Antichka filozofija

Question 1

Што е архе?

Answer 1

Архе е праоснова, праелемент на се што постои, причина за постоење на се, вечно, извор, потекло

Question 2

Кои се претставници на Милетската школа и што е архе за секој од нив?

Answer 2

Талес од Милет (архе е водата), Анаксимандар (архе е апејрон), Анаксимен (архе е воздухот)

Question 3

На кои филозофски правци припаѓа филозофијата на Милетските мислители?

Answer 3

Материјализам, хилозоизам, детерминизам, монизам

Question 4

Што е хилозоизам?

Answer 4

Хилозоизам е правец според кој материјата е оживеана, секоја ствар е жива, се` настанува од
материјата која има својства на живот

Question 5

Што е апејрон?

Answer 5

Апејрон е квалитативно неопределена, квантитативно бесконечна, безгранична материјална супстанција вечна во време, неограничена во простор. Нема почеток и крај; е почеток на другите нешта. Содржи спротивности кои се комбинираат.

Question 6

Што е архе за Питагора и питагорејците?

Answer 6

Архе е бројот.

Question 7

На кој филозофски правец припаѓа филозофијата на Питагорејците?

Answer 7

Питагорејците припаѓаат на рационализам.

Question 8

Што претставува метемпсихоза?

Answer 8

Метемпсихоза е селење на душата по смртта во друго тело се додека таа не се прочисти, со цел да се ослободи од телото.

Question 9

Како го поимаат материјалниот свет Питагорејците?

Answer 9

Материјалниот свет е минлив, менлив и трошлив; нештата настануваат и нестануваат, исчезнуваат.

Question 10

Што е архе за Хераклит?

Answer 10

Архе е огнот.

Question 11

Што претставува логосот за Хераклит?

Answer 11

Логосот е сеопшта космичка законитост, универзален закон за се што постои. Движењето и менувањето не е стихијно и случајно; во природата владее строг ред и мир – детерминираност – логос. Не може секој да го спознае и не зависи од човекот.

Question 12

На што се должи движењето во филозофијата на Хераклит?

Answer 12

Движењето се должи на борбата на спротивностите, промената на состојбите од една во друга.

Question 13

Кои се основните поими во филозофијата на Хераклит?

Answer 13

Во центарот на своите идеи го става движењето, менувањето се случува законито и е незапирливо. Движење, оган, логос, кружно движење, менување

Question 14

На кои филозофски правци припаѓа филозофијата на Хераклит?

Answer 14

Детерминизам, материјализам и монизам.

Question 15

Кои се претставници На Елејската Школа?

Answer 15

Преставници се Ксенофан, Парменид, Мелис и Зенон.

Question 16

Каков став има Парменид за битието и небитието?

Answer 16

За Парменид посоти само битието кое е едно, неменливо, неподвижно. Небитието не може да се замисли и затоа не постои. Битието е, небитието не е.

Question 17

Кои се главните атрибути на битието за Парменид и Елејците?

Answer 17

Битието е неподвижно, неменливо, неделиво и совршено. Нема зачеток и одмин.

Question 18

Каков е ставот на Парменид за движењето?

Answer 18

Движењето е илузија, привид на нашите сетила

Question 19

Кое е вистинско, а кое привидно сознание за Парменид?

Answer 19

Вистинското е разумското сознание, а привидното е сетилното сознание.

Question 20

Каков метод користи Зенон за докажување на ставовите?

Answer 20

Апории – сведување на апсурд, индиректен метод.

Question 21

Што е битие, а што небитие за Демокрит?

Answer 21

Битието е нешто определено, низа на бескрајно ситни, невидливи честички - атоми, а небитието е празниот простор во кој се движат атомите.

Question 22

Кои се својствата на атомите, по што се разликуваат атомите меѓу себе за Демокрит?

Answer 22

Атомите се разликуваат по форма, големина, квалитет, положба, тежина (тие се и својствата)

Question 23

27. Какво е движењето на атомите во празниот простор?

Answer 23

Атомите се движат по однапред утврдени патеки.

Question 24

Што се еидоли?

Answer 24

Еидоли се мали сликички кои се одвојуваат од предметите и низ сетилата влегуваат во нас, предизвикуваат престава и мислење.

Question 25

Какви видови сознанија постојат за Демокрит, кое е вистинско, а кое привидно?

