Gemarkeerde Termen Flashcards
1
Q
Naomi Klein (1970)
A
Canadese journalist, schrijfster en anti-bedrijfsactivist. Anti-globalist. Boek No Logo: Taking Aim at the Brand Bullies (2000) is een brede kritiek op lifestyle branding en arbeidsmisbruik en bespreekt opkomende vormen van verzet tegen globalisering en bedrijfsdominantie. Het is beschreven als ‘het boek dat deel is geworden van de beweging’ maar heeft een bredere betekenis gehad in het uitlokken van reflectie over de aard van het consumptiekapitalisme en de tirannie van de merkcultuur. In Disaster Capitalism (2008) vestigde ze de aandacht op de mate waarin de opmars van het neoliberalisme betrokken is geweest bij ‘schokken’, noodtoestanden en crises van de een of andere soort.
2
Q
Ayatollah Khomeini (1902-89)
A
Iraanse geestelijke & politiek leider. Werd in 1964 uit Iran verdreven en keerde terug uit ballingschap in 1979 wat leidde tot de ‘Islamitische Revolutie’. Hierdoor werd Ayatollah (letterlijk: ‘geschenk van
Allah’) tot aan zijn dood de opperste leider van de eerste Islamitische staat ter wereld. Door resoluut te breken met de Shi’a-traditie dat de religie buiten politiek blijft, werd Khomeini’s wereldbeeld geworteld in een duidelijke scheiding tussen de onderdrukten, grotendeels begrepen als de armen en uitgeslotenen van de derde wereld, en de onderdrukkers, gezien als de tweeling Satans: de VS en de Sovjet-Unie, het kapitalisme en het communisme. De Islam werd zo eentheo-politiek project bedoeld om de Islamitische wereldte herstellen door bezetting en corruptie van buitenaf te verwijderen.
3
Q
Power/macht
A
Het vermogen om de uitkomst van gebeurtenissen te beïnvloeden, in de zin van de ‘macht hebben om’ iets te doen
4
Q
Hard power/Harde macht
A
Het vermogen van de ene actor (meestal maar niet noodzakelijkerwijs een staat) om een andereactor te beïnvloeden door het gebruik van
bedreigingen of beloningen, meestal door gebruik van militaire ‘stokken’ of economische ‘wortelen’
→ Stok/bedreigingen: (economische) druk, dreigen (met interventie)
→ Wortel/stimulans: geld, lidmaatschap IOs
5
Q
Soft power/Zachte macht
A
Macht die gebruikmaakt van aantrekkingskracht in plaats van dwang, het is het vermogen om andere actoren te laten willen wat jij wilt.
→ US-presidenten die Democraten zijn maken gebruik van soft power. Een voorbeeld is dat het US-buitenlandsbeleid mensenrechten & internationaal recht steunt.
→ Joseph Nye
→ 3H’s: Harvard, Hollywood, Hamburgers: herkenbare & invloedrijke middelen van de US die de soft power helpen
6
Q
Smart power/Slimme macht
A
Het gebruik van soft power, ondersteund door het mogelijke gebruik van hard power
7
Q
Joseph S. Nye (1937)
A
Amerikaanse academicus & buitenlandsbeleid-analist. Eén van de toonaangevende theoretici van ‘complexeonderlinge afhankelijkheid’, dat een alternatief bood voor het geloof van realisten in internationale anarchie. Vooral geassocieerd met het idee van ‘soft power’, een term die hij bedacht heeft, en ‘smart power’.
→ Neofunctionalisme
8
Q
Unipolarity/Unipolariteit
A
Een internationaal systeem waarin er één staat, of ‘pool’, bij uitstek bestaat. Ier is slecht 1 grote macht way een afwezigheid van potentiële rivalen impliceert.
9
Q
Unilateralism
A
Eenzijdigheid; een beleid dat wordt bepaald doorde belangen en doelstellingen van één staat, zonder beperkingen van andere staten en organen
10
Q
Hegemony
A
het overwicht op uiteenlopende gebieden als politiek, handel, cultuur en ideologie, van een partij of staat over andere partijen of staten, waardoor de eerste indirecte macht over de andere kan uitoefenen.
In de internationale betrekkingen is sprake van hegemonie bij een duidelijk overwicht van een actor op andere actoren
11
Q
Noam Chomsky (1928)
A
Amerikaanse taalkundig theoreticus & radicaal intellectueel. Revolutioneerde de discipline van de taalkunde met de theorie van ‘transformational grammar’, die voorstelde dat de mens een aangeboren vermogen heeft om taal te verwerven. Radicaliseerde tijdens de Vietnamoorlog & werd de belangrijkste radicale criticus van de Amerikaanse buitenlandse politiek. Schreef zijn kritiek neer in verschillende boeken: American Power; New Mandarins; New Military; Humanism; Hegemony & Survival. Ontwikkelde een radicale kritiek op de massamedia en onderzocht hoe de volkssteun voor imperialistische agressie wordt gemobiliseerd
12
Q
Multipolarity / Multipolariteit
A
Verwijst naar een internationaal systeem waarin er drie of meer machtscentra zijn.
→ Voorbeeld: US, Japan & EU
→ Op het examen moest dit gelinkt worden aan liberalisme
13
Q
Offensive Realisten
A
Primaire motivatie = Expansionistische staten: constant overleven en wil daarom altijd meer macht
→ John Mearsheimer
14
Q
Defensieve Realisten
A
Primaire motivatie = waarborgen van eigen veiligheid waarbij macht een middel is om het doel te bereiken (streven naar orde & stabiliteit)
→ Kenneth Waltz & Henry Kissinger
15
Q
Karl von Clausewitz (1780- 1831)
A
Pruisische generaal & militair theoreticus. Boek On Warwerd geïnterpreteerd als het bevorderen van het idee dat oorlog in wezen een politieke daad is, een beleidsinstrument. Beschouwd als de grootste schrijverop het gebied van militaire theorie en oorlog
16
Q
Auterkie / autarky
A
Autarky betekent letterlijk, zelfbestuur, meestal geassocieerd met economische zelfvoorziening die voortkomt uit koloniale expansie of een terugtrekking uit de internationale handel
17
Q
Negative peace / Negatieve vrede
A
Vrede gedefinieerd als een periode waarin oorlog niet op komst is & niet daadwerkelijk wordt uitgevochten, hoewel de krachten die aanleiding geven tot de oorlog op hun plaats blijven
→ Neo-liberalisme & idealisme
.
