Deel 7 Flashcards
Interventies om
positief ouder
worden te
bevorderen
- Vergevingsinterventies: vergeving van zichzelf, anderen of natuurlijke omstandigheden kan helpen bij transities binnen levensloop. Gerelateerd aan coping.
- Altruïsme-interventies: leren om hulp van anderen te aanvaarden om zo het welbevinden te stabiliseren of versterken. Gerelateerd aan besluitvormingsvermogen
- Dankbaarheidsinterventies: aandacht naar positieve gevolgen van gebeurtenissen, zelfs als deze gebeurtenissen gerelateerd zijn aan verlies. Gerelateerd aan flexibiliteit in denken.
Ageism
Ageism of leeftijdsdiscriminatie is een vorm van impliciete en expliciete discriminatie van individuen of groepen op basis van leeftijd en de gewoonte om hen te onderwaarderen (stereotypering of vooroordelen). Een belangrijk instrument tegen ageism is intergenerationeel contact.
- De inhoud van het contact is de belangrijkste factor voor effectiviteit.
- Grootouder-kleinkindcontact is vaak de eerste ervaring in contact met ouderen en zal bepalend zijn voor het contact met ouderen in de toekomst
filiale piëteit
Filiale piëteit houdt in dat men gehoorzaamheid en respect voor de voorouders toont. Dit kent in China geen einde: gaat door tot de eigen dood. Culturen die dit nastreven hebben minder negatieve stereotypen richting ouderen. Dit komt omdat het ook belangrijk is voor eigenwaarde van Chinezen en het geeft een signaal af dat men op latere leeftijd niet overbodig is.
Gerontologen
Specialisten die onderzoek doen naar ouder worden.
Verdeling van
ouderen
Levensverwachting stijgt. Geneigd dit te relateren aan verlies en aftakeling. Echter op sommigen gebieden vindt ontwikkeling plaats, en op andere gebieden achteruitgang. Ouderdom valt niet te definiëren op basis van leeftijd: rekening houden met functionele leeftijd. Verdeling van ouderen:
- Jonge ouderen: gezond en actief. Voor demografen: 65-74 jaar.
- Oude ouderen: problemen op gezondheid en dagelijks leven. 75-84
- Oudste ouderen: kwetsbaar en hebben zorg nodig. Voor demografen: >85 jaar.
Primaire vs
secundaire
veroudering
- Primaire veroudering: te maken met genetisch bepaalde, universele en onomkeerbare veranderingen bij het ouder worden.
- Secundaire veroudering: veranderingen ten gevolge van ziekte, levensstijl of andere individuele verschillen welke te vermijden zijn.
Uiterlijke tekenen
ouder worden
- Uiterlijk van het haar: grijs waarna wit, dunner
- Rimpels in gezicht en andere delen door verlies elasticiteit en afname collageen
- Meesten worden iets korter, tot wel 10 centimeter. Vaak door houding. Als oorzaak hiervan is osteoporose (brozer worden van botten), vaker bij vrouwen (25%). Te voorkomen door voldoende lichaamsbeweging, calcium en eiwitten.
Veroudering binnen het lichaam
- Hersenen worden kleiner en lichter maar behouden veelal structuur (tenzij bij ziekten), de doorbloeding neemt af (door verminderde doorbloeding door hart) en ze gebruiken minder zuurstof en glucose. Cellen nemen minimaal af.
- Het hart van een 75-jarige man pompt nog maar 75% van het bloed rond
- Ademhaling verloopt minder efficiënt
- Spijsvertering produceert minder spijsverteringssappen en eerder verstopping.
- Spiervezels nemen af in omvang en hoeveelheid, minder vermogen tot zuurstofopname.
- Steekt eerder op bij ongezonde levensstijl. Beweging kan verlies hersenweefsel voorkomen.
