Geologisk tid

Question 1

Kva er inkonformitetar og kva indikerar dei?

Answer 1

• Er ei begravd erosjonsoverflate (eller ei flate der det ikkje har vore avsetting feks eit jordprofil) som skiller to bergartslag av forskjellig alder.
• Dette indikerer at sedimentasjonen ikkje har vore kontinuerleg, det representerar altså eit brudd i den sedimentologiske lagrekke.

Question 2

Kva er hiatus?

Answer 2

-Det er gapet i geologisk tid (dvs antall år) som ein inkonformitet representerar.

Question 3

Kva typar inkonformitetar har vi?

Answer 3

• Vinkeldiskodans
• Ikkekonformitet
• Diskonformitet

Question 4

Forklar vinkeldiskodans

Answer 4

.

Question 5

Forklar ikkekonformitet

Answer 5

Det vil seie at vulkanske/metamorfe bergartar er overlagt av sedimentære bergartar.

Question 6

Forklar diskonformitet

Answer 6

Grense mellom sedimentære bergartar som definerer eit opphald i sedimentajson. Dei sedimentære laga over og under diskonformiteten er paralelle.

Question 7

Kva er uniformitarianisme?

Answer 7

Dei geologiske prosessane som verkar i dag, må vere dei samme som har virka i fortida. Notida er nøkkelen til fortida.

Question 8

Kva går relativ aldersdatering ut på? kort

Answer 8

Går ut på å sette hendelsar i ei rekkelfølgje ut i frå når hendelsane fant stad i forhold til kvarandre.

Question 9

Kva går numerisk aldersdatering ut på? kort

Answer 9

Angir eksakt kor mange år det er sidan ein hendelse fant sted

Question 10

Kva prinsipp brukar vi når vi skal bestemme relativ alder ?

Answer 10

1-Aktualitetsprinsippet
2-Opprinnelig horisontale lag prinsippet
3-overleiringsprinsippet (superposisjon)
4-Prinsippet om samanhengande lag
5-Prinsippet om at det som kuttar laga er yngre enn laga. Kryssende relasjoner
6-Prinsippet om at omdanning berre kan skje etter at steinen er danna.
7-Prinsippet om at enkeltpartikler er eldre enn bergarten den finnes i.

Question 11

Kvifor kan vi bruke fossil for å datere bergartar? samme kor i verda dei befinn seg.

Answer 11

Pga lova om organismers suksessjon som seier:

• Organismane som dannar fossiler i bergartar, opptrer slik at den samme rekkefølgen i utvikling kan sporast over heile verden.
• Bergartar med samme fossile flora eller fauna i ulike delar av verden har omtrent samme alder.

Question 12

Kva er definisjonen på eit fossil?

Answer 12

Det er bevarte rester eller spor av organismer som tidlegare har levd.

Question 13

Kva informasjon om ein fossilart er spesiellt interssant?

Answer 13

Første opptreden, og siste opptreden, altså levetida til organismen.

Question 14

Kva er eit ledefossil?

Answer 14

Ein art som har eksistert i ein kort tidsperiode og som derfor er typisk for ein spesiell geologisk tidsalder.

Question 15

Ca kor mange fossiler kjenner vi den relative alderen på?

Answer 15

ca 200 000

Question 16

Korleis blir ein død organisme omgjort til eit fossil? Kva faktorar spelar inn.

Answer 16

• Dø i eit oksygenfattig miljø (fordi dette hindrar forråtnelse slik at organismen blir begravd før den blir brutt ned av bakterier)
• Blir begravd raskt (slik at den ikkje råtnar eller blir spist)
• Bu i eit skall (fossiler uten harde deler blir sjeldant fosssilisert)

Question 17

Kva fossilkategoriar har vi ?

Answer 17

• Rekrystalliserte (endrar ikkje form, men har meir stabile krystallar)
• Erstating (Bein blir til silika, pyritt eller kalsitt)
• Pemineralisering (Forsteining; hulrom fyllast med krystallar)
• Oppløsing (vi ser omriss frå sporfossilet)
• Karbonisering (kun kull gjenstår, H, O, N er løyst opp)
• Uendra (I feks rav, permafrost, i ørken eller ekstremt anokisiske miljø)

Question 18

Nemn nokon årsakar til endring i mangfold i jorda si historie. dvs massedød.

