6. metody jakościowe Flashcards
paradygmaty (Thomas Kuhn)
ogólne sposoby widzenia świata, decydujące o tym, jaki rodzaj pracy naukowej powinien być podejmowany i jakie wyniki są akceptowalne w danej epoce i miejscu
paradygmat interpretatywny
założenie: rzeczywistość społeczna jest niestabilna i względna. nauka zbiorem gier językowych, opartym na regułach skonstruowanych przez używających język.
zadanie nauki: opis i zrozumienie zjawisk psychologicznych i społecznych, w celu poszerzenia wiedzy o rozwiązaniach.
metody jakościowe - założenia
- do niektórych problemów lepiej nadają się pogłębione analizy mniejszej liczby przypadków
- wiele spraw lepiej się bada poprzez dogłębne zrozumienie rzeczywistości w oczach aktorów społecznych danej zbiorowości
- badania terenowe (nieustrukturyzowane wywiady, obserwacja uczestnicząca)
systemy badawcze metod jakościowych:
- teoria ugruntowana (Konecki)
- etnografia (Kostera) - wywiady antropologiczne, obserwacje, luźny plan wywiadu
- Interpretacyjna Analiza Fenomenologiczna IPS (Pietkiewicz, Smith) - mała liczba osób badanych ale pogłębiony wywiad
interakcjonizm symboliczny
ludzie przypisują znaczenie przedmiotom w procesie interakcji społecznych, interpretują relacje oraz zmieniają te interpretacje w zależności od stopnia ważności przedmiotu dla jednostki
Teoria ugruntowana (Glaser, Strauss)
metoda indukcyjna; interakcjonizm symboliczny; badacz podchodzi do badanego obiektu w sposób otwarty, bez założeń wstępnych (ma jednak różne filtry)
etapy:
1. zbieranie danych (wywiady i obserwacje)
2. kodowanie i identyfikacja idei i koncepcji (nazywanie poszczególnych fragmentów analizowanego materiału, kategoryzowanie, porównywanie)
3. generowanie teorii (tworzenie hipotez w oparciu o analizę poszczególnych kategorii, odniesienie do literatury przedmiotu
rodzaje wywiadów:
- standaryzowane/niestandaryzowane
- ustrukturyzowane - pytania zamknięte/nieustrukturyzowane - swobodny
- swobodny pogłębiony - budowanie relacji, zaufania; interakcja
- antropologiczny - otwarty
- narracyjny - w oparciu o linię życia
- kreatywny - bez ram czasowych i tematycznych
- fokusowy - grupowy
rodzaje obserwacji:
- uczestnicząca - członek grupy obserwowanej, insider
- bezpośrednia - outsider, ale wtopiony w teren
- pośrednia - poprzez filmy, opis wydarzeń
- nieuczestnicząca - wszystko w terenie jest dla nas nowe
- shadowing - bycie cieniem badanego (egzotopia)
autoetnografia analityczna
rozwijanie teoretycznych wyjaśnień szerszych zjawisk społecznych; opiera się na samoświadomej introspekcji; badacz pełnym uczestnikiem badanej grupy lub kontekstu (setting)
autoetnografia ewokatywna
skupia się na interpretacjach narracyjnych, które otwierają konwersację i wywołują reakcje emocjonalne
autoetnografia zbiorowa (CA)
metoda dająca wiele punktów widzenia, a jednocześnie uwalniająca tekst od egocentrycznego nasycenia autorem; materiał empiryczny opisywany przez kilku autorów; wzbogaca intersubiektywną perspektywę
netnografia/etnografia wirtualna
- badanie, w którym internet jest jedynym polem/terenem
- analizujemy działania online
- wywiady online, badania kwestionariuszowe
co współcześnie dominuje w badaniach naukowych?
