Antybiotyki Part 1 Flashcards
Rodzaje penicylin
- Penicyliny G i jej sole
- Penicyliny doustne - penicylina V i propycylina
- Penicyliny oporne na penicilinazy - metycylina, nafcylina, oksacylina, diklosacylina, flukloksacylina, kloksacylina
- Penicyliny o poszerzonym spektrum
- aminowe: ampicylina, amoksycylina
- karboksylowe: karboksypenicylina, tikarcylina
- ureidowe: mezlocylina, azlocylina, piperacylina
Mechanizm działania B-laktamow
- zaburzenie transpeptydacji ściany komórkowej bakterii
- tylko komórki dzielące się
- miejsce wiązania to PBP (enzymy 1-3 to transpeptydazy, 4-6 to karboksypeptydazy)
- wiążą się z transpeptydazami zamiast dipetydu alaninowego - otwarcie pierścienia laktamowego
Opornosc na penicyliny
- Beta-laktamazy:
Chromosomalne: I - cefalosporyny. II - penicyliny. IV- oba
Plazmidowe: III - pen, cef, monobaktamy. V - izoksazoilopenicyliny
AmpC - P.aeruginosa i Enterobacter sp
ESBL - poszerzone spektrum
- Modyfikacje PBP
- mutacja PBP 2 - MRSA
- opornosc na penicylinę u pneumokoków, enterokokow, gonokokow, i H.influeznae - Upośledzenie penetracji leku
- tylko u Gram(-) z powodu nieprzepuszczalnej błony zewnętrznej
- brak kanałów dla leku lub zminiejszenie ilości - Usuwanie antybiotyku u Gram(-)
Penicylina G i V - zakres i wskazania
Paciorkowce, pneumokoki, meningokoki, maczugowiec błonicy, laseczka wąglika, gonokoki, krętek blady
Wskazania: zakażenia bakteriami powyżej,
Penicylina benzatynowa - zapalenie gardła przez bakterie B-hemoliz.
Kiła
Penicyliny odporna na beta-laktamazy - zakres i wskazania
Gronkowce i paciorkowce
Wskazania: spadek znaczenia klinicznego bo MRSA
Izoksalinowe: łagodne i umiarkowane miejscowe zakazenia gronkowców
Penicyliny o poszerzonym spektrum - zakres i wskazania
- infekcje dróg moczowych
- infekcje dolnych dróg oddechowych
- zapalenie zatok, ucha środkowego, krztusiec, posocznica
Amoksycylina - klawulan
ampicylina - sulbaktam
tykarcylina - klawulan
piperacylina - tazobaktam
Wankomycyna
MECHANIZM: glikopeptyd, hamuje syntezę mureiny przez tworzenie wiązań wodorowych z końcowymi aminokwasami Ala-Ala pentapeptydu - blokada transglikolazy i transpeptydazy. Działanie bakteriobójcze!
OPORNOŚĆ: VanA - reduktaza redukująca pirogronian do kwasu mlekowego - mleczan zamiast końcowej alaniny. Pondadto dipeptydaza rozszczepiający pentapeptyd
Oporosc krzyżowa miedzy wankomycyna i teikoplanina
VISA - pogrubienie ściany i zwiększenie końcowych Ala-Ala “ślepe zakończenia” - wabiki
ZAKRES: tlenowe i beztlenowe ziarniaki Gram(+) - gronkowce, enterokoki. C.difficile
KINETYKA: podawanie p.o przy C.difficile, reszta wskazań i.v
Szeroka dystrybucja, słabo do płynu m-r,
Wydalanie 90% przez przesączanie kłębuszkowe, reszta z żółcią
WSKAZANIA: zakażenia krwi i wsierdzia przez MRSA lub enterokoki (alternatywnie; z gentamycyna)
ZOMR (z cefalosporynami i rifampicyna) pnemokokowe
Zakażenie C.difficile (ale pierwszy rzut to metronidazol)
DZ.N: ototoksycznosc(rzadko), nefrotoksyczność, drażniące działanie na tkanki, gorączka, dreszcze,
Zespół czerwonego człowieka - uwalnianie histaminy
Interakcje: unikać z lekami nefro lub ototoks (aminoglikozydy, diuretyki pętlowe, cyklosporyna, i cisplatyna)
PRZECIWWSKAZANIA: niewydolność nerek, upośledzenie słuchu, ciąża
Teikoplanina
Glikopeptyd, bardzo podobna do wankomycyny, podobny mechanizm i spektrum
