7: Nörotransmitterler

Question 1

Nörotransmitterleri sınıflandırınız.

Answer 1

1) Küçük Moleküllü:
- Monoaminler (ACh, serot, histamin)
- Kateşolaminler (Dopamin, norepinefrin, epinefrin)
- Amino asitler (glutamat, GABA, glisin)
2) Büyük moleküllü: P maddesi, enkefalin, vb

Question 2

Reseptörlerin genel özellikler nelerdir?

Answer 2

1) Kimyasalın reseptörünün alttipleri vardır: norepinefrin α1,α2,β1,β2,β3
2) Postsinaptik ve presinaptik reseptörleri vardır: norepinefrin α2 presinaptik olarak etki ederve salınımı durdurur.
3) Kimyasalın bağlandığı reseptörün ikincil habercisi vardır.
4) Reseptörler kendileri için özgül sinir ileticileri serbestleyen nöron sonlanmalarına yakın postsinaptik kümeler oluştururlar.
- nACh reseptörleri için rapsin
- glutamaterjik res için PB 2 bağlayıcı prot
- GABA-A, glisin için gefirin
- GABA-C için MAP-1B
5) Liganda uzun süreli maruziyet duyarsızlaşmaya neden olur:
- Homolog duyarsızlaşma:Sadece belirli maddeye
- Heterolog duyarsızlaşma: Diğer kimyasallara da oluşan duyrsızlaşma

Question 3

β-arrestinleri nerede bulunur?

Answer 3

β-arrestin 1 ve 2 çeşitli yerlerde bulunur: β-adrenerjik reseptörleri duyarsızlaştırır ve heterodimerik G proteiniyle eşleşen reseptörleri de baskılarlar.
Diğer 2 β-arrestin ise koni ve basillerce eksprese edilir: Görsel yanıtları inhibe eder.

Question 4

Geri alımda ne olur?

Answer 4

Sinir ileticileri sinaptik yarıktan onları serbestleyen sinir hc’nin sitoplazmasına geri alınır.İki taşıyıcı protein ailesi vardır:
I) İleticiyi Na ve Cl ile birlikte taşır:
-NA, dopamin, serotonin, GABA, glisin
-Prolin, taurin, ACh
-Adrenalin
II) Glutamatın gerialımı için 3, astrositlere taşınması için 2 taşıyıcısı olan aile: Na ile birlikte, K ile zıt taşınma mg.

Question 5

Sinir ileticilerini sitıolazmada sinaptik veziküllere taşıyıcılar nelerdir?

Answer 5

Veziküler monoamin taşıyıcısı (VMAT 1 ve 2)
-Dopamin, NA, adr, serotonin, histamin
-Rezerpinle baskılanır.
Veziküler GABA taşıyıcısı (VGAT): GABA ve glisin
Veziküler ACh taşıyıcısı (VAChT)

Question 6

Geri alımda görevli proteinler inhibe edildiğinde ne olur?

Answer 6

İleticinin etkileri artar ve uzun sürer.
Antidepresanlar, amin taşıyıcılarını inh eder.
Kokain dopaminin geri alımını inh eder.

Question 7

Asetilkolin nerelerde bulunur?

Answer 7

-Sinir-kas kavşağı
-Otonom gangliyonlar
-Postgangliyoner parasempatik sinir-hedef organ kavşakları
-Bazı postgangliyoner sempatik sinir-hedef organ kavşakları
Bazal ön beyin kompleksi ve pontomezensefalik kompleks de dahil beyinde –> uyku-uyanıklık, öğrenme-bellek.

Question 8

ACh nasıl yapılır ve yıkılır?

Answer 8

Asetil-KoA + Kolin –> ACh (kolin asetiltransferaz)

ACh–> Kolin + Asetat (asetilkolinesteraz, kolinerjik postsinaptik membranda kümelenmiştir)

Question 9

ACh reseptörleri hangileridir?

