CHP6 drug stability Flashcards
what is the Σταθερότητα ενός φαρμακευτικού προϊόντος defined by
= η ικανότητά του, όταν βρίσκεται μέσα στον περιέκτη του, να διατηρεί αναλλοίωτα όλα τα φυσικά, χημικά, μικροβιολογικά, θεραπευτικά και τοξικολογικά χαρακτηριστικά του μέχρι το τέλος της ζωής του.
what is the σταθερότητα δραστικών ενώσεων ή φαρμακευτικών προϊόντων defined by (which characteristics do they have to maintain)
- την ακεραιότητα
- την ισχύ
- την ποιότητα
- την καθαρότητά του
—> σε όλη τη διάρκεια του χρόνου ζωής τους
define Χρόνος ζωής (shelf life)
Η περίοδος κατά την οποία ένα φαρμακευτικό προϊόν, αν
αποθηκευτεί σωστά, αναμένεται να είναι σύμφωνο με τις προδιαγραφές που έχουν καθοριστεί από μελέτες σταθερότητας σε παρτίδες του προϊόντος.
what information is collected by the μελέτες σταθερότητας
- οι συνθήκες διαφύλαξης της φαρμακομορφής
- η οδηγία σχετικά με την διαφύλαξη που θα τοποθετηθεί στην ετικέτα του σκευάσματος
- ο χρόνος ζωής του σκευάσματος
how is the shelf life calculated
Με τη μέθοδο επιταχυνόμενης θέρμανσης/γήρανσης υπό ελεγχόμενες συνθήκες αυξανόμενης θερμοκρασίας.
—> Οι υπολογισμοί γίνονται με βάση την εξίσωση του Arrhenius και την κινητική της αντίδρασης διάσπασης
how is the expiry date chosen
Στην ημερομηνία λήξης η περιεκτικότητα δεν πρέπει να είναι χαμηλότερη από το κατώτερο ανεκτό όριο (εφόσον τηρούνται οι προδιαγραφές)
—> Κατώτερο ανεκτό όριο: Συνήθως 90 % της περιεκτικότητας.
explain which formula is used to calculate shelf life based on the different types of reactions
- Αντιδράσεις μηδενικής τάξης:
- Απαντάται σε στερεά και εναιωρήματα.
- Η ταχύτητα διάσπασης είναι σταθερή καιανεξάρτητη από τη συγκέντρωση των αντιδρώντων
t1/2 = [Α]ο/2k
t90 = 0.10 [Α]ο/k - Αντιδράσεις πρώτης τάξης:
- Η ταχύτητα διάσπασης εξαρτάται από τη συγκέντρωση των αντιδρώντων
- Ο χρόνος ημιζωής (t1/2) είναι σταθερός και ανεξάρτητος από την αρχική συγκέντρωση ([Α]ο) της δραστικής ουσίας
t1/2 = 0.693/k
t90 = 0.105/k - Αντιδράσεις δευτέρας τάξης:
- H ταχύτητα διάσπασης και ο χρόνος ημιζωής εξαρτώνται από τη συγκέντρωση των αντιδρώντων
t1/2 = 1/k[Α]ο
name the different pharmacological forms + how we choose it
Μία φαρμακομορφή μπορεί να είναι σε στερεή, υγρή ή αέρια μορφή και πρέπει να:
1. Διευκολύνει τη λήψη του φαρμάκου και να βελτιώνει τη συμμόρφωση του ασθενούς.
2. Εξασφαλίζει την ακρίβεια της δόσης.