18
Q
Pacifism / Pacifisme
A
Wereldbeschouwing die duurzame vrede nastreeft en tegen oorlog en geweld is
→ Pacifisten: Motse: onvoorwaardelijke liefde, Aristophanes, Jezus, Hnery David Thoreau, Leo Tolstoi, Gandhi, Martin Luther King
19
Q
Balance of power / Machtsevenwicht
A
Een toestand waarin geen enkele staat de andere domineert, waardoor een algemeen evenwicht wordt gecreëerd en de hegemoniale ambities van alle staten worden afgeremd
20
Q
Jus ad bellum
A
Een rechtvaardig beroep op oorlog, weerspiegeld in principes die het legitieme gebruik van geweld beperken
21
Q
Jus in bello
A
Het rechtvaardige gedrag van oorlog, weerspiegeld in principes die bepalen hoe oorlogen moeten worden gevochten
22
Q
Michael Walzer (1935)
A
Joods-US politiek filosoof. Belangrijke bijdrage geleverd aan het denken over de ethiek van de oorlog. Impliceert dat staten zich mogen verdedigen tegen agressie, mogelijks door middel van een preëmptieve aanval (rechtvaardige oorlogen), maar dat agressie in het streven naar eigenbelang is uitgesloten (onrechtvaardige oorlogen). Verdedigde humanitaire interventies.
23
Q
Positive peace / Positieve vrede
A
Vrede gedefinieerd in termen van harmonie & heelheid;de afwezigheid van oorlog maar ook van de oorzaken van oorlog
24
Q
Mohandas Karamchand Gandhi (1869-1948)
A
Indisch geestelijk & politiek leider. Genaamd Mahatma ‘Great Soul’.Opgeleid in UK & keerde terug naar India in 1915 waar hij leider werd van de nationalistische beweging die campagne voerde voor onafhankelijkheid van India. Had een geweldloze ethiek & geloofde dat het universum wordt gereguleerd door de voorrang van de waarheid en dat de mensheid één is.
→ Pacifist
25
Nuclear proliferation / Nucleaire proliferatie
De verspreiding van kernwapens, tenzij door de aanschaffing ervan doormeer staten of andere actoren (horizontale proliferatie), of door de accumulatie ervan door gevestigde nucleaire staten (verticale proliferatie)
.
26
Arms race / Wapenwedloop
Een gezamenlijke militaire opeenhoping die plaatsvindt als twee of meer staten in reactie op elkaar wapens verwerven of hun militaire capaciteit vergroten.
--> US-SU wapenwedloop tijdens de Koude Oorlog
--> Veiligheidsinstrument
27
Arms control / Wapenbeheersing
Mechanismen waardoor de verspreiding van wapens wordt beperkt door overeenkomsten die de productie, de distributie en het gebruik ervan beperken
--> veiligheidsinstrument
28
Disarmament / Ontwapening
De vermindering van de gevechtscapaciteit, ofwel door het verminderen of elimineren van wapens, of waarschijnlijker categorieën van wapens
--> Veiligheidsinstrument
29
Intervention / Interventie
Gedwongen actie van de ene staat tegen een andere staat, zonder toestemming van deze laatste
30
Humanitarian intervention / Humanitaire interventie
Militaire interventie die wordt uitgevoerd met het oog op humanitaire en niet zozeer strategische doelstellingen.
--> Vietnamese interventie in Cambodia (1978), NAVO-bombardement van Joegoslavië (1999), NAVO-bestuurde coalitie in Libië (2011)
--> Michael Walzer was voorstander van humanitaire interventies
--> Op het examen kwam er een bijkomende vraag over soevereiniteit
31
Hugo Grotius (1583-1645)
Nederlandse jurist, filosoof & schrijver.Ontwikkelde een wereldlijke basis voorinternationaal recht, met het argument dat het niet gebaseerd is op theologie maar op de rede. Hij identificeerde 4 redenen voor een rechtvaardige oorlog. Hij benadrukte de gemeenschappelijke doelen van de internationale gemeenschap en hielp bij de oprichting van het idee van een internationale samenleving
32
International law / Internationaal recht
Het recht dat staten en andere internationale actoren beheerst.
--> 1 van de 3 vormen van ‘Institutions’in IP: Internationale regimes, internationaal recht & internationale organisaties
33
International Court of Justice (ICJ) / Internationaal Hooggerechtshof
Opgericht in 1945. Het belangrijkste gerechtelijke orgaan van de Verenigde Naties. Internationale rechtbank die juridische geschillen beslecht die voorgelegd zijn door staten. Geeft ook advies over juridische kwesties. 15 rechters.
34
Absolute poverty / Absolute armoede
Een standaard van armoede gebaseerd op een inkomensniveau of toegang tot middelen, vooral voedsel, kleding en onderdak, die onvoldoende zijn om "lichaam en ziel bij elkaar te houden"
35
Relative poverty / Relatieve armoede
Een standaard van armoede waarbij mensen de levensomstandigheden en voorzieningen die gebruikelijk zijn in de samenleving waartoe ze behoren niet hebben
36
Gross Domestic Product (GDP) / Bruto Nationaal Product (BNP)
De totale waarde van alle goederen en diensten die in een economie worden geproduceerd, een maatstaf voor het nationale inkomen
37
Modernization theory / Moderniserings-theorie
De theorie dat er één enkele, lineaire weg naar ontwikkeling is, weergegeven in de transformatie van westerse landen van traditionele, pre-industriële, agrarische samenlevingen naar moderne, industriële en massaconsumptiesamenlevingen
38
World-systems theory / De theorie van de wereldsystemen
De centrale gedachte is dat de uitbreiding van het kapitalisme, vanaf de zestiende eeuw, een globaal economisch systeem heeft gecreëerd dat uit drie in elkaar grijpende delen bestaat.
--> Immanuel Wallerstein
39
Conditionality / Conditionaliteit
De eis, gewoonlijk door het IMF en de Wereldbank, dat men voldoet aan bepaalde voorwaarden met betrekking tot de toekomstige richting van economisch beleid voordat er leningen worden overeengekomen of verstrekt
40
Tobin taks / Tobintaks
Een transactiebelasting op transacties in buitenlandse munteenheden, voorgesteld door US-econoom James Tobin
41
Amartya Sen (1933)
Indische welvaartseconoom & filosoof. Heeft er in belangrijke mate toe bijgedragen dat het denken over ontwikkeling is verschoven van economische modellen naar ideeën als capaciteit, vrijheid en keuze. Had een grote impact op de ontwikkeling van de Human Development Index. Schrijver over macht & dat onderdrukking ook een vorm van macht is.
42
Muhammad Yunus (1940)
Bengaalse bankier, econoom & Nobelprijswinnaar die de baanbrekende microfinancieringsinstelling, de Grameen-bank, oprichtte. Zijn invloed komt voort uit zijn vermogen om microkrediet om te zetten in een levensvatbaar bedrijfsmodel en een effectief mechanisme voor armoedebestrijding. Intussen leider van Bangladesh.
