Deel 5 omstandereffect Flashcards
Wat is het omstandereffect?
Het uitblijven van hulp en ondersteuning door omstanders bij een noodsituatie of misdrijf. Hoe groter de groep omstanders, hoe kleiner de kans is dat iemand helpt.
Milgram experiment kort uitgelegd:
Het Milgram-experiment was een psychologisch onderzoek naar gehoorzaamheid, uitgevoerd door Stanley Milgram in de jaren 1960. Deelnemers kregen de opdracht om een andere persoon (een acteur) elektrische schokken toe te dienen wanneer die fouten maakte, onder druk van een autoriteitsfiguur (de onderzoeker). Het resultaat toonde aan dat mensen vaak bereid zijn om schadelijke bevelen uit te voeren, zelfs tegen hun eigen moraal in, als ze door een autoriteit worden opgedragen.
Wanneer was de gehoorzaamheid het hoogst bij het experiment?
De commando’s gegeven werden door een figuur met autoriteit.
De proefpersoon zag geen andere deelnemers de commando’s ongehoorzamen.
Autoritair figuur was aanwezig met het ‘slachtoffer’
65% gehoorzaamt de professor, zeker nadat hij hen niet verantwoordelijk stelt voor de gevolgen.
Geef een voorbeeld van de varianten van wisselende gehoorzaamheid, en opmerkingen
Als het slachtoffer een vriend of familielid is: grote daling.
Niemand keek hoe het echt met het slachtoffer gaat, ook niet na het gebruiken van de hoogste voltages en het slachtoffer is levensloos.
Ze vragen het aan de proefleider om te kijken maar zelf niet.
Andere die ook soortgelijk experiment gedaan hebben:
David Mark Martell in 1971 - Omstandigheden zijn het belangrijkst.
Christophe Busch in 2024 - De vraag is niet wat ons finaal oordeel is, maar welke condities ertoe leiden om een het positief of negatief gedrag te gebruiken.
Belang van omstandigheden en opdeling van de verantwoordelijkheid.
- Aanwezigheid van een legitieme autoriteit, proefpersoon komt dan in een soort van ‘agentic state’ - agent van, dus geen verantwoordelijkheid.
- Gehoorzaamheid en ‘zwevende verantwoordelijkheid gaan hand in hand’.
Dit leidt tot perfecte gehoorzaamheid. - Mensen willen niet ongehoorzaam zijn tegen de autoriteit.
- Ze volgen makkelijke commando’s en gaan dan ook sneller moeilijkere commando’s volgen - moeraseffect.
Leg moeraseffect uit:
Bij Milgram experiment: 79% van mensen die 150V toedienen gaan tot het einde.
‘Sunk costs’, je zit er zo diep in dat je blijft gaan. Alle ethische grenzen zijn al overschreden.
- De kost om op te geven is te hoog geworden.
Waarom blijven we ‘passief’?
- Iemand anders zal het oplossen.
- Misinterpretatie: al de andere hebben goede redenen om niet te helpen.
- Angst: om jezelf in gevaar te brengen.
- Kost: wat verliezen we voor te helpen?
- Groepsdruk: volgen ook al brengen we onszelf in gevaar.
Verschillende vormen van groepsdruk:
- Onderbewuste adaptatie: je wil bij een groep horen.
- Impliciete groepsdruk: Er is geen vraag dat je bij de groep komt, maar iemand voelt nog altijd dat hij verwacht wordt om in de groep te gaan. - FOMO
- Expliciete groepsdruk: je wordt geforceerd om mee te doen, je doet mee om gevolgen te voorkomen.
Hoe voorkom je groepsdruk:
- Onderbewuste adaptatie: Positief zelfbeeld en sociale skills, minder afhankelijk van commentaar van buitenaf.
Quote Busch 2024: We kunnen onszelf trainen om een morele rebel te zijn. Kenmerken van onszelf kunnen we veranderen. - Expliciete groepsdruk: Hulp zoeken binnen/buiten de groep. Eerste stap is om bekend te maken dat je het niet eens bent - vergt veel moed. Externe hulp vragen is ook niet altijd makkelijk.
5D- model tegen het bystander effect.
- Distract: Mensen onderbreken die ruzie hebben, de negeer de aanvaller en praat direct met het slachtoffer. Niemand moet weten dat je tussenkomt.
- Delegate: Een derde partij vragen om hulp te bieden. Iemand zoeken die wilt helpen, en duidelijk uitleggen wat de situatie is.
- Document: Video’s /foto’s nemen van de intimidatie: Eerst kijken of iemand aan het helpen is, anders een andere D gebruiken. Vragen aan het slachtoffer wat ze met het beeldmateriaal willen doen.
- Delay: Als je te laat bent, nog altijd naar het slachtoffer gaan en vragen hoe het met hen gaat, trauma verminderen door tegen hen te praten.
- Direct: Deze voorzichtig gebruiken, in directe confrontatie gaan met de aanvaller. Eerst kijken of je zelf veilig bent, het slachtoffer fysiek veilig is, kijken of de situatie gaat escaleren, kijken of het slachtoffer wilt dat iemand iets zegt. Als alles ja is kan je direct ingaan.
Stappenplan om ethisch dilemma op te lossen:
- Objectieve omschrijving van de situatie
- Ethische waarden
- Alternatieve actiemogelijkheden (altijd meer dan 2)
- Waarschijnlijke gevolgen projecteren
- Keuze maken tussen alternatieven
- Reflectie
Wat kan je meenemen naar de werkvloer?
Zelfbewustzijn, signalen van omstandereffect herkennen, verantwoordelijkheid opnemen, duidelijke instructies geven, cultiveer op een positieve bedrijfscultuur, oefeningen en rollenspellen, empathie ontwikkelen, beloon proactieve hulp, bespreek voorbeelden en ervaringen, stimuleer discussie en reflectie