3. Εξασφαλίζει τη φυσικοχημική και μικροβιακή σταθερότητα του φαρμάκου.
why is it important to do έλεγχο σταθερότητας
Δδιασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια των φαρμακευτικών προϊόντων
what methods are used to do the control of stability
φασματοφωτόμετρου και χρωματογραφικών μεθόδων
what is the main cause of αστάθεια των φαρμάκων
από την αλληλεπίδρασή τους με στοιχεία του περιβάλλοντος όπου βρίσκονται.
what form can drugs be found in
Τα φάρμακα μπορούν να διασπαστούν είτε βρίσκονται διαλυμένα, π.χ. σε διάλυμα, είτε βρίσκονται σε στερεή κατάσταση, π.χ. δισκία, κόνεις
can the form be less/more stable for the same active component
Η σταθερότητα μπορεί να διαφέρει για κάθε φαρμακοτεχνική μορφή της ίδιας δραστικής ουσίας.
Π.χ. ένα σιρόπι μίας δραστικής ουσίας μπορεί να είναι λιγότερο σταθερό από δισκία της.
how can the stability be guessed
Είναι δυνατό να προβλεφθεί ποια φάρμακα είναι ευαίσθητα σε διάσπαση, με βάση τη χημική τους δομή.
name the different factors that affect the break down of a drug based on if its a solid or liquid
Solid:
- Υγρασία
- Έκδοχα
- Θερμοκρασία
- Φως και οξυγόνο
Liquid:
- pH
- Φως και οξυγόνο
- temp
- Ιοντική ισχύς
- Επίδραση του διαλύτη
explain how temperature affects the διασπαση + how we study it
- Γίνεται έλεγχος της σταθερότητας του φαρμάκου με αύξηση της θερμοκρασίας για να βρεθεί η πιο σταθερή μορφή.
- Μελετάται η επίδραση της Τ σύμφωνα με την εξ. Arrhenius στο ρυθμό διάσπασης του φαρμάκου (αύξηση της Τ —> αύξηση ρυθμού διάσπασης).
- Πολύπλοκη επίδραση αν η δραστική ουσία τήκεται με την θερμοκρασία ή αν μετατρέπεται σε άλλη πολυμορφική μορφή.
explain how light and oxygen affect the διασπαση + how its studied
- Στερεές μορφές που περιέχουν ουσίες που φωτοδιασπώνται ή οξειδώνονται θα πρέπει να αποθηκεύονται σε κατάλληλες συνθήκες μακριά από φως και οξυγόνο.
- Γίνεται έλεγχος της φωτοχημικής διάσπασης φαρμάκου αποθηκευμένου στο σκοτάδι και σύγκριση με φάρμακο σε επαφή με το φως.
- Γίνεται έλεγχος της σταθερότητας του φαρμάκου σε αμπούλες στις οποίες έχει προστεθεί οξυγόνο και σύγκριση με φάρμακο σε αμπούλες που περιέχουν άζωτο.
explain how moisture affects the διασπαση
- Στερεές μορφές που είναι υδατοδιαλυτές θα πρέπει να αποθηκεύονται σε ξηρό μέρος, ενώ επιπρόσθετα η υγρασία περιέχει και οξυγόνο.
- Απαραίτητη η επιλογή συσκευασίας που αποτρέπει επαφή του φαρμάκου με υγρασία.
Name the 5 things drugs can interact with which would affect their stability + explain each
- Άμεσες αλληλεπιδράσεις φαρμάκων-εκδόχων
- Λαμβάνουν χώρα ευκολότερα όταν και τα 2 μέρη είναι σε υγρή κατάσταση και ιδίως σε υδατικά συστήματα (αυξημένη κινητικότητα). Εναλλακτικά, η ικανότητα προσρόφησης υγρασίας μπορεί να ευνοήσει αυτές τις αλληλεπιδράσεις.
- Χημικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ φαρμάκου-εκδόχων μπορούν να οδηγήσουν σε μειωμένη σταθερότητα.