43
Ecology / ecologie
Verwijst naar 'het onderzoek naar de totale relaties van het dier met zowel zijn organische als zijn anorganische omgeving'
44
Fossil fuels / Fossiele brandstoffen
Brandstoffen die worden gevormd door de ontbinding van begraven dode organismen, waardoor ze rijk zijn aan koolstof;
--> olie, aardgas en steenkool
45
Global warming / Opwarming van de aarde
Een stijging van de temperatuur op aarde, waarvan algemeen wordt aangenomen dat dit het gevolg is van warmte dat vastzit door broeikasgassen zoals kooldioxide
46
Ecological footprint / Ecologische voetafdruk
Een maatstaf voor ecologische capaciteit gebaseerd op de hectares biologisch productieve grond die nodigzijn om een bepaalde persoon te voorzien van zijn verbruik van natuurlijke bronnen en zijn afval te absorberen
47
Ecocentrism / ecocentrrisme
Een theoretische oriëntatie die prioriteit geeft aan het behoud van het ecologisch evenwicht in plaats van hetbereiken van menselijke doelen
48
Emissions trading / Emissiehandel
Een mechanisme dat de partijen van het Kyoto-protocol in staat stelt emissies van of aan andere partijen te kopen of te verkopen, terwijl nog steeds te voldoen aan de algemene emissiedoelstellingen
49
Collective good / Collectieve goed
Een goed waarbij het onmogelijk is om mensen die niet betalen uit te sluiten van gebruik van het goed en waarbij de consumptie door de een niet ten koste gaat van de consumptie door de ander.
50
Geopolitics / Geopolitiek
Een benadering van de analyse van het buitenlands beleid die de acties, relaties en betekenis van staten begrijpt in termen van geografische factoren, zoals locatie, klimaat, natuurlijke bronnen, fysiek terrein & populatie.
51
Thomas Malthus (1766-1834)
UK politiek econoom en predikant. Beweerde dat de (ongecontroleerde) bevolkingsgroei altijd groter zal zijn dan de groei van bestaansmiddelen, omdat de bevolkingsgroei exponentieel is, terwijl de groei van het aanbod van voedsel en andere benodigdheden louter rekenkundig is. Bevolkingsgroei zou daarom altijd leiden tot hongersnood, ziekte en oorlog
52
Microcredit / Microkrediet
Zeer kleine leningen voor bedrijfsinvesteringen, vaak verstrekt aan mensen die geen toegang hebbentot traditioneel krediet
53
International organization (IO) / Internationale organisatie
Een instelling met formele procedures en een lidmaatschap van drie of meer staten.
Het zijn mechanismen waarmee:
1) staten hun belangen nastreven,
2) arena’s die debat en uitwisseling van informatie vergemakkelijken en
3) actoren die staten in staat stellen om gezamenlijk op te treden
--> 1 van de 3 vormen van ‘Institutions’in IP: Internationale regimes, internationaal recht & internationale organisaties
--> Regime-dynamiek volgens Neo-Liberalisten
--> Liberalisten houden van IOs
54
Mondiale Internationale Organisaties
Veel taken:
- Verenigde Naties
(VN)Beperkt aantal taken:
- Wereldhandelsorganisatie (WHO)
- Internationale Arbeidsorganisatie (IAO/ILO)
Internationaal Monetair Fonds (IMF)
55
Regionale Internationale Organisaties
Veel taken:
- Europese Unie (EU)
- Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS)
- Afrikaanse Unie (AU)
- Association of Southeast Asian Nations (ASEAN)
Beperkt aantal taken:
- Raad van Europa
- Noord-Atlantische Verdrags Organisatie (NAVO)
- Asian-Pacific Economic Cooperation (APEC)
- Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE)
- Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB)
56
Robert Keohane (1941)
US IB-theoreticus. Heeft enkele van dekernaannames van Realist-analyse in twijfel getrokken, waarbij het toenemende belang van niet-statelijkeactoren en van economische kwesties in wereldaangelegenheden werd benadrukt. Samen met Joseph Nye ontwikkelde hij een theorie van '**complexe onderlinge afhankelijkheid**' als alternatief voor realisme, gebaseerd op de trend naar internationale samenwerking en de groeiende betekenis van internationale regimes. Hij heeft geprobeerd structureel realisme en complexe onderlinge afhankelijkheid te synthetiseren, door een hybride te creëren die ofwel 'gemodificeerd structureel realisme' of 'neoliberaal institutionalisme' wordt genoemd.
57
Spillover
Het dynamische proces waarbij de integratie op het ene beleidsterrein de neiging heeft om "over te vloeien" naar andere terreinen, naarmate nieuwe doelstellingen en nieuwe druk worden gegenereerd
58
Collective security / Collectieve veiligheid / defensie
Het idee of de praktijk van een gemeenschappelijke defensie, waarbij een aantal staten zich ertoe verbindt elkaar te verdedigen, op basis van het beginsel "alles voor één en één voor allen"
--> League of Nations
59
Woodrow Wilson(1856- 1924)
US-president. Idealistisch internationalisme, genaamd 'Wilsonianisme', kwam duidelijk tot uiting in een toespraak die het idee uitdrukte van nationale zelfbeschikking, open overeenkomstenen een einde aan geheime diplomatie,vrijheid van handel en scheepvaart, ontwapening en collectieve veiligheid bereikt door een algemene vereniging van naties. Wilsoniaans liberalisme wordt meestal geassocieerd met het idee dat een wereld van democratische natiestaten, naar het voorbeeld van de VS, het beste middel is om oorlog te voorkomen.
60
the United Nations (UN) / Verenigde Naties (VN)
Opgericht in 1945 als opvolger van de League of Nations toen 50 staten in San Francisco bijeenkwamen om in te stemmen met de voorwaarden van het VN-Handvest. Algemeen wordt aangenomen dat zijn sleutelrol het handhaven van internationale vrede en veiligheid is,waardoor het de belangrijkste bron van internationaal recht is. De financiering van de VN gebeurt door toegewezen en vrijwillige contributies van lidstaten
De VN heeft 5 grote organen:
1) De Algemene Vergadering
2) De Veiligheidsraad
3) Het Secretariaat
4) Het Internationaal Gerechtshof
5) De Economische en Sociale Raad (ECOSOC)
--> Mondiale Internationale Organisatie
61
Supranationalism / Supranationaliteit
Het bestaan van een autoriteit die hoger is dan die van de natiestaat en die in staat is haar wil op te leggen aan de natiestaat.
62
Inter-governmentalism / Intergovernmentalisme
Verwijst naar interactie tussen staten die plaatsvindt op basis van soevereine onafhankelijkheid.
63
Realistische Intergovernmentalisme
Doel is coördinatie met staten en meer bepaalende politieke elite. Het concept is onderhandelen en package deals op regionaal niveau (staten)
--> Stanley Hoffman
.
