ceramika, malarstwo wazowe Flashcards
ceramika starożytnej Grecji
Szczególne miejsce w sztuce starożytnej Grecji zajmuje ceramika. Wypalane naczynia
pełniły różne funkcje, a w konsekwencji − miały odmienne kształty, których wyróżnia
się kilkadziesiąt. Przechowywano w nich m.in. wodę, oliwę, wino, mleko i zboże. Wazy
stanowiły nagrody dla zwycięzców igrzysk olimpijskich, służyły także w gospodarstwach
domowych. Ogromnej wielkości wazy, sięgające nawet dwóch metrów, ustawiano jako
nagrobki na cmentarzach. Należały do nich np. wazy dipylońskie. Nazwa ta pochodzi od
Bramy Dipylońskiej znajdującej się niedaleko ateńskiej nekropolii, przy której znaleziono
większość z tych naczyń. Niezależnie od przeznaczenia naczynia ceramiczne były zdobione
malowidłami w czterech różnych stylach.
styl geometryczny w ceramice starożytnej Grecji
Około 900 r. p.n.e. wykształcił się styl geometryczny. Naczynia zdobiono ornamentami
geometrycznymi, np. meandrem, lub zgeometryzowanymi sylwetami ludzkimi i zwierzęcymi
rozmieszczonymi w układach pasowych na brzuścu naczynia. Zwierzęta ukazywano
z profilu, w sylwetach ludzkich głowę i nogi przedstawiano podobnie, a tors i oczy
− en face. Styl geometryczny przyjął najciekawsze formy w wazach dipylońskich, stanowiących
dekorację nagrobków na jednym z cmentarzy w Atenach. Wizerunki ludzi, ptaków i zwierząt
były mocno zgeometryzowane.
styl orientalizujący w ceramice starożytnej Grecji
Styl geometryczny wyparty został przez styl orientalizujący, dla którego inspiracją
były motywy zdobnicze zaczerpnięte z tkanin i wyrobów metalowych starożytnego
Wschodu. Najczęściej pokazywano wyobrażenia nieznanej Grekom fauny, np. pantery,
lwy, tygrysy, oraz stworów fantastycznych, np. gryfy, sfinksy, syreny. Pojawiały się one obok
stylizowanych elementów roślinnych, które przybierały formę ornamentów, jak: rozety
– róże widziane z góry, palmety – stylizowane liście palmowe czy pąki lotosu. Kompozycje
w układzie pasowym z fryzami zwierzęcymi często cechowały się przeładowaniem
i wschodnią ornamentyką. Dekorację w tym stylu nie tylko malowano, lecz również rytowano.
styl czarnofigurowy w ceramice starożytnej Grecji
Z początkiem VI stulecia p.n.e. ceramika wyzwoliła się spod wpływów wschodnich
i powstał nowy styl, zwany czarnofigurowym. Dekorację zdominowały przedstawienia
płaskich, sylwetowych, czarnych postaci na jasnym tle w kolorze wypalonej glinki. Za
pomocą rylca w wypalonych sylwetach wprowadzano rysunek, który nadawał im miękkość
i dekoracyjność oraz podkreślał szczegóły twarzy, fryzury, ubrania, a także ujawniał cechy
budowy anatomicznej. Połyskliwą czerń uzyskiwano poprzez pomalowanie postaci – przed
wypaleniem naczynia – specjalnie spreparowaną glinką o dużej zawartości żelaza, czyli
rodzajem pokostu zwanym firnisem. W procesie wypalania umiejętnie operowano dopływem
powietrza, aby wywołać reakcje chemiczne. Tematyka przedstawień dotyczyła mitologii
i – rzadziej – scen z życia codziennego. Motywy wkomponowywano w pasy pokrywające
całe naczynie lub ograniczano się do jednego szerokiego pasa obiegającego brzusiec. Stylowi
czarnofigurowemu towarzyszył wcześniejszy kanon przedstawiania postaci.
styl czerwonofigurowy w ceramice starożytnej Grecji
W połowie V w. p.n.e. pojawił się nowy styl, zwany czerwonofigurowym. Polegał on
na odwróceniu kolorów: czarne pozostawało tło, a sylwetki przedstawiane były w barwach
czerwonych i żółtawych aż do odcieni bieli. Technika ta pozwalała na mniej schematyczne
ujęcia, a w konsekwencji − zbliżenie do natury. Dokładniej odtwarzano muskulaturę ciała,
łatwiej było modelować postać i ukazać szczegóły draperii. Postacie przedstawiano w ruchu,
dzięki czemu sceny nabierały dynamizmu. Niekiedy stosowano skróty perspektywiczne.
Pojawiło się też więcej przedstawień z życia codziennego, takich jak zawody sportowe,
tańce i uczty.
lekyty białogruntowane
W wieku V p.n.e. popularne stały się także lekyty białogruntowane, naczynia, których
dekoracja dotyczyła motywów funeralnych, czyli obrządków związanych z pogrzebem
i kultem zmarłych
Ergotimos, Klitias
Waza François
Naczynie znalazł
Alessandro François
w 1844 roku. Pochodzi
z ok. 560 r. p.n.e. Jest
przykładem ceramiki
czarnofigurowej. Wykonał
je Ergotimos, Klitias zaś jest
autorem malowidła. Krater zdobią
sześciopasmowa dekoracja figuralna
i sto czterdzieści trzy inskrypcje. Greckie
naczynie ma 66 cm wysokości,
w obwodzie 1,80 m. Znajduje się
w Muzeum Archeologicznym
we Florencji we Włoszech.
amfora
naczynie do przechowywania wina i oliwy
kimation
ornament ciągły, pasowy, ze stylizowanych liści lub kwiatów, występujący
w różnych odmianach
hydria
naczynie do przenoszenia i nalewania wody
pyksis
naczynie w kształcie puszki do przechowywania ziół lub kosztowności
meander
ornament geometryczny utworzony z nieprzerwanej, załamującej się rytmicznie
pod kątem prostym linii lub listwy, wykorzystywany w zdobieniach ceramiki i architektury
palmeta
ornament dekoracyjny powtarzający motyw liścia palmowego z promieniście
ułożonymi listkami, wykorzystywany w zdobieniach ceramiki i architektury
wole oczy (jajownik)
ornament ciągły, reliefowy, z powtarzającym się motywem
wypukłego owalu zbudowany z ułożonych wypukłych liści o jajowym kształcie, kształt liścia na przemian szeroki, obły i wąski
kyliks
kielich
lekyt
naczynie na oliwę i wonności wykorzystywane podczas czynności toaletowych
krater
naczynie do mieszania wina i wody
kanon w ceramice starożytnej Grecji
Również kształt naczyń ceramicznych opierał się na ustalonych proporcjach, które
można sprowadzić zasadniczo do dwóch figur geometrycznych: kwadratu lub prostokąta
o specjalnym stosunku liczbowym.
