Antibiotica/bacterien

Question 1

Otitis externa

Answer 1

Alleen bij koorts en algemeen ziek zijn.

Verwekkers: stafylokokken (meest voorkomend s. epidermidis), pseudomanas aeruginosa, streptococcus pyogenes.

AB:

1. flucloxacilline 4dd500mg caps, ged. 1 wk
2. bij overgevoeligheid: macrolide (azitromycine 1dd500mg tab ged 3dgn of claritomycine 2dd50mg tab. ged. 1 wk) (???????)

Question 2

Stafylococcus aureus (niet MRSA)

Answer 2

• Grampositief
• druiventros
• ‘gewone’ huidbacterie
• ook vaak in de neus (40% vd mensen)

Huidinfecties: bijv. impetigo (krentenbaard), wondinfecties, steenpuisten, ontstoken nagelriemen, borstontsteking en cellulitis

Invasieve infecties: sepsis, endocarditis, abcessen, botontsteking, gewrichtsontsteking en longontsteking.

Sommige bacteriën maken toxinen aan –> veroorzaken verschillende ziektebeelden (bijv. toxische-shocksyndroom en voedselvergiftiging)

Question 3

Streptococcus pyogenes

Answer 3

• grampositief
• groep A streptokokken
• meestal onschuldig
• veelvoorkomend
• aerogene besmetting of direct contact
• Beta-hemolyse

Ziektebeelden: roodvonk, keelontsteking, erysipelas (wondroos), impetigo (krentenbaard), acuut reuma, kraamvrouwenkoorts en sepsis.

Niet-invasieve GAS-infecties: meestal mild en oa keelontsteking en huidinfecties zoals impetigo (krentenbaard)
Invasieve GAS-infectie: afhankelijk van factoren als weerstand, vatbaarheid en leeftijd kan de bacterie doordringen in onderliggend weefsel of de bloedbaan. Ernstiger van aard. Oa kraamvrouwenkoorts (puerperale sepsis), necrotiserende fasciitis en septische shock.

Question 4

Streptococcus agalactiae

Answer 4

• Grampositief
• Groep B streptokokken
• vooral in de darmen, vagina en baarmoedermond
• kind kan besmet raken tijdens bevalling –> GBS ziekte
• Beta-hemolyse

Ziektebeeld(en):
Pasgeborene: koorts, ademhalings- en voedingsproblemen. Ernstige gevallen: pneumonie, meningitis of sepsis.
Volwassenen: blaasontsteking vaak zonder ziekteverschijnselen.
Kraambed: kraamvrouwenkoorts of wondinfecties na bijv. keizersnede.

Question 5

Pseudomonas aeruginosa

Answer 5

• gramnegatieve staven
• aeroob
• ongevoelig voor veel ab
• (kan zich ontwikkelen tot) BRMO

Belangrijkste veroorzaker van otitis externe bij personen die in besmet oppervlaktewater zwemmen.
Andere ziektebeelden: folliculitis, wond-, urineweg- en luchtweginfecties (geassocieerd met het gebruik van zwembaden en whirlpools)
Ook ziekenhuisinfecties.

Question 6

Otitis media acuta (OMA)

Answer 6

Alleen bij alg. ziek zijn, risocogroepen of otorroe > 1 wk bij spontane trommelvliesperforatie

Verwekkers: strep. pneumoniae, H. influenzae, Moraxella catarrhalis

AB:

1. amoxicilline 40 mg/kg/dag in 3 giften, ged. 1 wk
2. bij overgevoeligheid: cotrimoxazol 36 mg/kg/dag in 2 giften ged 5-7 dgn.
3. bij onvoldoende verbetering na 2 dan: amoxicilline/clavulaanzuur 40/10mg/kg/dag in 3 giften ged. 1 wk of verwijs.

Question 7

streptococcus pneumoniae

Answer 7

• grampositief (diplokok)
• commensale flora van bovenste luchtwegen
• veroorzaakt vooral ziekte bij verzwakte afweer of na recente acquisitie van een nieuw serotype
• aerogene besmetting of direct contact
• sinds 2006 krijgen zuigelingen (3, 5 en 11 mnd) vaccinaties aangeboden.

Ziektebeelden:
lokale infectie: otitis media (vooral kinderen), sinusitis en niet invasieve pneumonie

Invasieve infectie:
Kinderen < 5 jaar: meningitis en sepsis
ouderen: vooral invasieve pneumokokkenpneumonie, soms meningitis

Overig: conjunctivitis, endocarditis, mastoiditis, osteomyelitis, peritonitis, pleura-empyeem, septische artritis.