Answer 18

Klimaendring som følge av.
Tektonikk
vuklanisme
meteorittar.

Question 19

På kva måtar kan vi bergene absolutt (numerisk) alder? kort..

Answer 19

• Radiometisk datering.
• Radiokarbon datering
• Fissjon track
• Paleomagnetisk datering
• Hendelsesdatering
• Dateringer basert på sessongvariasjoner.

Question 20

Kva går radiometrisk datering ut på?

Answer 20

At ein daterar organiske rester, og ikkje organsiske stoff (mineraler og bergartar) ved å måle innhaldet av radioaktive stoffer og deres omdanningsprodukter.

Radioaktive isotoper brytas ned ved ein konstant hastigheit. Etter ei viss tid vil halve moristopen vere igjen, resten har blitt brutt ned til eit datterisotop. Halveringstida er den tida det tek for halve morisotopet å brytast ned.

Question 21

Korleis brukar geologar radiometrisk datering?

Answer 21

Samlar inn bergartsprøvar. Desse blir knust og dei minerala som er nødvendige for isotopdatering blir tatt ut. Ein tek ut mor og datterisotoper frå prøva ved å oppløse mineraler i syre. og så bruker ein eit massespektometer til å bestemme mor datter forholdet til prøva. ut i frå dette forholdet kan ein finne ut alderen til prøva.

Question 22

Kva handlar radiokarbon datering om ?

Answer 22

Alle levande planter og dyr inneheld ein isotop av karbon som heiter c-14. Denne isotopen har ein halveringstid på 5730 år, som begynn i det organismen dør.
Denne metoden fungerar for organismar som er opp til 50 000 år gamle. +++

Question 23

Kva går fission tracking ut på ?

Answer 23

Går ut på at radioaktiv nedbrytning lagar små spor, arr, i krystallstrukturen.

Antall spor i krystallstrukturen er proposjonalt med alderen. Fleire spor, eldre mineral. Ein kan måle nedbrytningen av uran238 ved å telle antall spor. Spora dannast ved at subatomiske partiklar flyr frå kvarandre under nedbrytning.

Når vi veit hastigheita for spordannelse kan vi telle antall spor og bestemme alder.

Question 24

Kva er paleomagnetisk datering ?

Answer 24

Vi brukar magnetiske eigenskapar i bergarter til å karakterisere og korrelere bergarts einheitar.

Magnetfeltet på eit tidspunkt blir tatt opp/lagret i bergarten i det bergarten krystalliserast, eller blir avsatt frå vannkolonna.

Question 25

Kva er hendelsesdatering ?

Answer 25

Td, bergarten er avsatt i forhold til eit askefall. Askefallet fungerar som ei referansehending. Referansehendingane kan vere på lokalt, regionalt og globalt nivå.

Question 26

Kva er dendrokronologi?

Answer 26

Dateringar basert på sessongvariasjonar som til dømes isbreboringar, årringar i trestammar o.l.

Question 27

Kva er den geologiske søyla?

Answer 27

Er stratigrafiske søyler frå mange ulike lolalitetar på jorda som har blitt lagt isaman(korrelert) isammen utgjer dei ei stratigrafisk søyle for alle dei historiske laga til jorda.

Question 28

Kva er ein stratigrafisk formasjon ?

Answer 28

Ein sedimenter sekvens som kan bli kartlagt over store områder.
Som har ein spesifikk geologisk alder
Ein formasjon inndelast i ulike strata, som igjen kan bestå av eit eller fleire lag.

Question 29

Kva er stratigrafisk kontakt ?

Answer 29

Det er grenseflata mellom to stratigrafiske formasjonar

Question 30

Kva er korrelasjon?

Answer 30

Lateral samanlikning og kobling av strata/lag/formasjonar