Bindweefsel Flashcards
Eigenlijk bindweefsel
= verbindingsweefsel tussen weefsels en organen
- weefsel onder epitheel
- plaats voor bloedvaten en zenuwelementen
- grote variatie aan cellen, veel matrix
- afkomstig van mesenchymcel
- groot deel van het weefsel ingenomen door ECM
Cellulaire component soorten + functie soorten
- mesenchymcellen, fibroblasten, fibrocyten
-> aanmaak en onderhoud van het BW - vetcellen
-> isolatie en reservebrandstof - plasmacellen, macrofagen, mastcellen, witte bloedcellen, pigmentcellen
-> verdediging en immuniteit
ECM soorten
Grondstof
- glycosaminoglycanen (GAGs)
- proteoglycanen
- glycoproteïnen
Vezels
- collageen type I
- reticuline (collageen type III)
- elastine
ruimte voor bloedvaten en zenuwvezels
Mesenchymcellen kenmerken
- Multipotente stamcellen
- Spoel tot stervormige cellen
- Grote euchromatische kernen met nucleoli
- embryo: mesenchymaal of embryonaal
BW: vezelarm, veel waterhoudende grondstof
Volwassen individu: herstel en vernieuwing
Fibroblasten
- jonge, actieve cel
- grote nucleolus
- veel euchromatine
- sterk ontwikkeld RER en Golgi-apparaat
Fibroblasten functie
Maken ECM
Fibrocyten
- rijpe, rustende fibroblast
- donkere kern
- veel heterochromatine
Fibrocyten functie
Eosinofiel cytoplasma
-> onderhouden ECM
bij bindweefselschade: dedifferentiatie tot fibroblasten
-> mitose
bij wondheling: vorming van myofibroblasten
-> wondcontractie
Vetcellen
- verspreid over het lichaam of geconcentreerd tot vetweefsel
- witte en bruine vetcellen
- ontstaan uit mesenchymcellen
Soorten vetcellen
- witte of uniloculaire vetcel
- bruine of multiloculaire vetcel
Witte of uniloculaire vetcel
- Één solitaire vetdruppel omgeven door cytoplasma (+ cytofilamenten)
- Platte kern => zegelringen
- Opname vetten uit bloedbaan door lipasen in endotheel (splitsen in vetzuren + glycerol; resynthese in vetcel tot triglyceriden)
Witte vetcel functie
- Reservefunctie (opslag triglyceriden)
- Structurele functie
Bruine of multiloculaire vetcel
- Vnl bij winterslapers
- Centrale kern
- Afzonderlijke vetdruppeltjes
- Talrijke mitochondriën (bevatten cytochroom pigment)
- Macroscopisch bruine kleur: sterke vascularisatie
Bruine vetcel bij mens
Foetaal en perinataal
Bij volwassenen: zeer beperkt, thv nek, hals, bovenste deel van de rug, rond nieren, bijnieren, aorta, mediastinum
Bruine vetcel functie
Regelen van lichaamstemperatuur
Isolatie
Cellulaire component-verdediging soorten cellen
- plasmacellen
- macrofagen
- mastcellen
- witte bloedcellen
- pigmentcellen
Verdedigingscellen functie
- Neutraliseren van schadelijke stoffen
- Opruimen afbraakstoffen
- Vernietigen van lichaamsvreemde stoffen zoals pathogenen
Plasmacellen
= geactiveerde B-lymfocyten die antilichamen (antistoffen, immunoglobulinen) aanmaken
- Vorming van immuuncomplexen: antilichaam-antigen
- Clock face positie van de chromatineklompen in de kern
- Sterk basofiel gekleurd cytoplasma
Plasmacellen voorkomen
- In spijsverteringsstelsel
- Meer op ontstekingscellen
Macrofagen
= grote eter
- Groot
- Onregelmatig (talrijke cytoplasma extensies) en variërend van vorm
- Ovale kern
- Veel MT, RER, GA
- Veel lysosomen (primaire lysosomen, fagolysosomen en restlichaampjes)
- Specifieke kleuring: zure fosfatase kleuring
- Macrofagen in eigenlijk BW = histiocyten
Multinucleaire reuzencellen door fusie
Afkomstig van monocyten uit het bloed
=> mononucleaire-fagocytensysteem (MPS)
