Antibiotica/bacterien Flashcards
Otitis externa
Alleen bij koorts en algemeen ziek zijn.
Verwekkers: stafylokokken (meest voorkomend s. epidermidis), pseudomanas aeruginosa, streptococcus pyogenes.
AB:
- flucloxacilline 4dd500mg caps, ged. 1 wk
- bij overgevoeligheid: macrolide (azitromycine 1dd500mg tab ged 3dgn of claritomycine 2dd50mg tab. ged. 1 wk) (???????)
Stafylococcus aureus (niet MRSA)
- Grampositief
- druiventros
- ‘gewone’ huidbacterie
- ook vaak in de neus (40% vd mensen)
Huidinfecties: bijv. impetigo (krentenbaard), wondinfecties, steenpuisten, ontstoken nagelriemen, borstontsteking en cellulitis
Invasieve infecties: sepsis, endocarditis, abcessen, botontsteking, gewrichtsontsteking en longontsteking.
Sommige bacteriën maken toxinen aan –> veroorzaken verschillende ziektebeelden (bijv. toxische-shocksyndroom en voedselvergiftiging)
Streptococcus pyogenes
- grampositief
- groep A streptokokken
- meestal onschuldig
- veelvoorkomend
- aerogene besmetting of direct contact
- Beta-hemolyse
Ziektebeelden: roodvonk, keelontsteking, erysipelas (wondroos), impetigo (krentenbaard), acuut reuma, kraamvrouwenkoorts en sepsis.
Niet-invasieve GAS-infecties: meestal mild en oa keelontsteking en huidinfecties zoals impetigo (krentenbaard)
Invasieve GAS-infectie: afhankelijk van factoren als weerstand, vatbaarheid en leeftijd kan de bacterie doordringen in onderliggend weefsel of de bloedbaan. Ernstiger van aard. Oa kraamvrouwenkoorts (puerperale sepsis), necrotiserende fasciitis en septische shock.
Streptococcus agalactiae
- Grampositief
- Groep B streptokokken
- vooral in de darmen, vagina en baarmoedermond
- kind kan besmet raken tijdens bevalling –> GBS ziekte
- Beta-hemolyse
Ziektebeeld(en):
Pasgeborene: koorts, ademhalings- en voedingsproblemen. Ernstige gevallen: pneumonie, meningitis of sepsis.
Volwassenen: blaasontsteking vaak zonder ziekteverschijnselen.
Kraambed: kraamvrouwenkoorts of wondinfecties na bijv. keizersnede.
Pseudomonas aeruginosa
- gramnegatieve staven
- aeroob
- ongevoelig voor veel ab
- (kan zich ontwikkelen tot) BRMO
Belangrijkste veroorzaker van otitis externe bij personen die in besmet oppervlaktewater zwemmen.
Andere ziektebeelden: folliculitis, wond-, urineweg- en luchtweginfecties (geassocieerd met het gebruik van zwembaden en whirlpools)
Ook ziekenhuisinfecties.
Otitis media acuta (OMA)
Alleen bij alg. ziek zijn, risocogroepen of otorroe > 1 wk bij spontane trommelvliesperforatie
Verwekkers: strep. pneumoniae, H. influenzae, Moraxella catarrhalis
AB:
- amoxicilline 40 mg/kg/dag in 3 giften, ged. 1 wk
- bij overgevoeligheid: cotrimoxazol 36 mg/kg/dag in 2 giften ged 5-7 dgn.
- bij onvoldoende verbetering na 2 dan: amoxicilline/clavulaanzuur 40/10mg/kg/dag in 3 giften ged. 1 wk of verwijs.
streptococcus pneumoniae
- grampositief (diplokok)
- commensale flora van bovenste luchtwegen
- veroorzaakt vooral ziekte bij verzwakte afweer of na recente acquisitie van een nieuw serotype
- aerogene besmetting of direct contact
- sinds 2006 krijgen zuigelingen (3, 5 en 11 mnd) vaccinaties aangeboden.
Ziektebeelden:
lokale infectie: otitis media (vooral kinderen), sinusitis en niet invasieve pneumonie
Invasieve infectie:
Kinderen < 5 jaar: meningitis en sepsis
ouderen: vooral invasieve pneumokokkenpneumonie, soms meningitis
Overig: conjunctivitis, endocarditis, mastoiditis, osteomyelitis, peritonitis, pleura-empyeem, septische artritis.
