Farmacotherapie

Question 1

Paracetamol: dosering

Answer 1

3-4dd 500-1000mg

Question 2

Paracetamol: bijwerking en risicofactoren (vanaf welke dosis)

Answer 2

bijwerkingen (vanaf 150mg/kg/dag)
- leverbeschadiging

risicofactoren:
- alcoholisme
- pre-existente leverbeschadiging
- slechte voedingstoestand

Question 3

Paracetamol: antidotum

Answer 3

N-acetylcysteïne

Question 4

NSAID’s: werkingsmechanisme

Answer 4

Remming prostaglandinesynthese door remming enzym cyclo-oxygenase (COX)

Question 5

NSAID’s: dosering (ibuprofen, naproxen, diclofenac)

Answer 5

ibuprofen: 3-4dd 400-600mg
naproxen: 2dd 250-500mg
diclofenac: 2-3dd 25-50mg

Question 6

NSAID’s: gastro-intestinale bijwerkingen en risicofactoren

Answer 6

• bloedend ulcus
• maagperforatie

Remming productie prostaglandinen –> beschermde functie op maagslijmvlies verminderd

risicofactoren voor ontwikkelen ulcus pepticum
- > 60-70 jaar
- ulcus in vg
- reumatoide artritis
- hartfalen
- diabetes mellitus
- gebruik SSRI, orale anticoagulantia, acetylsalicylzuur, corticosteroiden
- H. pylori positief

ter preventie: PPI

Question 7

NSAID’s: wanneer PPI toevoegen

Answer 7

Indien sprake van:
- vg ulcus of complicaties daarvan
- leeftijd > 70 jaar
- onbehandeld H. pylori in kader van ulcuslijden

overwegen wanneer:
- leeftijd 60-70 jaar
- gebruik anticoagulantia of acetylsalicylzuur
- ernstige invaliderende reumatoide artritis
- hartfalen, diabetes
- hoge doseringen NSAID
- gebruik corticosteroiden
- gebruik SSRI

–> risicofactoren werken cumulatief

Question 8

NSAID’s: renale bijwerkingen en risicofactoren

Answer 8

Prostaglandines: dilatatie afferente nierarteriole waardoor nierperfusie bij daling circulerend volume constant blijft.
Prostaglandinesynthetaseremmer remt dit compensatiemechanisme –> verminderde nierperfusie en vochtretentie –> mogelijk acute nierinsufficientie.
Nier wordt meer prostaglandine-afhankelijk in situaties wanneer weinig druk op de nier staat (lage intraglomerulaire druk)

risicofactoren ontwikkelen nierinsufficientie
- verminderd circulerend volume: hartfalen, dehydratie, sepsis
- RAS remmers
- pre-existent nierfalen

nierinsufficientie –> elektrolytstoornissen (met name verhoogd kalium) + verminderde klaring en kans op geneesmiddelenintoxicaties (sotalol, digoxine, lithium, nitrofurantoine, metformine)

Question 9

NSAID’s: cardiovasculaire bijwerkingen

Answer 9

• water- en zoutretentie –> perifeer oedeem
• bij hartfalen kans op toename
• aanleiding tot hypertensie (water- en zoutretentie)

Question 10

NSAID’s: interacties

Answer 10

verhoogde kans GI-bijwerkingen:
- coumarines
- trombocytenaggregatieremmers
- SSRI’s
- Corticosteroiden

verhoogde kans nierfalen
- RAS-remmers
- diuretica

hypertensie
- antihypertensiva (verminderd effect bij gelijktijdig NSAID gebruik)

Question 11

Opioïden: werkingsmechanisme algemeen

Answer 11

Bezetten specifieke receptoren in het centrale zenuwstelsel.
Verschillende opioidreceptoren oa: mu en kappa.
Beide hebben effect op analgesie.
- mu: effect op supraspinale analgesie, ademhalingsdepressie, euroforie, fysieke afhankelijkheid.
- kappa: effect op miosis, sedatie, dysforie en psychotomimetische effecten

Alle opiaatagonisten activeren mu-receptoren, in aantal gevallen ook kappa-receptor en soms delta-receptor.

