Deel 2: Pathologie van het oog Flashcards
Wat is de anatomische plaats van het oog?
in oogkas (= orbita) met achteraan doorgang voor oogzenuw, n. opticus
Waaruit bestaat de oogbol?
- 3 lagen of oogrokken: sclera, choroidea en retina (= netvlies)
- oogbol gevuld met geleiachtige vloeistof, corpus vitreum -> zorgt voor vorm
- afbeelding p26
Op welke niveaus worden de symptomen en klinische tekenen van pathologie van het oog gedetecteerd?
- veranderingen gezichtsvermogen
- veranderingen uitzicht van oog
- veranderingen gevoelswaarneming van ogen
Welke aandoeningen van het ooglid zijn er?
- ectropion
- entropion
- ptosis
Wat is ectropion?
- naar buiten gedraaid ooglid
- kan zowel bovenste als onderste ooglid
- meestal onderste ooglid
- veroorzaakt klachten en is cosmetisch storend
Wat zijn de mogelijke oorzaken van ectropion?
- leeftijd
- Huidziekten en littekens (cicatricieel ectropion)
- Verlammingen (paralytische ectropion)
- Mechanisch (mechanische ectropion)
- Aangeboren afwijkingen (congenitale ectropion)
Waardoor wordt ectropion veroorzaakt op later leeftijd?
- meestal veroorzaakt door veroudering van weefsels van ooglid -> horizontale verslapping
Waardoor kunnen huidziekten en littekens veroorzaakt worden die ectropion veroorzaken?
- littekens veroorzaakt door chemische verbrandingen, ongevallen of chronische ontstekingen -> ontstekingen gevolg van huidziekten (bv. rosacea, atopische/eczemateuze dermatitis, herpes …) en zwelling als gevolg van infectie of tumor
Hoe kan verlamming zorgen voor ectropion?
spieren van oogleden worden aangestuurd door 7de hersenzenuw -> tijdelijke of permanente uitval zenuw -> functioneren oogleden niet meer goed
-> knipperen of sluiten oog moeizaam
Hoe ontstaat mechanisch ectropion?
Door het gewicht van ooglidgezwel kan onderooglid naar beneden gaan hangen
Wat zijn de symptomen van ectropion?
- Een tranend oog
- Roodheid en geïrriteerdheid
- belemmering van gezichtsvermogen
Hoe komt het dat het oog traant bij ectropion?
- onderooglid voert traanvocht af naar traanafvoersysteem <-> bij ectropion -> onderooglid werkt niet goed -> traanvocht niet afgevoerd naar afvoerkanaaltje
- afvoerkanaaltje (de traanpunt) maakt geen contact meer met oog. => tranend oog
Wat is de behandeling van ectropion?
- geen hinder -> geen behandeling
- erge irritatie -> chirurgische correctie -> meest voorkomende operatietechniek: lateraal inkorten van het ooglid
Hoe verloopt het lateraal inkorten van het ooglid bij ectropion?
- plaatselijke verdoving
- horizontale incisie onder ooglidrand
- onderooglid wordt in buitenooghoek verticaal ingeknipt
- onderooglid wordt vastgehecht in buitenooghoek
- hechting met niet-resorbeerbare
Welke andere operatietechnieken bestaan er bij ectropion?
- retropunctale diamandexcisie
- Wigexcisie of pentagonaal blok
- Verwijderen tumor en reconstructie
- Transplantaat en reconstructie
Wanneer wordt retropunctale diamandexcisie gebruikt bij ectropion?
ectropion aan de binnenzijde (neuszijde) van het onderooglid -> traanpunt niet goed tegen oogbol -> traanvocht niet goed afgevoerd
Wat zijn de mogelijke complicaties bij ectropion?
- zelden problemen na operatie
- mogelijke bijwerkingen:
- hematoomvorming
- afscheiding (ingedroogd wondvocht)
- gevoeligheid
- ondercorrectie
- problemen met de wondgenezing
- kleurverschillen
Wat entropion?