Dłuższy t1/2=45-70h; i.v i i.m
Telawacyna
Lipoglikopeptyd; pochodna wankomycyny
Aktywna wobec Gram(+) o obniżonej wrażliwości na wankomycyne
2 mechanizmy: wiązanie Ala-Ala; niszczenie potencjału błony i wzrost przepuszczalności
Leczenie zakażeń skory i tkanek miękkich
potencjalnie teratogenne
Dalbawacyna
Lipoglikopeptyd
Ten sam mechanizm jak wankomycyna i teikoplanina
Większa aktywność dla Gram(+), MRSA i VISA
Wstrzymany rozwój bo badania kliniczne
Daptomycyna
Cykliczny lipopeptyd,
SPEKTRUM: jak wankomycyna, ale zabija dużo szybciej, MRSA i GREF
MECHANIZM: nie do końca poznany; zależny od wapnia fragment lipidowy, depolaryzuje błonę komórkowa, z wypływem potasu i obumarciem
KINETYKA: Wydalanie przez nerki
WSKAZANIA: zakażenia skory i tkanek miękkich, bakteriemia i zap wsierdzia
Dz.N: miopatia, alergiczne zapalenie płuc,
INTERAKCJE: surfaktant antagonizuje działanie
Fosfomycyna
MECHANIZM: analog PEP, hamuje pierwszy etap powstawania peptydoglikanu -syntezę kwasu UDP-N-acetylomuraminowego
Transportowany do komórki przez czółenka glicerolowe i inne
SPEKTRUM: Gram(+) i (-)
KINETYKA: p.o lub i.v
WSKAZANIA: zakazenia dolnych dróg moczowych u kobiet (p.o)
terapia rezerwowa zakażeń gronkowcami (szpik i kości i.v)
Dz.N: zaburzenia z przewodu, bóle głowy, zapalenie żył, podwyższenie transaminaz
Bacytracyna
MECHANIZM: hamuje reaktywacje lipidy C55 transportującego podjednostki peptydoglikanu do ściany
Bardzo nefrotoksyczna, stosowana wyłącznie miejscowo w obrębie skory i błon śluzowych.
Roztwory bacytracyny używane do irygacji stawów, ran lub jamy opłucnowej
Cykloseryna
Hamuje wiele bakterii Gram(+) i (-), ale używana wyłącznie jako lek przeciwgruźliczy
Analog D-alaniny i hamuje racemaze alaninowa - hamuje syntezę pentapeptydu mureiny.
Wydalana z moczem. P.o
Dz.N: neurotoksycznosc, bóle głowy, drżenia, psychozy i drgawki
Tetracykliny - mechanizm
Bakteriostatyczne; hamują syntezę białek
Bierna dyfuzja/transport aktywny
Wiążą podjednostkę 30S rybosomu - blokują wiązanie aminoacylo-tRNA do miejsca aktywnego na kompleksie mRNA-rybosomu
Uniemożliwiają dodawanie aminokwasow do syntezowanego peptydu
Tetracykliny - spektrum
Wiele bakterii Gram(+) i (-) w tym beztlenowce; riketsje, chlamydie, mykoplazmy
G(+) : gronkowce, paciorkowce, Bacillus, Clostridium, Listeria
G(-): enterobacterie, H.influenzae, Neiserria, Moraxella, Campylobacter
Atypowe: Legionella, Bacterioides, Mycoplasma, Chlamydia, Riketsje, Treponema, Borrellia, Toxoplasma
Tetracykliny - opornosc
3 mechanizmy:
1. Zaburzenia napływu/wyplyw przez pompę Pompa Tet(AE) - starsze tetracykliny, doksy-, mino- Pompa Tet(K) - gronkowce, tylko tetracykliną Wielolekowa pompa - Proteus i Pseudomonas; tygecyklina
- Produkcja białek zakłócających wiązanie z rybosomem
Tet(M) - na Gram(+), tetra-,doksy-,mino- - Enzymatyczna inaktywacja
Tetracykliny - farmakokinetyka
Doksy- i mino-cykliny - bardzo wysokie wchłanianie, p.o
Tygecyklina - słabiutko, i.v
Wchłanianie osłabione przez jedzenie (wyj. Doksy- i mino-) oraz dwuwartościowej kationy, nabiał i leki zobojetniajace, zasadowe pH
Wiązanie białek 40-80%
Szeroka dystrybucja oprócz OUN
Minocyklina wysokie stężenie we łzach i ślinie (nosicielstwo meningo)
Przechodzą przez łożysko
Chelatacja w wapniem i odkładanie w kościach i zębach.