64
Liberale Intergovernmentalisme
Doel is samenwerking en integratie met binnenlandse actoren en de politieke elite. Het concept is een two-step model (voorkeursvorming & internationale onderhandelingen). Regionaal niveau (staten)
--> Andrew Moravcsik
65
Andrew Moravcsik
Liberalist
Academicus gekent om zijn onderzoek en schrijven over Europese integratie, internationale organisaties, mensen rechten, US & EU buitenlands beleid & bedenker integratie-theorie Liberale Intergouvernementalisme om de politiek van de Europese Unie uit te leggen. Gekend voor zijn argument dat Europa de tweede supermacht is van de wereld & voor een nuchtere optimistische beoordeling van de Europese Unie
66
Multilateralism / Multilateralisme
Een proces dat het gedrag van drie of meer landen of internationale organisaties coördineert op basis van veralgemeende gedragsprincipes
--> Regime-dynamiek volgens Neo-Liberalisten
.
67
Balance of payment / Handelsbalans
Het verschil tussen de waarde van de goederen die een land uitvoert en de waarde van de goederen die het invoert
68
Non-tariff barriers / Niet-tarifaire belemmeringen
Regels, voorschriften of praktijken die de invoer belemmeren door bijvoorbeeld het aankoopbeleid van regeringen, systematische vertragingen aan de grens of complexe gezondheids- en nationale normen
69
Joseph Stiglitz (1943)
US Nobelprijswinnende econoom. Anti-globalist. Hij argumenteerde dat het IMF balance-of-payments crises vaak verergerde in plaats van verlichtte, omdat het meer was ontworpen om de bancaire en financiële belangen in de ontwikkelde wereld te helpen dan om armoede te verlichten. Hij bracht globalisering in verband met amerikanisering, aantasting van het milieu, terugdraaien van de democratie en toenemende ontwikkelingsverschillen, waarbij hij opriep tot sterkere en transparantere internationale instellingen om de economische kansen uit te breiden en financiële crises te voorkomen.
70
International Monetary Fund (IMF) / Internationaal Monetair Fonds
Opgericht in 1947 & gemaakt als onderdeel van de Bretton-Woods-overeenkomst uit 1944. Het was belast met het toezicht op het internationale monetaire systeem om wisselkoersstabiliteit te waarborgen en leden aan te moedigen om beperkingen op handel en valutawissel op te heffen. Het richt zich nu echter op het beheersen van financiële crises en het helpen voorkomen dat nationale of regionale crises uitgroeien tot wereldwijde crises. Gespecialiseerd agentschap van de VN
--> Poverty Reduction Strategy Paper (PRSPs) & Speciale Trekkingsrechten
--> Mondiale Internationale Organisatie
71
Free Trade Area (FTA) / Vrijhandelszone
Een gebied waarin staten overeenkomen tarieven en andere handelsbelemmeringen te verlagen
--> North American Free Trade Agreement (NAFTA) between Canada, Mexico, & the United States
72
North American Free Trade Agreement (NAFTA) / Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst
Een vrijhandelszone die Canada, VS & Mexico omvat.
--> Sinds 2020 is NAFTA vervangen door de US-Mexico-Canada Agreement(USMCA)
73
Customs union / Douane-unie
Een regeling waarbij een aantal staten een gemeenschappelijk buitentarief vaststellen ten opzichte van de rest van de wereld, gewoonlijk met afschaffing van de interne tarieven
--> EU & Mercosur
74
Mercosur
Douane-unie tussen Brazilië, Argentinië, Uruguay, Paraguay & Venezuela. (1991) Doel is om vrije handel en vrij verkeer van goederen, personenen en kapitaal te bevorderen.
75
Common market / Gemeenschappelijke markt
Een gebied, bestaande uit een aantal staten, waarin sprake is van vrij verkeer van arbeid en kapitaal, en eenhoog niveau van economische harmonisatie; soms ook wel aangeduid als een interne (single) markt
--> European Common Market of the EU
76
Security community / Veiligheids-gemeenschap
Een regio waar het niveau van samenwerking en integratie tussen staten oorlog of het gebruik van grootschalig geweld onwaarschijnlijk, zo niet onmogelijk maakt
--> Karl Deutsch
77
Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE)
VS, Can, EU-landen, Rusland. Begon als Conferentie (CVSE) in ‘70s (Helsinki-proces met drie korven: 1) pol-mil; 2) econ-cult; 3) mensenrechten). Heeft mee geleid tot de van De Muur via mensenrechten. OVSE sinds 1994: verkiezingen monitoren, minderheden etc.
--> Veiligheidsgemeenschap
--> Regionale Internationale Organisatie
78
Council of Europe / Raad van Europa
Ontstaan in 1949, Straatsburg. Focust zich op cultuur, mensenrechten & sociale zaken. Bekendste instelling = Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Belangrijkste verdrag = EVRM (Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden)
--> Opmerkelijk: na de Koude Oorlog stapte Rusland in de Raad maar sinds 2022 is Rusland niet langer lid.
79
Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO)
1947. Oorspronkelijk om de Marshall-gelden te verdelen in West-Europa (na WOII). Nu: samenwerkingsverband van38 landen om sociaal en economisch beleid te bespreken, te bestuderen en te coördineren. De landen proberen problemen op te lossen en internationaal beleid af te stemmen. =geïndustrialiseerde wereld (VS, EU-landen, Japan, Australië
80
Functionalism / Functionalisme
De theorie dat de overheid in de eerste plaats reageert op menselijke behoeften; functionalisme wordt geassocieerd met incrementele stappen in de richting van integratie, binnen specifieke gebieden van beleidsvorming, in een tempo dat wordt beheerd door de constituerende staten
--> Gespecialiseerde IO’s (beginnend met socio-eco issues)
--> Mondiaal niveau
--> David Mitrany
81
Neofunctionalism / Neofunctionalisme
Een herziening van het functionalisme dat erkent dat regionale integratie in een bepaald gebied druk uitoefent voor verdere integratie in de vorm van 'spillover'.
--> Regionaal niveau
--> Ernst Haas & Jospeh Nye
82
Spillover
een proces waarbij de creatie en verdieping van integratie in een economisch gebied druk creëert voor verdere economische integratie, en potentieel voor politieke integratie
83
David Mitrany (1888-1975)
In Roemenië geboren Britse historicus & politiek theoreticus. Toonaangevende exponent van het functionalisme in de internationale politiek. Hij benadrukte dat internationale samenwerking zou beginnen door specifieke transnationale kwesties en zich vervolgens zou ontwikkelen tot een breder proces. Het staatssysteem ontwikkelde zich tot een werkend vredesysteem doordat functionele organen effectiever bleken te zijn dan de nationale overheid.
