Aftozy Flashcards
1
Q
W przypadku występowania jakich zmian w ju diagnostyka a co za tym idzie leczenie przysparza największych problemów?
A
obecność pęcherzy, nadżerek lub owrzodzeń (w przypadku infekcji wirusowej lub grzybiczej rozpoznanie najczęściej nie jest trudne, problem stwarza RAS = Recurrent Aphthous Stomatitis)
2
Q
Epidemiologia aft nawracających:
A
- 17-50% z nieznaczną przewagą wśród kobiet
- według polskich badań 11-30%
- afty nawracające występują znacznie częściej u osób o wyższym statusie społecznym i u osób narażonych na stres
- często występują rodzinnie (>45%), zwłaszcza u bliźniąt jednojajowych
- najczęściej występująca choroba błony śluzowej ju o charakterze nieinfekcyjnym
3
Q
Jaka jest najczęściej występująca choroba błony śluzowej ju o charakterze nieinfekcyjnym?
A
afty nawracające
4
Q
Na jakim podłożu dochodzi do rozwoju aft nawracających?
A
na tle zaburzeń odpowiedzi immunologicznej (im większe zaburzenia, tym cięższy przebieg kliniczny choroby)
5
Q
Miejscowe czynniki sprzyjające powstawaniu aft?
A
- uraz podprogowy (nieprawidłowe uzupełnienia protetyczne, obecność startych i ostrych zębów, paraunkcje, urazy powstające podczas szczotkowania zębów, spożywania twardych pokarmów czy w wyniku leczenia stomatologicznego, w tym znieczulenia)
- zmniejszenie rogowacenia błony śluzowej (np. po zaprzestaniu palenia)
- mogą pojawić się bez uchwytnej przyczyny
6
Q
Jak określamy uraz prowadzący do powstania atf?
A
uraz podprogowy = bezpośrednio nie prowadzi do przerwania ciągłości nabłonka ju lub uszkodzenia podnabłonkowej tkanki łącznej, stanowi podłoże, na którym pojawiają się wykwity aftowe
7
Q
Jakie ogólne czynniki sprzyjają powstawaniu aft?
A
- mogą pojawić się bez uchwytnej przyczyny
- najczęściej: niedobory kwasu foliowego, witaminy B12, żelaza oraz choroby pasożytnicze
- predyspozycje wrodzone
- zaburzenia emocjonalne i czynniki psychiczne
- stres (przemęczenie fizyczne i psychiczne)
- infekcje bakteryjne i wirusowe
- choroby układowe (szczególnie krwi)
- niedobory żywieniowe
- alergie i nietolerancje lub nadwrażliwości pokarmowe
- u kobiet: może być związane z fazami cyklu menstruacyjnego, przyjmowaniem doustnych leków antykoncepcyjnych lub zaburzeniami hormonalnymi o innym podłożu
- ilościowe i jakościowe zaburzenia w wydzielaniu śliny
8
Q
Czym mogą być wywołane zaburzenia odporności prowadzące do pojawienia się aft?
A
- przemęczenie i stres
- czynniki bakteryjne i wirusowe
- dyskorelacja hormonalna
- alergia
- nadwrażliwość pokarmowa
- krzyżowa reakcja immunologiczna zachodząca pomiędzy Streptococcus sanguis a mitochondrialnym białkiem szoku termicznego
- grupa czynników oddziałująca jednocześnie
9
Q
Czym są wykwity pseudoaftowe?
A
= afty objawowe
afty, które ulegają trwałej eliminacji z ju po skutecznym wyleczeniu choroby podstawowej lub wyrównaniu stwierdzonych nieprawidłowości
10
Q
Czym są afty objawowe?
A
= wykwity pseudoaftowe
afty, które ulegają trwałej eliminacji z ju po skutecznym wyleczeniu choroby podstawowej lub wyrównaniu stwierdzonych nieprawidłowości
11
Q
Przeciwko jakim strukturom występują autoprzeciwciała u chorych z aftami?
A
przeciwko różnym strukturom nabłonka
12
Q
W jaki sposób powstają wykwity aftowe?
