Biološki ritmovi Flashcards

1
Q

Šta je period biološkog ritma?

A

Vreme koje protekne između dva sukcesivma ciklusa.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Kako se zovu biološki ritmovi koji imaju period od 24h?

A

Cirkadijalni ritmovi.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Šta su infradijalni, a šta cirkanualni ritmovi?

A

Infradijalni ritmovi imaju period duži od 24h, a cirkanualni ritmovi su prilagođeni promenama klimatskih faktora tokom godine.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Životinje aktivne tokom dana su dnevne životinje, ili…?

A

Diurnalne životinje.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Koliki je prirodni inherentni ritam kod ljudi?

A

24.5 - 25.5 časova

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Na osnovu čega se unutrašnji biološki časovnik podešava na 24h kod ljudi, uprkos inherentnom ritmu?

A

Na osnovu 24-časovnog perioda rotacije Zemlje.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Šta su “zeitgeber”?

A

Davaoci ritma, tj. spoljašnji faktori koji podešavaju rad unutrašnjeg časovnika.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Koji je prvi davalac ritma kod većine sisara, a koji je najsnažniji?

A

Prvi je promena nivoa majčinih hormona u mleku, a najsnažniji je ciklus svetlost-tama.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Koji je najvažniji regulator cirkadijalnog časovnika?

A

Suprahijazmatsko jedro.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Odlike suprahijazmatskog jedra.

A

U hipotalamusu uz samu III moždanu koru, zapremine od 0.3mm(3), čine ga neuroni koji su među najsitnijima u CNS.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Koje signalne molekule oslobađaju neuroni suprahijazmatskog jedra u regulaciji cirkadijalnog ritma?

A

GABA i vazopresin.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Šta je retinohipotilamički snop aksona?

A

Mali broj aksona optičkog nerva koji se iz njega izdvaja neposredno pre optičke hijazme i završava u obližnjem suprahijazmatskom jedru.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Kako se zove fotosenzitivni pigment otkriven na nekim ganglijskim neuronima (koji direktno reaguju na svetlost)?

A

Melanopsin.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Šta se dešava kada se neuroni suprahijazmatskog jedra inhibiraju primenom tetrodotoksina?

A

Tetradotoksin inhibira rad voltažno-zavisnih kanala za Na+ i blokira se geneza akcionih potencijala, ali ne i ritmičnost ostalih funkcija. Međutim, kada se tetrodotoksin ukloni, neuroni nastavljaju da proizvode akcione potencijale sa prethodnom ritmičnošću (što znači da su ćelije nastavile da mere vreme).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Koji se Clock protein spontano razgrađuje?

A

Per protein.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Koja dva Clock proteina formiraju dimer i tako inhibiraju transkripciju drugih gena?

A

Per i Tim proteini.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Kako izgleda negativna povratna sprega Clock gena?

A

Degradacijom Tim-Per se aktivira nastanak Clk-Cyc koji stimulišu nastanak Tim-Per, a oni inhibiraju nastanak Clk-Cyc.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Degradaciju kog Clock proteina uslovljava svetlost?

A

Tim proteina.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Šta služi svakodnevnom resetovanju časovnika?

A

Svetlosne informacije iz mrežnjače.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Koje su odlike pinealne žlezde i šta je njena glavna uloga?

A

Organ smešten na zadnjem delu krova III moždane komore, veličine oko 1cm; prevodi signale koje dobija od simpatičkog sistema u lučenje hormona (pre svega melatonina).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Iz čega se sintetiše melatonin?

A

Iz serotonina.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Melatonin je uključen u regulaciji kojih ritmova?

A

Cirkadijalnog i cirkanualnog (jer ga svetlost inhibira, pa se oslobađa isključivo noću - a noć je duža u određenim periodima godine).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Gde je najveća gustina Mel receptora?

A

Na neuronima suprahijazmatskog jedra i mrežnjači.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Melatonin podstiče ekspresiju kog Clock proteina?

A

Tim proteina.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Šta je EEG (elektroencefalografija)?

A

Merenje električne aktivnosti sa površine lobanje, postavljanjem 21 elektrode u međusobnim intervalima od 10 i 20 stepeni medijalno i transferzalno od referentnih tačaka (nasiona i iniona).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Šta je amplituda EEG zapisa i od čega zavisi?

A

Predstavlja razliku potencijala koju mere dve izabrane elektrode i u najvećoj meri zavisi okd stepena sinhronizovanosti neurona.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Koji je ritam moždanih talasa najfrekventniji?

A

Beta (>14Hz).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Koji je ritam moždanih talasa najmanje frekventan?

