Dag 3: Eigenwaarde van mensen Flashcards
Noem de morele pijnpunten van het Tuskagee experiment (verloop syfilis zonder behandeling)
-Deelname was geen vrije keuze: arme deelnemers en vergoeding, begrafenisverzekering, eten etc.
-Mensen wisten niet dat ze een proefpersoon waren (gratis behandeling bleek een onderzoek zonder syfilis behandeling ondanks er penicilline beschikbaar was)
-Deelnemers waren besmettelijk (gevaar voor omgeving)
-Doel van het onderzoek is dubieus
-40 jaar durend experiment
-Adequate behandeling werd niet toegediend toen deze bekend was
Code van Neurenberg 1947
Voorwaarde voor verantwoordelijke experimenten met mensen: vrijwilligheid van de proefpersonen.
Code van Helsinki 1964/75
-Verantwoordelijkheid van de arts: goed doen, niet schaden, autonomie behouden, rechtvaardigheid.
Typen experimenten (volgens Code van Helsinki)
-Experiment om kennis te vergaren
-Therapeutisch doel: dan wordt de mens niet louter experimenteel gebruikt (als middel)
Intrinsieke waarden van de mens
-Gezondheid
-Welzijn
-Fysieke integriteit
-Psychische integriteit
Fysieke integriteit
Geheelheid en gaafheid van het lichaam
Psychische integriteit
De persoon kunnen zijn en het gedrag kunnen vertonen wat we zelf willen (niet alleen goedkeuring volstaat: soms kan de persoon de gevolgen niet overzien > privacy of traumatische ervaringen)
Belangrijke noties met betrekking op de eigenwaarden van mensen
-Zelfbeschikkingsrecht
-Autonomie
-Privacy
Welke vereiste is er nodig om met de psychische integriteit van mensen te behouden voorafgaand aan een onderzoek?
Informed consent: toestemming van de patiënt voor onderzoek of behandeling nádat er door informatie vanuit de arts duidelijk is geworden wat de aard en de consequenties van het onderzoek of de behandeling is waaran hij zich onderwerpt
Kritiek op informed consent, en waarom is het toch belangrijk?
Kritiek
-Veronderstelt een rationeel handelend persoon
-Is er voldoende relevante informatie
-Is er een autonome beslissing mogelijk (niet biased)
Maar: infomed consent is wel behulpzaam
Hoe wordt de mens beschermd voor onderzoeken in de Grondwet?
Lichamelijke integriteit en bescherming van de persoonlijke levenssfeer is verankerd in de Grondwet
Ethische commissie
Beoordeelt onderzoeksvoorstellen en geeft hulp aan de onderzoekers: al het onderzoek met mensen of menselijk materiaal moet eerst geodkeuring krijgen van een ethische commissie
Hoe heet de landelijke medisch ethische commissie? En waar gaan die over?
De Centrale Commissie voor Medisch wetenschappelijk Onderzoek (CCMO)
> Beslist over nieuwe ontwikkelingen waar nog maar weinig deskundigheid is (gentherapie)
> niet-therapeutische onderzoek met wilsonbekwamen.
Intellingsgebonden (lokale) medisch ethische commissies
Medisch ethicsche toetsingscommissies (MECs)
> Assisteren van onderzoekers bij een morele afweging
Een goed opgezet experiment met mensen: checklist
-Opgezet volgens wetenschappelijke maatstaven
-Kan niet anders dan met mensen
-Het voordeel weegt af tegen het risico voor de proefpersonen
-Informed consent
-Minimaliseren van risico voor proefpersonen
-Tussentijds op de hoogte houden
-Terugtrekking mogelijk zonder opgaaf van redenen
-Vergoeding en verzekering
Getoetst door en positief advies van ethishe commissie
Wilsbekwamen voor onderzoek
Ja, mits, onderzoek goed is goedgekeurd
(Tijdelijk) wilsonbekwamen bij onderzoek
Nee, tenzij,
-Risico’s relatief verwaarloosbaar zijn, de wilsonbekwamen direct profijt heeft en er een vergunning is.
- Bij verzet: NEE
Wat geldt er voor lichaamsmateriaal wat nu niet meer uitmaakt van menselijk lichaam?
Informed consent (volgens Code Goed Gebruik)
Verboden experimenten met mensen (lijst)
-Mensen klonen
-Hybriden maken
-Implanteren van menselijk embryo in dier of andersom
-Genetische modificaties in kiembaan
-Onderzoek met embryo’s >14 dgn
-Speciaal kweken van menselijke embryo’s voor onderzoek
Hoe zouden morele afwegingen kunnen veranderen?
Door nieuwe bevindeingen of een veranderende definitie van intrinsiek waardevol.
