chp7 drug absorption Flashcards
define Απορρόφηση φαρμάκου
= η μεταφορά του φαρμάκου (δραστική ουσία) από τον τόπο χορήγησής του στην κυκλοφορία του αίματος
what are 2 factors that are observed during absorption? what are they affected by?
- Η ταχύτητα (ρυθμός)
- η έκταση (αποδοτικότητα) της απορρόφησης
—> εξαρτώνται από την οδό(/τόπο) χορήγησης.
—> Δεν είναι όλα τα φάρμακα κατάλληλα για να χορηγηθούν με
όλες τις οδούς.
where do drugs have to pass through during absorption
Η απορρόφηση την φαρμάκων προϋποθέτει τη διέλευση των φαρμάκων σε μοριακή μορφή διαμέσου¨
- των κυττάρων (μεμβράνες)
- των ιστών
—> που δρουν ως βιολογικοί φραγμοί.
which drugs pass through easily?
Από τις μεμβράνες διέρχονται φάρμακα που βρίσκονται σε μη ιονισμένη (αδιάστατη) μορφή (υψηλή λιποφιλικότητα).
do all routes of administration go through absorption?
αφορά όλες τις οδούς χορήγησης εκτός από:
- την τοπική χορήγηση —> δρα άμεσα στον στόχο
- την ενδοφλέβια —> κατευθείαν στην κυκλοφορία
what are the 2 phases of absorption?
1) Η φάση της διαλυτοποίησης (ρυθμός διάλυσης) του φαρμάκου
2) Η φάση της διέλευσης του φαρμάκου διαμέσου της βιολογικής μεμβράνης (ρυθμός διέλευσης)
which one of the 2 phases of absorption determines the overall rate of the process?
- Όταν ο ρυθμός διάλυσης είναι πολύ μεγαλύτερος από το ρυθμό διέλευσης μέσω της μεμβράνης —> τότε ο ρυθμός απορρόφησης εξαρτάται από το ρυθμό διέλευσης (δηλ. από τις φυσικοχημικές ιδιότητες του φαρμάκου)
- Όταν ο ρυθμός διέλευσης είναι πολύ μεγαλύτερος από το ρυθμό διάλυσης (μικρή διαλυτότητα φαρμάκου) —> τότε ο ρυθμός απορρόφησης εξαρτάται από το ρυθμό διάλυσης του φαρμάκου
name the καθοριστικοί παράγοντες της βιοδιαθεσιμότητάς των φαρμάκων
- η διαλυτότητα (solubility)
- η διαπερατότητα (permeability)
describe when a substance is considered to have high solubility vs high permeability
υψηλή διαλυτότητα —> όταν η υψηλότερη δόση της ουσίας είναι διαλυτή σε 250 ml ή λιγότερο ενός υδατικού μέσου με pH μεταξύ 1-7.5
υψηλή διαπερατότητα —> όταν η απορρόφησή της σε ανθρώπους ορίζεται σε ποσοστό τουλάχιστον 90% της χορηγούμενης δόσης
Name and describe the rate of absorption of the different categories of drugs based on the Βιοφαρμακευτικό Σύστημα
- Κατηγορίας I (υψηλή S και υψηλή P):
- το στάδιο που ελέγχει το ρυθμό απορρόφησης είναι η διάλυση
- σε περίπτωση αυξημένου ρυθμού αυτής, είναι η γαστρική κένωση. - Κατηγορίας II (χαμηλή S και υψηλή P):
- το στάδιο που ελέγχει το ρυθμό απορρόφησης είναι ο ρυθμός διάλυσης
- εκτός από τις περιπτώσεις πολύ υψηλής δοσολογίας - Κατηγορία III (υψηλή S και χαμηλή P):
- Τα πεπτίδια και οι πρωτεΐνες είναι γενικά στην κατηγορία 3
- έχουν ως καθοριστικό στάδιο του ρυθμού απορρόφησης τη διαπερατότητα. - Κατηγορίας IV (χαμηλή S και χαμηλή P):
- παρουσιάζουν πολλά προβλήματα και είναι σχετικά σπάνιες στην αγορά με μορφή χορηγούμενη από το στόμα
- απαντώνται κυρίως σε παρεντερική μορφή χορήγησης, μαζί με πρόσθετες ουσίες που βελτιώνουν τη διαλυτότητα τους.
how is the οδός χορήγησης of a drug chosen
επιλέγεται με βάση τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά του φαρμάκου, καθώς και από τους θεραπευτικούς στόχους
what info can we get from a concentration-time graph for a drug
= αναπαριστά τη χρονική εξέλιξη της συγκέντρωσης του φαρμάκου στο πλάσμα.