Answer 9

1) Muskarinik ACh Res – atropinle bloke olur
Düz kas ve bezlerde.
- M1-beyinde
- M2-kalpte
- M3 ve M4-düz kasta
- M4-pankreasın asiner ve adacık dokularında
2) Nikotinik ACh Res–sinir-kas kavşağı, otonom gangliyonlarda, MSS’de
-α1-9, β2-5, γ, δ, ε üniteleri kodlanır.
-ACh α’ya bağlanınca kanal açılır Na yada Ca geçirgenliği artar.
–homomerik (beş α7 içerenler)
–heteromerik

Question 10

Serotonin (5-HT) nerede bulunur?

Answer 10

Trombositlerde, enterokromaffin hc'de ve myenterik pleksusta, GIT'da en çok bulunur.
hipotalamus
limbik sistem
neokorteks
serebellum
Rafe çekirdeğinin orta hattı

Question 11

Serotonin (5-HT) nasıl oluşur ve yıkılır?

Answer 11

Triptofan –> 5-hidroksitriptofan –>5-HT
triptofan hidroksilaz ve 5-hidroksitriptofan dekarboksilaz enzimleriyle.

5-HT –> 5-HIAA (MAO)

Question 12

Serotonin reseptörleri hangileridir?

Answer 12

5-HT-1 ile 7 şeklinde 7 reseptör vardır:
G proteiniyle eşleşmiş olanlar (adenil siklaz ve fosfolipaz C'yi etkilerler):
-5-HT-1: A,B,D, E, F
-5-HT-2: A,B
-5-HT-5: A, B
Kimyasal kapılı iyon kanalları:
-5-HT-3

Question 13

Serotonin reseptörleri ne gibi işlevlere eşlik eder?

Answer 13

5-HT-2A–>tr agregasyonu, düz kas kasılması
5-HT-2C knockout–>yiyecek alımı artmıştır, obestirler
5-HT-3–>GIS ve area postremada
5-HT-4–>GIS’ta salınımı ve peristaltizmi artırır, beyinde, kusma
5-HT-6 5-HT-7–>limbik sistem boyunca
5-HT-6–>antidepresan ilaçlara yüksek afiniteli.

Question 14

Histaminerjik sinir hc nerelerde bulunur?

Answer 14

Gövdeleri arka hipotalamusun tuberomamiller çekirdeğinde
Aksonları serebral korteks ve MS de dahil tüm beyinde
Histamin, mide muk hc’de, hipofizin ön ve arka loblarında, mast hc’de bulunur.

Question 15

Histamin nasıl oluşur ve yıkılır?

Answer 15

Histidin–>histamin (histidin dekarboksilaz)

Histamin–>metilhistamin
Histamin–>imidazol asetik asit (histaminaz)

Question 16

Histamin reseptörleri hangileridir, işlevleri nelerdir?

Answer 16

H1, H2, H3: periferik dokularda ve beyinde bulunur
H3–> çoğu presinaptik, G prot ile inhibisyon
H1–> fosfolipaz C’yi aktive eder
H2–> hc içi cAMP’yi artırır.

Uyanıklık, cinsel davranış, kan basıncı, sıvı alımı, ağrı eşikleri ve bazı ön hipofiz hormonlarının salgısının düzenlenmesi

Question 17

NA ve Adr nerelerden salınır?

Answer 17

NA ve Adr adrenal medulladan salgılanır.
NA sempatik postgangliyoner nöronlardan salgılanır

NA salgılayan nöronların gövdeleri locus serulous, diğer medüller ve pontin çekirdeklerdedir.

Locus seruloustan çıkan noradr aksonlar:
locus serulous sistemini oluşturur.
MS’e, serebelluma,
hipotalamusun paraventriküler, supraoptik ve periventriküler çekirdeklerine,
talamus, bazal telensefalon, tüm neokortekse gider.

Question 18

Kateşolaminler nasıl oluşur?

Answer 18

Tirozin —BH4–> DOPA (tirozin hidroksilaz) hız kısıtlayıcı basamak
DOPA —> Dopamin (aa dekarboksilaz)
Dopamin —> NA (dopamin-β-hidroksilaz=DBH)
NA —> Adr (feniletanolamin-N-metiltransferaz = PMNT, sadece adr medullada bulunur)

Question 19

NA ve adr veziküllerde nasıl saklanır?