Heamophilus influenzae (type b)
- Gramnegatief
- commensaal in nasofarynx
Ziektebeelden
Invasieve infectie Hib: meningitis, epiglottitis, pneumonie, septische artritis, cellulitis/erysipelas, osteomyelitis, algemeen gegeneraliseerde bacteriemie.
Niet invasieve infecties Heb: sinusitis, otitis media
Moraxella catarrhalis
- gramnegatieve duplokok
- vaak kolonisatie van bovenste luchtwegen.
Ziektebeelden: otitis media (vooral bij kinderen), acute exacerbatie COPD en acute bacteriële rhinosinusitis.
Acute (rhino)sinusitis
Alleen bij ernstig ziek zijn of evt. bij koorts > 5 dgn of verminderde weerstand
Verwekkers: streptococcus pneumoniae, H. influenzae, Moraxella catarrhalis, staph. aureus
AB
1. amoxicilline 3dd500 mg caps, ged. 1 wk.
2a. bij overgevoeligheid of onvoldoende. verbetering na 2 dgn: doxycycline 1e dag 200 mg, gevolgd door 1dd100mg disp. tab. ged. 1wk.
2b. Zwangerschap/lactatie: cotrimoxazol 2dd960mg tab. ged. 1 wk
kinderen < 8 jaar: cotrimoxazol 36 mg/kg/dag in 2 giften, max. 1920mg/dag
Acute keelpijn (faryngotonsillitis)
Met ernstig alg. zoekzijn of risico op complicaties
Verwekkers: groep A beta-hemolytische streptokok
AB:
- feneticilline 3dd500 mg caps. ged. 1 wk
- bij onvoldoende verbetering na 2dgn: amoxicilline/clavulaanzuur 3dd25mg ged. 1 week.
- bij overgevoeligheid: macrolide (azitromycine 1dd500 mg tab. ged. 3 din of claritomycine 2dd250mg tab. ged. 1 wk)
Flucloxacilline
(soort ab: penicilline)
(zeer) smalspectrum: gram-positieve bacteriën, waaronder streptokokken en B-lactamaseproducerende stammen van stafylokokken.
Doorgaans gevoelig: s. aureus (meticiline gevoelig: MSSA), s. epidermis, B hemolytische streptokokken Groep A en B, s. agalactiae, s. pneumoniae en s. pyogenes.
Amoxicilline
(soort ab: penicilline)
relatief breedspectrum: gram-positieve en gram-negatieve bacteriën.
Penicillinase-gevoelig.
Doorgaans gevoelig:
aeroob gram-positief: bacillus anthracis, corynebacterium diphtheriae, enterococcus faecalis, B-hemolytische strep groep A, B, C, G, listeria monocytogenes, streptococcus agalactiae, streptococcus bovis en streptococcus pyogenes.
Aeroob gram-negatief: brucella spp., Neisseria meningitis en vibrio cholerae.
Anaeroob gram-positief: peptostreptococcus spp.
Verworven resistentie bij bepaalde bacteriën.
Azitromycine
(soort ab: macroliden)
Gewoonlijk gevoelig:
- aeroob gram-negatief: Haemophilus ducreyi, H. influenzae, H. parainfluenzae, moraxella catarrhalis en Neisseria gonorrhoaeae
- anaeroob: clostridium perfringes, cutibacterium spp., fusobacterium spp, porphyromonas spp. en prevotella spp.
overig: chlamydophila pneumoniae, chlamydia trachomatis, legionella spp., listeria spp., mycobacterium avian complex, mycoplasma pneumoniae, pasterurella multocida en borrelia burgdorferi.
peritonsillair infiltraat en lymfadenitis colli
verwekker: stafylokok, streptokok
AB
1. amoxicilline/clavulaanzur 3dd 500/125mg ged. 1 wk.
Kinderen: 40/10mg/kg/dag in 3 giften, max. 1500/365mg ged. 1 wk.