A

Delta ritam (<4Hz).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Visoko frekventni talasi male amplitude su povezane sa kojim stanjima?

A

Budnim stanjima i REM fazom.

30
Q

Kome se pripisuje uloga centralnog davaoca ritma?

A

Talamusu.

31
Q

Koja je uloga specifičnih (relejnih) jedara talamusa?

A

Prenose informacije koje dolaze iz senzornih sistema na specifične senzorne zone u moždanoj kori.

32
Q

Koja je uloga nespecifičnih jedara talamusa?

A

Prenose informacije iz senzornih sistema na limbičke strukture i hipotalamus, povezana su sa koordinacijom aktivnosti ANS.

33
Q

Koje jedro talamusa ima presudnu ulogu u promeni režima rada talamusa iz transmisionog u eksplozivni?

A

Retikularno jedro talamusa.

34
Q

Kako delfini spavaju?

A

Jednom hemisferom spavaju u svakom trenutku, dok im druga omogućava da izranjaju i dišu.

35
Q

Kako glase dve teorije spavanja?

A
  1. Evoluciona teorija (teorija prilagođenog ponašanja): Spavanje je adaptivna reakcija živih bića u nepovoljnim uslovima (mrak). San omogućava konzerviranje energije u vreme kad bi ulaganje iste bilo neefikasno.
  2. Teorija oporavka: Tokom budnosti se postepeno narušava fiziološka ravnoteža u organizmu, pa je san neophodan za njeno ponovno uspostavljanje.
36
Q

Na koje sve načine je tokom spavanja smanjena aktivnost organizma?

A
  1. Izostaju reakcije na nadražaje iz okoline
  2. Smanjena aktivnost skeletnih mišića
  3. Smanjen veći broj vegetativnih funkcija (preovladava rad parasimpatikusa)
  4. Menjaju se biopotencijali mozga
  5. Psihička aktivnost je smanjena.
37
Q

Šta je pokretno tokom REM faze?

A

Očne jabučice i respiratorni mišići.

38
Q

Koja su tri funkcionalna stanja mozga?

A

Budno stanje, REM i ne-REM spavanje.

39
Q

Koji procenat vremena provedemo u sporotalasnom spavanju, a koji u REM fazama?

A

75% sporotalasno spavanje, 25% REM faze.

40
Q

Koje su četiri podfaze sporotalasnog spavanja, i koje su odlike svake?

A
  1. Pospanost: alfa ritam postaje nepravilan, oči čine lagane pokrete, najplići san;
  2. Plitak san: Traje 5-15min, teta talasi sa vretenima spavanja (povremene oscilacije od 8-14Hz) koje generiše talamički pacemaker, uočava se i K kompleks (šiljasti talasi velike amplitude);
  3. Srednje dubok san: Pojava delta talasa;
  4. Dubok san: Traje 20-40min, krvni pritisak, puls i potrošnja kiseonika u mozgu padaju na najniži nivo, buđenje zahteva veoma snažan stimulus.
41
Q

Šta se detektuje na EEG zapisu tokom REM faze?

A

Brz, desinhronizovan ritam nalik na onaj kod budne osobe (male amplitude, visoka frekvencija).

42
Q

Kada je talamus u transmisionom, a kada u eksplozivnom modusu rada?

A

Tokom budnog stanja i REM faza talamus radi u transmisionom modusu, a tokom ne-REM spavanja talamus radi u eksplozivnom modusu rada.

43
Q

Koji deo mozga reguliše sporotalasno spavanje?

A

Bazalni prednji mozak i ventrolateralno preoptičko jedro hipotalamusa.

44
Q

Koji neurotransmiter oslobađaju neuroni u regijama koje regulišu sporotalasno spavanje?

A

Inhibitorni neurotransmiter GABA.

45
Q

Kako deluju opšti anestetici?

A

Deluju na endogeni sistem tako da se pojačava aktivnost ventrolateralnog preoptičkog jedra hipotalamusa i GABA-posredovana inhibicija tuberomamilarnog jedra.

46
Q

Koja jedra retikularne formacije čine ascedentni aktivirajući sistem (ARAS), i što je on bitan?

A

Locus coereulus, raphe jedra, acetilholinske strukture moždanog stabla i bazalnog telencefalona i histaminski neuroni srednjeg mozga čine ARAS - čija aktivacija prethodi buđenju.

47
Q

Šta aktivira ARAS?

A

ARAS aktivira svaki snažniji senzorni nadražaj, ali može da se aktivira i sopstvenom aktivnošću.

48
Q

Koja su dva sistema pobuđivanja moždane kore ascedentne retikularne formacije?

