fil 11 Flashcards
kakayanang makapagsalita ng tatlo o higit pang wika
- Multilingguwalismo
nagbibigyan– pansin sa pagpapahayag kaugnay ng pagbuo ng ugnayan o relasyon o anumang gawain ng pakikisalamuha sa ibang tao “share tayo sa chocolate”
interaksyonal
- Natatanging pagkakakilanlan ng isang tao sa ibang tao
- Idyolek – trademark
ang wika ay _____________ = pinagkakasunduan ang anomang wikang gagamitin ng mga grupo ng tao para sa kanilang araw-araw na pamumuhay
arbitraryo
ay nakapokus sa paggamit ng wika sa pagbibigay ng utos o pagbibigay ng gabay sa posibleng gagawin ng ibang tao. “Ilipat niyo ang channel ng tv.”
regulatori o regulatoryo
- itinakdang mula sa hunyo 19, 1940 ay pasisimulan nang ituro ang wikang Pambansa sa Pilipinas sa lahat ng paaralang – bayan at pribado sa buong bansa. Inataasan din ang kalihim ng pagtuturong pambayan na maglagda kalakip ang pagpapatibay ng pangulo ng Pilipinas, ng mga kinakailangang tuntunin at patakaran sa pagpapaunlad ng kautusang ito
Kautusang tagapagpaganap blg. 263
ang wika ay _______ = sumasabay sa pagbabago ng panahon ang wika at malaya itong tumatanggap ng mga pagbabago upang patuloy na yumaman at yumabong
buhay o dinamiko
nagtadhana ng tungkol sa wikang pambansa – ang kongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang wikang Pambansa sa isa sa mga umiiral na katutubong wika
Artikulo XIV ng konstitusyon ng 1935
kakayanang makapagsalita ng dalawang wika
- Bilingguwalismo
- Ginagamit sa paaralan. - Wikang ginagamit sa pagtuturo at pag-aaral sa loob ng paaralan
Wikang Panturo:
- Hilagang luzon
ilokano
- Wika ng mga tao batay sa kanilang katayuan o antas panlipunan ng mga tao
- Sosyolek
salitang ginagamit sa kalye
balbal
binibigyang pahintuloy ang pagpapalimbag ng isang diksyunaryo at isang gramatika ng wikang Pambansa
Kautusang tagapagpaganap blg. 263
ito ay ideyal na sistema ng di-malay o likas na kaalaman ng tao hingil sa gramatika na nagbibigay sakniya ng kapasidad na gumamit at makaunawa ng wika
kakayahang lingguwistiko
- 65m Pilipino ng kabuoang populasyon ng Pilipinas na ang nakaunawa at nakapagsasalita ng wikang Filipino
De Facto
- Gitnang Visayas at bahagi ng Mindanao
Cebuano
nilagdaan at ipinalabas ni Pangulong fidel v. ramos ang _________na nagtatakda na ang buwan ng agoto taon taon ay magiging buwan ng wikang filipino at nagtatagubilin sa iba’t ibang sangay/tanggapin ng pamahalaan at sa mga paaralan na magsasagawa ng mga gawain kaugnay sa tauhnang pagdiriwang
Proklamasyon blg. 1041
- Ipinatupad ang ______________ noong 1987 bilang pagtupad sa mandato ng konstitusyong 1987.