Answer 25

Разумското сознание е вистинското, а сетилното е привидно.

Question 26

На кои правци припаѓа филозофијата на Демокрит?

Answer 26

Материјализам и детерминизам.

Question 27

Кој е основниот етички идеал за Демокрит?Да се објасни.

Answer 27

Основниот етички идеал е евтимија – душевна ведрина, животна радост, благост на душата. Основен метод преку кој може да се постигне евтимија е мерата.

Question 28

Во што се состои разликата во атомистичкото учење на Демокрит и Епикур?

Answer 28

Епикур за разлика од Демокрит тврдел дека атомите може да деклинираат, скршнат од патот и нивното соединување станува непредвидливо, додека Демокрил сметал дека атомите се движат по однапред утврдени патеки

Question 29

Што се софистите, на кој период припаѓаат?

Answer 29

Софистите биле првите ангажирани и платени наставници по мудрост и припаѓаат на антрополошкиот период.

Question 30

Какво е сознанието за Протагора?

Answer 30

Сознаен сензуализам – сознанието зависи од сетилата на човекот

Question 31

Која е најпознатата мисла на Протагора?

Answer 31

“Човекот е мера на се, на она што е дека е, а она што не е дека не е”

Question 32

36. Кои се трите тези на Горгија?

Answer 32

1. Ништо не постои 2.Кога нешти и би постоело тоа не би можело да се сознае 3.Кога нешто и би можело да се сознае, тоа сознание не би можело да се пренесе на друг

Question 33

На кои филозофски правци припаѓа филозофијата на Протагора, а на кои на Горгија?

Answer 33

Протагора припаѓа на сознаен сензуализам, а Горгија припаѓа на нихилизам и скептицизам.

Question 34

Кои антички филозофи ги критикуваат софистите и зошто?

Answer 34

Сократ, Платон и Аристотел ги критикувале софистите поради тоа што наплатувале за часови и правеле намерни логички извртувања, со цел да го збунат противникот, да ја докажат својата теза, а не да ја бараат вистината.

Question 35

Кон кои проблеми е насочен филозофскиот интерес на Сократ?

Answer 35

Етиката и Епистемиологијата.

Question 36

Каков метод во филозофијата развива Сократ, кои се двата дела на Сократовиот метод и објасни ги.

Answer 36

Сократ го развил сократичкиот метод. 1. Иронија (се мисли едно, а се кажува друго; да прашуваш правејќи се невешт) Во почетокот на разговорот, со вешти прашања, Сократ, го соочувал соговорникот (кој тврдел дека нешто знае за проблемот) со сопственото незнаење, го започнувал разговорот со „Знам дека ништо не знам“. Целта е да ја разбуди свесноста кај соговорниците за нивното незнаење, тоа е првиот чекор кон знаењето и 2. Маевтика (негде мајевтика)- бабичка вештина (Сократ со добро насочени прашања му помага на соговорникот да дојде до вистината)

Question 37

Кој е основниот лозунг на Сократ?

Answer 37

“Спознај се себеси”

Question 38

Каков е односот на доблеста (добродетелта) и знаењето за Сократ?

Answer 38

Доблеста е еднаква на знаењето.

Question 39

Кои филозофи ги создале првите филозофски системи ?

Answer 39

Платон и Аристотел.

Question 40

На кој филозофски правец припаѓа филозофијата на Платон и зошто?

Answer 40

Објективен идеализам бидејќи според него вистински е светот на идеите, трајните суштини, светот на поимите, на непроменливото совршенство, достапно само на разумот, скриено од сетилата, но оналку вечно колку што е вечна било која математичка вистина или геометриска аксиома.
Објективен идеализам – вистински свет е светот на идеите (битие=идеја), идеите се вечни, совршени, непроменливи, за разлика од постоечкото во овој свет. (Овој свет е копија, сенка на светот на идеите)

Question 41

Каков е светот на идеите за Платон, а каков материјалниот (сетилно достапниот свет)?

Answer 41

Светот на идеите е трансцедентен, вечен, неменлив, објективен, вистинска реалност. Материјалниот свет е свет на просторот и времето, постојано менлив и минлив, иманентен, субјективен, сенка(копија) на вистинскиот свет(светот на идеите).

Question 42

ја е врвна идеја за Платон?

Answer 42

Идеја на доброто.

Question 43

Кои се најзначајните дела на Платон?

