cele i zad epidemiol Flashcards
Zdrowie (WHO)
pełny dobrostan fizyczny, psychiczny i
społeczny, a nie tylko brak choroby lub
niedomagania
Epidemiologia
Nauka badająca rozpowszechnienie chorób wśród ludności oraz czynniki, które wpływają lub warunkują
to rozpowszechnienie, wykorzystanie
wyników tych badao do kontroli/poprawy stanu zdrowia
ludności
Rola epidemiologii
• Opis częstości występowania zjawisk chorobowych
(trendy, porównania między populacjami, ocena potrzeb)
• Poznanie przebiegu naturalnej historii choroby
• Określanie związków przyczynowo-skutkowych (czynniki
etiologiczne, czynniki ryzyka)
• Planowanie i ocena skuteczności profilaktyki
(identyfikacja modyfikowalnych czynników ryzyka, dobór
testów przesiewowych, ustalenie kryteriów dla testów)
Mierniki stanu zdrowia
pozywtwne
POZYTYWNE (sprawnośd, prawidłowośd funkcji różnych
narządów):
% zaszczepionej populacji
prawidłowe wyniki badao antropometrycznych
prawidłowe wyniki badao biochemicznych
% 5-letnich przeżyd chorych na nowotwory
mierniki stanu zdrowia negatynwe
NEGATYWNE (częstośd występowania problemów zdrowotnych): zapadalnośd chorobowośd śmiertelnośd umieralnośd
Współczynnik umieralności ogólnej (surowy):
Liczba zgonów w danym czasie do
Liczba osób narażonych na ryzyko zgonu
w danym czasie
Współczynniki umieralności swoisty (cząstkowy)
współczynniki umieralności według wieku, płci i
przyczyn.
w liczniku umieszczamy liczbę zgonów w danej grupie
wieku, płci lub przyczyny,
w mianowniku zaś stosowną dla licznika liczbę
ludności narażonej na ryzyko zgonu.
Wskaźnik umieralności proporcjonalnej.
Przedstawia on procent zgonów z powodu
określonej przyczyny w stosunku do ogółu
zgonów, na przykład wskaźnik umieralności
proporcjonalnej z powodu chorób krążenia:
Liczba zgonów z powodu chorób krążenia do
Ogólna liczba zgonów
Ogólny współczynnik umieralności niemowląt:
Liczba zgonów niemowląt (0 -11 miesięcy) w danym roku do
Liczba urodzeń żywych w danym roku
Urodzenie dziecka żywego
-Zupełne wydalenie lub wydobycie z ciała matki niezależnie od okresu
trwania ciąży, produktu ciąży, jeśli płód/noworodek oddycha lub daje
jakiekolwiek oznaki życia, tj. bicie serca, tętnienie pępowiny niezależnie od
tego czy pępowina została przecięta i czy łożysko zostało wydalone
Współczynnik wczesnej umieralności niemowląt:
Liczba zgonów niemowląt (0 -27 dni) w danym roku do
Liczba urodzeń żywych w danym roku
Współczynnik późnej umieralności niemowląt:
Liczba zgonów niemowląt (28 dni -11 miesięcy) w danym roku
Liczba urodzeń żywych w danym roku
Współczynnik umieralności okołoporodowej:
Urodzenia martwe + zgony 0-6 dni
do wszystkich urodzeo
Urodzenie martwe
gdy zgon nastąpił przed całkowitym
wydaleniem lub wydobyciem z ustroju matk
Współczynnik martwo urodzonych
Urodzenia martwe
do wszystkich urodzeo
Wskaźnik śmiertelności
Liczba zgonów na daną chorobę do
Liczba osób, które zachorowały na daną chorobę
* k
Chorobowośd
Chorobowośd
- punktowa (dzieo, godzina)
- okresowa (dłuższy przedział czasu)
Liczba (chorych) do
Liczba osób narażonych na ryzyko
zachorowania
Chorobowośd zależy od:
czasu trwania choroby
liczby nowych przypadków
emigracje/imigracja
nowe możliwości diagnostyczne/sposoby leczenia
Zapadalnośd
inaczej ryzyko lub
prawdopodobieostwo wystąpienia jakiejś
choroby w populacji wyjściowo zdrowej.
Liczba nowych zachorowań
Populacja narażona od początku badanego okresu
Zapadalność skumulowana
proporcja osób które zachorowały w
określonym okresie czasu.
Liczba nowych zachorowań w określonym czasie
do
Liczba osób narażonych na ryzyko
Współczynnik zapadalności (gęstość zachorowań
liczba nowych
zachorowań w populacji przez sumę osobo-czasu obserwacji
Liczba nowych zachorowań w określonym czasie
do
Całkowity osobo-czas obserwacji
a
Chorobowość =
zapadalność * średni czas trwania
choroby
Koncepcja obszarów zdrowia Marca Lalonda
Zdrowie to stan, który nie może byd osiągalny dla większości
populacji tylko przez koncentrację funduszy dla poszerzania
infrastruktury i świadczeo medycyny naprawczej
Zdrowie jest wynikiem działania czynników związanych z:
• dziedziczeniem genetycznym
•środowiskiem (czynniki ekonomiczne, społeczne i fizyczne)
•stylem życia
• opieką medyczną (organizacja systemu ochrony zdrowia)
Nowe Zdrowie Publiczne
promocja zdrowia + ochrona zdrowia
Główne działania z zakresu zdrowia publicznego
- kształtowanie zdrowego stylu życia
- realizacja programów promocji zdrowia
- zapobieganie zakaźnym i niezakaźnym chorobom o
znaczeniu społecznym - kontrola czynników ekologicznych wpływających na
zdrowie populacji - tworzenie sprzyjających zdrowiu warunków
bytowania, pracy i nauki - zapewnienie powszechnego i równego dostępu do opieki
medycznej
Proces planowania w ochronie zdrowia
1. Ocena rozpowszechnienia 2. Przyczynowość 3. Efektywność na poziomie populacji 4. Wydajność 5. Implementacja 6. Monitoring