Question 8

Heamophilus influenzae (type b)

Answer 8

• Gramnegatief
• commensaal in nasofarynx

Ziektebeelden
Invasieve infectie Hib: meningitis, epiglottitis, pneumonie, septische artritis, cellulitis/erysipelas, osteomyelitis, algemeen gegeneraliseerde bacteriemie.

Niet invasieve infecties Heb: sinusitis, otitis media

Question 9

Moraxella catarrhalis

Answer 9

• gramnegatieve duplokok
• vaak kolonisatie van bovenste luchtwegen.

Ziektebeelden: otitis media (vooral bij kinderen), acute exacerbatie COPD en acute bacteriële rhinosinusitis.

Question 10

Acute (rhino)sinusitis

Answer 10

Alleen bij ernstig ziek zijn of evt. bij koorts > 5 dgn of verminderde weerstand

Verwekkers: streptococcus pneumoniae, H. influenzae, Moraxella catarrhalis, staph. aureus

AB
1. amoxicilline 3dd500 mg caps, ged. 1 wk.
2a. bij overgevoeligheid of onvoldoende. verbetering na 2 dgn: doxycycline 1e dag 200 mg, gevolgd door 1dd100mg disp. tab. ged. 1wk.
2b. Zwangerschap/lactatie: cotrimoxazol 2dd960mg tab. ged. 1 wk
kinderen < 8 jaar: cotrimoxazol 36 mg/kg/dag in 2 giften, max. 1920mg/dag

Question 11

Acute keelpijn (faryngotonsillitis)

Answer 11

Met ernstig alg. zoekzijn of risico op complicaties

Verwekkers: groep A beta-hemolytische streptokok

AB:

1. feneticilline 3dd500 mg caps. ged. 1 wk
2. bij onvoldoende verbetering na 2dgn: amoxicilline/clavulaanzuur 3dd25mg ged. 1 week.
3. bij overgevoeligheid: macrolide (azitromycine 1dd500 mg tab. ged. 3 din of claritomycine 2dd250mg tab. ged. 1 wk)

Question 12

Flucloxacilline

Answer 12

(soort ab: penicilline)
(zeer) smalspectrum: gram-positieve bacteriën, waaronder streptokokken en B-lactamaseproducerende stammen van stafylokokken.
Doorgaans gevoelig: s. aureus (meticiline gevoelig: MSSA), s. epidermis, B hemolytische streptokokken Groep A en B, s. agalactiae, s. pneumoniae en s. pyogenes.

Question 13

Amoxicilline

Answer 13

(soort ab: penicilline)
relatief breedspectrum: gram-positieve en gram-negatieve bacteriën.
Penicillinase-gevoelig.

Doorgaans gevoelig:
aeroob gram-positief: bacillus anthracis, corynebacterium diphtheriae, enterococcus faecalis, B-hemolytische strep groep A, B, C, G, listeria monocytogenes, streptococcus agalactiae, streptococcus bovis en streptococcus pyogenes.
Aeroob gram-negatief: brucella spp., Neisseria meningitis en vibrio cholerae.
Anaeroob gram-positief: peptostreptococcus spp.

Verworven resistentie bij bepaalde bacteriën.

Question 14

Azitromycine

Answer 14

(soort ab: macroliden)

Gewoonlijk gevoelig:

• aeroob gram-negatief: Haemophilus ducreyi, H. influenzae, H. parainfluenzae, moraxella catarrhalis en Neisseria gonorrhoaeae
• anaeroob: clostridium perfringes, cutibacterium spp., fusobacterium spp, porphyromonas spp. en prevotella spp.
  overig: chlamydophila pneumoniae, chlamydia trachomatis, legionella spp., listeria spp., mycobacterium avian complex, mycoplasma pneumoniae, pasterurella multocida en borrelia burgdorferi.

Question 15

peritonsillair infiltraat en lymfadenitis colli

Answer 15

verwekker: stafylokok, streptokok

AB
1. amoxicilline/clavulaanzur 3dd 500/125mg ged. 1 wk.
Kinderen: 40/10mg/kg/dag in 3 giften, max. 1500/365mg ged. 1 wk.