- Έκδοχα όπως το άμυλο και η ποβιδόνη (ή PVP) που χρησιμοποιούνται ως συνδετικά και αποσαθρωτικά σε δισκία, είναι υγροσκοπικά και επηρεάζουν την σταθερότητα του φαρμάκου. - Αλληλεπιδράσεις με λακτόζη:
- Αλληλεπιδρά με δραστικές ουσίες που περιέχουν πρωτοταγείς ή δευτεροταγείς αμίνες. - Αλληλεπιδράσεις με διοξείδιο του πυριτίου, SiO2:
- Μπορεί να δράσει ως οξύ κατά Lewis (δέκτης ζεύγους ηλεκτρονίων) σε άνυδρες συνθήκες, ευνοώντας αντιδράσεις, όπως αφυδάτωση, υδρόλυση, ισομερισμός, κυκλοποίηση κ.τ.λ - Αλληλεπιδράσεις φορτίων:
- Ευδιάλυτα έκδοχα με ιονιζόμενες ομάδες μπορεί να αλληλεπιδράσουν με δραστικές που φέρουν ιονιζόμενες ομάδες προς σχηματισμό αδιάλυτων προϊόντων.
- Τέτοια έκδοχα είναι το αλγινικό νάτριο (φυσικός πολυσακχαρίτης με διογκωτικές και ζελατινοποιητικές ιδιότητες, αντιδρά με το γαστρικό οξύ και σχηματίζει ένα στρώμα γέλης στο στομάχι παρεμποδίζοντας τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση) και η νατριούχος καρβοξυμέθυλοκυτταρίνη (χρησιμοποιείται ως καταθρυμματιστικό σε δισκία). - Αλληλεπιδράσεις δεσμών υδρογόνου:
- Χαρακτηριστική περίπτωση η ποβιδόνη (PVP) και η ασυμβατότητά της με την ατενολόλη (για την αντιμετώπιση αυξημένης αρτηριακής πίεσης και σε καρδιακές αρρυθμίες.)
explain the effect of pH on liquid forms drugs
- Επηρεάζει σημαντικά την ταχύτητα υδρόλυσης και τον ιονισμό του μορίου.
- Όξινη/βασική κατάλυση και πιθανή επίδραση συστατικών ρυθμιστικού διαλύματος.
—> Για παράδειγμα η υδρόλυση της κωδεΐνης (οπιοειδές αναλγητικό) σε pH=7 είναι 20 φορές ταχύτερη παρουσία ρυθμιστικού διαλύματος φωσφορικών.
- Επηρεάζει την οξειδωτική και τη φωτοχημική διάσπαση κάποιων φαρμάκων.
explain the effect of temp on liquid forms drugs
- Γίνονται δοκιμές σταθερότητας με αύξηση της θερμοκρασίας και μέτρηση της ταχύτητας της αντίδρασης υδρόλυσης.
- Αν κάποια δραστική είναι ασταθής ακόμη και σε θερμοκρασία δωματίου πρέπει να επισημαίνεται η οδηγία για αποθήκευση σε δροσερό μέρος.
Π.χ. ενέσεις πενικιλίνης, ινσουλίνης, οξυτοκίνης (ορμόνη της «αγάπης») και βασοπρεσίνης (αντιδιουρητική ορμόνη).
explain the effect of ιοντικής ισχύος on liquid drug forms
- Η ιοντική ισχύς εκφράζει τη μέση ιοντική πυκνότητα σε ένα διάλυμα και αποτελεί μέτρο των ηλεκτροστατικών αλληλεπιδράσεων σε αυτό.
- Επηρεάζει την ταχύτητα των αντιδράσεων υδρόλυσης.
- Κατά την όξινα καταλυόμενη υδρόλυση των υδροχλωρικών αλάτων των αμινοεστέρων, αν προστεθεί ισχυρός ηλεκτρολύτης
Eg NaCl, αυξάνεται η ταχύτητα της υδρόλυσης. - Κατά τη βασικά καταλυόμενη υδρόλυση των αμινοεστέρων, αν προστεθεί ισχυρός ηλεκτρολύτης
eg NaCl, μειώνεται η ταχύτητα της υδρόλυσης.