Gecompliceerde LWI
- acute bronchitis met ernst. alg. ziek zijn
- pneumonie
- infectieverschijnselen bij COPD
- (aspiratie)pneumonie
Verwekkers: streptococcus pneumoniae, H. influenzae, Mycoplasma pneumoniae
AB:
1. amoxicilline 3dd500mg caps ged. 5 dgn.
2a. Bij overgevoeligheid of onvoldoende verbetering na 2 dgn: doxycycline 1dd100mg disp. tab. (1ste dag 2 tab)
2b. kinderen: azitromycine, zwangeren/lacatatie erytromycine.
3. verdenking aspiratiepneumonie: amoxicilline/clavulaanzuur 3dd625 mg tab. ged. 1 wk.
4. verhoogd risico pneumonie door:
Q-koorts: doxycycline
legionella: fluorochinolonen (ciprofloxacine, levofloxacine, moxifloxacine)
Kinkhoest
Alleen ter preventie van sec. ziekteverschijnselen bij zuigelingen en hoogzwangeren
verwekkers: bordetella (para)pertussis
AB
- azitromycine 1dd500mg tab. ged. 3 dgn
bij zwangerschap/lactatie: erytromycine 4dd500mg tab. ged. 1 wk
2. overweeg profylaxe voor alle gezinsleden
Cellulitis/erysipelas
Verwekker: Beta-hemolyse streptokokken en/of staphylokokken
- flucloxacilline 4dd500mg caps. ged. 10-14 dgn, kinderen 40 mg/kg/dag, in 3 giften, max. 1500mg/dag
- Bij overgevoeligheid: macrolide: claritomycine 2dd500 mg tab. ged. 7-10 dgn, kinderen 20 mg/kg/dag in 3 giften, max. 1800mg/dag. Bij zwangerschap/lactatie heeft claritomycine de voorkeur.
Ecthyma-ulcus
Verwekker: meestal hemolytische GAS, soms stafylokokken of pseudomonas.
AB
Zelfde als cellulitis/erysipelas
- flucloxacilline 4dd500mg caps. ged. 10-14 dgn, kinderen 40 mg/kg/dag, in 3 giften, max. 1500mg/dag
- Bij overgevoeligheid: macrolide: claritomycine 2dd500 mg tab. ged. 7-10 dgn, kinderen 20 mg/kg/dag in 3 giften, max. 1800mg/dag. Bij zwangerschap/lactatie heeft claritomycine de voorkeur.
Erysipeloid
Risicogroep: freq. in aanraking met vogels, vis, vlees: poeliers, vissers, slagers
1. feneticilline 3dd500mg caps. ged 1 wk of fenoxymethylpenicilline 3dd500mg caps. ged. 1 wk.
2. Bij overgevoeligheid penicilline: macrolide: claritomycine 2dd500mg tab. ged. 1 wk of clindamycin 3dd600mg tab. ged. 1 wk
Bij zwangerschap/lactatie heeft claritomycine de voorkeur.
impetigo/impetiginisatie
Verwekkers: staphylococcus aureus (90%), streptococcus pyogenes/menginfectie (10%)
indien beperkt: fusidinezuurcreme 3dd 20 mg/g ged. max. 2 wkn.
indien uitgebreid of onvoldoende resultaat:
- flucloxacilline 4dd500mg caps. ged. 1 week
- Bij overgevoeligheid penicilline: macrolide (claritomycine, of clindamycine)
Folliculitis
Alleen bij hinderlijke klachten
Verwekkers: staphylococcus aureus, pseudomonas aeruginosa, popionibacterium (acnes?)
AB:
- flucloxacilline 4dd500mg caps. ged. 1 wk
- Bij overgevoeligheid penicilline: macrolide
Gecompliceerde furunkel
Verwekkers: staphylococcus aureus, streptococcus epidermis
AB:
- flucloxacilline 4dd500mg caps. ged. 1 wk
- overgevoeligheid penicilline: macrolide
Acute paronychia
Nagelriemontsteking met uitbreiding zonder abces
Verwekkers: staphylococcus aureus en mondflora
- amoxicilline/clavulaanzuur 3dd500/125mg tab. ged. 1 wk.
- Bij overgevoeligheid penicilline: volwassenen en kinderen > 8j en gewicht > 50 kg:
doxycycline 1dd100mg (1e dag 200 mg) ged. 1 wk.