Question 16

Gecompliceerde LWI

Answer 16

• acute bronchitis met ernst. alg. ziek zijn
• pneumonie
• infectieverschijnselen bij COPD
• (aspiratie)pneumonie

Verwekkers: streptococcus pneumoniae, H. influenzae, Mycoplasma pneumoniae

AB:
1. amoxicilline 3dd500mg caps ged. 5 dgn.
2a. Bij overgevoeligheid of onvoldoende verbetering na 2 dgn: doxycycline 1dd100mg disp. tab. (1ste dag 2 tab)
2b. kinderen: azitromycine, zwangeren/lacatatie erytromycine.
3. verdenking aspiratiepneumonie: amoxicilline/clavulaanzuur 3dd625 mg tab. ged. 1 wk.
4. verhoogd risico pneumonie door:
Q-koorts: doxycycline
legionella: fluorochinolonen (ciprofloxacine, levofloxacine, moxifloxacine)

Question 17

Kinkhoest

Answer 17

Alleen ter preventie van sec. ziekteverschijnselen bij zuigelingen en hoogzwangeren

verwekkers: bordetella (para)pertussis

AB
- azitromycine 1dd500mg tab. ged. 3 dgn
bij zwangerschap/lactatie: erytromycine 4dd500mg tab. ged. 1 wk
2. overweeg profylaxe voor alle gezinsleden

Question 18

Cellulitis/erysipelas

Answer 18

Verwekker: Beta-hemolyse streptokokken en/of staphylokokken

1. flucloxacilline 4dd500mg caps. ged. 10-14 dgn, kinderen 40 mg/kg/dag, in 3 giften, max. 1500mg/dag
2. Bij overgevoeligheid: macrolide: claritomycine 2dd500 mg tab. ged. 7-10 dgn, kinderen 20 mg/kg/dag in 3 giften, max. 1800mg/dag. Bij zwangerschap/lactatie heeft claritomycine de voorkeur.

Question 19

Ecthyma-ulcus

Answer 19

Verwekker: meestal hemolytische GAS, soms stafylokokken of pseudomonas.

AB

Zelfde als cellulitis/erysipelas

1. flucloxacilline 4dd500mg caps. ged. 10-14 dgn, kinderen 40 mg/kg/dag, in 3 giften, max. 1500mg/dag
2. Bij overgevoeligheid: macrolide: claritomycine 2dd500 mg tab. ged. 7-10 dgn, kinderen 20 mg/kg/dag in 3 giften, max. 1800mg/dag. Bij zwangerschap/lactatie heeft claritomycine de voorkeur.

Question 20

Erysipeloid

Answer 20

Risicogroep: freq. in aanraking met vogels, vis, vlees: poeliers, vissers, slagers
1. feneticilline 3dd500mg caps. ged 1 wk of fenoxymethylpenicilline 3dd500mg caps. ged. 1 wk.
2. Bij overgevoeligheid penicilline: macrolide: claritomycine 2dd500mg tab. ged. 1 wk of clindamycin 3dd600mg tab. ged. 1 wk
Bij zwangerschap/lactatie heeft claritomycine de voorkeur.

Question 21

impetigo/impetiginisatie

Answer 21

Verwekkers: staphylococcus aureus (90%), streptococcus pyogenes/menginfectie (10%)

indien beperkt: fusidinezuurcreme 3dd 20 mg/g ged. max. 2 wkn.

indien uitgebreid of onvoldoende resultaat:

1. flucloxacilline 4dd500mg caps. ged. 1 week
2. Bij overgevoeligheid penicilline: macrolide (claritomycine, of clindamycine)

Question 22

Folliculitis

Answer 22

Alleen bij hinderlijke klachten

Verwekkers: staphylococcus aureus, pseudomonas aeruginosa, popionibacterium (acnes?)

AB:

1. flucloxacilline 4dd500mg caps. ged. 1 wk
2. Bij overgevoeligheid penicilline: macrolide

Question 23

Gecompliceerde furunkel

Answer 23

Verwekkers: staphylococcus aureus, streptococcus epidermis

AB:

1. flucloxacilline 4dd500mg caps. ged. 1 wk
2. overgevoeligheid penicilline: macrolide

Question 24

Acute paronychia

Answer 24

Nagelriemontsteking met uitbreiding zonder abces

Verwekkers: staphylococcus aureus en mondflora

1. amoxicilline/clavulaanzuur 3dd500/125mg tab. ged. 1 wk.
2. Bij overgevoeligheid penicilline: volwassenen en kinderen > 8j en gewicht > 50 kg:
   doxycycline 1dd100mg (1e dag 200 mg) ged. 1 wk.