Wydalanie z żółcią i moczem
Doksycyklina i tygecyklina nie kumulują się w niewydol nerek
Doksycyklina i minocyklina długo działające (t1/2 16-18h)
Tygecyklina bardzo długo (36h)
Tetracykliny - wskazania
TETRACYKLINA: Riketsjozy; zakażenie mykoplazamami, chlamydiami, krętkami, Plasmodium falciparum, H.pylori,Trądzik
MINOCYKLINA: nosicielstwo meningokokowe (lepiej rifampicyna)
DEMEKLOCYKLINA: hamuje ADH, zespoły nieprawidłowego wydzielania ADH (np. Schwarzera-Bartera)
TYGECYKLINA: bardzo szerokie spektrum; Gram(+) i (-); MRSA, VISA, GREF, Enterobacter, atypowe
Infekcji skórne, zakazenia w obrębie jamy brzusznej, pozaszpitalne zapalenie płuc (NHAP)szczególnie atypowe;
Infekcje moczowo-płciowe
Trądzik pospolity, jaglicy
Tetracykliny - działania nieporządane
- Ze strony układu pokarmowego
Nudności, wymioty, biegunka (tygecyklina- nudności)
Zmiany normalnej flory -> wzrost Proteus, Candida, Clostridium -> zaburzenia jelitowe, drożdżyca pochwy/jamy ustnej, świąd odbytu, C.difficile - Kości i zęby
Odkładanie, przebarwienia i dysplazja szkliwa
Zahamowanie wzrostu lub zniekształcenia kości
Nie podawać u dzieci poniżej 8 roku życia i ciężarnych
3. Inne Upośledzenie czynności wątroby, Podawane z diuretykami - retencja azotu; kwasica kanalikowy Zakrzepica żylna Demeklocylina - nadwrażliwość na światło Doksycyklina - zawroty głowy, nudności, wymioty Guz rzekomy mózgu Fototoksycznosc, zwiekszona pigmentacja
MAKROLIDY
Erytromycyna Klarytromycyna Azytromycyna Roksytromycyna Telitromycyna (ketolid)
Erytromycyna - mechanizm
MECHANIZM: bakteriostatyczne, rzadziej bakteriobójcze
Wiąże się z podjednostka 50S w pobliżu centrum peptydylotransferazy. Niemożliwa elongacja dzięki blokowaniu polipeptydowego tunelu wyjścia - oddzielenie tRNA i rybosomu.
Hamuje proces tworzenia się nowych podjednostek 50S
Erytromycyna - spektrum
SPEKTRUM: Gram(+) - pneumokoki, paciorkowce, gronkowce, maczugowce. Mycoplasmy, legionella, chlamydie, H.pylori, listeria i niektóre prątki.
Gram(-) - Neisseria, Bordetella perkusista, Bartonella, niektóre riketsje, Treponema pallidum, Campylobacter
Erytromycyna - opornosc
OPORNOSC: zazwyczaj na plazmidzie, 3 mechanizmy
- zmniejszenie przepuszczalności/czynne usuwanie
- Produckja esteraz (Enterobacterie)
- Zmiana miejsca wiązania na rybosomie - mutacja plazmidu/produkacja metylacja (konstytutywna lub indukowana makrolidami)
Pełna opornosc krzyżowa miedzy makrolidami.