Traumatische wondinfectie
bij algemeen ziek zijn, cellulitis, risicogroep
verwekker: staphylococcus aureus
AB:
- overweeg tetanusprofylaxe
- flucloxacilline 4dd500mg caps. ged. 10 dgn
- overgevoeligheid penicilline: macrolide
Bijtwondinfectie
Overleg met GGD bij bijtwonden anders dan mens, hond, kat of knaagdier en bij wonden met risico op overdracht HIV/HBV/HCV
verwekkers: mondflora (oa streptokokken, stafylokokken, pasteurella, H. influenzae, anaeroben)
AB:
- overweeg tetanusprofylaxe
- amoxicilline/clavulaanzuur 3dd500/125 tab. ged. 1 wk
- Bij overgevoeligheid: volwassenen en kinderen > 8j: doxycycline 1dd100mg disp. tab. ged. 1 wk (1e dag 2 tabletten)
Decubitius met wondinfectie
Bij lokale uitbreiding, alg. ziek zijn of onvoldoende resultaat geïntensiveerde wondreiniging en cadexomeerjodium
Verwekkers: stafylokokken en streptokokken (in peri-anale gebied: Escherichia coli, proteus, enterokokken)
AB:
- flucloxacilline 4dd500mg caps. ged. 10 dgn
- indien peri-anale gebied: amoxicilline/clavulaanzuur 3dd500/125mg tab. ged. 7-10 dgn
- Bij overgevoeligheid: claritomycine 2dd500mg ged. 7-10 dgn of azitromycine 1dd500 mg ged. 3 dgn.
Erythema migrant (Lyme)
Verwekker: borrelia burgdorferi
- Doxycycline: volwassenen + kinderen > 8jr: 2dd100mg disp. tab. ged. 10 dgn (CI: zwangerschap/lactatie, kind < 8jr)
- Bij overgevoeligheid doxycycline, zwangerschap/lactatie: amoxicilline 3dd500 mg caps. ged. 2 wkn
- Bij overgevoeligheid penicilline: azitromycine 1dd500mg tab. ged. 5 dgn.
Preventie van Lyme na tekenbeet
indien teek > 24u op de huid én inname profylaxe < 72u na verwijderen teek -> watchfull waiting of eenmalige dosis AB.
Verwekker: borrelia burgdorferi
AB:
- doxycycline: eenmalig 2 disp.tab. a 100 mg (CI zwangerschap/lactatie, kind < 8j)
- overgevoeligheid of ci: azitromycine eenmalig 1 tab. a 500 mg
Ernstige acne
Verwekker: propionibacterium acnes
stap 3:
- doxycycline 1dd100mg disp. tab. ged. min. 6 wkn tot max. 3 mnd
- tetracycline 2dd1-2 caps. a 250 mg ged. min. 6 wkn tot max. 3 mnd.
- bij overgevoeligheid of CI: erytromycine 2dd250mg tab. of 2dd500mg tab. ged. min. 6 wkn tot max. 6 mnd.
Rosacea
Verwekker: onduidelijk, in verband gebracht met aanw. H. pylori en/of dermgodex folliculorum
AB:
- metronidazolcr. 2dd of azalainezuurcr. 2dd ged. max. 6 mnd.
- tetracycline 2dd250mg ged. max. 6 mnd. (CI: zwangerschap/lactatie)
Persisterende of recidiverende maagklachten
Klachtenduur > 2/3 maanden of recidief < 1 jaar na eerste episode MET positieve uitslag voor H. pylori
Persisterende of recidiverende maagklachten en positief H. pylori
Klachtenduur > 2/3 maanden of recidief < 1 jaar na eerste episode MET positieve uitslag voor H. pylori
Verwekker: Helicobacter pylori.
AB:
- triplettherapie (panclomax): amoxicilline 2dd100mg + claritomycine 2dd500mg tab. + PPI ged. 1 week.
- Bij overgevoeligheid penicilline: metronidazole 2dd500mg tab. + claritomycine 2dd500mg tab. ged. 1 wk + PPI
Na eradicatiebehandeling PPI 4 wkn en afbouwen
Acute diarree bij volwassenen
Zowel bij onbekende als bekende verwekker alleen bij ernstig algemeen ziek zijn of immuungecompr. of bij Salmonella met kunstmateriaal in situ, na afname feceskweek.
verwekker: campylobacter spp., salmonella-, shigella-, en yersinia spp., E. coli
AB:
- bij onbekende verwekker: azitromycine 1dd500mg tab. ged. 3 dgn.
