Dag 8: Verantwoordelijkheid Flashcards
Attributieve verantwoordelijkheid (wettelijk kader)
Aansprakelijkheid tav de persoon die handelt: waarom deed je dat? (er bestaat een basis om iemand moreel te prijzen of te verwijten voor een handeling: intentie)
-Verantwoordelijkheid in juridische termen
Individuele verantwoordelijkheid: causale verantwoordelijkheid
Niet moreel, maar oorzaak-gevolg beschrijving. (directe oorzaak)
Substantiële verantwoordelijkheid
Hangt samen met specifieke rollen die mensen hebben. Verwantwoordelijkheid op basis van je taak, functie, plicht, opdracht, professie.
> Professionele codes of ouders voor hun kinderen
> Plichten gaan vaker om een houding of een deugd die je dient te hebben.
Supererogatie
Buitengewone handeling: het gewone ontstijgend. Deugdethische benadering.
Morele handeling die voorbij de plicht gaat, leidt tot supererogatie.
(bv Moeder Theresa die de armen helpt)
> is er een risico: bij supererogatie geef je er iets voor op of staat er iets op het spel, anders is de daad niet het gewone overstijgend.
Collectieve verantwoordelijkheid
Gezien wetenschappers vaak opereren als onderdeel van een collectief.
> de structuur en cultuur van de groep is bepalend voor de individuele handelingsvrijheid.
> collectieve verantwoordelijkheid ontslaat individuen niet van hun individuele verantwoordelijkheid.
Spanningsveld voor de wetenschappers
Autonomie vs verantwoordelijkheid met betrekking tot consequenties voor de samenlveing en betaling uit gemeenschapsgelden
Verantwoording van wetenschappers naar de samenleving
Beroepscodes: samenleving mag de wetenschapper aanspreken bij bijdrage aan bv kloontechnieken of genetische modificatie in de kiembaan.
> collectieve verantwoordelijkheid nemen voor de wetenschap en als wederdienst voor de grote mate van autonomie en zelfregulering
Wat staat er in de beroepscode?
Waar de wetenschappers zichzelf verantwoordelijk voor houden en waar ze dus op mogen worden aangesproken
Typen beroepscodes
Aspirationeel, adviserend en regulerend
Aspirationele beroepscode
Alleen morele intenties van een beroepsgroep worden genoemd: een manifest waarin staat wat er belangrijk is.
Adviserende / educatieve beroepscode
Bijv. de NL biologen: helpt de juiste manier van handelen in nieuwe situatie te kiezen. Welke waarden zijn in het geding bij de problemen en aspiraties.
Regulerende / verplichtende / disciplinerende beroepscode
Artsen: adviezen maar ook hoe je moet handelen in een bepaalde situatie. Al hou jij je daar niet aan: dan gelden er sancties en wordt je gestraft door een tuchtcollege.
> bv de relatie tussen arts-patiënt moet goed worden behouden (substantiële verantwoordelijkheid), anders voor het tuchtcollege (dat bestaat uit de beroepsgroep zelf)
Functies van beroepscodes
-Gids > hulp bij morele beslissingen
-Evaluatie-instrument: ter beoordeling van professionals door publiek
-Beoordelingsinstrument: ter beoordeling van professionals onderling
Socialisatie-instrument: om een groep te maken met wij-gevoel
-Reputatie-ontwikkeling: bijdrage aan imago
-Beroepsbescherming: wie behoort tot de beroepsgroep en wie niet: kan ook monopolie tot gevolg hebben
-Afschrikmiddel voor onethisch gedrag (niet bij aspirationeeel)
-Onderdeel van supportsysteem: geeft steun, want geldt voor iedereen
Voorwaarden beroepscodes
-Ontwikkeld en gedragen door de beroepsgroep
-Beide belangen (professie en maatschappij) zijn gediend bij de toepassing van de code.
-Niet als apart instrument maar ingebed in een geheel > iets wat terugkomt in gedrag.
Deugden waar de NIBI code vanuit gaan zijn: deskundig, integer, respect voor leven en verantwoordelijkheid. Tussen welke ondeugden hangen deze juiste middens?
Amateur-Deskundig-Betweterig
Corrupt-Integer/eerlijk-ontactisch
Respectloos-Respect-Heilig
Nalatig-Verantwoordelijk-Overbezorgd