Question 25

Traumatische wondinfectie

Answer 25

bij algemeen ziek zijn, cellulitis, risicogroep

verwekker: staphylococcus aureus

AB:

1. overweeg tetanusprofylaxe
2. flucloxacilline 4dd500mg caps. ged. 10 dgn
3. overgevoeligheid penicilline: macrolide

Question 26

Bijtwondinfectie

Answer 26

Overleg met GGD bij bijtwonden anders dan mens, hond, kat of knaagdier en bij wonden met risico op overdracht HIV/HBV/HCV

verwekkers: mondflora (oa streptokokken, stafylokokken, pasteurella, H. influenzae, anaeroben)

AB:

1. overweeg tetanusprofylaxe
2. amoxicilline/clavulaanzuur 3dd500/125 tab. ged. 1 wk
3. Bij overgevoeligheid: volwassenen en kinderen > 8j: doxycycline 1dd100mg disp. tab. ged. 1 wk (1e dag 2 tabletten)

Question 27

Decubitius met wondinfectie

Answer 27

Bij lokale uitbreiding, alg. ziek zijn of onvoldoende resultaat geïntensiveerde wondreiniging en cadexomeerjodium

Verwekkers: stafylokokken en streptokokken (in peri-anale gebied: Escherichia coli, proteus, enterokokken)

AB:

1. flucloxacilline 4dd500mg caps. ged. 10 dgn
2. indien peri-anale gebied: amoxicilline/clavulaanzuur 3dd500/125mg tab. ged. 7-10 dgn
3. Bij overgevoeligheid: claritomycine 2dd500mg ged. 7-10 dgn of azitromycine 1dd500 mg ged. 3 dgn.

Question 28

Erythema migrant (Lyme)

Answer 28

Verwekker: borrelia burgdorferi

1. Doxycycline: volwassenen + kinderen > 8jr: 2dd100mg disp. tab. ged. 10 dgn (CI: zwangerschap/lactatie, kind < 8jr)
2. Bij overgevoeligheid doxycycline, zwangerschap/lactatie: amoxicilline 3dd500 mg caps. ged. 2 wkn
3. Bij overgevoeligheid penicilline: azitromycine 1dd500mg tab. ged. 5 dgn.

Question 29

Preventie van Lyme na tekenbeet

Answer 29

indien teek > 24u op de huid én inname profylaxe < 72u na verwijderen teek -> watchfull waiting of eenmalige dosis AB.

Verwekker: borrelia burgdorferi

AB:

1. doxycycline: eenmalig 2 disp.tab. a 100 mg (CI zwangerschap/lactatie, kind < 8j)
2. overgevoeligheid of ci: azitromycine eenmalig 1 tab. a 500 mg

Question 30

Ernstige acne

Answer 30

Verwekker: propionibacterium acnes

stap 3:

1. doxycycline 1dd100mg disp. tab. ged. min. 6 wkn tot max. 3 mnd
2. tetracycline 2dd1-2 caps. a 250 mg ged. min. 6 wkn tot max. 3 mnd.
3. bij overgevoeligheid of CI: erytromycine 2dd250mg tab. of 2dd500mg tab. ged. min. 6 wkn tot max. 6 mnd.

Question 31

Rosacea

Answer 31

Verwekker: onduidelijk, in verband gebracht met aanw. H. pylori en/of dermgodex folliculorum

AB:

1. metronidazolcr. 2dd of azalainezuurcr. 2dd ged. max. 6 mnd.
2. tetracycline 2dd250mg ged. max. 6 mnd. (CI: zwangerschap/lactatie)

Question 32

Persisterende of recidiverende maagklachten

Answer 32

Klachtenduur > 2/3 maanden of recidief < 1 jaar na eerste episode MET positieve uitslag voor H. pylori

Question 33

Persisterende of recidiverende maagklachten en positief H. pylori

Answer 33

Klachtenduur > 2/3 maanden of recidief < 1 jaar na eerste episode MET positieve uitslag voor H. pylori

Verwekker: Helicobacter pylori.

