Geologisk tid Flashcards
Få innsikt i geologisk tid, og dei metodar som blir brukt for å datere bergarter.
Kva er inkonformitetar og kva indikerar dei?
- Er ei begravd erosjonsoverflate (eller ei flate der det ikkje har vore avsetting feks eit jordprofil) som skiller to bergartslag av forskjellig alder.
- Dette indikerer at sedimentasjonen ikkje har vore kontinuerleg, det representerar altså eit brudd i den sedimentologiske lagrekke.
Kva er hiatus?
-Det er gapet i geologisk tid (dvs antall år) som ein inkonformitet representerar.
Kva typar inkonformitetar har vi?
- Vinkeldiskodans
- Ikkekonformitet
- Diskonformitet
Forklar vinkeldiskodans
.
Forklar ikkekonformitet
Det vil seie at vulkanske/metamorfe bergartar er overlagt av sedimentære bergartar.
Forklar diskonformitet
Grense mellom sedimentære bergartar som definerer eit opphald i sedimentajson. Dei sedimentære laga over og under diskonformiteten er paralelle.
Kva er uniformitarianisme?
Dei geologiske prosessane som verkar i dag, må vere dei samme som har virka i fortida. Notida er nøkkelen til fortida.
Kva går relativ aldersdatering ut på? kort
Går ut på å sette hendelsar i ei rekkelfølgje ut i frå når hendelsane fant stad i forhold til kvarandre.
Kva går numerisk aldersdatering ut på? kort
Angir eksakt kor mange år det er sidan ein hendelse fant sted
Kva prinsipp brukar vi når vi skal bestemme relativ alder ?
1-Aktualitetsprinsippet
2-Opprinnelig horisontale lag prinsippet
3-overleiringsprinsippet (superposisjon)
4-Prinsippet om samanhengande lag
5-Prinsippet om at det som kuttar laga er yngre enn laga. Kryssende relasjoner
6-Prinsippet om at omdanning berre kan skje etter at steinen er danna.
7-Prinsippet om at enkeltpartikler er eldre enn bergarten den finnes i.
Kvifor kan vi bruke fossil for å datere bergartar? samme kor i verda dei befinn seg.
Pga lova om organismers suksessjon som seier:
- Organismane som dannar fossiler i bergartar, opptrer slik at den samme rekkefølgen i utvikling kan sporast over heile verden.
- Bergartar med samme fossile flora eller fauna i ulike delar av verden har omtrent samme alder.
Kva er definisjonen på eit fossil?
Det er bevarte rester eller spor av organismer som tidlegare har levd.
Kva informasjon om ein fossilart er spesiellt interssant?
Første opptreden, og siste opptreden, altså levetida til organismen.
Kva er eit ledefossil?
Ein art som har eksistert i ein kort tidsperiode og som derfor er typisk for ein spesiell geologisk tidsalder.
Ca kor mange fossiler kjenner vi den relative alderen på?
ca 200 000
Korleis blir ein død organisme omgjort til eit fossil? Kva faktorar spelar inn.
- Dø i eit oksygenfattig miljø (fordi dette hindrar forråtnelse slik at organismen blir begravd før den blir brutt ned av bakterier)
- Blir begravd raskt (slik at den ikkje råtnar eller blir spist)
- Bu i eit skall (fossiler uten harde deler blir sjeldant fosssilisert)
Kva fossilkategoriar har vi ?
- Rekrystalliserte (endrar ikkje form, men har meir stabile krystallar)
- Erstating (Bein blir til silika, pyritt eller kalsitt)
- Pemineralisering (Forsteining; hulrom fyllast med krystallar)
- Oppløsing (vi ser omriss frå sporfossilet)
- Karbonisering (kun kull gjenstår, H, O, N er løyst opp)
- Uendra (I feks rav, permafrost, i ørken eller ekstremt anokisiske miljø)
Nemn nokon årsakar til endring i mangfold i jorda si historie. dvs massedød.
Klimaendring som følge av.
Tektonikk
vuklanisme
meteorittar.
På kva måtar kan vi bergene absolutt (numerisk) alder? kort..
- Radiometisk datering.
- Radiokarbon datering
- Fissjon track
- Paleomagnetisk datering
- Hendelsesdatering
- Dateringer basert på sessongvariasjoner.
Kva går radiometrisk datering ut på?
At ein daterar organiske rester, og ikkje organsiske stoff (mineraler og bergartar) ved å måle innhaldet av radioaktive stoffer og deres omdanningsprodukter.
Radioaktive isotoper brytas ned ved ein konstant hastigheit. Etter ei viss tid vil halve moristopen vere igjen, resten har blitt brutt ned til eit datterisotop. Halveringstida er den tida det tek for halve morisotopet å brytast ned.
Korleis brukar geologar radiometrisk datering?
Samlar inn bergartsprøvar. Desse blir knust og dei minerala som er nødvendige for isotopdatering blir tatt ut. Ein tek ut mor og datterisotoper frå prøva ved å oppløse mineraler i syre. og så bruker ein eit massespektometer til å bestemme mor datter forholdet til prøva. ut i frå dette forholdet kan ein finne ut alderen til prøva.
Kva handlar radiokarbon datering om ?
Alle levande planter og dyr inneheld ein isotop av karbon som heiter c-14. Denne isotopen har ein halveringstid på 5730 år, som begynn i det organismen dør.
Denne metoden fungerar for organismar som er opp til 50 000 år gamle. +++
Kva går fission tracking ut på ?
Går ut på at radioaktiv nedbrytning lagar små spor, arr, i krystallstrukturen.
Antall spor i krystallstrukturen er proposjonalt med alderen. Fleire spor, eldre mineral. Ein kan måle nedbrytningen av uran238 ved å telle antall spor. Spora dannast ved at subatomiske partiklar flyr frå kvarandre under nedbrytning.
Når vi veit hastigheita for spordannelse kan vi telle antall spor og bestemme alder.
Kva er paleomagnetisk datering ?
Vi brukar magnetiske eigenskapar i bergarter til å karakterisere og korrelere bergarts einheitar.
Magnetfeltet på eit tidspunkt blir tatt opp/lagret i bergarten i det bergarten krystalliserast, eller blir avsatt frå vannkolonna.
Kva er hendelsesdatering ?
Td, bergarten er avsatt i forhold til eit askefall. Askefallet fungerar som ei referansehending. Referansehendingane kan vere på lokalt, regionalt og globalt nivå.
Kva er dendrokronologi?
Dateringar basert på sessongvariasjonar som til dømes isbreboringar, årringar i trestammar o.l.
Kva er den geologiske søyla?
Er stratigrafiske søyler frå mange ulike lolalitetar på jorda som har blitt lagt isaman(korrelert) isammen utgjer dei ei stratigrafisk søyle for alle dei historiske laga til jorda.
Kva er ein stratigrafisk formasjon ?
Ein sedimenter sekvens som kan bli kartlagt over store områder.
Som har ein spesifikk geologisk alder
Ein formasjon inndelast i ulike strata, som igjen kan bestå av eit eller fleire lag.
Kva er stratigrafisk kontakt ?
Det er grenseflata mellom to stratigrafiske formasjonar
Kva er korrelasjon?
Lateral samanlikning og kobling av strata/lag/formasjonar