Answer 19

Granüllü veziküllerde NA ve adr, ATP’ye bağlanır ve kromogranin A proteiniyle birleşir.
Bazı noradr nöronlardaki büyük granillü veziküller nöropeptid Y içerir.

Question 20

Kromogranin nedir?

Answer 20

Kromogranin A pekçok nöroendokrin hc’de ve nöronlarda bulunan 49kDa’luk asit proteindir.
Granüllü veziküllerde NA ve adr, ATP’ye bağlanır ve kromogranin A proteiniyle birleşir.
Altı çeşit kromogranin tanımlanmıştır.
Tümörlerde, esansiyel HT’da (artmış sempatik aktivite) plazma seviyeleri yükselir.

Question 21

Kateşolaminler nasıl serbestlenir?

Answer 21

Otonom nöronlar ve adrenal medüller hc’den ekzositozla serbestlenir.
ATP, kromogranin A, DBH, adr ve NA ile salınır.

Question 22

Kateşolaminlerin katabolizması nasıl gerçekleşir?

Answer 22

1) MAO ile presinaptik mit’nin dış yüzeyinde okside olur.
–İdrarada DPHG ile DOMA ve VMA ile MHPG olarak atılırlar.
2) COMT ile postsinaptik nöronlarda metile olur. Kc, bb,düz kaslarda bulunur. Beyinde glial hc’de bulunur.
–İdrarda normetanefrin ve metanefrin olarak ve de VMA olarak atılırlar.
∞ Dopamin, MAO ve COMT ile met olur. DOPAC ve HVA’ya metabolize edilir.

Question 23

NA ve adr reseptörleri hangileridir, işlevleri nelerdir?

Answer 23

α ve β reseptörlere etki ederler:
NA–daha çok α-adr’e
Adr–daha çok β-adr’e etki eder.
α ve β reseptörleri G proteiniyle eşleşmiştir.
Klonidin α2 agonistidir. –> kan basıncını düşürür.
Klonidin–imidazolin reseptörlerine bağlanır.–> kan basıncı düşer, depresif etki mg.
İmidazolin reseptörleri traktus solitarius çekirdeğinde ve ventrolateral medullada bulunur.

Question 24

Dopaminerjik nöronlar nerelerde bulunur?

Answer 24

I) Nigrostriatal sistem: subs nigradan striatuma –motor kontrol
II) Mezokortikal sistem: ön tegmental alandadır; nukleus akumbense ve limbik subkortikal alanlara dallar verir – ödüllendirme ve bağımlılık

–Yaşlanmayla bazal ganglionlardaki dopamin res kaybolur.

Question 25

Dopamin reseptörleri hangileridir, işlevleri nelerdir?

Answer 25

Beş farklı dopamin res vardır.–> çoğu heterodimerik G proteinleriyle çalışır.
D2 res’nin aşırı uyarılması şizofreniyle ilişkili
D3 nukleus akumbenste bol
D4 klozapine afinitesi en çok

Question 26

Glutamat nasıl oluşur ve depo edilir?

Answer 26

Krebs döngüsünde oluşan α-ketoglutaratın indirgenmiş aminasyonuyla mg.
BNP1 taşıyıcısıyla veziküle taşınır.

Serbestlenen glutamat astrositler tarafından alınır glutamine dönüştürülür ve glutamata tekrar geri dönüştürülür.

Nöronlara ve astrositlere geri alım glutamatın sinapslardan uzaklaştırılması için esas mekanizmadır.

Question 27

Glutamat reseptörlerini sınıflandırınız.

Answer 27

1) Metabotropik Res: G proteinleri aracılığıyla hc içi IP3 ve DAG2ı artırır ya da cAMP’yi azaltır.
- Presinaptik ya da postsinaptik
- Beyinde yaygın
- Hipokampus ve serebellumda sinaptik plastisitede görev alır.
- mGluR1 yoksa–> ağır motor koordinasyon bzk, uzaysal öğrenme eks.