A
dochodzi do bezpośredniej lizy keratynocytów w wyniku reakcji immunopatologicznych
13
Q
Jak zmienia się aktywność komórek układu odpornościowego u osób z aftami nawracającymi?
A
1. wrodzona odpowiedź immunologiczna • preaktywacja neutrofili • nadreaktywność neutrofili • wysoki poziom składowych dopełniacza • zwiększona liczba komórek NK
2. nabyta odpowiedź immunologiczna A. humoralna podwyższenie liczby limfocytów B B. komórkowa • zaburzenie stosunku komórek CD4+ / CD8+ • podwyższenie liczby komórek CD25+ • zwiększenie liczby komórek TCR γ/δ
14
Q
Jak zmienia się działalność neutrofili u osób z aftami nawracającymi?
A
neutrofile występują w stanie przewlekłej preaktywacji (zarówno podczas występowania zmian, jak i w okresach remisji)
15
Q
Jak zmienia się pojemność antykosydacyjna surowicy krwi u osób z aftami nawracającymi?
A
zwiększone wytwarzanie reaktywnych form tlenu i obniżona pojemność antyoksydacyjna surowicy
16
Q
Jak zmienia się aktywność układu dopełniacza u osób z aftami nawracającymi?
A
wysoki poziom składowych układu dopełniacza i jego zwiększona aktywność hemolityczna (w wyniku stałego zużycia poszczególnych składników układu dopełniacza dochodzi do zwiększonej ich syntezy, m.in. przez komórki wątroby) → obecność zwiększonej ilości produktów aktywacji układu dopełniacza we krwi ma wpływ na funkcję komórek immunokompetentnych (w tym neutrofili)
17
Q
Jak zmienia się liczba limfocytów TCR γ/δ u osób z aftami nawracającymi?
A
wzrasta
18
Q
Za co odpowiedzialne są limfocyty T CD4+?
A
za sekrecję cytokin
Th1 (T CD4+ typu 1) → IL-2 i interferon γδ
Th2 (T CD4+ typu 2) → IL-4, -5, -6 i -10
19
Q
Za co odpowiedzialne są limfocyty T CD8+?
A
są komórkami cytotoksycznymi
20
Q
Jakie zadanie pełnią cytokiny?
A
- mają wiodące znaczenie regulacyjne w odpowiedzi immunologicznej, koniecznej do eliminacji konkretnych czynników infekcyjnych
- uczestniczą w wygaszaniu odpowiedzi alergicznej i autoimmunologicznej
21
Q
Jaką funkcję pełni IL-2?
A
- stymuluje proliferację komórek T, B, makrofagów i dużych ziarnistych limfocytów
- nasila cytotoksyczność komórek T, NK i LAK (Lymphokine activated killer)
- wykazuje działanie przeciwwirusowe i przeciwnowotworowe
- indukuje uwalnianie innych cytokin prozapalnych (IL-1, IL-6, TNFα) oraz IL-3, -4 i -5
- aktywuje komórki docelowe poprzez połączenie się ze swoistymi receptorami na ich powierzchni
22
Q
Jak zmienia się liczba limfocytów T u osób z aftami nawracającymi?
A
ulega obniżeniu
23
Q
Jak zmienia się liczba komórek z receptorem dla IL-2 u osób z aftami nawracającymi?
A
zwiększa się
24
Q
Jak zmienia się liczba limfocytów B u osób z aftami nawracającymi?
A
zwiększa się
25
Jak zmienia się liczba dziewiczych komórek CD4+ i CD8+ u osób z aftami nawracającymi?
zwiększa się
26
Jak zmienia się liczba komórek pamięciowych nie mających markerów CD4 i CD8 u osób z aftami nawracającymi?
zwiększa się
27
Jaka jest zależność pomiędzy ciężkością zaburzeń immunologicznych a ciężkością klinicznych objawów aft nawracających?
im większy stopień odchyleń tym cięższy przebieg choroby
28
W jaki sposób hipotetyczny czynnik predysponujący do wystąpienia aft (np. wirusowy) wpływa na układ odpornościowy?