AB:

1. triplettherapie (panclomax): amoxicilline 2dd100mg + claritomycine 2dd500mg tab. + PPI ged. 1 week.
2. Bij overgevoeligheid penicilline: metronidazole 2dd500mg tab. + claritomycine 2dd500mg tab. ged. 1 wk + PPI

Na eradicatiebehandeling PPI 4 wkn en afbouwen

Question 34

Acute diarree bij volwassenen

Answer 34

Zowel bij onbekende als bekende verwekker alleen bij ernstig algemeen ziek zijn of immuungecompr. of bij Salmonella met kunstmateriaal in situ, na afname feceskweek.

verwekker: campylobacter spp., salmonella-, shigella-, en yersinia spp., E. coli

AB:

1. bij onbekende verwekker: azitromycine 1dd500mg tab. ged. 3 dgn.
2. verder op geleide van de kweek
3. bekende verwekker
   - Campylobacter: azitromycine 1dd500mg ged. 3 dgn.
   - Salmonella (non-typhi): ciprofloxacine 2dd500mg tab. (1e keus) of cotrimoxazole 2dd960mg tab. ged. 1 wk.
   - Shigella: ciprofloxacine eenmalig 2 tab. a 500 mg (1e keus) of azitromycine 1dd500mg tab. of cotrimoxazol 2dd960mg tab. ged. 3 dgn.
   - Yersinia: ciprofloxacine 2dd500mg tab. (1e keus) of cotrimoxazol 2dd960mg tab. ged. 5 dgn.
   - enterotoxische E. coli (ETEC): cotrimoxazol 2dd960mg tab. ged. 5 dgn. of ciprofloxacine 2dd500mg tab. ged. 3 dgn.

Question 35

Reizigersdiarree

Answer 35

alleen in landen met sterk verhoogd risico op ernstige diarree of bij reizigers onder primitieve omstandigheden met belangrijke comorbiditeit

Verwekkers: E. coli, campylobacter, salmonella, shigella, yersinia

AB:
tijdens reis: zelfbehandeling met ciprofloxacine 2dd500 mg tab. ged. 3 dgn. of eenmalig 2 tab. a 500 mg
Evt. meegeven naar risicolanden: Zuid- en Midden-Amerika, Afrika, Midden-Oosten, Azië)

Zuidoost-Azie: overweeg azitromycine

Question 36

Cystitis (gezonde, niet zwangere vrouw > 12j)

Answer 36

Verwekkers: E. coli, klebsiella pneumoniae, Enterococcus faecalis, staphylococcus saprophyticus

1. nitrofurantoine 2dd100 mg caps.mga of 4dd50 mg caps. ged. 5 dagen.
2. fosfomycine eenmalig 1 sachet a 3g.
3. trimethoprim 1dd300mg tab. ged. 3 dgn
4. therapieresistentie?: van bovengenoemde middelen een andere kiezen.

Question 37

Cystitis bij zwangere vrouw

Answer 37

Verwekkers: E. coli, Klebsiella pneumoniae, Enterococcus feacalis, staphylococcus saprophyticus

1. nitrofurantoine 2dd100mg caps. mag of 4dd50mg caps. ged. 1 wk (CI: zwangerschap > 38 wkn)
2. amoxicilline/clavulaanzuur 3dd500/125 mg tab. ged. 5 dgn.

NB: bij GBS bij zwangere verloskundige/gynaecoloog op de hoogte stellen.

Question 38

Cystitis bij man

Answer 38

Verwekkers: E. coli, Klebsiella pneumoniae, enterococcus feacalis, staphylococcus saprophyticus

AB:

1. nitrofurantoine 2dd100mg caps.mga of 4dd50 mg caps. ged. 1 wk
2. trimethoprim 1dd300 mg tab. voor de an, ged. 1 week.

Question 39

UWI met tekenen van weefselinvasie > 12j

Answer 39

koorts, ziek etc, pyelonefritis, acute prostatitis

Zwangere verwijzen!

AB:

1. ciprofloxacine 2dd500mg tab. ged. 7 (vrouw) of 14 (man) dgn CI: zw. schap/lactatie, kinderen < 16j)
2. amoxicilline/clavulaanzuur 3dd500/125mg tab. ged. 10 (vrouw) of 14 (man) dgn.
3. cotrimoxazol 2dd960mg tab. ged. 10 (vrouw) of 14 (man) dgn.

Question 40

Ongecompliceerde chlamydia-infectie

Answer 40

(= zonder PID, epidiymitis, (a)symptomen. proctitis of lymfogranuloma venereum.

verwekkers: chlamydia trachomatis

AB:

1. azitromycine eenmalig 2 tab. a 500 mg
2. bij overgevoeligheid: doxycycline 2dd100mg disp. tab. ged. 1 wk. Bij zwangerschap/lactatie: amoxicilline 3dd500mg caps. ged. 1 wk.

Bij LGV: doxycycline 2dd100mg disp. tab. ged. 3 wkn