Macrofagen voorkomen
- Vnl in sterk bevloeid BW
- Vnl waar lichaamsvreemde stoffen binnendringen (spijsvertering, luchtwegen)
Macrofagen functies
FAGOCYTEREN van vitale kleurstoffen, celdebris, pathogenen
- bij fagocyteren van grote corpora aliena
-> samensmelten tot multinucleaire cellen = reuzencellen
SYNTHESE van enzymen zoals elastase en collagenase
-> rol in weefselherstel
Rol in IMMUNOLOGISCH DEFENSIESYSTEEM
- fagocytose van AG, fagocytose na opsonisatie (= fagocytose van AG-AL complexen dmv Fc-receptoren)
- na fagocytose: afbraak van micro-organismen (AG) in de lysosomen tot peptiden
-> naar celoppervlak = antigenpresentatie
-> activeren/aantrekken van lymfocyten
CHEMOTAXIS
= migraren van plaatsen van infectie
- gemediteerd door chemokines
- afgescheiden door verschillende cellen op de plaats van infectie
Mastcellen
= wandelende apotheken
- 7 à 20 micrometer groot
- variërende celvorm
- ronde kern
- groot GA
- veel mitochondriën
- veel basofiele granules (metachromasie) in cytoplasma
-> bevatten
—- heparine (antistollingsfactor)
—- histamine (vasodilaterende stof)
—- chemotactische factoren
- niet in korrels verpakte producten: fosfolipide precursoren
-> prostaglandines, leukotrienes, platelet activating factor
Mastcellen functie
- rol bij allergische- en ontstekingsreacties (immediate hypersensitivity reaction)
- aangeboren (innate) immuniteit
- weefselherstel
Witte bloedcellen
- Oefenen hun voornaamste activiteit uit buiten de bloedbaan
- B- en T-lymfocyten
- Granulaire leukocyten: neutrofielen, basofielen en eosinofielen
- Hun aantallen stijgen in infectieuze en ontstekingsreacties
Pigmentcellen voorkomen
In BW van het oog
Pigmentcellen
Cellen met onregelmatige cytoplasma uitlopers
Voorzien van melaninegranules
Pigmentcellen functie
- Bescherming tegen UV-straling
- Oogkleur
Vezels soorten
- collageen type I
- elastische vezels
- reticuline (collageen type III)
Vezels
- Verschillend uitzicht
- Verschillende fysische en chemische eigenschappen
- Weinig oplosbaar in water
- Basisstoffen aangemaakt voor fibroblasten en -cyten
- Extracellulaire assemblage tot vezels
Collageen
Verschillen in de AZ-sequentie van de alfa-ketens
=> verschillende vorm en ruimtelijke schikking
Categorieën:
1. Fibrillaire (I-III)
2. Netwerk- of laagvormende (IV)
3. Verankerende (VII)
Types collageen
Type I: in eigenlijk BW en bot
-> bundels van fibrillen, dwarsstreping
Type II: in kraakbeen
Type III: in reticulaire BW, dermis, bloedvaten
Type IV, VII: in lamina basalis (aangemaakt door epitheelcellen) en lamina reticularis
Collageen aandoeningen
- Keloïden = overproductie van collageen thv littekens van de huid
- Abnormale collageensynthese door genetische mutaties
— Ehlers-Danlos syndroom (hyperextensie huid en hypermobiliteit gewrichten)
— Osteogenesis imperfecta (brozebottenziekte)
Collageen vernieuwing
Zeer stabiel eiwit (lange levensduur)
Afbraak door collagenase (= een van de matrix metalloproteïnases (MMPs))
Meestal zeer traag (oa in pezen en ligamenten)
Snel thv periodontaal ligament van de tand
Bij weefselherstel
Elastische vezels
- Dunne vezels
- Vormen netwerk gelegen tussen collageenbundels
- Verantwoordelijk voor elasticiteit weefsel
- Weinig kleurbaar met HE, wel met orceïne en fuschine
- Afgebroken (gehydrolyseerd) door elastase
Elastische vezels voorkomen
- In elastische ligamenten
- Wand van elastische en musculaire arteriën
- Dermis
- Luchtwegen
- Elastisch kraakbeen