Answer 43

“Држава или за праведноста“ „Гозба или за љубовта“ „Федар или за убавината“ „Федон или за душата“ „Сократова одбрана“ „Протагора“ „Горгија“ „Криотон“ „Ијон“ „Парменид“ „Закони“

Question 44

Кои се деловите на душата за Платон и кои се нивните доблести?

Answer 44

Рационален дел-мудрост, волев дел-храброст, страствен дел-умереност.

Question 45

Кои се сталежите во Платоновата идеална држава?

Answer 45

Владетели - филозофи, војници – бранители, произведувачи – земјоделци, занаетчии, трговци.

Question 46

Која е функцијата на образованите во Платоновата идеална држава

Answer 46

Платон смета дека секој човек има прородни предиспозиции за извршување на одредени активности. Образованието треба да овозможи откривање на тие таленти и да ги насочи младите да ги развиваат оние способности за кои природно се предиспонирани.

Question 47

Што се категориите за Аристотел?

Answer 47

Категориите се најопштите поими за видовите на постоењето, кои не се изведени од никаков повисок поим, немаат родов поим.

Question 48

Од што се состои секое единечно нешто за Аристотел?

Answer 48

Од материја и форма.

Question 49

Што е материјата (граѓа), а што формата за Аристотел?

Answer 49

Материјата е пасивен принцип, можност (потенција) за усовршување и примање на формата. Материјата е вечна и неуништива, но таа никаде не постои во чист вид, без облик, нема чиста материја.
Формата е енергија , реализација, исполнување на можноста; активен, творечки и обликувачки принцип. Формата е суштината според која нешто постои, таа и дава значење на материјата.

Question 50

. Што се наоѓа на врвот на формите за Аристотел?

Answer 50

На врвот се наоѓа чистата форма – нешто нематеријално, вечно и неподвижно, но иако не се движи, таа го дава првиот импулс на движењето –
неподвижен двигател на светот, Таа е прва причина и цел на сето постоечко, тоа е Аристотеловиот Бог.

Question 51

Што е телеологија?

Answer 51

Секое нешто има своја цел како една од своите причини, целта е еден од изворите и причините на секое суштествување.
Телеологија е објаснувањето на нештата во однос на нивната цел, а не врз основа на нивниот настанок. Тоа е тврдењето дека светот е целесообразен, целисходен.

Question 52

Што е првата, а што втората супстанција за Аристотел?

Answer 52

Прва супстанција се поединечните нешта (Сократ, овој компјутер), а втора супстанција видовите и родовите (човек, компјутер)

Question 53

Каков морал препорачува Аристотел?

Answer 53

Морал на умереноста. Секогаш треба да сме умерени, така ќе ја постигнеме целта на човековото живеење – среќа, блаженство

Question 54

Кои се главни дела на Аристотел?

Answer 54

Органон, Метафизика, Политика, Никомахова етика, Поетика, Реторика, Физика, За небото, За рибите, За растенијата, Еудемова етика, За душата

Question 55

Која филозофска школа ја создал Платон, а која Аристотел?

Answer 55

Платон ја основал Академијата, а Аристотел ја основал Ликејската школа.

Question 56

Од кои стравови треба да се ослободи човекот за да си обезбеди среќен живот според Епикур?

Answer 56

Човекот треба да се ослободи од стравот од боговите и стравот од смртта.

Question 57

Каков е ставот на Епикур за боговите?

Answer 57

Тој не го негирал нивното посотење, но боговите за него се суштества од најфините атоми и живеат во среќен и вечен живот во меѓусветовите и не се интересираат за луѓето.

Question 58

Што претставува атараксијата за Епикур?

Answer 58

Атараксија е непоматеност на духот.

Question 59

. Што е суштина на се за Плотин, кои се трите хипостази кои се еманираат од таа суштина ?

Answer 59

Едното е суштина на се и трите хипостази кои се еманираат се ум, душа и материја.

Question 60

На кој правец припаѓа филозофијата на Плотин?

Answer 60

Неоплатонизам

Question 61

Што претставува патот надолу, а што патот нагоре за Плотин?

Answer 61

Патот надолу се хипостазите(ум, душа, материја), а патот нагоре се степените на сознание (сетилно сознание, разумско познание и интуиција).

Question 62

. Што е еманација?

Answer 62

Едното не создава, туку излева од себе (еманација)