- Εξαρτάται από τον ρυθμό απορρόφησης και τον ρυθμό απομάκρυνσης του φαρμάκου.
—> Η ταχύτητα απορρόφησης μετριέται συνήθως με την μέγιστη συγκέντρωση (Cmax) του φαρμάκου στο πλάσμα και το χρόνο (tmax) που απαιτείται για να επιτευχθεί η Cmax.
—> Η έκταση της απορρόφησης μετριέται με τo area under the graph
other than the absorption, what else does the οδός χορήγησης affect?
- το ρυθμό μεταβολής της συγκέντρωσης του φαρμάκου στο πλάσμα.
- το ρυθμό εμφάνισης μεταβολικών προϊόντων του φαρμάκου στο πλάσμα
rank the χρόνος δράσης φαρμάκου ανάλογα με την οδό χορήγησης
Ενδοφλέβια (Intravenous, I.V.) < Ενδομυϊκά (Intramuscular, I.M.) < Υποδόρια (Subcutaneous S.C.) < Από το στόμα (Oral)
—> oral = 30-90mins
—> IV = 30-60 sec
define Βιοδιαθεσιμότητα
= Το ποσοστό του χορηγουμένου φαρμάκου που φτάνει αναλλοίωτο στη συστηματική κυκλοφορία (μετά από χορήγηση από οποιαδήποτε οδό)
what’s the formula of Βιοδιαθεσιμότητα + what does it show if its 100% vs 0%
= Ποσότητα φαρμάκου που εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος / Χορηγούμενη ποσότητα φαρμάκου
—> 100% βιοδιαθεσιμότητα (ενδοφλέβια χορήγηση) = όλη η ποσότητα του χορηγούμενου φαρμάκου έχει εισέλθει στη συστηματική κυκλοφορία
—> 0% βιοδιαθεσιμότητα = καμία ποσότητα του φαρμάκου δεν εισέρχεται στη συστηματική κυκλοφορία
what does the % of Βιοδιαθεσιμότητα depend on
Εξαρτάται από την απορρόφηση και είναι συνάρτηση των
ίδιων παραγόντων που επηρεάζουν και την απορρόφηση.
Name all the παράγοντες που επηρεάζουν την ταχύτητα και την έκταση της απορρόφησης ενός φαρμάκου
- Φυσικοχημικές ιδιότητες φαρμάκου - δόση.
- Οδός χορήγησης και φαρμακοτεχνική μορφή χορήγησης.
- pH στον τόπο απορρόφησης (οξεοβασική κατάσταση ιστού).
- Φυσικοί παράγοντες: τοπική ροή αίματος στο σημείο χορήγησης, συνολική έκταση και χρόνος επαφής με την επιφάνεια απορρόφησης, συγχορήγηση άλλων φαρμάκων ή τροφής.
- Σύνδεση με τις πρωτεΐνες του πλάσματος και των ιστών.
- Φαινόμενο 1 ης διόδου (φάρμακα που χορηγούνται διεντερικά απομακρύνονται ή μεταβολίζονται από το έντερο ή το ήπαρ πριν φτάσουν στη συστηματική κυκλοφορία).
what factors affect the ταχύτητα και η έκταση της απορρόφησης
- εξαρτώνται από τις φυσικοχημικές ιδιότητες του φαρμάκου:
- μοριακή μάζα
- μοριακή δομή
- λιποδιαλυτότητα
- βαθμός ιονισμού (pKa, pH) - είδος της φαρμακομορφής
what needs to be done for Φάρμακα που δεν απορροφούνται ή διασπώνται στο γαστρικό περιβάλλον?
θα πρέπει:
- να τροποποιούνται κατάλληλα (προφάρμακα) ή
- να χορηγούνται μέσω άλλης οδού (π.χ. βενζυλοπενικιλίνη, παρεντερική χορήγηση) ή
- σε άλλες μορφές (π.χ. εντεροδιαλυτά καψάκια)
what’s another component of the drug other than the δραστικη ουσια which can affect the drug?
Τα έκδοχα που περιέχει μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την απορρόφηση και κατά συνέπεια την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.
what are the 2 types of routes of administration and which routes fall under which category?
