Gedragsmodellen Flashcards
Leg uit
Situation-outcome verwachting
consequenties in sociale en fysieke omgeving:
door mijn rookgedrag heb ik aanzienlijke kans om longkanker te krijgen
Leg uit
Action-outcome verwachting
consequenties over persoonlijke acties
Als ik stop met roken verlaag ik mijn risico enorm
Leg uit
eigen-effectiviteitsverwachting of self-efficacy
Of men in staat is om te stoppen met roken
Ik ben in staat om te stoppen met roken
Leg uit
Enactive learning
Leren door het doen en het ervan van de gevolgen van de actie
Leg uit
Vicarious learning
sociaal leren, door observatie van anderen
ookwel modelling of model-leren genoemd
leg uit
zelfcontrole
zichzelf doelen stellen
strategie om dit bereiken zoals je zelf belonen of oplossingen zoeken
Leg uit
Health Belief model
is een gezondheidsgerelateerd gedragsmodel. Het model is ontworpen om het besluitvormingsproces van individuen te verklaren met betrekking tot gezondheidsgedrag en hoe mensen beslissingen nemen over het aannemen van preventieve gezondheidszorg of het volgen van medische adviezen.
Geef de
Belangrijkste determinanten Health belief model
Dreiging van ziekte
Verwachtingen/gedragsevaluatie
Cues tot actie
Geef de
Kritiek Health belief model (5)
- Weinig onderzoek dat model in zijn geheel toetst
- Onduidelijkheid over operationalisatie van concepten
- Onduidelijkheid over statische analyses
- Nadruk vermijden van ziekte
- geen eigen-effectiviteit
Protectie Motivatie Theorie Determinanten
- Inschatten van de dreiging
- Inschatten van de coping
Protectie Motivatie Theorie
Inschatting dreiging
Maladaptief respons:
1. ernst
2. kwetsbaarheid
3. intrinsieke beloning
4. extrinsieke beloning
Protectie Motivatie Theorie
Inschatting coping
Adaptief respons
1. respons effectiviteit
2. eigen-effectiveit
3. respons kosten
Protectie Motivatie Theorie
Ernst
Maladaptief
Longkanker
Protectie Motivatie Theorie
Kwetsbaarheid
Maladaptief
Als ik blijf roken is de kans op longkanker groot
Protectie Motivatie Theorie
Intrinsieke beloning
Maladaptief
Ik geniet van roken
Protectie Motivatie Theorie
Extrinsieke beloning
Maladaptief
Roken is goed voor mijn imago
Protectie Motivatie Theorie
Respons effecitiveit
Adaptief
stoppen met roken vermindert risico op kanker
Protectie Motivatie Theorie
eigen-effectiviteit
Adaptief
als ik wil kan ik stoppen met roken
Protectie Motivatie Theorie
Respons kosten gedrag
Adaptief
als ik stop voel ik mij de eerste dagen rot
Gedragsintentie Determinanten (3)
1. Eigen opvatting of attitude
eindoordeel: ik vind dit gedrag goed/niet goed
cognitieve beliefs: kennis
affectieve beliefs: gevoel en emotie
conatieve beliefs: gedrag
2. Ervaren subjectieve norm
subjectieve norm: wat denken ander
descriptieve norm: wat denk ik dat anderen doen
3. Waargenomen gedragscontrole of eigen-effectiviteit
Geef de achtergrondvariabelen van Gedragsintentie
individueel
persoonlijk
risico inschatting
eerder gedrag
Sociaal demografisch
geslacht, leeftijd en opvoeding
informationeel
kennis
Leg ASE model uit
A: Attitude
S: Sociale invloed
E: Eigen effectiviteit
Leg de A van het ASE model uit
A= Attitude
* afwegen van voor- en nadelen
* Kennis over gevolgen van gedrag
* Evaluatie van gevolgen
Leg de S van het ASE model uit
S = Sociale invloed
- Subjectieve normen: gewenst gedrag in situatie
- Directe sociale druk/steun voor gedrag in een situatie
- Waargenomen gedrag van anderen: modellingen
Leg de E uit van het ASE model
E= Eigen-effectiveit
- Gedragseffectiviteit: inschatting om gedrag uit te voeren
- Sociale effectiviteit: inschatting om sociale druk te weerstaan
- spanningseffectiviteit: inschatting om gedrag te vertonen in situaties van emotionele spanning
Gedragswiel determinanten (4)
- Doel
- Competenties
- Drijfveren
- Context
Leg uit: gedragswiel doel
Welke veranderingen zijn nodig om gezond gedrag te bekomen
inzicht krijgen in oorzaken van ongezond gedrag
Leg uit: gedragswiel Competenties
De kennis en vaardigheden die ervoor zorgen dat je in staat bent gezond gedrag te vertonen
Leg uit: gedragswiel Drijfveren
De reflectieve en automatische processen die gezond gedrag activeren
leg uit: gedragswiel context
aspecten van de omgeving die het gewenste gedrag mogelijk maken
States of Change
= transtheoretisch model
complexiteit van gedrag is niet te vatten in 1 theorie
gedragsverandering is een proces dat zich ontwikkelt in de tijd en in fasen verloopt
5 stadia
Geef de 5 stadia van States of Change (pcvac)
- Precontemplatie
- Contemplatie
- Voorbereiding
- actie
- consolidatie
Leg uit: Precontemplatie (SoC)
Niet de bedoeling om gezond gedrag te stellen in de nabije toekomst. Redenen hiervoor zijn het gebrek aan kennis en motivatie
weerstand motivatie, zoder succes reeds geprobeerd.
Leg uit: contemplatie/beschouwing (SoC)
Intentie om binnen de 6 maand gedrag te veranderen
Beslissingsbalans: afwegen van voor en nadelen van gezond of ongezond gedrag. Hier heb je 2x zoveel meer voordelen dan nadelen nodig.
Leg uit preparatie/voorbereiding (SoC)
Bedoeling om directe toekomst gedrag te veranderen. Dit door actiegerichte programmas of zoeken naar oplossingen
Leg uit: Actie + SMART (SoC)
Veranderingen in gedrag gedurende de laaste 6 maanden. Doelstelling is SMART.
Specifiek
Meetbaar
Accuraat
Realistisch
Tijdsgebonden
Leg uit consolidatie/behoud (SoC)
Gezond gedrag is langer dan 6 maanden, niet langer dan 5 jaar
kans op herval is groot: 43% herhvalt na 1 jaar. 7% op 5jaar.
Risicosituaties in verslaving: Emotionele distress
Positieve sociale situaties
Heving verlangen (craving)
Leg uit: Herval (SoC)
terugkeer naar vroeger stadium
Regels bij begeleiding
Voorkomen herval door externe steuning en beloning
Leg uit: Einde (SoC)
Geen enkele neiging om in oude gedrag te hervallen
Moeilijk te bereiken
Precaution Adaptation Process Model (3)
- niet bewust zijn
- weten, maar niet bewust zijn
- weten van gedrag bij zichzelf
Pas bij fase 3 kan overweging starten om te veranderen
Precaution Adaptation Process Model stappen (7)
- Unaware of issue
- unengaged by issue
- deciding about acting
- decided not to act
- decided to act
- acting
- maintenance
Ecologische moddellen: 4 kenmerken
Meerdere types
* fysieke omgeving
* sociaal culturele omgeving
* economische omgeving
* politieke omgeving
meerdere niveaus
* micro
* meso
* macro
interacties
omgeving heeft een directe invloed op ons gedrag
