6

Question 1

3 hoofdtakken in de rechtspraak

Answer 1

• strafrecht
• privaatrecht
• bestuursrechtspraak

Question 2

Tuchtrechtspraak

Answer 2

De bevoegdheid om sancties op te leggen bij overtreding van normen die gelden voor (beroeps)groepen

Question 3

Wanneer is de overheid/burger onderworpen aan de rechtsmacht van de onafhankelijke rechter?

Answer 3

zodra het gaat over burgerlijke rechten of schuldvorderingen

• burgerlijk rechter is ook bevoegd te oordelen over publiekrechtelijke vorderingen

Question 4

Administratief beroep

Answer 4

• Men vraagt een besluit aan een ander bestuursorgaan dan het orgaan dat het besluit heeft genomen > rechtspraak blijft binnen de uitvoerende macht

> Voor geschillen van publiekrechtelijke aard kan ook administratief beroep worden opengesteld

Question 5

Welke gerechten behoren bij de rechterlijke macht?

Answer 5

• de rechtbanken
• de gerechtshoven
• de Hoge Raad

Question 6

Rechterlijke ambtenaren

Answer 6

• de belangrijkste personen die in de gerechten werken
• = zittende magistratuur

Question 7

Verschil zittende en staande magistratuur

Answer 7

Leden van de gerechten die met rechtspraak zijn belast zijn de zittende magistratuur, leden die dit niet zijn, oftewel het Openbaar Ministerie, heet het staande magistratuur (hoort de OvJ bij)

Question 8

Waar bestaat het parket bij de Hoge Raad uit?

Answer 8

• een procureur-generaal bij de Hoge Raad
• een plaatsvervanger
• diverse advocaten-generaal

Question 9

Procureur-Generaal

Answer 9

• alleen de PG kan een vervolgingstaak hebben in het geval van ambtsmisdrijven van de leden van de Staten-Generaal
• de PG is niet met rechtspraak belast

Question 10

Onafhankelijkheid rechters

Answer 10

• De rechters moeten onafhankelijk zijn van de regering en het parlement
• De onafhankelijkheid van rechters wordt gewaarborgd door ze voor het leven te benoemen
  > Kunnen door de regering ontslagen worden als ze dat zelf willen, of 70 jaar zijn geworden
  > Ontslag als disciplinaire maatregel of wegens ongeschiktheid kan alleen door de Hoge Raad

Question 11

Checks and balances bij de Hoge Raad

Answer 11

De Hoge Raad stuurt 6 personen naar de Tweede Kamer, en de Tweede Kamer mag hier weer 3 van kiezen die door de regering benoemd kunnen worden tot leden van de Hoge Raad
> hedendaags wordt de voorkeur van de Hoge Raad door de Tweede Kamer en regering overgenomen, zodat de Hoge Raad zelf de leden kiest > behalve als er bezwaar van de Tweede Kamer is

Question 12

Wat is het verschil van toetsing tussen de Hoge Raad en het hof in hoger beroep?

Answer 12

De Hoge Raad is de laatste stap na hoger beroep.
- Het hoger beroep wijst op een volledige herkansing, waardoor ook de feiten opnieuw worden vastgesteld.
- De Hoge Raad oordeelt slechts over een eventuele schending van het recht door lagere rechters en vernietigt hun uitspraken als dat het geval is.

Question 13

Op basis van welke twee gronden kan de Hoge Raad casseren?

Answer 13

1. Vormverzuim
2. Schending van het recht

> De Hoge Raad bevordert hiermee de rechtseenheid door één overheersende interpretatie te geven

Question 14

Toetsingsverbod

Answer 14

• WIFZ mag niet worden getoetst aan Gw
  > Art. 81 Gw: regering, Staten-Generaal, Raad van State stellen de wetten vast, dus kijken zelf naar de formele zin en of deze in strijd is met de grondwet, als dit wel zo is wordt het dus niet in het wettenbundel geplaatst
• WIFZ mag niet worden getoetst aan Statuut en aan fundamentele rechtsbeginselen (bijv. rechtszekerheid)
  >Harmonisatiewet-arrest
• Zowel inhoud als totstandkoming WIFZ mag niet worden getoetst aan Gw >Prof. Van de Bergh
  >Geldigheidsvereiste: rechter moet kijken naar Staatsblad en handelingen van Staten-Generaal, wat daaruit volgt, dat geldt
  > Reden: Trias Politica > rechter mag niet op plaats wetgever zitten
  > Geldt niet voor lagere regelingen als: amvb, ministeriële verordening, provinciale/gemeentelijke verordeningen

Question 15

Beschikkingen

Answer 15

Bestuurlijke besluiten in een concreet geval, inhoudende een publiekrechtelijke rechtshandeling
> dus er wordt een beoogd rechtsgevolg bewerkstelligd
> geen algemene strekking: ze is gericht tot een specifieke persoon of heeft betrekking op een bepaalde zaak
> bijv. vergunning