Oporność MLS typu B (Makrolid - linkozamidy - streptograniny)
Erytromycyna - kinetyka
KINETYKA: kwasowrazliwe; tabletki z otoczka, jedzenie zakłóca wchłanianie; doustne estry - estolan(toxic), stearynian, bursztynian
Szeroka dystrybucja oprócz OUN, przechodzi przez łożysko
Znaczna wiekszosc wydalana z żółcią a 5% z moczem
Erytromycyna - wskazania
WSKAZANIA:
Zakażenie maczugowcami
Infekcje dróg oddechowych, krztusiec
Zakazenia noworodków
Zakazenia oczu lub narządów rodnych przez chlamydie
NHAP - pneumokoki, mykoplazmy, legionella
Substytut penicyliny przy uczuleniu
Erytromycyna - działania nieporządane i interakcje
- Jadłowstręt, nudność, wymioty i biegunka - stymulacja przewodu
- Ostre cholestatyczne zapalenie wątroby (estolan) - nadwrażl.
INTERAKCJE:
Inhibitor CYP
Zwiększa stężenie Teofilina, warfaryny, cyklosporyna, metyloprednizolonu.
Zwiększa biodostepność digoksyny
Klarytromycyna
MECHANIZM: jak Erytromycyna
SPEKTRUM: jak Erytromycyna + M.avium, M.leprae, Toxoplasma, H.influenzae, oporne paciorkowce i gronkowce na erytromycyne
KINETYKA: dłuższy t1/2; 2x na dobę, dobra dystrybucja
Metabolizowana w wątrobie, aktywny metabolit.
WSKAZANIE: patrz spektrum
Dz.N: jak erytro, ale rzadsze ze strony przewodu
INTERAKCJE: jak erytro
Azytromycyna
MECHANIZM: …
SPEKTRUM: jak Klarytromycyna, ale słabiej gronkowce i paciorkowce, mocniej H.influenzae. Wysoce aktywne przeciw chlamydiom
KINETYKA: świetna dystrybucja i bardzo wysokie stężenie w tkankach
Stopniowe uwalnianie z tkanek, t1/2 aż 3 dni!!
Nie podawać z posiłkiem i lekami zobojetniajacymi (opóźniają wchłanianie)
INTERAKCJE: nie aktywuje ani nie inhibuje CYP (1 węgiel więcej)
Ketolidy
TELITROMYCYNA
MECHANIZM: …
SPEKTRUM: paciorkowce, H.influenzae, mykoplazmy, Legionella, Chlamydie, H.pylori, gonokoki, toxoplasma, prątki niegruźlicze
OPORNOŚĆ: dużo mniejsza niż makrolidow, wiele szczepów opornych na makrolidy podatna na ketolidy, czasami mocniejsze wiązanie z rybosomami
KINETYKA: dobra dystrybucja, metabolizm w wątrobie, wydalane z żółcią i moczem
Dz.N: inhibitor CYP3A4, wydłużenie QT, hepatotoksyczność
Klindamycyna
MECHANIZM: jak makrolidy
SPEKTRUM: paciorkowce, gronkowce, pneumokoki, bakterie beztlenowe!!!
OPORNOŚĆ: MLSB; mutacja rybosomu, metylazy, enzymatyczny rozkład
KINETYKA: 90% wiązania z białkami, dobra dystrybucja oprócz OUN,
Metabolizowana w wątrobie, aktywny metabolit wydalany z żółcią i moczem, w niewydolności nerek nie trzeba modyfikować dawek
WSKAZANIA: zakazenia skory i tkanek miękkich paciorkowcami i gronkowcami, skuteczna wobec MRSA.
Zakazenia beztlenowca (np. Bacterioides)
Rany penetrujące brzucha i jelit, ropień płuca, zakazenia żeńskich narządów rozrodczych, stan zapalny narządów miednicy (z aminoglikozydami/cefalosporynami)
Profilaktyka zapalenia wsierdzia u chorych z wadami zastawkowymi,
Alternatywa dla leczenia P.jiroveci (z prymachina)
Toksoplazmoza mózgu w AIDS (z pirymetamina)
DZ.N: biegunka, nudności, wysypki skórne
Hepatotoksycznosc rzadko
Czynnik ryzyka biegunki przy C.difficile
Streptograniny
Chinuprystyna/dalfoprystyna
Streptogranina B/ streptogranina A. 30:70
Mechanizm: jak makrolidy i klindamycyna, ale BAKTERIOBÓJCZE
SPEKTRUM: ziarniaki Gram(+) - paciorkowce wielolekooporne, MRSA, GREF.
