Geneeskunde 3A1 HC week 6 Flashcards
Wat zijn de verschillende redenen voor abortus mondiaal?
- Strikt verboden
- Voor levensbedreigende situaties
- Bedreigend voor fysieke gezondheid
- Bedreigend voor mentale gezondheid
- Verkrachting of incest
- Foetale afwijkingen
- Economische of sociale redenen
- Op verzoek-> NL
Wat zijn resultaten van de legalisering van abortus?
- Abortuscijfer daalt
- Abortus wordt veiliger
- Abortusproblematiek wordt transparant
- Goede nazorg
- Anticonceptie bespreekbaar
Wanneer is late zwangerschapsafbreking mogelijk (na 24 weken)?
- Na 24 weken ernstige foetale afwijkingen beoogd gevolg overlijden van de ongeborene
- Zwangere geeft aan uitdragen niet te kunnen opbrengen en vraagt om afbreking
- Doorslaggevend criterium voor strafbaarheid ligt in overlevingsmogelijkheden voor de pasgeborene
- Melden niet-natuurlijke dood bij gemeentelijke lijkschouwer
- Melden OM, toestemming tot begraven of cremeren?
Wat is een overtijdbehandeling?
benaming van een vroege abortus die wordt verricht binnen max 44 dagen na de eerste dag van de laatste menstruatie (16 dagen overtijd). Variabele bedenktijd, hoeft geen 5 dagen te zijn.
Wat wordt er besproken op een intake gesprek bij abortuskliniek?
- Verzoek tot afbreking moet door de vrouw worden gedaan, vrijwillig en na zorgvuldige overweging
- Informatie behandeling, methoden, risico’s
- Alternatieven bespreken, zoals adoptie
- Begeleiding aanbieden, nazorg aanbieden
- Anticonceptie bespreken
Waaruit bestaat de medicamenteuze behandeling?
Tweestaps behandeling:
- 200-600 mg mifepristone (dag 0)
- 400-800 mcg misoprostol (dag 1, 2 of 3)
-> 75-85% aborteert binnen 24 uur
Hoe werkt een curettage?
- Eerst wordt speculum ingebracht
- Dilatatie van de cervix
- Inbrengen suction -> foetus valt uit elkaar en wordt opgezogen
- Om te voorkomen dat er resten van de baby of placenta achterblijven wordt curret ingebracht en de uterus leeg geschraapt.
Tot wanneer kan je gebruikmaken van de abortuspil die voorgeschreven wordt door de huisarts?
9 weken
Welke soorten vormen van hypertensie zijn er in de zwangerschap?
- Chronische hypertensie: essentiële hypertensie, secundaire hypertensie
- Zwangerschapshypertensie: zonder proteïnurie, met proteïnurie/orgaanfalen/IUGR
- Gesupponeerde pre-eclampsie: bestaande hypertensie met de novo proteïnurie
Wat is het beleid bij chronische hypertensie en zwangerschapshypertensie?
- Zwangerschapscontroles (risico op preeclampsie en IUGR)
- Proteinurie controles
- Behandeling bloeddruk
- Inleiding 37-39 weken
Wat is pre-eclampsie?
Zwangerschapsvergiftiging
- Hypertensie
- Proteinurie: 300 mg/24h, EKR > 30, orgaanfalen: nier/lever/neuro/bloed, IUGR, S-Flt1/PIGF, oedeem (handen, voeten en gelaat), onvoorspelbaar, uniek voor zwangerschap
Hoe ontstaat pre-eclampsie?
Gestoorde cardiovasculaire adaptatie -> gestoorde trofoblastinvasie -> intervilleuze hypoxie -> oxidatieve stress -> endotheeldysfunctie -> vaatspasme -> preeclampsie
Wat kan er bij pre-eclampsie gebeuren op cardiovasculair niveau?
- Hypertensieve crisis
- Oedeem
- Longoedeem: capillair lek, diastolische cardiale dysfunctie
Wat kan er bij pre-eclampsie gebeuren op cerebraal niveau?
- Hoofdpijn: visusstoornissen, hyperreflexie
- Eclampsie: tonisch-clonisch insult
- CVA: ischemisch, hemorrhagisch, systolische hypertensie > 160 mmhg
Wat kan er bij pre-eclampsie gebeuren op renaal niveau?
- Proteinurie
- Oligurie
- Cola urine
- Nierfuncitestoornissen: prerenaal, renaal
Wat kan er gebeuren bij pre-eclampsie op lever niveau?
HELLP:
- Hemolyse
- Elevated liverenzymes
- Low platelets
- Epigastische pijn, bandgevoel
- Leverruptuur
Wat is IUGR?