2) İyonotropik Res: ligand kapılı iyon kanallarıdır:
ı) Kainat res: Na hc içine, K hc dışına
-pre ve postsinaptik
-presinaptik olarak GABA serbestleyen nöronlarda
-nöron ve gliyada bulunur.
ıı) AMPA res:
a) Na kanalı
b) Ca kanalı
-nöron ve gliyada bulunur.
ııı) NMDA res: Büyük miktarlarda Ca geçişine olanak sağlar.
sadece nöronlarda bulunur.
hipokampusta boldur–LTP–bellek ve öğrenme
1-Glisin res’e bağlanır, glut’ın işlevini kolaylaştırır.
2-Glut NMDA res’ne bağlanır, res açılır.
3-amnezi, dissosiyasyon hissi üreten fensiklidin ve ketamin kanalın içindeki diğer bölgeye bağlanır.

Question 28

GABA nasıl oluşur ve depo edilir?

Answer 28

Glutamat–>GABA (GAD=glutamat dekarboksilaz) GABA–>suksinik semialdehid (GABA-transaminaz = GABA-T) –>süksinat
Pirioksal fosfat, GAD ve GABA-T’nin kofaktörüdür. Geri alımda, veziküler GABA taşıyıcısı (VGAT) GABA’yı ve glisini veziküllere taşır.

Question 29

GABA reseptörleri nelerdir?

Answer 29

1) GABA-A
2) GABA-B
3) GABA-C
GABA-A ve B MSS’de yaygın,
GABA-C retinada bulunur.
GABA-A ve C beş üniteli Cl kanalıdır.
GABA-B ise metabotropiktir: G proteinleri aracılığıyla hc içi K kanallarında iletimi artırır ya da cAMP’yi ve Ca akışını azaltır.
Cl’un içeri, K’un dışarı akışı artar ve Ca’un içeri akışı azalınca hc hiperpolarize olur–>IPSP mg. GABA-C 3 ρ reseptörünün çeşitli kombinasyonlardaki pentameridir.
GABA-A 6α, 4β, 1δ ve 1ε’nun çeşitli kombinasyonlardaki pentameridir.

Question 30

Arka plan gürültüsü nedir?

Answer 30

MSS’de GABA-A reseptörleri hc arası sıvıdaki GABA ile kronik olarak düşük seviyede uyarılır.
Sinirlerin hepsinin deşarjıyla oluşan gürültüyü azaltır.
Yaşla birlikte GABA deşarjı azalır ve görsel nöronlara yanıtların özgüllüğü kaybolur.

Question 31

Benzodiyazepinlerin etki mekanizması nedir?

Answer 31

GABA-A’nın α altüntesine bağlanır ve anksiyete karşıtı aktivite, kas gevşetici, antikonvulzan ve sedatif etki güçlendirilir.

Question 32

Barbituratlar ve alkol nasıl etki eder?

Answer 32

Cl iletimini kolaylaştırırlar.

Question 33

GABA-A’ya bağlanarak Cl iletimini kolaylaştıran ilaçlar hangileridir?

Answer 33

Benzodiyazepinler,
Barbituratlar,
Alkol,
Steroid hormonlar, progesteron,deoksikortikosteron

Question 34

Periferik benzodiyazepin reseptörü nerede bulunur?

Answer 34

Steroid serbestleyen endokrin bezlerde ve diğer periferik dokularda bulunur.
Steroid biyosentezinde görevli, steroidleri mitokondriye haraket ettirirler.
Hc proliferasyonunda görevli.
B e res, astrositlerde ve beyin tm’de bulunur.

Question 35

Glisinin etkileri nelerdir?

Answer 35

I) NMDA’e bağlanınca bu res’i daha duyarlı hale getirir–MS arka boynuzda ağrı iletimini kolaylaştırır.
II) Glisin reseptörü Cl iletkenliğini artırır ve bu etki striknin ile bloke edilebilir.
Beyin sapı ve MS’de.