Nu mogen voor onderzoek alleen restembryo’s van ivf worden gebruikt indien toestemming van de ouders en de ethische commissie voor het onderzoek: maar de wet dreigt te veranderen (kweken legaal, 14 dgn regel weg), welke redenen?
-Er komen minder restembryo’s beschikbaar door betere ivf technieken
-Restembryo’s zijn tot 3 dagen oud wanneer ze beschikbaar worden voor onderzoek, en onderzoekers willen ook onderzoek doen naar embryo in de eerste 3 dagen na bevruchting
-Er zijn aanwijzingen dat embryo’s langer dan 14 dagen kunnen blijven leven in het lab (14 dagen regel weg)
Verruiming Embryowet 2020
Bepalen geslacht, en gebruik emryo’s voor verbetering van feriliteitszorg.
Morele status van de mens: 0-14 dagen
Blastocyst: nog niet ingenesteld in baarmoeder, nauwelijks morele waarde voor de Wet, onderzoek is legaal.
2-12 weken
Embryo: organogenese en na 12 weken is de neurale buis gesloten, aanleg basis van zenuwstelsel > voelen pijn.
-Abortus kan tot 12 weken, anders moeten zwaarwegende redenen meetellen (morele grens)
12-24 weken
Foetus: Na de 24 weken is de foetus levensvatbaar, in morele zin van belang, want artsen kunnen dan levensreddend ingrijpen.
24-40 weken
Levensvatbare foetus
Pasgeborene (morele waarde volgens wet)
Bescherming omwille van zichzelf, helemaal los van de moeder
Minderjarige
Kind mag zelf veel beslissen, maar nog niet alles mag, nog niet 100% verantwoordelijk
Tijdelijk wilsonbekwame
Door bv een coma
Wilsbekwame
Vanaf 18 of soms 21 jaar oud. (biologische grenzen kunnen ook morele grenzen zijn)
Visies op beschermwaardigheid van embryo’s
-Embryo = mens = volledig beschermingswaardig
-Embryo = potentiële mens
>Volledig beschermingswaardig: enige verschil tussen geboren en ongeboren is tijd
>Onvolledig beschermingswaardig: principieel verschil tussen embryo en mens
-Leven kent gradaties: morele status is een gradueel vermogen wat langzaam groter wordt
-Alleen personen genieten beschermingswaadigheid
Kritiek op: alleen personen genieten beschermingswaardigheid
-Wanneer is iemand een persoon?
-Heeft deze een vaststaande persoonlijkheid
Pluriformiteit van normen en waarden in de samenleving
Er is geen plek waar de normen en waarden getoetst kunnen worden
Millgram experiment
Teacher en learner (mr Wallace), hoever gaat de Teacher met schokken geven aan de hand van de commando’s van de onderzoeker (maar: nep, setup)
Commando’s van de onderzoeker bij Millgram Experiment
-Gaat u maar verder
-Het is noodzakelijk dat u verder gaat
-Het is absoluut essentieel dat u verdergaat
-U hebt geen keuze, u moet verder gaan
Wat laat het Millgram Experiment zien over mensen (als Teacher)
Een mens kan in principe van goede wil zijn maar door de druk toch verkeerde dingen doen (onderzoek was naar aanleiding van duitsers in WOII)
Kritiek op Millgram Experiment: waarom zou het nu niet meer mogen?
-Aantasten psychische integriteit: er waren mensen die zichzelf als slecht gingen zien. (eigenwaarde geschaad)
Rationalisatie (voorbeeld: Millgram Experiment)
Het ompraten dat de handeling goed is (de schokken zullen wel meevallen; ik weet niet hoe de machine werkt)
Welke factor speelt een grote rol bij de bepaling van waarden?
Verschillen per cultuur
Uitzondering vervroegde wilsbekwaamheid
Chronisch zieke kinderen onder de 18 worden voor sommige zaken ook al wilsbekwaam geacht.
Pro-life argumenten tegen de Embryowetverruiming: leven, ook onbeschermd leven, dient beschermd te worden
-Leven is beschermingswaardig
-Inbreken van natuurlijke processen is niet goed
-Hybris argument: hoogmoed komt voor de val
Patiëntenvereniging argument voor verruimen embryowet
Als je 1 patiënt al beter kunt maken, is het wetenschappelijk onderzoek het waard
Argument onderzoekers voor de embryowet
Kennis is een intrinsieke waarde die niet geschaad mag worden
Argument bedrijven voor de verruiming van de embryowet
er is met het onderzoek een geldstroom te maken waarmee ander belangrijk onderzoek gefinancieerd kan worden (consequentialistisch, gevolgen zijn goed)