- naar binnen gedraaide rand van onderooglid -> oogharen rollen met onderooglid mee naar binnen
- soms niet continu aanwezig maar alleen bij dichtknijpen ogen
Wat gebeurd er wanneer de oogharen mee naar binnen draaien bij entropion?
oogharen schuren tegen hoornvlies -> hoornvlies beschadigen
Wat zijn de mogelijke oorzaken van entropion?
- Leeftijd (involutioneel entropion)
- Littekens (cicatrieel entropion)
- Krampachtig knijpen (spastisch entropion)
- Aangeboren afwijking (congenitale entropion)
Op welke manier kan entropion veroorzaakt worden door leeftijd?
- meestal gevolg van veroudering van weefsels van onderooglid -> horizontale en verticale verslapping
- horizontaal: te veel ooglid
aanwezig - verticale: spier, die onderooglid naar beneden trekt => uitgerekt = desinsertie onderooglidretractoren
- horizontaal: te veel ooglid
- enopthalmus aanwezig -> door vermindering vetweefsel door veroudering
Wat zijn de symptomen van entropion?
- soms weinig klachten
- meestal krassen haartjes tegen cornea: pijn, irritatie, roodheid, lichtschuwheid en een zandgevoel + beschadigd hoornvlies: het zien blijvend verslechterd
Waaruit bestaat de behandeling van entropion?
=> chirurgische ingreep: wimpers
terug in de normale positie
Welke operatietechnieken kunnen gebruikt worden bij de meest voorkomende vorm van entropion (involutionele entropion)?
- Everterende hechtingen
- Opspannen van de onderooglid-retractoren (onderooglid retractor plicatie)
- Opspannen van het onderooglid aan de buitenzijde van het ooglid (de rand van de oogkas)
Wat doet men bij een everterende hechtingen (entropion)?
hechtingen in onderooglid -> kantelen ooglid naar buiten -> meestal tijdelijk effect
Wat doet men bij opspannen van de onderooglid-retractoren?
bindweefselplaat gehecht aan spier die onderooglid naar beneden trekt
Wat doet men bij opspannen van het onderooglid aan de buitenzijde van het ooglid?
= het lateraal inkorten van het onderooglid met verterende hechtingen
- horizontale en verticale slapte van onderooglid corrigeren
Wat zijn de mogelijke complicaties van entropion?
- weinig risico’s
- bijwerkingen:
- hematoomvorming
- afscheiding (ingedroogd wondvocht)
- gevoeligheid
- overcorrectie
- zwelling
Wat is ptosis?
- hangen van één of beide oogleden
- Als spier, die bovenooglid omhoogtrekt, niet goed functioneert -> laagstand van bovenooglid
- ooglidspleet wordt kleiner -> minder oogwit zichtbaar
- rand van bovenooglid lager dan normaal
Wat is dermatochalasis?
een overschot aan huid, die over de oogwimpers kan hangen
Hoe wordt het bovenooglid geopend?
- contractie van 2 levatorspier en Müllerse spier in bovenooglid
- levatorspier: belangrijkst heffer ooglid, loopt vanuit top van oogkas naar bovenooglid
- Müllerse spier: kan ooglid in geringe mate heffen +- 2mm
Welke vormen van ptosis zijn er?
- Aponeurogene of involutionele ptosis
- Myogene ptosis
- Neurogene ptosis of ptosis paralytica
- Mechanische ptosis
Wat is Aponeurogene of involutionele ptosis?
- komt meest voor
- levatorspier werkt goed, maar verbinding tussen spier en ooglid verslap
Wat is Myogene ptosis?
verstoorde functie van levatorspier -> kan door aangeboren afwijking en bij bepaalde spierziekten
Wat is Neurogene ptosis of ptosis paralytica?
- hierbij werkt de 3de hersenzenuw, die de levatorspier aanstuurt niet goed -> oog meestal gesloten
- vaak meerdere afwijkingen: afwijkende oogstand en
een verwijde pupil (mydriasis) - kan na CVA
Hoe kan mechanische ptosis ontstaan?
- ongeval t.h.v. ooglid kan ptosis veroorzaken door verlittekening of
door verscheuring van levatorspier - tumoren, ontstekingen, overtollige huid aan de oogleden of voorste oogkas-aandoeningen -> gewicht -> ptosis
Wat zijn de symptomen van ptosis?