OPORNOSC: MLSB; inaktywacja enzymatyczna dalfoprystyny, usuwanie przez kanał
KINETYKA: i.v; szybki metabolizm, eliminacja z kałem, nie wymaga modyfikacji przy niewydolności nerek, inhibitor CYP3A4
WSKAZANI: terapia gronkowców, enterokow i paciorkowców
Dz.N: zespół bólowy mięśniowo-stawowy, wzrost bilirubiny, wymioty, wysypki
Chloramfenikol
MECHANIZM: silny inhibitor syntezy białka
Odwracalne wiązanie z 50S, hamuje tworzenie wiązań peptydowych. Bakteriostatyczne
SPEKTRUM: szerokie spektrum, Gram(+) i (-), tlenowe i beztlenowe, riketsje.
OPORNOSC: acylotransferaza chloramfenikolu, unieczynnia, na plazmidzie
KINETYKA: Doustnie - palmitynian
Pozajelitowo - prolek (bursztynian)
Szeroka dystrybucja w tym do OUN
Metabolizm w wątrobie, glukuronian lub redukcja.
Wydalane z moczem, niezmiennie w niewydolności nerek
WSKAZANIA: riketsjozy, tyfus, gorączka Gór skalistych,
Alternatywa dla ZOMR przy nadwrażliwości na beta-laktamy
Miejscowo w leczeniu infekcji oczu
Rzadko stosowany ze względu na toksyczność
Dz.N: zaburzenia z przewodu, kandydoza jamy ustnej/pochwy
Supresja erytropoezy, niedokrwistosc aplastyczna (idiosynkratyczna)
Zespół szarego dziecka (brak mechanizmu sprzedania z glukuronianem) -> wymioty, wiotkość, hipotermia, sinicą, wstrząs i zapaść naczyniowa
INTERAKCJE: inhibitor CYP, antagonizuje działanie penicylin i aminoglikozydow
Oksazolidynony
MECHANIZM: Wiążą 23S na 50S. Bardzo wczesny etap. Uniemożliwia połączenie 30S z 50S-mRNA oraz tRNA
SPEKTRUM: Wyłącznie Gram (+): gronkowce, paciorkowce, enterokoki, beztlenowce, maczugowce, nocardie, listerie. MRSA, VISA, GREF
Bakteriostatyczne (dla paciorkowców bakteriobójczy)
KINETYKA: 100% dostępności po podaniu doustnym, nie wpływa na CYP, wydalany z moczem, dobra penetracja, szczególnie do płuc
WSKAZANIA: Infekcje GREF, HAP, NHAP
Zakazenia skory i tkanek miękkich przez Gram(+)
Dz.N: ogólnie dobrze tolerowany
Zaburzenia hematologiczne: na ogół odwracalne i łagodne
Trombocytopenia (najczęściej), niedokrwistosc, neutropenia,
Neuropatia obwodowa i nerwu wzrokowego, kwasica mleczanowa (możliwe blokowanie mitochodnrium)
Możliwy zespół serotoninowy wraz z podawaniem leków serotoninergicznych szczególnie antydepresantami.