Question 16

Algemene beginselen van behoorlijk bestuur (abbb’s)

Answer 16

Algemene normen waar een goed functionerend bestuursorgaan zich aan zou moeten houden
> Rechter toetst in bestuursrechtelijke procedure ook aan deze beginselen > in strijd? > besluit vernietigd

Question 17

Drie mogelijkheden om de rechter te controleren

Answer 17

1. Controle via hoger beroep:
   De uitspraak van de rechter wordt aan het oordeel van een andere rechter onderworpen.
2. Openbaarheid van de rechterlijke uitspraken:
   De terechtzittingen moeten openbaar zijn.
3. Motiveringsplicht:
   In beginsel moet ieder vonnis gemotiveerd zijn.
   > De rechter kan zich verantwoorden aan de ‘openbare mening’, de wetgever kan als reactie hierop bepaalde regels wijzigen als zij van mening is dat de toepassing van de rechter onbevredigend is.

Question 18

Verschil tussen klassieke grondrechten en sociale grondrechten

Answer 18

Klassieke grondrechten/vrijheidsrechten:
- Primair gericht op de overheidsonthouding.
- Het draait veelal over de privésfeer van de burger waar de overheid geen inbreuk op mag maken > vaak een ieder verbindend dus de burger kan zich hier gemakkelijk op beroepen.
- Het betreft subjectieve rechten die de burger kan afdwingen bij de rechter.

Sociale grondrechten:
- Het gaat vrijwel steeds om taakstellingen van de overheid: bijv. om voldoende werkgelegenheid of de volksgezondheid te bevorderen.
> Hierbij wordt de overheid dus een opdracht gegeven.
- De aanspraken die voortvloeien uit sociale grondrechten zijn niet rechtsreeks af te dwingen bij de rechter > minder een ieder verbindend dus lastiger om als burger te beroepen.
> Inspanningsverplichting.
> Het gaat slechts om aansporingen om het overheidsbeleid op bepaalde doeleinden te richten, waarbij de overheid behoorlijk vrij is om af te wegen hoe dat moet geschieden.

Scheiding moet niet worden overdreven; ze hangen vaak sterk samen.

Question 19

EVRM

Answer 19

• Is juridisch bindend en bevat klassieke grondrechten.
• EHRM ingesteld waar lidstaten en burgers terecht kunnen inzake schending van EVRM.
  > Tegen besluiten van EU-instellingen kan geen klacht ingediend worden, want EU is niet toegetreden tot EVRM, ondanks verplichting.
• Burger moet voorafgaand aan procedure EVRM alle nationale rechtsmiddelen hebben benut.
• Bij het EVRM wordt er altijd geprocedeerd tussen burger en lidstaat.

Question 20

Beperkingsmogelijkheden

Answer 20

• Beperken werking van de Grondwet
• Laat de mogelijkheid open dat een grondwet wel geldt, maar dat de overheid hier rechtmatig een inbreuk op kan maken
  > Wijze en situatie inbreuk hangt af van de beperkingsclausule

Question 21

Europees Sociaal Handvest (ESH)

Answer 21

Dit verdrag bevat sociale grondrechten, zoals het recht op arbeid, recht op sociale zekerheid.
> In beginsel zijn deze bepalingen niet ‘eenieder verbindend’, waardoor deze grondrechten niet rechtstreeks doorwerken bij de Nederlandse rechter

Question 22

Wat zijn twee belangrijke verdragen van de Verenigde Naties?

Answer 22

1. Het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten (IVBPR): vooral klassieke grondrechten.
   > Lijkt op het EVRM, maar heeft geen eigen Hof.
   > Kent een klachtrecht met een bijbehorend Comité voor de rechten van de mens in Genève dat geen bindende uitspraken kan doen, maar wel gezaghebbend is.
   > Meeste zijn eenieder verbindend.
2. Het Internationaal Verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten (IVESCR): vooral sociale grondrechten.
   > In het algemeen niet eenieder verbindend.
   > Geen klachtrecht.

Question 23

Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie

Answer 23

• Bindende status
• Alleen van toepassing als lidstaten handelen binnen de werkingssfeer van het Unierecht
• Mogen niet zodanig worden uitgelegd dat zij een beperking vormen op grondrechten van de Unie
• Mag verdergaande grondbescherming bieden

Question 24

Verticale werking en horizontale werking

Answer 24

Grondrechten hebben klassiek gezien een verticale werking: burgers kunnen een beroep doen op deze grondrechten in relatie tot de overheid. Bij een horizontale werking wordt er gekeken naar burgers tov privaatrechtelijke instellingen.

Question 25

Positieve verplichting

Answer 25

• Doel = waarborgen van grondrechten
• De overheid moet verplicht worden om iets te doen (actief) wat zorgt voor een positief gevolg > overheid treedt op om te beschermen tegen klimaatopwarming

Question 26

Wat zijn de 6 categorieën grondrechten?