Hypothese van de
perifere vertraging
van de verwerkings-
snelheid
het perifere zenuwstelsel (vertakkingen vanaf ruggengraat en hersenen) wordt minder efficiënt waardoor het langer duurt voordat informatie uit de omgeving de hersenen bereikt en voordat bevelen vanuit hersenen de spieren bereiken.
Hypothese van
algemene
vertraging van
verwerkings-
snelheid
Verwerking in alle delen van het zenuwstelsel, inclusief hersenen, wordt minder efficiënt. Bij zowel eenvoudig als complexe stimuli.
Zicht ouderdom
Lens wordt minder helder, pupil krimpt, oogzenuw geeft minder efficiënt de zenuwimpulsen door. Als gevolg: meer licht nodig, in de verte zien wordt minder duidelijk, aanpassing naar licht duurt langer. Praktische problemen doen op: lezen, autorijden.
o Grauwe staat of cataract: troebele of donkere gebieden op de ooglens die het binnenvallende licht tegenhouden. Operatief verhelpen
o Glaucoom: aandoening van de oogzenuw, vaak door verstoring waterhuishouding in het oog waardoor te hoge druk ontstaat. Medicatie of operatie kan verhelpen.
o Maculadegeneratie: meest voorkomende oorzaak van blindheid. Tast de macula (gele vlek) aan waar de visuele perceptie het scherpst is. Laser kan verhelpen. Vitamine C, E en A kunnen de kans verkleinen.
Gehoor ouderdom
gehoorverlies is 30% >65 jaar en 50% >75 jaar. Gehoorbeperkingen bij gesprek met 1 persoon (9.8%) of meer personen (40.5%). Met name invloed op hogere tonen horen. Verliezen kunnen grotendeels opgevangen worden door gehoorapparaat (75%), echter onderconsumptie: niet makkelijk in te stellen, achtergrondgeluid wordt ook versterkt, nog ouder lijken dan ze zijn. Gehoorverlies invloed op sociaal leven: geneigd terug te trekken, geen zin om te reageren, paranoïde worden, buitengesloten en eenzaamheid voelen.
Smaak en reuk
ouderdom
Vermogen wordt minder scherp door lichamelijke veranderingen; minder smaakpapillen, bulbus olfactorius verschrompelt (reuk) waardoor smaak ook vermindert. Geneigd minder te eten, ondervoeding, te veel zout gebruiken met risico op hypertensie en hoge bloeddruk.
Belangrijkste
lichamelijke
aandoeningen
ouderdom
Meeste ouderen zijn het grootste deel van hun laatste levensfase gezond, 51% voelt zich gezond, wat hoger ligt onder hoger opgeleiden. De meeste aandoeningen die ouderen treffen komen niet door ouderdom: kanker en hartkwalen komen onder alle leeftijden voor, maar nemen wel toe met leeftijd en herstellen minder snel.
o Hartkwalen, kanker en beroertes (75% overlijdt hieraan).
o Infectieziekten: verzwakt immuunsysteem
o Minstens een langdurige of chronische ziekte: artritis (50%) pijnlijke ontstekingen aan gewrichten, hypertensie (33%) welke de kans op beroerte doet toenemen
o Vallen door evenwichtsproblemen, cognitieve factoren, gezichtsbeperking of problemen met navigeren buitenshuis. Grote oorzaak van verwondingen.
o Alzheimer: wereldwijd 20 miljoen mensen.
Alzheimer
Progressieve hersenziekte die leidt tot geheugenverlies en verwarring. Is 70% van de dementie gevallen. De biologische verklaring is ontsporing van het beta-amyloid precursus proteïne (APP) dat normaal helpt bij de aanmaak en groei van de zenuwen. De zenuwcellen klonteren samen, ontsteken en tasten aan. Hippocampus, frontaal en temporaal. Erfelijkheid speelt een rol in ontstaan. Niet-genetische factoren als hoge bloeddruk en voedingsgewoonten kunnen de gevoeligheid voor de ziekte vergroten.