Question 36

MS’de direk inhibisyon nasıl oluşur?

Answer 36

1) Glisin serbestleyen - GLYT2 içerir.
2) GABA serbestleyen nöronlar - GAD içerir.
3) Her ikisini serbestleyen nöronlar - Glisin ve GABA aynı vezikülde.

Question 37

Genel anesteziklerin etki mekanizması nedir?

Answer 37

1) GABA-A ve Glisin res ile: alkoller, barbituratlar, bazı inhale anestezikler
2) NMDA ve AMPA reseptörlerini inhibe ederek: diğer inhale anestezikler

Question 38

Lokal anesteziklerin etki mekanizması nedir?

Answer 38

Na kanallarına bağlanıp bu kanlları etkisizleştirirler.

Question 39

Taşikininleri gen kodlarına göre sınıflandırınız.

Answer 39

1) SP\NKA geniyle kodlananlar: P maddesi, NKA, Nöropeptid K, Nöropeptid α, NKA (3-10)
2) NKB geniyle kodlanan: NKB
(NK=nörokinin) (SP=substance P)

Question 40

Nörokinin reseptörleri nelerdir?

Answer 40

1) P maddesi (SP) res: fosfolipaz C aktivasyonu ve IP3 ile DAG artışı
2) Nöropeptid K res: G prot ile eşleşmiş.
3) Nörokinin B (NKB) res

Question 41

P maddesi (SP) nerede bulunur, nasıl işlev görür?

Answer 41

• MS’deki birincil aff nöronların sonlanmalarında bulunur.
• Arka boynuzda ağrı iletimi yollarındaki ilk sinapsın aracısıdır.
• Nigrostriatal sistemde, hipotalamusta boldur.
• Deriye enjekte edildiğinde kızarıklık ve ödem mg. - Merkezi olarak NK-1 inhibisyonu antidepresan etki oluşturur.

Question 42

Opioid peptidler ve öncilleri nelerdir?

Answer 42

1) Proenkefalin:
- Met-enkefalin,
- leu-enkefalin,
- Oktapeptid,
- Heptapeptid
2) Proopiomelanokortin: β-endorfin
3) Prodinorfin:
- Dinorfin (1_8),
- Dinorfin (1_17),
- α-Neoendorfin,
- β-Neoendorfin

Question 43

Enkefalinler nerede bulunur, nasıl metabolize edilir?

Answer 43

• GIT, beyinde ve subs jelatinosada bulunur.
• Analjazik etki ve İntestinal motiliteyi azaltır.
• Enkefalinaz A ve B ile met olur, aminopeptidaz da etkili.

Question 44

Proenkefalin nerede bulunur?

Answer 44

Adrenal medullada

Question 45

Proopiomelanokortin nerede bulunur?

Answer 45

Ön ve orta hipofizde, beyinde

Question 46

Prodinorfinin öncüllük ettiği peptidler nerede bulunur?

Answer 46

• Dinorfin 1_8, arka hipofizde,
• Dinorfin 1_17,duedonumda,
• α veβ-Neoendorfinler hipotalamusta bulunur

Question 47

Opioid reseptörler hangileridir?

Answer 47

μ, κ ve δ reseptörleri–> G-proteiniyle eşleşmiştir ve adenil siklazı inh ederler.

• μ res–> K iletimini ve merkezi nöronların ve primer afferentlerin hiperpolarizasyonunu artırır,
• κ ve δres Ca kanalları kapanır.

Question 48

Somatostatinlerin etkileri nelerdir?

Answer 48

Duysal girdi, lokomotor aktivite ve bilişsel işlevler üzerine de etkileriyle sinir ileticisi

• Hipotalamusta GH inhibe edici
• Pankreastan insülin ve diğer hormonların salınımını inhibe edici
• GIS’de baskılayıcı.

Question 49

Somatostatinlerin reseptörleri nelerdir?