Intra-uteriene groei retardatie -> groeiachterstand van foetus in relatie tot zwangerschapsduur
Wat zijn ernstige kenmerken bij pre-eclampsie?
- RR diastolisch > 110 mmHg en/of systolisch >160 mmHg
- Proteinurie
- Oligurie van minder dan 50 ml in 24 uur
- Cerebrale of visuele stoornissen
- Longoedeem of cyanose
- Pijn in epigastrio of recht bovenbuik
- Gestoorde leverfuncties
- Trombocytopenie
- Foetale groeivertraging
Wie komt in aanmerking voor preventie voor pre-eclampsie?
- Pre-eclampsie/IUGR in VG
- HT
- DM
- BMI>30
Waaruit bestaat de preventie van pre-eclampsie?
- ASA
- Calcium
- Life-style: beweging
- Correctie hemodynamische aanpassing
Wat is de behandeling van pre-eclampsie?
- Opname
- Behandeling bloeddruk (AHT)
- Preventie eclampsie (MgSO4)
- Longrijping < 34 weken (steroiden)
- Enige behandeling = partus
- Na 37 weken: bevalling
- Bij ernstige na 34 weken bevalling
- Expectatief beleid met maternale en foetale monitoring kan bij respectievelijk PE en ernstige PE enkel overwogen worden < 37 en < 34 weken als moeder en kind stabiel zijn in klinische omgeving
Waaruit bestaat antihypertensieve therapie?
- Preventie hypertensieve complicatie (cerebraal)
- Voldoende placentaire perfusie
- Oraal: methyldopa, nifedipine, labetalol, enalapril
- IV: nicardipine, labetalol
Hoe werkt magnesiumsulfaat in de behandeling van pre-eclampsie?
- Cerebrale protectie + preventie eclamptisch insult
- Behandeling eclamptisch insult
- Positief uitkomst premature foetus
Welke medicijnen kunnen gegeven worden voor de longrijping < 34 weken?
- Betamethasone IM, dexamethasone IM
- Gefluoreerde steroiden
- Longrijping, bescherming foetale hersenen, darm, infectie
Wat is belangrijk in de behandeling van pre-eclampsie in het kraambed?
- Meestal treedt snel herstel op na geboorte van placenta
- Soms kan preeclampsie zich toch pas voor eerste postpartum manifesteren of kan postpartum nog even verergering optreden
- Na initiële daling in eerste dagen postpartum stijgt de bloeddruk vaak nadien weer even
- Minder aandacht/zorg
- CAVE tensiecontrole
- Regelmatig complicaties
- Voldoende zorg: controle tensie, aandacht voor symptomen
Wat wordt er getest bij de APGAR score?
Test die wordt gedaan bij pasgeboren kind.
- Ademhaling
- Reflex
- Huidskleur
- Spierspanning
- Hartslag
Wat is de definitie van een miskraam?
- Als zwangerschap eindigt voor 16e week (vroeg/laat)
- Verlies van een gewenste zwangerschap onder 24 weken zwangerschapsduur
Wat is een spontane miskraam?
zwangerschapsproduct is spontaan uitgedreven
Wat zijn complicaties van een miskraam?
- Ernstig bloedverlies (shock) Bij incomplete miskraam -> fluxus
- Depressie -> psychologische problemen
- Sepsis
Wat is de DD bij een patiënt met zwangerschap, bloedverlies en menstruatieachtige klachten?
- Zwangerschap:
- lokalisatie intra-uterien: vitaal vs niet-vitaal
-> niet-specifiek vaginaal bloedverlies: innestelingsbloeding vs miskraam - lokalisatie extra-uterien: vitaal vs niet-vitaal
- Gynaecologische oorzaken: cervix afwijkingen, infecties – chlamydia
Welke diagnostiek verricht je bij zwangere met bloedverlies en menstruatieachtige klachten?
- Vitale kenmerken: hartfrequentie, bloeddruk
- Onderzoek: vaginaal toucher, speculum
- Echoscopie
- Lab: Hb, Ht, bloedgroep rhesus, hCG: urine/serum
Wat zijn de kenmerken van lichamelijk onderzoek bij intacte/vitale zwangerschap?
- Vaginaal toucher: gesloten stugge portio
- Niet pijnlijk tenzij andere oorzaak
- Echo: intra-uterien: embryo met crown-rump length conform 8 weken
- Hartactie + kloppend hartje
- hCG serum is niet nodig (detectie zwangerschap)
Wat zijn de kenmerken van lichamelijk onderzoek bij een niet-intacte/niet-vitale zwangerschap?
- vaginaal toucher: portio kan week aanvoelen en voor > 1 vinger geopend zijn
- echo: intra-uterien: vruchtzak met/zonder kleine embryonale pool, geen hartactie
- hCG serum: niet bepalen: kan te laag voor 8 weken (afhankelijk van activiteit trofoblast)
- lege vruchtzak
Wat is het beleid bij een miskraam?