Aminoglikozydy - leki
Streptomycyna Neomycyna Kanamycyna Amikacyna Gentamycyna Tobramycyna Sisomycyna Netilmycyna
Aminoglikozydy - mechanizm działania
Nieodwracalne inhibitory syntezy białka
Bakteriobójcze
Bierna dyfuzja przez błony zewnętrzne
Aktywny transport przez błonę komórkowa (związany z pompa protonowa). Niskie pH i zmniejszenie gradientu hamują transport
Wzmocniony transport przez leki działające na ścianę komórkowa
Wiążą się z podjednostka 30S; hamowanie syntezy przez:
- Połączenie z kompleksem inicjującym syntezę białek
- Błędny odczyt mRNA - nieprawidłowe białka
- Rozpad polisomow do monosomów
Aminoglikozydy - mechanizmy oporności
- Transferazy lub enzymy inaktywujace przez adenylacje, acetylacje i fosforylacje (główny rodzaj)
- Upośledzenie wejścia do komórki (fenotypowa lub genotypowa)
- Usunięcie lub zmienienie białka na podjednostce 30S
Aminoglikozydy - farmakokinetyka
Wchłanianie w bardzo słabym stopniu (lepiej przy wrzodach)
Wchłanianie i.m i i.v
Bardzo polarne - utrudnione wnikanie
20% przenika do OUN, więcej przy zapaleniu opon
Można podowac dooponowo lub dokomorowo
Niskie stężenia w tkankach, oprócz warstwy korowej nerek
Zależna od stężenia aktywność bakteriobójcza
Efekt poantybiotykowy - utrzymane działanie przeciwbakteryjne przez pewien czas po zaprzestaniu przyjmowania leku (nawet kilka godzin)
Lepiej podawać całkowita dawkę dobowo jednorazowo (bo patrz wyżej)
Próg toksyczności około 2ug/ml (jedna duża dawka mniej toksyczna)
Usuwane przez nerki
Przy niewydolności nerek podawać tak aby miedzy 18-24h stężenie było poniżej 1ug/ml
Aminoglikozydy - działania nieporządane
Wszystkie są ototoksyczne i nefrotoksyczne (terapia dłuższa niż 5 dni lub duże dawki, podeszły wiek, niewydolność nerek)
Ototoksycznosc - zarówno zaburzenia słuchu jak i równowagi. Szczególnie neomycyna, kanamycyna i amikacyna
Strepto i genta - zaburzenia przedsionkowe
Neo, tobra i genta - najbardziej nefrotoksyczne
W bardzo wysokich dawkach działanie kuraropodobne - blokada nerwowo-mięśniowa, porażenie układu oddechowego. Odtrutka - glukonian wapnia lub neostygmina
Aminoglikozydy - wskazania
Najczęściej przeciw Gram(-) pałeczkom jelitowym
Prawie zawsze stosowane z Beta laktamami
Enterokokowe i gronkowcowe zapalenie wsierdzia
Streptomycyna
WSKAZANIA:
A) zakazenia mykobakteriami
- drugi rzut w gruźlicy - skojarzona z innymi lekami
B) zakazenia niegruzlicze
- dżuma, tularemią, brucelozą (z tetracyklinami) i.m
- enterokokowe i paciorkowcowe zapalenie wsierdzia
- zakazenia enterokokowe oporne na gentamycyne
Gentamycyna zastąpiła Streptomycyne
Dz.N:
- nadwrażliwość - pokrzywka, gorączka, objawy alergiczne
- zaburzenie funkcji przedsionkowych (zawroty głowy, utrata równowagi, ataksja), zależą od wieku, stężenia i czasu;
Ototoksycznosc raczej nieodwracalna
- w ciąży głuchota - Przeciwwskazanie
Gentamycyna
SPEKTRUM: gronkowce, enterobakterie
Z beta-laktamami -> Proteus, Enterobacter, Klebsiella, Serratia
OPORNOŚĆ: paciorkowce i enterokoki stosunkowo oporne
Z wankomycyna silne działanie bakteriobójcze
Gram ujemne - opornosc plazmidowa enzymów modyfikujacych; oporne na gentamycyne ale podatne na amikacyne
Enterokoki - opornosc na wszystkie, oprócz streptomycyny
WSKAZANIA:
A) i.m lub i.v -> ciężkie zakazenia Gram (-), zwłaszcza opornych:P.aeruginosa, Enterobacter, Serratia, Proteus, Klebsiella (konieczność skojarzenia, dobre stężenia tylko w moczu)
Nie monoterapia w gronkowcach (szybka opornosc); zapalenia płuc (kiepskie przenikanie)
-> zapalenie wsierdzia Gram(+)
B) podanie miejscowe i do oka
C) podanie dokanałowe
Dz.N: nefrotoksyczność odwracalna i łagodna