Individuele patienten reageren beter op ene opioid dan op het andere –> bij onvoldoende werking of te veel bijwerkingen kan gekozen worden voor ‘opioidrotatie’ –> ene opioid vervangen door een andere

Question 12

Opioiden: eigenschappen codeine

Answer 12

• lage affiniteit opiodreceptoren
• zwak analgetisch effect
• voor ca. 10% omgezet in morfine via CYP2D6
• 10% van bevolking kan codeine niet omzetten
• sterk obstiperend effect

Question 13

Opioiden: eigenschappen morfine

Answer 13

• voor alle receptoren agonist
• analgetische werking met name door bezetting mu-receptoren

Question 14

Opioiden: eigenschappen fentanyl

Answer 14

• sterk selectieve affiniteit mu-receptor
• analgetisch effect sterker dan morfine
• toediening: nasaal, oromucosale zuigtablet, dermaal

Kinetiek verschillend per toedieningswijze
—– nasaal: Tmax 12-20 min, T1/2 3-4 uur
—— transdermaal (mga): effect na 6-12u en werkt gedurende 72 uur (T1/2 17u)

Question 15

Opioiden: eigenschappen oxycodon

Answer 15

• kortwerkend (oxynorm)
• langwerkend mga (oxycontin) –>continu

Question 16

Opioiden: antidotum

Answer 16

Naloxon

competitieve antagnist voor opiaatreceptoren

Question 17

Opioiden: bijwerkingen en risicofactoren

Answer 17

Centraal zenuwstelsel: delier, sedatie, remming ademhaling, miosis

Obstipatie, misselijkheid, braken, galsteenkoliek –> toename tonus gladde spieren en afname motiliteit
Risicofactoren obstipatie:
- bedlegerigheid/immobiliteit
- slechte intake water en voedsel (vezels)
- medicatie: ondansetron, tca, verapamil, anticholinerge middelen, diuretica
Bij opiaten standaard laxans geven: movicolon, lactulose, MgOH (veel interacties), bisacodyl

Ademdepressie: afname diepte en frequentie ademhaling + bronchoconstrictie
risicofactor: COPD, chronische respiratoire insufficientie

Huid: jeuk

Afhankelijkheid

Question 18

Opioiden: afhankelijkheid

Answer 18

• na langdurig gebruik kunnen tolerantie en afhankelijkheid optreden (alle opiaten)
• psychisch en lichamelijk effect
• direct stoppen kan leiden tot ontrekkingsverschijnselen
• groter risico bij vg van middelen misbruik
• groter risico bij snel werkende opiaten (fentanyl neusspray of lolly) –> niet bij pijnen veroorzaakt door goedaardige aandoening geven

Question 19

Opioiden: interacties

Answer 19

Verhoogde kans obstipatie
- anticholinergica (oxybutynine)
- antidepressiva
- diuretica
- calciumantagonisten

verhoogde kans ademdepressie
- benzodiazepines (onderdrukking ademcentrum)

metaboliet morfine (morphine-6-glucuronide) kan stapelen tijdens nierfunctiestoornissen

Question 20

Opioiden: eigenschappen tramadol

Answer 20

• zwakke agonist
• tevens remmende werking heropname noradrenaline en serotonine
  -vooral bij ouderen veel centrale bijwerkingen (misselijkheid en duizelig)
• gebruik zo veel mogelijk vermeden

Question 21

Metformine (biguanide): werking

Answer 21

Remt de glucoseproductie in de lever en verhoogt de perifere gevoeligheid voor insuline.
Stimuleert niet de insulineproductie dus kan geen hypoglykemie veroorzaken.

Question 22

Metformine (biguanide): indicaties

Answer 22

behandeling DM type 2 indien met voedingsadvies en stimulering lichaamsbeweging geen goede bloedglucoseregulatie wordt bereikt.
Als monotherapie of icm andere bloedglucose verlagende middelen of insuline

Question 23

Metformine (biguanide): kinetiek (klaring)

Answer 23

• renaal geklaard

Question 24

Metformine (biguanide): bijwerkingen + contra-indicatie

Answer 24

• maag-darmstoornissen: misselijkheid, braken, diarree
• zeldzaam: lactaatacidose (met name bij nierfunctiestoornissen)
• contra-indicaties: nier- of leverinsufficientie, hartfalen, ernstige hypoxemie
• contra-indicatie: onderzoeken met jodiumhoudend contrast, electieve operaties onder algehele anesthesie –> metformine dag van onderzoek staken en 48u na herstarten