘groep’
Wij bakenen hier de term af waar we de niveaus en fases die we in de volgende lessen zien kunnen herkennen.
Als we de belangrijkste parameters samenvoegen komen we tot vijf essentiële kenmerken om van een groep te spreken:
- Een doel
- Onderlinge afhankelijkheid en wederzijdse beïnvloeding
- Interactie
- Sociale eenheid
- Normen en rollen
Vijf essentiële kenmerken van een groep: Een doel
Een groep is een verzameling mensen die gezamenlijk een doel willen bereiken. Je wordt lid van een groep omdat je beseft dat je met de groep meer kans maakt om dat doel te bereiken dan als individu.
Bv: Een groep vrijwilligers die instaat voor voedselbedeling bij mensen in kansarmoede ervaart dagelijks dat dat veel moeilijker zou zijn moest elk van hen deze taak als individu opnemen. Allemaal hebben ze hetzelfde doel, namelijk mensen in kansarmoede ondersteunen.
Vijf essentiële kenmerken van een groep: Onderlinge afhankelijkheid en wederzijdse beïnvloeding
Dit kenmerk benadrukt de onderlinge afhankelijkheid. Als er iets gebeurd met een groepslid, heeft dat niet alleen gevolgen voor het individu maar voor de hele groep. Een groep is een verzameling individuen die elkaar beïnvloeden. Zonder wederzijdse beïnvloeding kan je niet van een groep spreken.
Bv: Een groep jongeren die samen een uitdagend klimparcours afleggen zijn afhankelijk van elkaar. Als iemand schrik krijgt en bevriest, kan al wie achter deze persoon komt niet verder. Als ze allemaal aan hetzelfde touw vasthangen kunnen zelfs ook de voorgangers niet verder. Dat lokt reactie uit bij anderen.
Bv: In projectwerk bereiden de studenten een groot slotevent voor. De voorzitter van de dag vindt dat het vooral leuk moet worden, een andere student werpt op dat ze toch ook moeten streven naar de doelstellingen van de opdrachtgever: in beeld krijgen hoe de kinderen hun eigen wijk willen inrichten. De groepsleden beïnvloeden elkaar tijdens de voorbereidende vergaderingen en daardoor krijgt hun project een uniek karakter.
Vijf essentiële kenmerken van een groep: Interactie
Een groep is een verzameling individuen die directe contacten met elkaar onderhouden. Het accent ligt op de interactie die aanwezig moet zijn tussen de groepsleden.
Bv: De groepsleden kunnen iedereen aanspreken in een team collega’s. Ze hebben direct contact met elkaar, ze reageren op elkaar en interageren met elkaar.
Vijf essentiële kenmerken van een groep: Sociale eenheid
Een groep is een sociale eenheid die uit twee of meer personen bestaat die zichzelf als lid van een groep beschouwen. Volgens de definitie kan je pas spreken van een groep als de individuen zichzelf als deel van die groep zien.
Bv: Een aantal studenten die jaarlijks naar Hongarije trekken om daar als vrijwilligers te werken met kinderen met een verstandelijke beperking, beschouwen zichzelf als deel van die groep. Ze zijn meestal gemakkelijk te herkennen omdat ze dezelfde T-shirt dragen en je direct kan zien dat ze tot dezelfde groep behoren.
Vijf essentiële kenmerken van een groep: Normen en rollen
Een groep is een verzameling individuen van wie de interacties door een aantal normen en rollen gestructureerd worden. Die rollen en normen kunnen schriftelijk of mondeling vastgelegd zijn. Op deze manier geeft een groep aan welk gedrag ze als gewenst of ongewenst beschouwen. Die normen vergemakkelijken het samenwerken en de omgang met elkaar in de groep omdat het helder is wat ze van elkaar verwachten.
Bv: In de groep vrijwilligers die de activiteiten van het jeugdhuis voorbereiden gelden enkele duidelijke normen. We laten steeds iedereen aan het woord, spreken niet door elkaar, luisteren naar elkaars mening en nemen pas een beslissing als iedereen er zich in kan vinden. Als er emotionele zaken worden besproken blijven die onder ons.