Answer 49

SSTR1, 2, 3, 4,5 –>Gproteinyle eşleşmiş ve adenil siklazı baskılarlar.
SSTR2 –> Bilişsel etkilere ve GH’nu baskılar,
SSTR5 –> insülin salınımını baskılar.

Question 50

Vazopressin ve oksitosin nörotransmitter olarak nerede bulunur?

Answer 50

Beyin sapı ve MS’de

Question 51

Beyinde bulunan polipeptidler hangileridir?

Answer 51

Bradikinin, AT-2, endotelin, VIP, CCK4,CCK8, Gastrin, Nörotensin, Galanin, Gastrin serbestleyen peptid

• Nörotensin ve VIP res: Gprot
• VIP, vazodilatasyona neden olur.
• Hipotalamusta gatrin 17 ve 34 bulunur.

Question 52

Beyindeki CCK reseptörleri nelerdir?

Answer 52

CCK-A (CCK8) ve

CCK-B (CCK4ve8)

Question 53

Kalsitonin geniyle ilgili peptid (CGRP) nerede bulunur?

Answer 53

• CGRPα–> GIT’da,
• CGRPβ–>birincil aff nöronlarda tat impulslarını talamusa projekte eden sinirlerde ve mediyal ön beyinde bulunur.
• -CGRP enjeksiyonu vd yapar.

Question 54

Nöropeptid Y’nin özellikler nelerdir?

Answer 54

• G proteiniyle eşleşmiştir.
• Y1, Y2, Y4 ve Y5 res vardır. Beyinde ve otonom sistemde bulunur.
• Hipotalamusa enjekte edildiğinde besin alımını artırır.
• Nöropeptid Y nöronların arkuat çekirdekte gövdeleri vardır ve paraventriküler çekirdeklere uzanır.

Question 55

Adenozin’in özellikler nelerdir?

Answer 55

• Genel bir MSS depresanı
• A1, A2A, A2B, A3 res vardır.
• G proteiniyle eşleşmiştir.
• -A2A veA2B–>cAMP artırır.
• -A1 ve A3 –> cAMP azaltır.
• Teofilin ve kafein adenozin reseptörlerini baskılar. - A1 antagonistleri aşırı glutamatı azaltır.

Question 56

ATP’nin özellikler nelerdir?

Answer 56

ATP otonom sinir sisteminde hızlı sinaptik yanıtlara ve habenuladaki hızlı yanıtlara aracılık eder.
-P2X1-7 res’e bağlanır.
P2X1 ve2–>arka boynuzda (duysal iletim) ,
-P2Y1,2,4,6,11,12,13,14 res’e bağlanır. G-prot ile eşleşmiş.

Question 57

Esrarda bulunan Δ9-tetrahidrokanabinol (THC) ‘nin özellikler nelerdir?

Answer 57

CB1 res –>Gprot arcılığıyla cAMP azalır.
- ağrı yolları, serebellum, hipokampus, cerebral kortekste. Vd etki.
CB2 res–>

Question 58

Nitrik oksit (NO) nedir?

Answer 58

• Endotel kaynaklı gevşetici faktör
• Beyinde de üretilir.
• Arjininden sentezlenir. NO sentazla NADPH varlığında sentezlenir.
• Guanil siklazı aktive ederken hc zarını geçebilen bir gazdır.
• Uzun süreli güçlendirme ve uzun süreli depresyonda presin ile postsin arasındaki sinyalleşme

Question 59

Prostaglandinler nedir?

Answer 59

• Araşidonik asit türevleri
• Nörondan salınır
• cAMP aracılı reaksiyonları düzenler.

Question 60

Nöroaktif steroidler nasıl etki ederler?

Answer 60

• Dlş’dan beyne kolayca geçer
• Nöronlarda çeşitli seks steroidi ve glukokortikoid res vardır.
• -Genomik etkiler ( DNA’ya bağlanarak etki)
• -Genomik olmayan etkiler (hc zarlarına etki)
• Nörosteroidler beyinde daha basit steroid öncüllerinden üretilen hormonal açıdan etkin steroidler.
• Progesteron myelin oluşumunu kolaylaştırır.