domniemywa się, że czynniki predysponujące powodują aktywację komórek układu immunologicznego i pojawienie się na nich receptora dla IL-2
29
Jak określamy wykwit pierwotny w aftach?
nie został określony (jest opisywany najczęściej jako plama lub plamka, rzadziej jako grudka, pęcherzyk lub wykwit plamkowo-grudkowy)
30
Jakie objawy prodromalne zwiastują pojawieniem się wykwitu aftowego?
pieczenie lub mrowienie 24-48 h przed pojawieniem się wykwitu
31
Jak określamy wykwit wtórny w aftach?
nadżerki lub owrzodzenia
32
Jak wygląda wykwit wtórny afty?
* ograniczone, płytkie, koliste lub owalne nadżerki albo owrzodzenia
* pojedyncze lub mnogie
* kremowobiała powierzchnia nekrotyczna, otoczona rąbkiem zapalnym
* rozwijają się na zapalnym rumieniowym i lekko obrzękniętym podłoży, wyraźnie odróżniającym się od pozostałej niezmienionej zapalnie błony śluzowej
33
Czy naciek zapalny w aftach penetruje w głębsze struktury błony śluzowej i podśluzowej tkanki łącznej?
nie (USG pozwoliło to wykluczyć)
34
Gdzie w ju mogą występować afty?
na błonie śluzowej jamy ustnej pokrytej nabłonkiem nierogowaciejącym (policzki, krawędzie języka, wargi, dno ju, podniebienie miękkie, łuki podniebienne i tylna ściana gardła)
35
Jakie czynniki zmniejszają częstość występowania aft?
* na błonie śluzowej ju pokrytej nabłonkiem rogowaciejącym
| * u palaczy
36
Czym charakteryzują się afty nawracające?
* bolesne nadżerki gojące się samoistnie po ok. 8 dniach
* najbardziej bolesne na brzusznej powierzchni języka
* brak innych zmian w okolicy (błona śluzowa niezmieniona)
37
Jak dzielimy afty nawracające?
* afty Mikulicza (afty małe, MiRAS)
* afty Suttona (afty duże, MaRAS)
* afty opryszczkopodobne (HeRAS)
* zespół Behceta
38
Afty Mikulicza:
* nadżerka (według prezentacji pani doktor plama → pęcherzyk → ubytek z wysiękiem)
* może występować pojedynczo lub w liczbie mnogiej
* goi się w ciągu 7-14 dni bez pozostawienia blizny
39
Jak dzielimy afty Mikulicza według ich przebiegu klinicznego?
* afty nawracające małe o przebiegu łagodnym - pojawiają się raz na trzy miesiące lub rzadziej, a ich średnica jest mniejsza od 0,5 cm
* afty nawracające małe o ciężkim przebiegu - pojawiają się przynajmniej raz w miesiącu od kilku lat, a ich średnica mieści się w przedziale 0,5 - 1 cm
40
Na czym polega rozpoznanie aft nawracających?
* na podstawie badania podmiotowego i przedmiotowego
* stwierdzenie obecności nawracających bolesnych nadżerek, pokrytych włóknikowym nalotem, otoczonych rąbkiem zapalnym, występujących na niezmienionej błonie śluzowej
41
Który rodzaj aft jest najcięższy?
afty Suttona (ok. 10% chorych z RAS)
42
Afty Suttona:
= okołogrudkowe nawracające martwicze zapalenie błony śluzowej
• najcięższa odmiana aft
• bolesne owrzodzenia o średnicy 1-2 cm
• ich liczba waha się od jednego do kilku
• bardziej bolesne od MiRAS → pacjenci mogą mieć trudności z mówieniem i przyjmowaniem pokarmów
• objawy prodromalne (ból i pieczenie połączone z obrzękiem i stanem zapalnym) bardziej nasilone niż w MiRAS
• czasem pojawiają się objawy ogólnoustrojowe (osłabienie i poczucie zmęczenia)
• może dojść do powiększenia okolicznych węzłów chłonnych
• początkowe uszkodzenie błony śluzowej o wyglądzie kilkumilimetrowej białej nadżerki szybko się rozszerza i przechodzi w owrzodzenie, któremu towarzyszy stwardnienie i nacieczenie podłoża
• goją się kilka lub kilkanaście tygodni z pozostawieniem blizn
• mają skłonność do występowania na podniebieniu miękkich i tylnej ścianie gardła w okolicy małych gruczołów ślinowych znacznie utrudniając połykanie
43
Z czym należy różnicować aftę Suttona?