(BEP) – Bilingual Education Policy
Ginagamit sa mga:
Opisyal na dokumento na may kinalaman sa korte, lehislatura at pangkalahatang pamamahala sa gobyerno
Sistema ng edukasyon
Wikang Opisyal
pang araw araw na salita na ginagamit sa mga pagkakataong impormal, pagpapaikli ng salita
kolokyal
hinirang ni Pangulong manuel l quezon ang mga kagawad na bubuo ng surian ng wikang Pambansa alinsunod sa tadhana ng seksyon 1, sa pagkakasusog ng batas komonwelt blg. 333
Batas komonwelt blg. 184
- Nagsasad na legal na naaayon sa batas na Filipino ang Pambansang Wika
De Jure
- Pakikiangkop niya sa lumalawak na mundong kanyang ginagalawan
Ikatlong wika
ang pagpapahayag ay nakatuon sa pagkalap ng impormasyon o kaalaman tungkol sa kapaligiran ng nagsasalita. “paano ginawa ang ice cream”
heuristiko
tumutukoy sa mataas na antas ng paggamit ng wika. Kinikilalang pinaka mataas na antas sapagkat ito ay ginagamit sa pormal na pag-uusap
akademiko
- Pandaigdigang lingua franca
ingles
- In fact; in deed
De Facto
– ginagamit sa particular na pook. Kilala sa pagkakaroon ng kakaibang tono
“gurang, kwarta”
lalawiganin
- Gitnang luzon, kamaynilaan at katimugang luzon
tagalog
- Ginagamit na midyum o daluyan ng pagtuturo at pagkatuto sa sistema ng edukasyon
Wikang Panturo:
ay tumutukoy sa pagpapahayag ng datos o impormasyon “nagpunta sa palengke si tatay”
representasyonal o representatibo o impormatibo
gamit ng wika ay nakatuon sa pagpapahayag ng pangangailangan ng tao, tulad ng anumang Kahilingan kaugnay ng pagkain, inumin at iba pa. “gusto ko ng gatas”
instrumental
- Ginagamit ng particular na pangkat
- Dialect / dayalek
- Gamit sa bahay
- Unang natutunan
- Wikang kinagisnan
- Unang tinuro
unang wika
________ - nabibigyan ng tiyak na gender
morpemang ponema
- Aktuwal na itong ginagamit at tinatanggap ng maayos ng mamamayang Pilipino
De Facto
- Rehiyon ng bikol
bikol
- Instrumentong ginagamit upang ipahayag ang mga impormasyon sa madla
Wikang Pambansa
ang saligang batas na ito ay dapat ipahayag sa ingles at Pilipino, ang dapat na mga wikang opisyal, at isalin sa bawat dayalektong sinasalita ng mahigit limampung libong taong-bayan, at Kastila at arabik. Sakalaing magkaroon ng hidwaan, ang tekstong ingles ang mananaig - ang pambansang asamblea ay dapat gumawa ng mga hakbang tungo sa pagpapaunlad at pormal na adapsyon ng panlahat na wikang Pambansa na makikilalang filipino
Konstitusyon ng 1973 – artikulo XV seksyon 3,
- In law
De Jure
- Exposure na nakukuha
- Exposure sa ibang wika
pangalawang wika
pag gamit ng mga rehiyunal o katutubong wika bilang unang wika ng mga estudyante na magiging wikang panturo sa edukasyon
- Mother tongue-based multilingual education
ang wikang Pambansa ng pilipinas ay filipino. Samantalang nalilinang ito ay dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na mga wika ng Pilipinas at sa iba pang mga wika. Alinsunod sa mga tadhana ng batas at sang-ayon sa nararapat na maaaring ipasya ng kongreso, dapat magsagawa ng mga hakbangin ang pamahalaan upang ibunsod at puspusang itaguyod ang paggamit ng filipino bilang midyum ng opisyal na komunikasyon bilang wika ng pagtuturo sa sistemang pang-edukasyon
Konstitusyon ng 1987, artikulo XIV seksyon 6,
pinalabas ni kalihim jose e romero ng kagawaran ng edukasyon na nagsasaad ng kailanma’y tutukuyin ang wikang Pambansa, ang salitang Pilipino ay siyang gagamitin
Kautusang pangkagawaran blg 7
nagpapahayag na lingo ng wikang Pambansa ang panahong sapul sa ika-29 ng marso hanggang ika-4 ng abril ng bawa’t taon
Proklamasyon blg. 12
- Pang araw-araw at mapadali ang pakikipagugnayan
Wikang Pambansa
filipino at English ang gagamiting wika sa pangturo
Bilingual education policy
mga salitang nabibigkas dulot ng matinding damdamin
sambitla
karaniwang ginagamit sa mga aklat
pambansa
- Wikang itinadhana ng batas bilang wikang ginagamit sa mga opisyal na komunikasyon ng gobyerno
Wikang Opisyal
- Natatanging wika narepresentasyon ng isang bansa at may koneksyon sa lahat ng wikang umiiral sa bansa
Wikang Pambansa
tumutukoy sa pagpapahayag ng damdamin, opinyon, at indibidwal na identidad. “mabait ako”
personal
ito ang mga salitang gamit ng mga manunulat
pampanitikan o panretorika
na sa pamamagitan nito’y inililipat ang panahon ng pagdiriwang ng lingo ng wikang Pambansa taon-taon simula sa ika-13 hanggang ika-19 ng Agosto, nakapaloob sa panahong saklaw ang pagdiriwang ng kaarawan ni quezon (aug 19)
Proklamasyon blg 186
- Kanlurang Visayas negros occidental
Hiligaynon
nagpapahayag na ang tagalog ay siyang magiging batayan ng wikang pambansang Pilipino
Kautusang tagapangganap Blg. 134
may kaugnayan sa pagpapahayag ng kwento at joke “parang bulsa ni doraemon ang wallet ni daddy”
imahinatibo
- Silangang Visayas (leyte, samar at biliran)
waray-waray