Expectatief:
* kan lang duren, onzekerheid
* veel pijn/bloedverlies
* kans op incomplete miskraam
* kans op infectie
* meest natuurlijk
* geen operatieve complicaties
Curretage:
* invasief
* kans op perforatie uterus
* kans op cervix laceratie
* kans op syndroom van Asherman
* geplande ingreep
* minder kans op incomplete miskraam
Medicamenteus:
* meer kans op incomplete miskraam
* mogelijk meer kans op infectie
* langer durend bloedverlies
* niet invasief
* meer in eigen hand
* lijkt natuurlijk
- anti-D immuunglobuline
- emotionele opvang -> evt psychologische begeleiding
Wat is naïef chromatine?
staartjes van histonen kunnen gemodificeerd worden
Wat is inactief chromatine?
staartjes gaan covalente bindingen aan met chemische groepen die ervoor zorgen dat de genen niet meer aan kunnen
Wat is actief chromatine?
negatief geladen deeltjes binden aan staarten -> DNA gaat verder af van nucleosomen -> transcriptiefactoren kunnen er makkelijker bij -> genen kunnen aangezet worden.
Waar zorgen chromatine remodellerings complexen en chromatine lezers voor?
Chromatine remodellerings complexen zorgen ervoor dat chromatine van naïef naar inactief naar actief kan en chromatine lezers zorgen ervoor dat tijdens celdeling de chromatine de juist vorm blijft.
Wat bestudeert epigenetica?
Epigenetica is de studie van omkeerbare erfelijke veranderingen in genfunctie die optreden zonder wijzigingen in de sequentie van het DNA
Wat gebeurt er tijdens de twee resets na de bevruchting?
Alle epigenetische informatie wordt verwijderd.
Hoe werkt klonen?
- Je pakt een eicel -> verwijderd de eigen informatie en plaatst een somatische cel -> eicel bevruchten -> draagmoeder
- Epigenetisch materiaal wordt dan doorgegeven
Waarvoor wordt genomic imprinting gebruikt?
- Groeieffecten
- Transport voedingsstoffen
- Interacties feto-maternale oppervlakte
Wat gebeurt er bij Prader Willy?
Uniparentale disomie -> 2x maternaal
- Taal, motor en ontwikkeling achterstand
- Obesitas
Wat gebeurt er bij Angelman syndroom?
Uniparentale disomie -> 2x paternaal
- Mentale retardatie
- Ongecontroleerd lachen
- Non verbaal
Wat zijn 3 groepen van maternale ziekten?
- Pre-existente ziekte -> zwangerschap
- Zwangerschap -> pre-existente ziekte
- Zwangerschap -> leidt tot nieuwe ziekte
Wat zijn de endocriene functies van de placenta?
- Oestradiol
- Progesteron
- hCG
- prolactine
- PAPP-A
- Groeihormoon
- Cortisol
- Vasopressine
- PTHrp
- HPL
Wat verandert er in de behandeling van vrouwen met pre-existentieel hypothyreoïdie?
Rond 12 weken om het TSH gelijk te houden -> 25% extra geven
Rond 20 weken -> 50%
-> er is toegenomen behoefte aan TSH tijdens zwangerschap
Wat zijn de kenmerken van subklinische hypothyreoïdie?
verhoogd TSH, normaal FT4 (gedreven door TSH)
Wat is de behandeling van hypothyreoïdie in de zwangerschap?
- Subklinische hypothyreoïdie kan je overwegen te behandelen, maar er is weinig goed bewijs voor een positief effect
- Hypothyreoïdie komt weinig voor (0,3%) maar behandel je altijd (levothyroxine)
- Hoger risico op miskraam, preeclampsie, vroeggeboorte en suboptimale hersenontwikkeling
Wat is van belang rondom foetale hersenontwikkeling en schildklierhormoon?
- Schildklierhormoon reguleert ontwikkeling van het brein
- Timing en hoeveelheid zijn belangrijk
Vanaf week 5 neurogenese, foetaal functionele thyroid bij 18-20 weken. Dus een deel van de tijd moet worden overlapt met maternaal thyroid hormoon.
Wat zijn de verschillende schildklier antistoffen en kenmerken?
Thyreoperoxidase antistoffen (TPOAbs)
* Niet functioneel, marker voor hypothyreoidie, risicofactor postpartum thyreoïditis
* Pathognomisch voor Hashimoto’s thyreoïditis (95% of hypothyroidism)
Thyreoglobuline antistoffen (TgAbs)
* Niet functioneel, aspecifiek
* Alternatieve marker Hashimoto, maar ook hoog bij Graves
TSH receptor antistoffen
* Functionele antistoffen, passeren de placenta, kunnen stimuleren of blokkeren
* Pathognomisch voor Morbus Graves, heel soms oorzaak hypothyreoïdie
Wat is het effect van hCG op het FT4?