- ενδοαγγειακή:
- ενδοφλέβια
- ενδοαρτηριακή - εξωαγγειακή:
- ενδομυϊκή
- υποδόρια
- υπογλώσσια
- με εισπνοές
- από το στόμα
Name other ways to categorize the routes of drug administration based on where they go
- εντερική οδός:
- Από το στόμα (per os) οδός
- Από τη στοματική κοιλότητα (παρειακή και υπογλώσσια) - παρεντερική οδός:
- Ορθική
- Ενδοφλέβια (IV)
- Ενδομυϊκή (IM)
- Υποδόρια (SC) - άλλοι οδοί:
- Διαδερμική
- Ρινική
- Οφθαλμός και αυτί
- Κολπική
name the διάφορες μορφές φαρμάκων
Δισκία, κάψουλες, υπόθετα, εναιωρήματα, απλά διαλύματα, βάμματα ελιξήρια, ενέσιμα διαλύματα, οφθαλμικά διαλύματα, αλοιφές-κρέμες, εμποτισμένα, αυτοκόλλητα, εισπνεόμενα.
which drug has the better απορρόφηση
Η χορήγηση των φαρμάκων υπό μορφή διαλύματος σχετίζεται με καλύτερη απορρόφηση.
how can στερεές φαρμακομορφές be absorbed?
πρέπει πρώτα να διαλυτοποιηθούν για να απορροφηθούν
π.χ. δισκία → καταθρυμματισμός (κόκκοι) → λεπτά σωματίδια → διάλυμα).
rank the Ταχύτητα απορρόφησης σε per os χορήγηση of the different forms
Διαλύματα > Γαλακτώματα > Εναιωρήματα > Κάψουλες > Δισκία > Επικαλυμμένα δισκία > Δισκία εντερικής επικάλυψης > Δισκία παρατεταμένης απελευθέρωσης (sustain release tablets)
what does the drug need to pass through first before absorption? describe it and explain the different ways they can pass through it
Η απορρόφηση προϋποθέτει τη μεταφορά των φαρμάκων διαμέσου των κυτταρικών μεμβρανών που δρουν ως βιολογικοί φραγμοί (ημιπερατές μεμβράνες).
—> Αποτελούνται από πρωτεΐνες και λιπίδια, κυρίως φωσφολιπίδια και χοληστερόλη. Τα φωσφολιπίδια σχηματίζουν μια διπλοστιβάδα, πάνω και μέσα στην οποία βρίσκονται οι πρωτεΐνες της μεμβράνης.
—> Ένα φάρμακο μπορεί να διέρχεται από μια μεμβράνη είτε με παθητική διάχυση, είτε με εξειδικευμένα συστήματα ενεργητικής μεταφοράς
describe the Παθητική διάχυση
= Διάχυση είναι το φαινόμενο της κίνησης των μορίων από μια περιοχή όπου βρίσκονται σε μεγαλύτερη συγκέντρωση σε μια άλλη με μικρότερη συγκέντρωση (βαθμίδα συγκέντρωσης).
—> Όταν το σύστημα είναι απομονωμένο τότε η διάχυση συνεχίζεται μέχρι την εξίσωση των συγκεντρώσεων στις δύο πλευρές της μεμβράνης.
—> Η παθητική διάχυση προκύπτει από την κινητική ενέργεια των μορίων και δεν απαιτείται χορήγηση ενέργειας
what formula calculates the ρυθμός διέλευσης (ή διάχυσης) ενός φαρμάκου μέσω των βιολογικών μεμβρανών
νόμο του Fick:
= (DA/h) x (C1 - C2)
D —> ο συντελεστής διάχυσης
Α —> η επιφάνεια της μεμβράνης διαμέσου της οποίας λαμβάνει χώρα η διάχυση
C1 —> η συγκέντρωση του φαρμάκου στην είσοδο του φραγμού που διαχέεται από το διαμέρισμα του δότη (donor)
C2 —> η συγκέντρωση του φαρμάκου στην έξοδο του φραγμού πριν το διαμέρισμα του δέκτη (receptor)
h —> το πάχος του φραγμού (δηλ. της μεμβράνης)
What does the ρυθμός διέλευσης depend on?
εξαρτάται αποκλειστικά από τη βαθμίδα συγκέντρωσης στις δύο πλευρές της μεμβράνης