paradygmat ilościowy (randomizowane badania kontrolowane - “złoty standard”) - jak najdokładniejszy pomiar i możliwość jego generalizacji na jak najszerszą populację
pytania podejmowane przez badania jakościowe
- indywidualne znaczenia, które ludzie nadają swoim przeżyciom i zachowaniom
- interakcje międzyludzkie i interpretacje tych interakcji
źródła badań jakościowych
- refleksja filozoficzna - nurt fenomenologiczny; jak otaczająca rzeczywistość jawi się odkrywającemu ją podmiotowi
- badania terenowe etnologów i antropologów społecznych
- symboliczny interakcjonizm - aby zrozumieć interakcję międzyludzką należy odkryć, jak interpretują świat ci, którzy biorą w niej udział i jaka jest interpretacja badacza
- antropologia kulturowa - nadawanie szczególnego znaczenia indywidualnym perspektywom i interpretacjom świata jednostek
teorie powstałe na gruncie badań jakościowych
- socjalizacji
- wychowania
- więzi
- kozła ofiarnego
metody przeprowadzania badań jakościowych:
- obserwacja (uczestnicząca)
- grupy fokusowe
- wywiady pogłębione
metody analizy jakościowej:
- zbieranie danych z obserwacji, wywiadów, spostrzeżeń własnych
- sortowanie i segregowanie materiałów, poszukiwanie związków między zmiennymi
- wyodrębnianie bardziej ogólnych wzorców i procesów
- zestawienie wypracowanych zbiorów uogólnień z formalnym ogółem wiedzy w formie pojęć czy teorii
metodologia teorii ugruntowanej
- szczególnie doceniana przez socjologów
- krok po kroku prowadzi badacza przez zbieranie danych i analizę jakościową, aż do zbudowania teorii indukcyjnej
analiza konwersacyjna
szczególne skupienie na analitycznym badaniu poszczególnych sekwencji wypowiedzi
analiza narracji
koncentracja na zjawiskach jak przenikanie się wątków narracyjnych, relacja podmiotu do opisywanego świata; pozwala na odkrywanie znaczeń nieuświadamianych przez rozmówców
ograniczenia badań ilościowych (Silverman)
- brak głębszego kontaktu z badanymi i namysłu nad badaną sytuacją
- oparcie statystycznych korelacji na arbitralnie zdefiniowanych zmiennych
- interpretowanie w sposób dowolny uzyskanych wyników analiz (wiedza potoczna, uprzedzenia)
ograniczenia badań jakościowych
- znacznie większa czasochłonność
- brak możliwości generalizacji wyników na populację ogólną
- element subiektywności w ocenie uzyskiwanych wyników
których zjawisk nie można opisać za pomocą jednej metody?
zagadnienia rozwoju człowieka, funkcjonowanie środowiska rodzinnego
świat w paradygmacie interpretatywnym
ma charakter procesualny oraz emergentny, tworzony przez dynamikę wzajemnych interakcji aktorów społecznych mogących podejmować działanie, a w rezultacie nadawania znaczeń
Morgan (1997) - definicja fokusu i 3 główne elementy:
- metoda zorientowana na gromadzenie danych
- zwrócenie uwagi na interakcje między uczestnikami dyskusji
- podkreślenie aktywnej roli badacza
Lia Litosseliti (2005) (o fokusie)
nieformalna konwersacja wybranych osób na konkretny, wskazany temat
- grupa powinna mieć przynajmniej jedną cechę wspólną
- 10-12 osób
- lokalizacja wywiadu dostosowana do tematu dyskusji
- nagrywanie wywiadu (kamera może stresować)
Bohnsack - zasady prowadzenia dyskusji grupowej
- adresatem wytycznych jest grupa, nie poszczególni członkowie
- prowadzący jedynie proponuje tematy, nie narzucając kierunku dyskusji
- badacz powinien być czujny w trakcie wywiadu
Krueger: zalety fokusów:
- wysoka trafność
- elastyczność
- niskie nakłady finansowe
- szybkie wyniki
- orientacja społeczna
- nieprzewidywalność kierunku dyskusji
etyka prowadzenia fokusów
Międzynarodowy Kodeks ESOMAR - 3 zasady:
1. badacz zbierający dane osobowe powinien udzielić rzetelnych informacji dotyczących zakresu zgromadzonych informacji, celu badania i odbiorców, którym mogą być one udostępnione
2. zabezpieczenie danych przed nieupoważnionym dostępem
3. badacz ma zawsze działać dla dobra badanego
raport belmocki
w procesie uzyskiwania świadomej zgody można wyróżnić trzy elementy: informację, zrozumienie i dobrowolność
2 typy trudności w badaniach fokusowych (metodologiczno-etyczne)
- niezależny od badaczy, nieprzewidywalny, ulokowany w czynnikach zewnętrznych (niechęć uczestników, odmowy, redukcje grupy)
- dylematy wewnętrzne towarzyszące autorom (trudności pojawiające się w trakcie będące efektem interakcji z uczestnikami)