- verder op geleide van de kweek
- bekende verwekker
- Campylobacter: azitromycine 1dd500mg ged. 3 dgn.
- Salmonella (non-typhi): ciprofloxacine 2dd500mg tab. (1e keus) of cotrimoxazole 2dd960mg tab. ged. 1 wk.
- Shigella: ciprofloxacine eenmalig 2 tab. a 500 mg (1e keus) of azitromycine 1dd500mg tab. of cotrimoxazol 2dd960mg tab. ged. 3 dgn.
- Yersinia: ciprofloxacine 2dd500mg tab. (1e keus) of cotrimoxazol 2dd960mg tab. ged. 5 dgn.
- enterotoxische E. coli (ETEC): cotrimoxazol 2dd960mg tab. ged. 5 dgn. of ciprofloxacine 2dd500mg tab. ged. 3 dgn.
Reizigersdiarree
alleen in landen met sterk verhoogd risico op ernstige diarree of bij reizigers onder primitieve omstandigheden met belangrijke comorbiditeit
Verwekkers: E. coli, campylobacter, salmonella, shigella, yersinia
AB:
tijdens reis: zelfbehandeling met ciprofloxacine 2dd500 mg tab. ged. 3 dgn. of eenmalig 2 tab. a 500 mg
Evt. meegeven naar risicolanden: Zuid- en Midden-Amerika, Afrika, Midden-Oosten, Azië)
Zuidoost-Azie: overweeg azitromycine
Cystitis (gezonde, niet zwangere vrouw > 12j)
Verwekkers: E. coli, klebsiella pneumoniae, Enterococcus faecalis, staphylococcus saprophyticus
- nitrofurantoine 2dd100 mg caps.mga of 4dd50 mg caps. ged. 5 dagen.
- fosfomycine eenmalig 1 sachet a 3g.
- trimethoprim 1dd300mg tab. ged. 3 dgn
- therapieresistentie?: van bovengenoemde middelen een andere kiezen.
Cystitis bij zwangere vrouw
Verwekkers: E. coli, Klebsiella pneumoniae, Enterococcus feacalis, staphylococcus saprophyticus
- nitrofurantoine 2dd100mg caps. mag of 4dd50mg caps. ged. 1 wk (CI: zwangerschap > 38 wkn)
- amoxicilline/clavulaanzuur 3dd500/125 mg tab. ged. 5 dgn.
NB: bij GBS bij zwangere verloskundige/gynaecoloog op de hoogte stellen.
Cystitis bij man
Verwekkers: E. coli, Klebsiella pneumoniae, enterococcus feacalis, staphylococcus saprophyticus
AB:
- nitrofurantoine 2dd100mg caps.mga of 4dd50 mg caps. ged. 1 wk
- trimethoprim 1dd300 mg tab. voor de an, ged. 1 week.
UWI met tekenen van weefselinvasie > 12j
koorts, ziek etc, pyelonefritis, acute prostatitis
Zwangere verwijzen!
AB:
- ciprofloxacine 2dd500mg tab. ged. 7 (vrouw) of 14 (man) dgn CI: zw. schap/lactatie, kinderen < 16j)
- amoxicilline/clavulaanzuur 3dd500/125mg tab. ged. 10 (vrouw) of 14 (man) dgn.
- cotrimoxazol 2dd960mg tab. ged. 10 (vrouw) of 14 (man) dgn.
Ongecompliceerde chlamydia-infectie
(= zonder PID, epidiymitis, (a)symptomen. proctitis of lymfogranuloma venereum.
verwekkers: chlamydia trachomatis
AB:
- azitromycine eenmalig 2 tab. a 500 mg
- bij overgevoeligheid: doxycycline 2dd100mg disp. tab. ged. 1 wk. Bij zwangerschap/lactatie: amoxicilline 3dd500mg caps. ged. 1 wk.
Bij LGV: doxycycline 2dd100mg disp. tab. ged. 3 wkn