z owrzodzeniem nowotworowym lub swoistym
44
Jakie powinno być postępowanie w przypadku głębokiego owrzodzenia, niewykazującego tendencji do zmniejszania się w okresie powyżej 14 dni od podjęcia leczenia?
* pobranie wycinka z pogranicza zmiany i zdrowej błony śluzowej w celu weryfikacji histopatologicznej
* szczególnie zasadne gdy chory jest leczony od niedawna, a wykwity na błonie śluzowej nie mają charakteru nawrotowego
45
Na jakiej podstawie rozpoznajemy afty Suttona?
pojedyncze, rzadziej mnogie nawracające owrzodzenia na błonie śluzowej ju trwających kilka tygodni i gojących się z powstaniem blizny
46
Afty opryszczkowe:
* 10% chorych z RAS, przeważnie w trzeciej dekadzie życia, częściej u kobiet
* liczne zmiany (nawet około stu)
* nadżerki pokryte włóknikowym nalotem i otoczone rąbkiem zapalnym
* średnica 1-2 mm (drobniejsze od pozostałych)
* mogą występować także na błonie śluzowej żującej → mogą pojawić się w każdym miejscu błony śluzowej ju
* mogą łączyć się ze sobą → wykwity są wtedy większe i ich kształt staje się nieregularny (może to utrudniać rozpoznanie)
* goją się po 7-21 dni bez pozostawienia blizny
* wykazują tendencję do nawrotów w okresach krótszych niż miesiąc
* bolesne → dyskomfort i trudności w przyjmowaniu pokarmu
47
Zespół Behceta:
* wielosystemowe przewlekłe schorzenie zapalne związane z antygenem zgodności tkankowej HLA-B51
* występuje rzadko, u mężczyzn 25-30 lat (na zachodzie częściej u kobiet), mniej niż 10% dotyczy dzieci
* charakterystyczna triada objawów (afty nawracające ju i narządów płciowych oraz nawracające zapalenie tęczówki)
* towarzyszą objawy skórne, stawowe, neurologiczne oraz choroby nerek i przewodu pokarmowego
* najczęstsze powikłanie śmiertelne to objawy ze strony naczyń krwionośnych (zarówno tętniczych i żylnych)
* wykwity w ju przebiegają niekiedy z objawami ogólnymi (podniesiona temperatura, ogólne osłabienie, złe samopoczucie i bóle stawowe)
48
Triada zespołu Behceta:
* nawracające afty błony śluzowej jamy ustnej
* nawracające afty narządów płciowych
* nawracające zapalenie tęczówki oka
UWAGA: objawy te nie muszą być obecne naraz – często są bardzo rozłożone w czasie
49
Jakie zmiany w układzie immunologicznym zachodzą u osób z zespołem Behceta?
* nadreaktywność neutrofili → charakterystyczne uszkodzenie naczyń
* zwiększony poziom IL8 (odpowiedzialna za aktywację neutrofili)
* podwyższony poziom T CD4+, T CD8+ i HT TCR γ/δ
50
Czym jest jedoobjawowa postać zespołu Behceta?
cykliczne występowanie małych, licznych aft nawracających w ju (zdarza się, że dopiero po latach pojawia się któryś z pozostałych objawów umożliwiający prawidłowe rozpoznanie)
51
Z czym należy różnicować afty małe?
z nadżerkami pochodzenia urazowego lub powstałymi w wyniku przebiegu poronnych postaci infekcji wirusowych
52
Z czym należy różnicować afty duże?
z owrzodzeniami pochodzenia nowotworowego, infekcyjnego (gruźlica, kiła), odleżynowego, urazowego lub powstałymi w przebiegu chorób układowych (niedokrwistość, białaczka, wrodzone lub nabyte upośledzenie odpowiedzi immunologicznej, zaburzenia wchłaniania jelitowego, alergie i nadwrażliwości pokarmowe, nieżyty błony śluzowej przewodu pokarmowego o różnej etiologii)
53
Z czym należy różnicować afty opryszczkopodobne?
z objawami infekcji wirusowych w ju
54
Od czego zależy sposób leczenia aft nawracających?
od ich postaci klinicznej
55
Od czego należy rozpocząć leczenie aft?