--> Boeken: A Working Peace System & The Functionalist Theory of Politics
84
Karl Deutsch (1912-92)
In Tsjechië geboren US-politicoloog. Hij daagde het traditionele Realist beeld van internationale betrekkingen uit door te benadrukken hoe **regionale integratie de impact van internationale anarchie kan veranderen. Vindt dat macht het vermogen is om conflict te winnen en obstakels te overwinnen**
--> Veiligheidsgemeenschap
85
Ernst Haas (1924-2003)
In Duitsland geboren US-IB-theoreticus. Vooral bekend als een van de grondleggers van het neofunctionalisme oftewel ‘federalisme in termijnen’. Hij argumenteerde dat het proces van spillover ertoe zou leiden dat politieke actoren geleidelijk hun loyaliteit, verwachtingen en activiteiten zouden verschuiven van de natiestaat naar een nieuw, groter centrum. Raakte in 1970s ontgoocheld door het neofunctionalisme
86
Jean monnet (1888-1979)
Jean Omer Marie Gabriel Monnet was een Frans zakenman en internationaal ambtenaar. Als ijveraar van de Europese Gemeenschappen, de voorlopers van de huidige Europese Unie, wordt hij beschouwd als een "vader van Europa", een van de voornaamste wegbereiders van de Europese eenwording.
87
Integration / Integratie
Een proces waarbij politieke actoren in verschillende kenmerkende nationale omgevingen worden overgehaald om hun loyaliteit, verwachtingen en politieke activiteiten te verschuiven naar een nieuw centrum, waarvan de instellingen jurisdictie bezitten of eisen over de reeds bestaande nationale staten
88
Association of Southeast Asian Nations (ASEAN)
ASEAN bestaat uit 10 landen in Zuidoost-Azië & wordt gezien als de Aziatische versie van de EU sinds de jaren 90. Dit door de ambities die zijn uiteengezet om een ASEAN-gemeenschap op te richten. Het doel van ASEAN is het bevorderen van economische, culturele en politieke samenwerking. In beperkte mate is ASEAN erin geslaagd een vrijhandelszone op te richten.
--> Regionale Internationale Organisatie
89
Monetary union / Monetaire unie
De invoering van één enkele munt binnen een gebied dat uit meerdere staten bestaat
--> EU: euro
90
Qualified Majority Voting (QMV) / Gekwalificeerde Meerderheid van Stemmen
Een systeem van stemmen waarbij verschillende meerderheden nodig zijn voor verschillende kwesties, waarbij de stemmen van de staten (ruwweg) worden gewogen naar gelang van hun grootte
91
African Union (AU) / Afrikaanse Unie (AU)
Afrikaanse tegenhanger van de EU. 55Afrikaanse lidstaten sinds 2001. Een intergouvernementele & supranationale politieke unie en opvolger van de Organisatie van Afrikaanse Eenheid (OAE). Hun doel is het bevorderen van democratie, mensenrechten en ontwikkeling.
92
European Union (EU)
De Raad van de Europese Unie (van de Ministers)—Brussel & Luxemburg:
Besluitvormende tak & bestaat uit 1 beleidsminister van elke lidstaat. Voorzitterschap verandert elke 6 maanden tussen lidstaten. Unanimiteit, gekwalificeerde of gewone meerderheid van stemmen voor besluiten
--> Intergouvernementeel orgaan
De Europese Raad—Brussel: Stelt politieke richting EU vast. Bestaat uit staatshoofden van elke lidstaat, de vaste voorzitter & de voorzitter van de Europese Commissie. Komt 4 keer/jaar samen
--> Intergouvernementeel orgaan & Charles Michel
De Europese Commissie—Brussel: Uitvoerende tak, enige EU-instelling die wetsvoorstellen mag indienen, controleert of EU-wetgeving juist wordt toegepast in de lidstaten, onderhandelt in internationale organisaties over handel & is verantwoordelijk voor het beheer van de EU-begroting van +-140 miljard euro per jaar. Bestaat uit 27 Eurocommissarissen: moeten belang van heel EU behartigen niet die van eigen land.
--> Supranationaal orgaan & Ursula vonder Leyen
Het Europees Parlement—Straatsburg & Brussel: Controlerende functie, geen wetgevende macht. 705 afgevaardigden & wordt geacht een stem te geven aan de burgers van de 27 lidstaten. Herverkiezingen om de 5 jaar door burgers. Debatteert op basis van voorstellen van de Europese Commissie & kan voorstellen wijzigen waarna EP samen met de Raad van de Europese Unie een beslissing neemt over het voorstel.
--> Supranationaal orgaan & Roberta Metsola
Het Europees Hof van Justitie—Luxemburg: Interpreteert & oordeelt over EU-wetgeving en verdragen. 27 rechters & 8 advocaat-generalen die het Hof adviseren.
--> Supranationaal orgaan
De Europese Centrale Bank (ECB)—Frankfurt: Verantwoordelijk voor het monetaire beleid van de EU. Handhaaft de prijsstabiliteit binnen de eurozone, bewaakt de koopkracht van de euro & beheerst de inflatie. De eurozone bestaat uit de 16 EU-landen.
--> Supranationaal orgaan
--> Regionaal Internationale Organisatie
93
Subsidiarity / Subsidiariteit
Decentralisatie van besluitvorming van het centrum naar lagere niveaus.
94
Francis Fukuyama (1952)
US sociaal analist en politiek commentator. Republikeins. Beweerde dat de geschiedenis van ideeën was geëindigd met de erkenning van de liberale democratie als de uiteindelijke vorm van menselijk bestuur. Uitte kritiek op het US-buitenlandsbeleid in de post-9/11 periode.
95
Hedley Bull (1932-1985)
Australische IB-theoreticus. Maakte onderscheid tussen een systeem van staten en een samenleving van staten. Erkende dat de internationale samenleving kan neigen naar solidariteit of pluralisme, afhankelijk van de mate waarin staten samenhangend opereren en gedeelde doelen nastreven
96
Grenzen
De scheidingslijnen tussen twee landen of andere (meestal bestuurlijke) eenheden
97
Ignacio Ramonet
Spaanse journalist & oprichter van ATTAC, een activistische NGO die zich inzet voor een belasting op financiële transacties & tegenwoordig een grote speler in de beweging die andersglobalisme nastreeft.
98
Walden Bello
Filipijnse hoogleraar & politiek analist en activist. &van de oprichters van Focus on the Global South, een internationale NGO die zich inzet tegen globalisatie
99
Riccardo Petrella
Italiaanse politicoloog & econoom. Oprichter van de Lissabon Groep, bestaande uit 21 leden die globalisering kritish analyseren
100
José Bové
Franse milieuactivist, politicus & andersglobalist. Strijd tegen genetische manipulatie & globalisering & is een boegbeeld van andersglobalisme, een internationale protestbeweging die zich verzet tegende wijze waarop de globalisering vorm krijgt.
101
Dirk Barrez
Belgisch auteur & journalist die boeken schreef over het gevaar van globalisering.
102
99% movement
99% movement was een internationale protestbeweging die zich richtte tegen grote ondernemingen & financiële instellingen die disproportioneel voordeel hebben van het wereldwijde economische systeem. Startte in 2011 met Occupy Wall Street. Geïnspireerd op de Spaanse indignados beweging.
103
Indignados (15 mei-beweging)
Een spontaan & internationaal protest- en actiebeweging ontstaan in Spanje in 2011. Gericht tegen kapitalisme & de economische situatie & de handelwijze van banken en beleggers.