Elastische vezels aandoening
Genetisch: Marfan syndroom
- door mutatie in fibrilline genen
- vaak voorkomen van aneurismen
ECM grondstof
Compartiment voor uitwisseling tussen circulatie en cellen
Zeer waterrijk
Glycosaminoglycanen (GAGs), proteoglycanen, structurele glycoproteïne en zouten
Amorf materiaal
Gelei-acthig
Ruimtevullend
Hoeveelheid grondstof sterk wisselend, afhankelijk van fysiologische en pathologische omstandigheden (bv oedeem)
Aanmaak door fibroblasten
Grondstof - GAGs
= glycosaminoglycanen
= onvertakte mucopolysacchariden
Bestaande uit repeterende disaccharide eenheden van bronzuur en hexosamine
Sterk gesulfateerd (behalve hyaluronzuur)
Grondstof - PG
= proteoglycaan
= GAGs gebonden an centraal eiwit
Meerdere PGs gebonden aan hyaluronzuur = PG-aggregaat
GAGs in PG
- chrondroïtinesulfaat
- dermatansulfaat
- keratansulfaat
- heparansulfaat
Grondstof - structurele glycoproteïnen voorkomen
in fibronectine
in laminine
Structurele glycoproteïnen
Bindingsplaatsen voor collageen en integrines (transmembranaire Een)
-> belangrijk voor tijdelijke verankering tussen cellen en ECM (oa bij celmigratie)
Water
= interstitial vloeistof
pathologie: oedeem: excessieve opstapeling van water in het BW
Types
- vezelrijk losmazig
- vezelrijk dens
- embryonaal
- reticulair
Vezelrijk losmazig
Vezelrijk BW = connective tissue proer
Losmazig BW = areolar tissue
- Veel cellen
- Gelegen in een rijke hoeveelheid grondstof
- ECM doorvlochten met zowel collageen als elastische vezels
- Teer, flexibel, weinig trekkracht-resistent weefsel
- Zeer reactief weefsel: oedeemvorming, ontstekingsreacties- en overgevoeligheidsreacties
Vezelrijk losmazig voorkomen
- Ondersteuning epitheel- en klierweefsel
- In ruimte tussen spier- en zenuwvezels
- Rond bloed- en lymfevaten
Vezelrijk dens
Dens of straf BW
- stevig (on)regelmatig vlechtwerk van vooral collageen- en/of elastische vezels
- relatief weinig cellen (vooral fibroblasten) en grondstof
- weinig vervormbaar, zeer trekvast
Vezelrijk dens voorkomen
Onregelmatig dens:
- kapsels rond organen, hersenvliezen, dermis
Regelmatig dens:
- In pezen, cornea
Dens elastisch:
- In gele ligamenten, wervelkolom
Embryonaal
In mesodermlaag van embryo
- veel grondstof, zeer weinig vezels
- netwerk van stervormige mesenchymcellen
=> multipotente stamcellen
=> differentiëren tot bind- en steunweefselcellen en spiercellen
=> mesenchymaal BW
Bindweefsel uit navelstreng en tandpulpa
- veel grondstof rijk aan hyaluronan
- geringe hoeveelheden collageen/elastine
- voorkomt afknellen van bloedvaten
- stervormige mesenchymcellen
=> definitieve differentiatie
=> mucous of gelatineus BW
Reticulair
Bijzondere variant van vezelrijk, losmazig BW
Geproduceerd door fibroblasten
Collageen type III: netwerk van dunne vezels
Kleuren met zilverzouten en PAS (door glycolgroepen gebonden aan col III)
Vormt ruimtelijk steunapparaat
- basisnetwerk van beenmerg, lymfoïde organen
- netwerk rond klierbuisjes
- in de lamina reticularis van de basale membraan
- rond vetcellen, glad spierweefsel, zenuwvezels en kleine BV
Reticulair wit vetweefsel
Vetdepot
- vetten als reserve, energieleverancier
- bv panniculus adiposus (onderhuids vet)
Structureel vet
- bewaren van de anatomische verhoudingen
- bv retrobulbair vet in het oog, vet in de borsten en wangen
Reticulair bruin vetweefsel
Regeling van de lichaamstemperatuur
Vooral bij winterslapers, weinig bij de mens