A

Dorzalni acetilholinski sistem - polazi iz pedunkulopontinskog jedra i laterodorzalnog jedra i pruža se do specifičnih i nespecifičnih talamičkih jedara, a odatle preko talamo-kortikalnih projekcija aktiviraju specifične senzorne zone moždane kore. Aktivan je tokom budnog stanja i tokom REM faze.

Ventralni aminski sistem - polazi iz locus coereulus-a, raphe jedara, tuberomamilarnog jedra i pruža se direktno do moždane kore (bez prolaska kroz talamus). Ovaj sistem nije aktivan tokom REM faze.

49
Q

Koje strukture su tokom REM faze aktivnije od budnog stanja, a koje su manje aktivne?

A

Limbički sistem je aktivniji od budnog stanja, a čeoni režanj je znatno manje aktivan.

50
Q

Od kog regiona mozga zavisi REM faza?

A

Moždanog mosta.

51
Q

Koji neurotransmiteri utiču na inhibiciju motoneurona tokom REM faze?

A

GABA i glicin.

52
Q

Odakle se oslobađaju GABA i glicin tokom REM faze?

A

Iz magnocelularnog jedra.

53
Q

Uloga hipotalamusa u regulaciji spavanja je otkrivena zahvaljujući?

A

Narkolepsiji.

54
Q

Šta je negativni regulator padanja u san i prelaska u REM fazu?

A

Neuropeptid hipokretin/oreksin.

55
Q

Gde se nalaze neuroni koji proizvode hipokretin/oreksin i kako oni deluju?

A

Isključivo u hipotalamusu, deluju kao vrsta prekidača koji kontroliše stanje budnosti, sporotalasnog stanja i REM-a.

56
Q

Kako se tretira narkolepsija, koji lekovi se izdvajaju?

A

Amfetaminima; gama-hidroksibutirat (date-rape drug) i modafinil (efikasan i u smanjenju pospanosti kod zdravih osoba).

57
Q

Šta karakteriše paralizu sna, kod koje grupe ljudi je ona posebno zastupljena?

A

Nemogućnost govora i pokreta nakon buđenja, senzorne halucinacije; 40% univerzitetskih studenata je bar nekad iskusi.

58
Q

Koji je najzastupljeniji neurotransmiter u mozgu?

A

Glutamat.

59
Q

Gde je zastupljen glutamat?

A

U bazalnom prednjem mozgu, hipotalamusu, u projekcionim neuronima talamusa i neuronima ARAS-a.

60
Q

Kada je prisutan najviši nivo acetil-holina u moždanoj kori, a kada u retikularnoj formaciji?

A

Najviši nivo acetil-holina u moždanoj kori je tokom budnosti, a u retikularnoj formaciji tokom REM faze.

61
Q

Koji neuroni su odgovorni za oslobađanje acetil-holina u talamusu i kada su oni aktivni?

A

Neuroni u pedunkulopontinskom jedru i laterodorzalnom jedru; aktivni su tokom svih komponenti REM.

62
Q

Koje jedro je najznačajnije za noradrenalin?

A

Locus coereules.

63
Q

Kako izgleda aktivnost noradrenalinskih neurona?

A

Tokom buđenja NA neuroni u locu coereules-u pokazuju niskofrekventnu (2-10Hz) pacemaker-sku aktivnost i povećavaju je tokom stresa i stanja ugroženosti. Aktivnost im se smanjuje tokom sporotalasnog sna i potpuno se prekida tokom REM faze.

64
Q

Koji neuroni oslobađaju histamin?

A

Neuroni zadnjeg dela hipotalamusa.

65
Q

Gde se nalazi najveća kolekcija serotoninskih neurona?

A

U dorzalnim raphe jedrima.

66
Q

Gde se nalazi najveća grupacija dopaminskih neurona, i kako se menja njihova aktivnost tokom ciklusa san-budnost?

A

U substantia nigra i u ventralnoj tegmentalnoj oblasti. Ovi neuroni ne menjaju aktivnost tokom san-budnost ciklusa.

67
Q

Koji GABA neuroni imaju kritičnu ulogu u genezi EEG ritmova?

A

GABA neuroni retikularnog jedra talamusa i interneuroni neokorteksa i hipokampusa.

68
Q

Koji je glavni inhibitorni neurotransmiter u mozgu, a koji u kičmenoj moždini?

A

U mozgu je glavni inhibitorni neurotransmiter GABA, a u kičmenoj moždini glicin.

69
Q

Sa kojim vidom spavanja su povezane noćne more i enureza?

A

Sa ne-REM spavanjem.

70
Q

Tokom kojih faza ne-REM spavanja se najčešće dešavaju epizode somnabulizma?

A
  1. i 4. faze ne-REM spavanja.