Ototoksycznosc przedsionkowa ale również utrata słuchu
Tobramycyna
SPEKTRUM: jak gentamycyna, bardziej aktywna wobec P.aeruginosa, mniej wobec Serratia, E.faecium oporny
OPORNOSC: krzyżowa z gentamycyna
KINETYKA: jak gentamycyna
WSKAZANIA: jak gentamycyna + pacjenci z mukowiscydoza
Dz.N: oto i nefrotoksyczna
Amikacyna
SPEKTRUM: typowe jak aminoglikozydy, prątki gruźlicy oporne na strepto są podatne na amikacyne
OPORNOSC: bardziej oporna na enzymy niż genta i tobramycyna; krzyżowa opornosc z kanamycyna (bo pochodna)
Dz.N: nefro i Ototoksycznosc (słuchowa)
Neomycyna,Kanamycyna, Paronomycyna
SPEKTRUM: Gram(+) i (-); niektóre prątki;
—-Pseudomonas i paciorkowce oporne—
KINETYKA: słabo wchłaniane, wyniszczenie flory bakteryjnej
Wydalanie z moczem
WSKAZANIA: Neomycyna zbyt toksyczna do pozajelitowego podawania
Kanamycyna powoli zaniechana bo tez toksyczna
A) Miejscowo - stawy, opłucną, ropnie, przestrzenie tkanek
B) Douistnie - planowe operacje jelit, encefalopatia wątrobowa (wyparta przez laktuloze)
Dz.N: znaczna nefro i Ototoksycznosc (bardziej słuch)
Możliwa kuraropochodna blokada nerwowo-mięśniowa i zatrzymanie oddechu (nagle wchłonięcie z otrzewnej)
Spektinomycyna
Strukturalnie zbliżona do aminoglikozydow
Stosowana wyłącznie jako alternatywa w lekoopornej rzeżączce lub rzeżączce przy uczuleniu na penicyliny
Podawana domięśniowo
Rzadko nefrotoksyczność lub niedokrwistosc.
Sulfonamidy - mechanizm i spektrum
MECHANIZM: działa na organizmy syntetyzujący kwas foliowy z PABA (kwas p-aminobenzoesowy)
Analogi PABA; hamują syntetyczne dihydropteronianowa
SPEKTRUM: Gram(+) i (-) - nocardia, chlamydie, pierwotniaki. Niektóre enterobakterie: salmonella shigella, escherichia i Klebsiella
Stymulują wzrost riketsje
Syngergistyczne działanie z trimetoprimem lub pirymetamina
Bakteriostatyczne (ale z trimetoprimem bakteriobójcze)
Sulfonamidy - opornosc
Komórki ludzie oporne Mutacje: 1. Nadprodukcja PABA 2. Produkacja enzymu z niskim powinowactwem (plazmid) 3. Zmniejszę przepuszczalności błon
Meningokoki, paciorkowce, gronkowce i gonokoki oporne
Sulfonamidy - kinetyka
- Doustne wchłaniane
- Doustne niewchłanialne
- Miejscowe
Metabolizm w wątrobie; wydalanie przez nerki
Sulfonamidy - wskazania
A. Doustne dobrze wchłaniane
Sulfizoksazol i Sulfametoksazol (krótko i pośrednio działające)
Wyłącznie infekcje dróg moczowych
Sulfadiazyna (z pirymetamina) -> ostra toksoplazmoza
Sulfadoksyna (długo działająca) -> drugi rzut w malarii
B. Doustne niewchłanialne
Sulfasalazyna: wrzodziejące zapalenie jelita grubego i inne zapalenia jelit
C. Sulfonamidy stosowane miejscowo
Krople do oczu i maści - zapalenie spojówek i jaglicy
Sulfonamidy - działania nieporzadane
Alergia krzyżowa z przeciwbakteryjnymi siarczanami, diurtetykami, pochodnymi sulfonylomocznika i diazoksydem
Najczęściej: gorączka, wysypka, złuszczające zapalenie skory, nadwrażliwość na światło, zaburzenia z przewodu
Zespół Stevensa-Johnsona
Zaburzenia z dróg moczowych - wytrącanie w moczu, krystalograficzny, krwiomocz, niedrożność (sulfadiazyna)
Zespół nerczycowy i alergiczne zapalenie nerek
Zaburzenia krwiotworzenia: hemolityczna lub aplastyczna niedokrwistość; trombocytopenia, odczyny białaczkowe
Hemoliza przy niedoborze dehydrogenazy G-6P
Kernicterus w trzecim trymestrze ciąży
Trimetoprim - mechanizm
Hamuje reduktaze kwasu dihydrofoliowego (synteza puryn)
Bakteriobójcze ( w połączeniu z sulfonamidami)
Trimetoprim - opornosc
- Ograniczona przepuszczalność
2. Nadprodukcja lub modyfikacja reduktazy dihydrofolianowej
Trimetoprim - farmakokinetyka
Doustnie lub dożylnie.