* dorowadzenie higieny jamy ustnej do właściwego stanu
* usunięcie ewentualnych czynników urazowych
* zalecenie łagodnej diety
56
Na czym polega leczenie aft małych?
ogranicza się najczęściej do zastosowania leczenia miejscowego z zastosowaniem sterydowych lub niesterydowych leków przeciwzapalnych oraz preparatów przyspieszających regenerację nabłonka
57
Jakie preparaty stosujemy w miejscowym leczeniu aft?
* złożone preparaty przeciwzapalne, znieczulające, ściągające: kortykosterydy, roztwory tetracykliny, benzydaminy i chlorheksydyny lub przyspieszające gojenie (np. Solcoseryl)
* w przypadku nasilonych dolegliwości bólowych: miejscowo 0,25% roztwór hydrokortyzonu (w postaci aplikacji powierzchniowej lub zroszenia błony śluzowej tylko w gabinecie lekarskim, do domu może być zalecony łagodny preparat sterydowy)
* w przypadku owrzodzeń pokrytych grubą warstwą nekrotyczną: stosowanie przez kilka dni preparatu umożliwiającego enzymatyczne usunięcie mas martwiczych (np. papainy) - w celu polepszenia penetracji substancji czynnych
58
Czy leczenie miejscowe aft ma wpływ na ich nawroty?
nie
59
Na czym polega leczenie ciężkiej postaci klinicznej aft?
* badanie ogólne krwi obwodowej z uwzględnieniem poziomu żelaza, glukozy, witaminy B12
* badanie w kierunku nietolerancji glutenu
* badanie obecności pasożytów przewodu pokarmowego u dzieci
* leczenie miejscowe jak w przypadku aft małych
* ogólnoustrojowo: witaminy A, C, D, PP, kwas foliowy i żelazo; leki przeciwalergiczne; sterydy
* leczenie immunostymulujące lub immunomodulujące(w związku z występowaniem zaburzeń immunologicznych)
* biostymulacja laserowa(trudno gojące się zmiany, zlokalizowane w miejscach szczególnie narażonych na uraz)
* w przypadkach podejrzenia nadwrażliwości pokarmowej, stosowany jest dzienniczek dietetyczny
60
Kiedy w przypadku leczenia aft stosujemy ogólnoustrojową sterydoterapię?
* w przypadku aft utrzymujących się przez wiele tygodniu lub gdy wykwity są zlokalizowane w miejscach niedostępnych dla terapii miejscowej
* preparatem najczęściej jest Prednisolan w dawce od 20 do 40 mg przez 7 dni, przez następne 7 dni dawka zredukowana o połowę, następnie terapia podtrzymująca - małe dawki co drugi dzień (nie zakłóca osi przysadkowo-nadnerczowej i minimalizuje działanie uboczne leku)
61
Jakie składniki pokarmowe najczęściej powodują wystąpienie aft?
* kawa
* herbata
* kakao i produkty z jego zawartością
* pomidory
* cytrusy
* brokuły
* oberżyny
* orzechy
62
W jaki sposób stosowanie lasera biostymulującego wpływa na gojenie aft?
* promień lasera działający bezpośrednio na wykwit dostarcza energię komórką nabłonka, które przyspieszają proliferację → sktócenie okresu turn-over i szybsze wygojenie rany
* w zmianach szczególnie bolesnych stosuje się laser Nd-Yag → wytworzona podczas zabiegu na powierzchni wykwitu warstwa zwęglonych tkanek stanowi barierę ochronną przed czynnikami urazowymi i infekcyjnymi powodując zmniejszenie dolegliwości bólowych i szybsze gojenie zmiany