Indignados = Spaans voor verontwaardigden
104
Gele hesjes
Protestbeweging ontstaan in 2018 in Frankrijk. Oorspronkelijk als protest tegen de hoge brandstofprijzen & stijgende kost van levensonderhoud maar breidde zich naar de kloof tussen de burger (arbeider) en regering
105
Prisoner dilemma / Gevangen-dilemma
Situatie waarbij actoren enkel naar korte-termijn eigenbelangen kijken dat resulteert in een sub-optimale keuze voor beide. Maakt deel uit van Strategisch Realisme. De optimale keuze is te verkrijgen door samenwerking.
106
Strategic Realism / Strategisch Realisme
Alle staten ongeacht hun intern beleid of ideologie—zullen handelen in hun rationale eigenbelangen gezien de internationale anarchie
107
Collectief actieprobleem / free-riderprobleem
Sociale dilemma dat mensen gebruik kunnen maken van een goed of dienst zonder ervoor te betalen of bij te dragen aan de instandhouding ervan. Doet zich voor bij collectieve goederen
--> Mancur Olson
--> Kritiek van Realisten op Collectieve goed
108
Tragedy of commons / Tragedie van de meent
Begrip waarin individuele gebruikers die ongereguleerd toegang hebben tot een natuurlijke bron, onafhankelijk handelen volgens hun eigenbelang, ook als dat ten koste gaat lange termijn gebruik in het algemeen belang, met als gevolg dat de hulpbron door te veel gebruik door overexploitatie voor iedereen onbruikbaar wordt.
--> Vervuiling, overbevissing
--> Kritiek van Realisten op Collectieve goed
109
Epistemic community / Epistemische gemeenschap
Een netwerk van professionals met erkende kennis en kunde wat betreft een bepaald probleemgebied; haar leden delen een gemeenschappelijk begrip vaneen probleem en de oplossing ervan
110
Politieke integratie
een proces waarin samenwerking tussen staten tot de vorming van een supranationaal politiek systeem leidt, ofwel door
a) deling van bevoegdheden;
of b) door overdracht van bevoegdheden
111
Economische Unie
Samenwerkingsvorm met gemeenschappelijke markt en gemeenschappelijk economisch beleid
112
Politieke unie
Twee of meer landen vormen 1 staatkundige eenheid --> (con)federatie --> Sovjet-Unie
113
Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS)
Internationale organisatie van 35 onafhankelijke staten op het Amerikaanse continent. Heeft het oog op solidariteit en samenwerking te bevorderen tussen haar lidstaten in Amerika sinds 1948
114
Economic Community of West African States(ECOWAS) / Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten
Regionale groep van 15 landen in West-Afrika met als doel het bevorderen van de economische integratie. Opgericht in 1975.
115
Southern African Development Community (SADC) / Ontwikkelingsgemeenschap van Zuidelijk Afrika
Een intergouvernemenyale organisatie van 16 Zuid-Afrikaanse landen. Het doel is socio-economische en politieke samenwerking en integratie van de verschillende lidstaten
116
ASEAN Regional Forum (ARF)
Het eerste regionale Azië-Pacific multilaterale forum voor officieel overleg over vredes- en veiligheidskwesties.
117
Asia-Pacific Economic Cooperation (APEC) / Azië-Pacifische Economische Samenwerking
Organisatie van landen in Azië-Pacific met als doel het stimuleren van economische groei, samenwerking, handel en investering in de regio. 1989.
118
Commonwealth of Independent States (CIS) / Gemenebest van Onafhankelijke Staten(GOS)
Regionale intergouvernementale organisatie in Eurazië. Gevormd na de ontbinding van de Sovjet-Unie. Het stimuleert samenwerking in economische, politieke & militaire aangelegenheden en heeft bepaalde bevoegdheden met betrekking tot de coördinatie van handel, financiën, wetgeving en veiligheid.
119
Arabische Liga
Een organisatie van 22 Arabische landen opgericht in 1945 om samenwerking tussen de lidstaten te bevorderen en de gemeenschappelijke belangen te behartigen.
120
Gulf Cooperation Council (GGC)
Handelsblok van 6 Arabische landen in de Perzische golf.
121
Graham Allison
3 Besluitvormingsmodellen bij buitenlandsbeleid:
1) Rational actor model
2) Organizational process model
3) Governmental (or bureaucratic) politics model
122
Rational actor model
De belangrijkste actor in buitenlandsbeleid is beschouwt als het rationeel individu die geïnformeerde, weloverwogen beslissingen neemt die de waarde & voordelen voor de staat maximaliseert
123
Organizational process model
Beschouwt de overheid als een mix van machitige organisaties dies samenwerken in plaats van een individu of een groep partijdige entiteiten. Model onderzoekt buitenlandsbeleidbeslissingen binnen de strikte regels van de bureaucratie, waar acties alleen mogen worden ondernomen met de juiste autorisatie en naleving van de commandostructuur. Dit gebeurt via Standard Operating Procedures (SOP). Sprake van incrementalisme. Regeringsleiders hebben niet echt de controle; ze delegeren facetten aan bureaucratische entiteiten die de regering ondersteunen.
124
Governmental (or bureaucratic) politics model
Analyseert beslissingen met de veronderstelling dat acties worden ondernomen door een aantal onafhankelijke, concurrerende entiteiten binnen een bepaalde staat. Elk van deze afzonderlijke entiteiten voegt waarden toe aan het besluitvormingsproces, evenals zijn eigen kijk op wat het beste is voor persoonlijke, organisatorische en nationale belangen. Elke partij probeert haar doelen te bereiken, wat betekent dat elke collectieve actie afhankelijk is van succesvolle onderhandelingen en het bereiken van een uiteindelijke consensus tussen alle entiteiten.
125
Captatie
Een bedrieglijke handeling waarbij via listige, misleidende of leugenachtige gedragingen of beweringen een persoon wordt overtuigd dat hij een andere persoon dient te bevoordelen
126
Cognitieve consistentie
Het in stand houden van onze eigen werkelijkheid
127
Cognitieve dissonantie
De onaangename spanning die iemand ervaart bij tegenstrijdige overtuigingen, ideeën of opvattingen of bij handelen in strijd met de eigen overtuiging.
128
Vijandsbeeld
Iemand met wie men op voet van oorlog leeft
129
Attributie biases
Een cognitieve bias die verwijst naar de systematische fouten die worden gemaakt wanneer mensen hun eigen gedrag en dat van anderen evalueren of er redenen voor proberen te vinden.
130
Rationaliseren
'met je verstand doorgronden en verklaren en daarbij je gevoel uitschakelen'
131
Wishful thinking
datgene denken wat men graag zou willen, niet-objectief denken
132
Zwart-wit denken
Het denken in twee uitersten: dingen zijn ofwel goed ofwel slecht.