Dobrze wchłanianie i szeroka dystrybucja
Wydalanie z moczem
Gromadzi się w kwaśnych wydzielinach prostaty i pochwy
Trimetoprim - wskazania
A. Trimetoprim doustnie
- monoterapia zakażeń układu moczowego
B. Trimetoprim sulfametoksazol doustnie (TMP-SMZ)
- zapalenie płuc P.jiroveci
- zakazenia Shigella, Salmonella
- infekcje prostaty
- infekcje oddechowe (MRSA, pneumokoki, Moraxella, Haemophilus, Klebsiella, ale nie mykoplazmy)
C. TMP-SMZ dożylnie
- zapalenie płuc P.jiroveci
- sepsa Gram (-) (Enterobacter, Serratia, shigella,tyfus)
- zakazenia dróg moczowych
D. Primetamina z sulfonamidem doustnie
- leiszmanioza, toksoplazmoza, malaria
Primetoprim - działania nieporzadane
Niedokrwistość megaloblastyczna,
Leukopenia
Granulocytopenia
Reszta jak sulfonamidy
Fluorochinolony - przedstawiciele
Cyprofloksacyna Ofloksacyna Lewofloksacyna Moksyfloksacyna Gemifloksacyna
Fluorochinolony - mechanizm
Blokowanie syntezy DNA przez hamowanie topoizomerazy II (gyrazy) i topoizomerazy IV.
Gyrazy - Zapobiega rozdzielaniu superhelikalnych skrętów DNA (transkrypcja i replikacja)
Topoizomeraza IV - prawidłowy rozdział zreplikowanych chromosomów przy mitozie
Fluorochinolony - spektrum
Bakteriobójcze
I gen: kwas nalidyksonowy
II gen: norfloksacyna, ofloksacyna, cyprofloksacyna (cypro najsilniejsza przeciw Gram(-)
III gen: Lewofloksacyna - najwieksza aktywność wobec Gram(+)
IV gen: gemifloksacyna, moksyfloksacyna - Gram(+) i beztlenowce
Fluorochinolony - opornosc
Szczególnie wśród gronkowców, Pseudomonas, Serratia
Mutacja enzymu lub zmiany przepuszczalności
Plazmidy: białko Qnr chroni gyrazy
Acetylotransferaza aminoglikozydowe modyfikuje cyprofloksacyne
Opornosc krzyżowa
Fluorochinolony - farmakokinetyka
- dobre wchlanianie, biodostepnosc i szeroka dystrybucja
- długi okres półtrwania: lewo-; gami-; moksy-
- wchlanianie zaburzają kationy 2+ i 3+ oraz zobojetniajace
- wydalanie przez nerki
Fluorochinolony - wskazania
- zakazenia dróg moczowych
- biegunka bakteryjna (enterobacterie)
- zakazenia tkanek miękkich, kości i stawów, jamy brzusznej
- zakazenia dróg oddechowych
- cyprofloksacyna w wągliku
- zakazenia chlamydiami (cypro i lewo)
- gruźlica i atypowe prątki (cypro i lewo)
- Lewo-; gemi-; i moksy; —> fluorochinolony oddechowe -> gram(+) i atypowe patogeny (chlamydie, mykoplazmy, legionella)
Fluorochinolony - działania nieporzadane
- bardzo dobrze tolerowane
- nudności, wymioty, biegunka
- ból i zawroty głowy, bezsenność, wysypka skórna
- fotowrazliwosc
- fluorochinolony oddechowe wydłużają QT (jak Erytromycyna)
- uszkodzenie chrząstki i artropatia (ograniczone stosowanie u dzieci)
- zapalenie ścięgien i pęknięcia (nierozpuszczalne kompleksy)
- przeciwskazania w ciąży