Besluit: Wat is een groep?
Niet elke verzameling van individuen is een groep.
- Het is niet omdat je op hetzelfde moment op dezelfde plaats bent of omdat je je in dezelfde situatie bevindt dat het automatisch een groep is.
- Er moet voldaan worden aan de 5 essentiële kenmerken.
Aspecten in een groep
Elke groep kent een TAAK aspect en een EMOTIONEEL aspect
Elke groep functioneert ALTIJD op 2 niveaus:
- TAAKNIVEAU
- SOCIAAL EMOTIONEEL NIVEAU
Kenmerken taakaspecten
- WAT wordt er gedaan
- Taakgerichte activiteiten
- Taak oriëntatie
- Formele leider
- Bewaakt het resultaat
- Nadruk op formele functies
- Formele groepsstructuur
Bv. een verslag schrijven om een bepaald doel te bereiken
Kenmerken sociaal-emotionele aspecten
- HOE gaan leden met elkaar om
- De onderlinge betrekkingen
- Sociaal-emotionele oriëntatie
- Informele leider
- Bewaakt satisfactie
- Nadruk op psychologische en persoonlijke functies
- Informele groepsstructuur
Bv. focussen op hoe voelt iedereen zich en staan ze daar achter
Basis tot groepsvorming: Taak (taakaspecten)
- Doel is primair
- WAT je bent telt
- Formele groep
- De doelen zijn de basis tot groepsvorming
- Doelbewuste groepsvorming
- Belangen overheersen
Basis tot groepsvorming: Proces (sociaal-emotionele aspecten)
- Sociaal-emotioneel klimaat is primair
- WIE je bent telt
- Informele groep
- De interpersoonlijke attractie is de basis tot groepsvorming
- Spontane groepsvorming
- Behoeften overheersen
Hoe omgaan met een groep?
- Hoofd → kennis
- Hart → gevoel
- Handen → draagkracht
Hoe omgaan met een groep?: Hoofd
Kennis
- Verwerven van inzicht
- Informatieoverdracht: Bv: deze les
- Meestal beperkt aantal bijeenkomsten
- Grote groepen
- Communicatie ligt op inhoudsniveau en procedureniveau (TAAK)
- Lesmateriaal en kennis van een docent is cruciaal
Hoe omgaan met een groep?: Hart
Gevoel
- Verwerking van gevoelens
- Delen van ervaringen → uitwisseling, verdieping. Bv: zelfhulpgroep voor mensen die een kind verliezen
- Eerder kleine groepen
- Communicatie op interactieniveau en bestaansniveau (SOCIAAL- EMOTIONEEL)
- Proces!
Hoe omgaan met een groep?: Handen
Draagkracht
- Aanleren en oefenen van nieuw gedrag
- Vaardigheidstrainingen: Bv: SOVAtraining, EHBO,…
- Leermethode: uitkomst is een positief gevoel wanneer je het nieuwe gedrag vertoont: Bv: conflicthantering
- Eerder kleine groepen
- Communicatie ligt op procedureniveau (TAAK)
- Strak programma
- Voorgeprogrammeerd
Bv. een EHBO cursus, in sova gespreksmethodieken leren
Indeling soort groep heeft gevolgen voor keuze van methodiek: Hoofd
- Informatieoverdracht,
- Groepsgesprek ter verwerving van info,
- Discussie over een inhoudelijk thema
- Leergesprek
- …
Indeling soort groep heeft gevolgen voor keuze van methodiek: Hart
- Groepswerkmethodieken
- Kennismakingsvormen
- Uitwisselen van ervaringen
- Kringgesprek over wat je bezighoudt
- Eigen probleemsituaties benoemen
- Interviews/
- verdiepingsgesprekken
- Brainstorm associaties,…
- Discussie over hoe het met jezelf of de groep gaat
- …
Indeling soort groep heeft gevolgen voor keuze van methodiek: Handen
- Demonstraties
- Oefensituaties
- Simulaties
- Gestructureerde oefeningen
- Discussie over hoe je een bepaalde opdracht zal uitvoeren