Stijging. Als je TPOAb positief is heeft het hCG geen effect op de FT4
Wat moet er worden gemonitord bij foetus en moeder als moeder hyperthyreoïdie heeft?
- Foetaal: hartslag, groei, grootte schildklier
- Maternaal: TSH en FT4, TRAb
Hoe wordt zwangerschapsdiabetes gediagnosticeerd?
OGTT (oral glucose tolerance test)
Wat gebeurt er als de moeder hyperglykemisch is?
Hoge glucosewaarden kunnen via placenta naar foetus -> foetus wordt hyperglykemisch -> foetale alvleesklier gaat meer insuline aanmaken -> meer vetweefsel aanmaken.
Bij geboorte van kind -> hypoglykemie, want niet meer de suiker van de moeder
Wat zijn de risico’s van zwangerschapsdiabetes?
- Risico op vaatschade (preeclampsie, vroeggeboorte), macrosomie, diabetes na de zwangerschap, schouder dystocie, neonale hypoglykemie
Wat is de behandeling van zwangerschapsdiabetes?
- Dieet: altijd, focus op minder koolhydraatinname
- Insuline: veilig, risico op hypo’s, meer gewichtstoename (3-4 kg)
- Metformine: veilig, passeert placenta, mogelijk nadelig effect op metabool profiel kind
- Sulfonylurea: veilig, passeert placenta, meer macrosomie en neonatale hypoglykemie
Hoe kan maternale sterfte worden ingedeeld?
Directe:
- Pre-eclampsie
- Trombo-embolie
- Fluxus
- Sepsis
Indirect:
- Cardiovasculair
- Cerebrovasculair
- Diversen
Toevallig:
- Trauma
- Carcinoom
- Diversen
Wat zijn risicofactoren voor maternale sterfte?
- Hogere leeftijd van moeder
- Allochtone herkomst van de moeder
- Keizersneden
- Obesitas
- Chronische aandoening zoals hart- en vaatziekten of diabetes
Wat zijn belangrijke structuren in de aanleg van cranio-caudale as?
- Primitiefknoop (knoop v Hensen)
- De AVE (anterior visceral endoderm)
Hox-gnene definiëren de AP identiteit van lichaamssegmenten: - Hox genen definiëren de positionele identiteit van de wervels
Wat gebeurt er in het embryo van dag 12-17?
12-14 dagen: 2-lagige kiemschijf zonder duidelijke hoofd en staartzijde
15-17 dagen: primitiefstreek met primitiefknoop ontstaat aan caudale zijde van embryo
Wat zijn belangrijke remmers in AVE (anterior viscerale endoderm)?
- Dkk1 (Dickkopf-related protein) remt Wnt
- Remmen van Wnt is belangrijk voor de vorming van de hersenen.
WNT-eiwitten zijn groeifactoren die celdeling bevorderen door te binden aan Frizzled-receptoren.
Hoe ontstaan somieten?
Somieten worden van craniaal naar caudaal aangelegd vanaf week 4.
Somieten ontstaan in voorste deel van primitief en transformeren van pre-somitisch mesoderm naar epitheliale somieten tot post-somitisch stadium.
Occipitaal -> 1-4
Eerste hals somiet -> 5e -12
Eerste thorocale somiet -> 13-24
Lumbaal -> 25-29
Sacraal -> 30-34
Mens: iedere 6-7 uur een nieuw somietenpaar.
Somieten weten al voor hun vorming wat ze gaan worden.
Wat zegt de Hox code over de somieten?
‘lage’ Hox genen komen eerder tot expressie dan ‘hoge’ Hox genen
De acitvatie van Hox-genen hangt samen met veranderingen in de verpakking van DNA door nucleosomen: van een compacte (ontoegankelijke) organisatie naar een lossere organisatie.
Er gaan steeds meer Hox-genen aan in later stadium.
Uitpakken van Hox-genen hangt samen met modificaties in de staart van histonen regelen het opvouwen van chromatine en regelen daarmee gen expressie.
Vroege somieten = craniaal = lage Hox code
Late somieten = caudaal = hoge code
Wat zijn HOX mutaties bij mensen?
- HOXA2: microtia
- HOXA13: hand-foot-genital syndrome -> abnormale vingers, hypospady
- HOXB1: facial abnormalities
- HOXD13: abnormal hand and foot
Plaats van defect bepaald door cranio-caudale expressie van betreffende Hox-gen
Lage getallen -> craniaal -> gezicht
Hoge getallen -> caudaal -> ledematen