133
Analoog denken
Soort redenering gebaseerd op het vinden van een gemeenschappelijk relationeel systeem tussen tweesituaties, voorbeelden of domeinen
134
Politieke belangengroep
'Een geïnstitutionaliseerde groep, die een verzameling individuen is met gemeenschappelijke kenmerken en een hoge mate van stabiliteit en uniformiteit, die aanspraken maakt op de overheid voor het oprichten, in stand houden of versterken van gedragsvormen die geïmpliceerd zijn door hun belangen'
--> AIPAC
135
American-Israel PublicAffairs Committee (AIPAC)
Belangengroep die lobbyt bij het Amerikaans Congres en de Amerikaanse uitvoerende macht met als doel een relatie te onderhouden tussen de VS & Israël.
136
Public Choice Theory / Publieke Keuze Theorie
Een theorie waarbij besluitvorming door de overheid een resultaat is van acties van individuele, belanghebbende publieke beleidsactoren, die beslissingen nemen als ambtenaren of gekozen functionarissen.
137
Conflict
Het aanvoelen door twee of meerdere actoren dat hun behoeften (belangen zoals rijkdom en macht; identiteit; status) en/of waarden onverenigbaar zijn met elkaar
--> Conflict mijden door samenwerking & onderhandelen
138
(Externe) Bedreigingen
Het in gevaar brengen van datgene wat een persoon of groep (of staat) van groot belang acht, waarbij die persoon/groep/staat zich (op het eerste zicht) niet in staat acht om dat gevaar te elimineren
--> Inschatten van bedreiging door: grootorde (de capaciteiten van de tegenstander) & waarschijnlijkheidsgraad (de intenties van de tegenstander)
139
Fragile state / Fragiele staat
(weak state) Een land dat wordt gekenmerkt door een zwakke staatscapaciteit of een zwakke staatslegitimiteit, waardoor burgers kwetsbaar zijn voor een reeks schokken.
--> Karakteristieken: zwak bestuur, chronische humanitaire crisissen, geweld, aanhoudende sociale spanningen, erfenis van gewapend conflict en burgeroorlog
--> Jemen, Somalië, Syrië, Zuid-Soedan
140
Vredesonderzoek
Focust op analyseren van factoren/voorwaarden die constructieve conflictbeheersing kunnen bevorderen en destructieve conflictbeheersing of oorlogen kunnen voorkomen.
141
Realisme
De belangrijkste doelstelling van staten is overleven(en dus veiligheid). Geloof in anarchisch systeem + wantrouwen leidt tot structureel onveiligheidsgevoel: vandaar self-help & eigen defensie: leidt naar veiligheidsdilemma (John Herz)
142
Alliantie
Een verdrag tussen staten omwille van een gemeenschappelijk voordeel
--> Veiligeheidsinstrument
143
Bewapening
Aanschaffen van wapens
--> Veiligheidsinstrument
144
Lethal autonomous weapons (LAWs) / Dodelijk autonoom wapen
(Killer robots) Een autonoom wapen(systeem) dat zelfstandig zoekt naar doelen en die kan aanvallen op basis van geprogrameerde regels en methodes
145
Liberalisten
Voordelen van vrije markteconomie, “interdependence”, politiek wereldsysteem, economie staat in functie van politiek
146
Marxisten
Nadelen van vrije markteconomie, “dependence”, economisch wereldsysteem + sociale klassen, politiek staat in functie van economie
147
Socialisme
Maatschappelijk systeem gebaseerd op gelijkheid, sociale rechtvaardigheid en solidariteit, met een eerlijke verdeling van macht en goederen en een sterke rol van de staat
148
Communisme
Regeringssysteem waarbij al het eigendom openbaar is en de overheid de productie- en transportindustrie bezit en controleert Sovjet-Unie, China, Noord-Korea, Laos, Cuba & Vietnam
149
John Hobson
Brits econoom & sociaal wetenschapper. Best gekend voor zijn werken over imperialisme
150
Vladimir Lenin
Russische revolutionair, politici & politicoloog. Eerstepremier van Sovjet-Unie & naamgever van de Marxistische stroming Leninisme. Bedacht theorie over imperialisme
151
Johan Galtung
Noorse socioloog. Uitte kritiek op de US & imperialisme
152
Staatsinterventie
Tussenkomst van de staat
(bijvoorbeeld in de eco.)
153
Nationaliseringen
Particuliere eigendom tot eigendom van de staat maken
154
Markt-denken
Pragmatischer zijn; stelt dat markten rationeel zijn en op elk moment het gemiddelde of de mediaan weerspiegelen van een normeel verdeelde reeks risico- en rendementsverwachtingen van een mix van marktdeelnemers
155
Privatisering
Een voormalige overheidsinstelling wordt door de overheid verkocht aan de particuliere sector
156
Geld
Betaalmiddel waarmee men goederen of diensten kan kopen
157
Munt
Metalen schijfje dat als betaalmiddel dient; geldstuk
158
Inflatie
Een algemene stijging van de prijzen van goederen en diensten, niet alleen van individuele producten Je kan vandaag minder kopen met 1 euro dan gisteren
159
Nationale / Centrale Bank
Nationale Bank is sinds 1859 de centrale bank van België. Maakt deel uit van het Eurosysteem & belast met opdrachten van algemeen belang, waarbij monetaire stabiliteit centraal staat.
160
Rentevoet
(Intrestvoet) Een vergoeding die je moet betalen wanneer je geld hebt geleend of die je ontvangt als je zelf geld uitleent.
--> Op examen: Wie bepaalt de interest?
--> Op examen: Staat de interest hoog of laag op het moment van jouw examen?
161
Reservemunt
Een valuta die door de overheid en andere instanties van een land vaak in grote hoeveelheden achter de hand wordt gehouden als onderdeel van de internationale reserves van een land.
162
Special Drawing Rights (SDRs) / Speciale Trekkingsrechten
Aanvullende buitenlandse reserves gedefinieerd en onderhouden door het Internationaal Monetair Fonds(IMF). Certificaten die binnen het systeem van Bretton Woods in principe inwisselbaar waren tegen goud en die in internationaal verband als betaalmiddel golden.
163
Hyperinflatie
Extreme (dagelijkse) stijging van prijzen van goederen en diensten
164
Poverty Reduction Strategy Paper (PRSPs)
Documenten vereist door het IMF en de Wereldbank voordat een land in aanmerking kan komen voor schuldverlichting & ook vereist voordat lage-inkomenslanden hulp kunnen ontvangen van de meeste grote donoren en geldschieters.
165
United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD)examenvraag
Intergouvernementale organisatie bedoeld om de belangen van ontwikkelinsglanden in de wereldhandel te bevorderen
166
Carter-Doctrine
Beleid uitgeroepen door VS-president Jimmy Carter dat de VS hun wapens zou gebruiken in de PerzischeGolf als hun belangen in de regio in gevaar kwamen
167
Geo-engineering
Doelbewust op grote schaal ingrijpen in de natuurlijke systemen van de aarde om klimaatverandering tegen te gaan
--> Het injecteren van zonwerende deeltjes in de ruimte om opwarming tegen te gaan
168
Rio Conferentie
Internationaal regime om opwarming van de aarde tegen te gaan maar is niet-bindend en dus niet uitgevoerd.