- bovenooglid kan zo sterk afhangen dat het pupilopening bedekt
- zv spant voorhoofdspieren aan -> wenkbrauwen optrekken + voorhoofd gefronst
- soms hoofd naar achter houden
Wat is de behandeling van ptosis?
operatieve correctie van het ooglid -> soort ingreep afhankelijk van vorm en oorzaak van de ptosis
Welke afwijkingen van het oog zijn er?
- leeftijdsgebonde maculadegeneratie (LMD)
- diabetische retinopathie
- anterieure ischemische opticusneuropathie (AION)
- Glaucoom
- Cataract
- Presbiopie
- conjunctivitis
- retinaloslating
Hoe werkt het oog?
- retina = binnenbekleding oog -> beelden worden hier op geprojecteerd
- scherp zicht op centrale deel netvlies achter in oog = macula (gele vlek) -> grootste concentratie aan contrastcellen en kegeltjes
- beelden opgevangen door: fotoreceptoren op retina
Waaruit bestaat de macula?
- enkele mm groot
- 2 soorten lichtcellen: kegeltjes
=> kleurwaarneming, staafjes => zien in duister
Wat is leeftijdsgebonden maculadegeneratie?
oogaandoening waarbij er schade ontstaat aan macula => veranderingen waardoor normale functie aangetast wordt
Wat gaat er mis bij maculadegeneratie?
complexe multifactoriële aandoening van macula, gekenmerkt door progressie (veroudering) van fotoreceptoren en overige netvlieslagen -> kan leiden tot vermindering van gezichtsscherpte
Wanneer komt leeftijdsgebonden maculadegeneratie voor?
begint over het algemeen na het 50ste levensjaar
Welke factoren spelen een rol bij het ontwikkelen van leeftijdsgebonden maculadegeneratie?
- Demografische kenmerken
- Erfelijkheid
- Omgevingsfactoren
- Overige factoren
Welke demografische kenmerken hebben invloed op het ontwikkelen van r leeftijdsgebonden maculadegeneratie?
o leeftijd
o etniciteit: kans groter bij blanke bevolking
o geslacht: vrouw boven 75 2X meer kans dan man -> laag oestrogeenspiegel
Welke omgevingsfactoren hebben invloed op het ontwikkelen van leeftijdsgebonden maculadegeneratie?
o roken: hoeveelheid beschermende antioxidanten in het lichaam neemt af -> bescherme, netvlies
o voeding
Hoe heeft voeding invloed op het ontwikkelen van maculadegeneratie?
- kegeltjes van macula zijn wrs gevoelig voor beschadiging door bepaalde elektrisch geladen O2moleculen
- schadelijk effect vrije radicalen -> tegengegaan door antioxidanten, alcohol onttrekt antioxidanten uit lichaam
- hoge concentraties van verzadigde vetten en cholesterol mogelijk betrokken
Welke overige factoren hebben invloed op het ontwikkelen van leeftijdsgebonden maculadegeneratie?
o mogelijk associatie met hypertensie, alcoholgebruik en
blootstelling aan overmatig zonlicht
o minder goed bewezen risicofactoren zijn een verminderde inname van omega-3 vetzuren en luteïne inname
Welke klachten komen voor bij maculadegeneratie?
- minder goed of wazig zien (vaak korte tijd);
- het zien van een vlek in het centrum (centraal scotoom);
- een vervorming van het beeld (metamorfopsie);
- andere klachten zoals witte centrale lichtverschijnselen (fotopsieën)
- centraal zicht neemt af, perifeer in tact
- vervorming van beeld (metamorfopsie)
Welke vormen van leeftijdsgebonden maculadegeneratie zijn er?
- droge maculadegeneratie
- natte maculadegeneratie
Wat gebeurd er bij droge maculadegeneratie?
= meest voorkomende vorm
- vorming drusen en/of atrofische vlekjes
Wat zijn drusen?
= gelige vlekjes t.h.v. macula
- ontstaan door opstapeling van afbraakproducten van cellen van netvlies