Celbeschadiging Flashcards
Homeostase
= het behouden van een stabiel intern milieu
- cellen proberen hun intern milieu constant te houden binnen bepaalde fysiologische grenzen
Wat gaat de cel doen bij fysiologische stress of pathologische stimuli?
de cel gaat zich aanpassen om deze homeostase te behouden
Wat zijn de 4 belangrijkste aanpassingen die een cel doet bij stress of schadelijke stimuli
- atrofie
- metaplasie
- hyperplasie
- hypertrofie
Als schade wordt toegebracht aan de cel, noemen we dit
celbeschadiging
Celbeschadiging kan of … of … zijn
- Reversibel: als schade binnen bepaalde grenzen zijn
- Irreversibel: als schade te groot is -> celdood
Hypertrofie is
is het groter worden van de cel
Bij welke cellen kan er hypertrofie ontstaan
in cellen die gelimiteerde delingscapaciteit hebben. bv. spiercellen
Wat gebeurt er bij hypertrofie?
- er worden geen nieuwe cellen aangemaakt, alleen grotere cellen
- grotere aantallen structurele eiwitten en organellen in de cel
is hypertrofie pathologisch of/ en fysiologisch en waardoor
- kan fysiologisch of pathologisch zijn
- komt door mechanische stress en groeifactoren
- > verhoogd prestatievermogen om te voldoen aan de vraag
Wat is hyperplasie?
is het vermeerderen van het aantal cellen
hoe gebeurt hyperplasie
- vermeerdert het aantal cellen door cellen die zich kunnen delen, te delen
hyperplasie kan voorkomen in combinatie met
hypertrofie
is hyperplasie pathologisch of/ en fysiologisch en waardoor
- fysiologisch
- hormonaal (bv. borstklierweefsel tijdens puberteit)
- compensatoir (door ziekte of verlies v/e deel v/e weefsel)
- pathologisch
- door excessieve stimulatie van hormonen of groeifactoren
Hyperplasie speelt een rol in de?
in de wondheling
Wat is er voor nodig om hyperplasie te remmen? en wat als dit niet geremd wordt?
- een controlemechanisme is nodig
- als er een ontregeling is kan er kanker ontstaan
Wat is atrofie
is het kleiner worden, krimpen van de cel
Hoe gebeurt atrofie
- door verlies van cellulaire substantie gaat het hele weefsel/ orgaan krimpen
- er is een daling in de EWsynthese en stijging EWdegradatie door een daling van de metabolische activiteit
zijn de cellen dood bij atrofie?
nee, maar ze hebben wel een verminderde functie
Wat kunnen oorzaken van atrofie zijn
- verminderde prestaties nodig (bv. immobilisatie)
- verlies van innervatie
- verminderde bloedvoorraad
- onvoldoende voeding
- verlies van endocriene stimulatie
- veroudering
Wat is metaplasie
is wanneer 1 celtype vervangen wordt door een ander celtype
geef een voorbeeld van metaplasie
bv. van kubisch epitheel naar plaveiselepitheel om beter te weerstaan aan de veranderde omgevingsfactoren
wanneer gebeurt metaplasie
als reactie op chronische irritatie om cel weerstandiger te maken aan de prikkel -> neiging tot maligne transformatie
Wat is dysplasie
is abnormale hyperplasie
is dysplasie pathologisch of fysiologisch
is pathologisch oftewel precancereus
Wat verandert er in de cel bij dysplasie
niet alleen de morfologie van de cel verandert als reactie op stress, ook de functionele status kan veranderen
Celschade ontstaat wanneer
de cellen zich niet langer kunnen aanpassen aan stress of als er schadelijke stimulus is
We spreken van reversibele schade als
- als schadelijke stimulus niet te groot is en niet blijft duren
- als functionele en structurele misvormingen zonder ernstige schade aan membraan en kern
oorzaken van celschade
- hypoxie (zuurstoftekort)
- chemische agentia
- infectieuze agentia
- genetische defecten
- immuunreacties
- voeding (te veel of te weinig)
- fysische agentia
- veroudering
Reversibele schade heeft 2 morfologische veranderingen
- zwelling van de cel
- verandering in vetten
Waardoor ontstaat er zwelling van de cel
- door falen van energieafhankelijke ionenpompen in het celmembraan -> homeostase kan niet meer gehandhaafd worden
Waardoor veranderen cellen in vetten
kleine of grote lipide vacuolen verschijnen in het cytoplasma
vnl. bij cellen die afhankelijk zijn van het vetmetabolisme
2 zaken die consequent leiden tot celdood
- dysfunctie van het mitochondria
- ernstig verstoorde membraanfunctie
Subcellulaire veranderingen is
veranderingen in organellen als reactie op schadelijke stimulus
Geef de soorten subcellulaire veranderingen
- autofagie
- hypertrofie van het SER
- veranderingen in de mitochondriën
- cytoskeletale veranderingen
Autofagie
organellen worden door lysosomen in de cel zelf verteerd wanneer er onvoldoende voedingsstoffen in de omgeving zijn
hypertrofie van het SER
als cel blootgesteld wordt aan toxines, dient als reactie om zo veel mogelijk toxines te kunnen verwijderen
veranderingen in de mitochondriën
verandering in het aantal, grootte en vorm als reactie op chronische verwonding
cytoskeletale veranderingen
- abnormale accumulatie van filamenten als reactie op sommige geneesmiddelen en toxines
2 soorten celdood
necrose en apoptose met beiden een verschillend mechanisme
Necrose is
een reactie op verwondingen zoals ischemie, toxines, infecties en trauma’s
Wat gebeurt er bij necrose
als er zware schade is aan de lysosomale membranen -> enzymen lekken uit lysosomen, komen in cytoplasma terecht en verteren de cel
Cellulaire inhoud lekt doorheen het plasmamembraan en zorgt voor ontstekingsreactie
Wat is apoptose
is actieve, energie- afhankelijke en strikt gereguleerde vorm van celdood
Wanneer gebeurt apoptose
als groeifactoren van een cel wordt ontnomen, of als er onherstelbare schade is aan DNA of EW in de cel, gaat de cel zichzelf doden
-> kern van de membraan lost op zonder volledig verlies van membraanintegriteit
Grootte van de cel: bij necrose en apoptose
- N: vergroot (zwelling)
- A: verminderd (krimpen)
Kern: N en A
- N: Lysis van de kern
- A: fragmentatie
Plasmamembraan: N en A
- N: Verstoord
- A: intact met veranderde structuur
Celinhoud: N en A
- N: Enzymatische vertering, kan uit de cel lekken
- A: Intact, kan vrijgezet worden in apoptotische lichaampjes
ontstekingsreactie bij naburige cellen: N en A
- N: vaak
- A: nee
Fysiologisch of pathologisch: N en A
- N: altijd pathologisch (als gevolg van irreversibele celschade)
- A: vaak fysiologisch (ongewenste cellen elimineren) soms pathologisch als gevolg van celschade (zeker als er DNA schade is)