169
Kyoto Protocol
In 1997: daling CO2 niveau met 5% tegen 2012, bindend maar enkel voor ontwikkelde staten; van kracht sinds 2005. VS ontbreekt, Rusland, Japan & Canada trekken zich terug (2012). Maakt gebruik van Emissiehandel.
170
Rally Round the flag effect
Toename in kortetermijnsteun van bevolking voor overheid of politieke actoren tijdens internationale crissisen
171
United Nations Environmental Program (UNEP)
De VN-organisatie die het milieubeleid op regionaal en wereldwijd niveau coördineert.
172
Nationalisme
Een ideologie die het eigen land als uitgangspunt stelt. Daarbij wordt gestreefd naar een eigen land of juist meer invloed daarvan.
173
Niet-tariffaire handelsbelemmeringen
Niet-tarifaire belemmeringen hebben betrekking op het verkeer van goederen en diensten. Het gaat om andere maatregelen dan douanerechten die een land oplegt om de invoer van bepaalde producten en diensten naar het bewuste land te ontmoedigen of te beperken.
174
Waarden
Idealen en motieven die in een samenleving of groep als nastrevenswaardig worden beschouwd. Waarden zijn opvattingen over wat wenselijk is.
175
Kartel
Electorale alliantie tussen twee of meer politieke partijen tijdens verkiezingen waarbij ze naar de verkiezingen trekken met 1 kieslijst
176
Institutionalisme
Focust op politieke instituties, regels, normen en waarden. Dit onderzoek benadrukt dat menselijk gedrag wordt gestructureerd door de instituties waar binnen actoren opereren. Institutionalisme binnen de politicologie leent inzichten uit het staatsrecht, de politieke geschiedenis en de sociologie
177
Demografische transities
Een fenomeen en theorie die verwijst naar de historische verschuiving van hoge geboortecijfers en hoge sterftecijfers in samenlevingen met minimale technologie, onderwijs (vooral van vrouwen) en economische ontwikkeling, naar lage geboortecijfersen lage sterftecijfers in samenlevingen met geavanceerde technologie, onderwijs en economische ontwikkeling, evenals de stadia tussen deze twee scenario's
178
Standard Operating Procedure (SOP)
Een document waarin de instructies voor een bepaald werkproces minutieus beschreven staan. Dit is vooral interessant voor de opleiding van nieuwe werknemers, of in sectoren waar er erg strenge regelgeving geldt. Maakt deel uit van instellingen volgens het nieuwe institutionalisme
179
Blauwhelmen/Blauwe Baretten
Bekendste internationale vredesmachten zijn de ‘blauwhelmen’ of ‘blauwe baretten’ van de Verenigde Naties die kunnen worden uitgezonden door de Veiligheidsraad.
--> Gestuurd naar Palestina, Libanon, India & Midden-Amerika
180
Organization of the Petroleum Exporting Countries / Organisatie van olie-exporterende landen (OPEC)
Een samenwerkingsverband van 13 landen die netto olie uitvoeren. De intergouvernementele organisatie probeert door het veranderen van het aanbod van olie de prijs daarvan te sturen. Opgericht 1960 in Bagdad (Irak) op initiatief van Iran & Venezuela. Andere oprichters: Saoedi-Arabië, Irak en Koeweit. Sindsdien zijn er meer landen bijgekomen, maar er zijn ook weer landen die de OPEC hebben verlaten.
181
International Labour Organization (ILO) / Internationale Arbeidsorganisatie (IAO)
Een gespecialiseerde organisatie van de Verenigde Naties. Ze houdt zich bezig met arbeidsvraagstukken. De zetel van de organisatie is in Genève.
182
Categorisch imperatief
Het is een gebod met algemene, universele geldigheid: een gebod waarvan iedereen zou wensen dat anderen zich eraan houden, en waaraan jij je zelf dus ook houdt.
--> Bedenker Immanuel Kant
183
Primaat impulsen / Primacy Tendencies
Bewering dat je de informatie die je aan het begin waarneemt, beter onthoudt dan aan het einde
184
Ozonlaag
Een laag in de atmosfeer tussen ongeveer 15 en 30 kilometer hoogte. De ozonlaag beschermt de aarde tegen de gevaarlijke ultraviolette stralen van de zon. De laatste 30 jaar is de ozonlaag verdund door de stoffen de we uitstoten aka het broeikaseffect.
185
Perceptie
Perceptie betekent letterlijk waarneming. Dit proces gaat gepaard met interpretatie, selectie en organisatie van zintuiglijke informatie.
186
Bounded rationaliteit / Beperkte rationaliteit / Begrensde rationaliteit
Het is rationaliteit van de mens in besluitvorming waarbij er rekening wordt gehouden met de beperkte beschikbaarheid van informatie, cognitieve beperkingen en de beperkte tijd om tot een besluit te komen.
Nadeel is dat een sub-optimale keuze gemaakt kan worden
187
Kinderfonds van de Verenigde Naties / United Nations Children's (Emergency) Fund (UNICEF)
1946. is een organisatie binnen de Verenigde Naties die zich inzet voor het welzijn van kinderen. De organisatie ziet erop toe dat het internationale Verdrag voor de Rechten van het Kind overal ter wereld wordt nageleefd. UNICEF komt op voor de rechten van alle kinderen en heeft een opdracht: ervoor zorgen dat elk land de rechten van kinderen respecteert en naleeft.
(Tot 1953: United Nations International Children's Emergency Fund)
188
Comparative advantage / Comparatief voordeel
Comparatief voordeel is het handelsvoordeel dat een land behaalt in een situatie van vrijhandel, wanneer het een bepaald product goedkoper kan produceren dan een handelspartner, zelfs wanneer één land alle verhandelbare producten voordeliger kan produceren dan het andere land.
189
Cosmopolitan
Bijvoeglijk naamwoord “alles omvattend”
190
Groep van 77 (G77)
134 ontwikkelingslanden in een coalitie om hun gezamenlijke economische belangen te behartigen binnen de VN. De groep werd door 77 niet-gebonden landen gesticht in 1964 en breidde uit tot 134 lidstaten
191
Survival of the fittest
Herbert Spencer stelde dat als de overheid niet zou ingrijpen de bekwaamste (rijkste) mensen uiteindelijk zouden overblijven en er een superbeschaving zou ontstaan waaruit de zwakkere groepen geëlimineerd zouden zijn.
--> Werd later gebruikt door Charles Darwin in zijn boek The Origin of Species uit 1859, waarin hij zijn ideeën over de evolutietheorie uiteenzette.
--> Gebruikt door nazi’s als excuus