Answer 26

1. Gelijkheidsrechten
2. Vrijheidsrechten
3. Privacyrechten
4. Godsdienst- en onderwijsvrijheid
5. Rechtsplegingsrechten:
   > Recht op toegang tot de rechter, een eerlijk proces, tijdige besluitvorming door een onafhankelijke en onpartijdige instantie, recht op rechtsbijstand.
6. Overige grondrechten:
   > Bescherming van eigendomsrecht en sociale grondwetten.

Question 27

Nulla poena-beginsel

Answer 27

Een burger kan geen straf worden opgelegd, zonder een daartoe gespitste strafbepaling (moet wettelijke grondslag zijn)

Question 28

Ius de non evocando

Answer 28

Iedereen heeft het recht op een eerlijk proces binnen een redelijke termijn voor een onafhankelijke en onpartijdige rechter bij het vaststellen van zijn rechten, verplichtingen, of de rechtmatigheid van een tegen hem ingestelde vervolging.

Question 29

Bijzondere beperkingen en algemene beperkingen

Answer 29

Bijzondere beperkingen:
Beperkingen die met het oog op betreffende grondrechten zijn vastgesteld

Algemene beperkingen:
Beperkingen die niet met het oog op een bepaald grondrecht zijn vastgesteld, maar die veroorzaakt worden doordat een geheel buiten de sfeer van een grondrecht gelegen regeling als neveneffect heeft dat de uitoefening van het grondrecht beperkingen ondergaat
> bijv. brandvoorschriften voor ruimten

Question 30

Welke 2 vragen moet je beantwoorden wanneer er gekeken wordt naar schending van grondrechten?

Answer 30

1. Wat is de reikwijdte?
   als onder de reikwijdte >
2. Kan het grondwet beperkt worden?

Question 31

Fundamentele rechten

Answer 31

Grondrechten (in de Grondwet) en mensenrechten (o.a. in EVRM)

Question 32

Rechtsbescherming

Answer 32

Onafhankelijke, onpartijdige rechter met effectief gezag
= goede rechterlijke macht

> Rechtsbescherming betekent niet veel als je geen grond kan doen op fundamentele rechten

Als besluitvorming plaatsvindt door democratische meerderheid maar die heeft gevolgen voor jouw persoonlijke waardigheid, dan kan de rechter deze maatregelen van tafel doen > het idee van fundamentele rechten en rechtsbescherming

Question 33

Wat is de belangrijkste voorwaarde voor onafhankelijkheid van de rechterlijke macht?

Answer 33

Rechters worden voor het leven benoemd door de regering, zo kunnen zij niet ontslagen worden door een uitspraak

Question 34

Wat zijn de twee grondregels voor controle op de rechterlijke macht?

Answer 34

1. Geen bevoegdheid zonder grondslag in wet of Grondwet
2. Niemand kan een bevoegdheid uitoefenen zonder verantwoording schuldig te zijn of zonder dat op die bevoegdheid controle bestaat

Question 35

Wat is de vervanging voor de verantwoordingsplicht voor de rechter?

Answer 35

Openbaarheid van terechtzitting en openbaarheid uitspraak (art. 121 Gw)

Question 36

Wat is de reden voor het toetsingsverbod?

Answer 36

Wettelijke grondslag zorgt ervoor dat de volksvertegenwoordiging heeft mogen meepraten dus kijkende naar indirecte democratie

Question 37

Kern HR Prof. Van den Bergh

Answer 37

Formele wetten moet je heel breed nemen, dus totstandkoming van een wet in formele zin mag ook niet aan de Gw getoetst worden

Question 38

Kern HR Harmonisatiewet

Answer 38

Tweede uitbreiding na HR prof van der bergh
>
Ook de grondwettigheid moet je ruim opvatten, dus niet alleen de grondwet maar ook het Statuut, dus wetten in formele zin mogen ook niet getoetst worden aan het Statuut en ongeschreven rechtsbeginselen

Question 39

HR APV Tilburg

Answer 39

Twee componenten: art. 7 Gw (2 staat er niet in, maar is er wel onderdeel van):
1. Recht op openbaarmaking: censuur is verboden, dit uitingsrecht kan APV nooit beperken.

2. Verspreidingsrecht: om te voorkomen dat drukwerk verspreid wordt moet er een grens gesteld worden, zou ook door lokaliteiten moeten mogen.
   - Het verspreidingsrecht kan wel worden beperkt door APV > kan voor overlast zorgen, dus gaat niet om de inhoud van de gedachte maar meer op de overlast die ontstaat als gevolg van verspreiding van drukwerk

Question 40

EHRM

Answer 40

Houdt toezicht op het EVRM.
Als alle nationale rechtsmiddelen zijn uitgeput (ofwel je hebt nog steeds een klacht na de Hoge Raad), kan je je klacht indienen tegen de staat tegen naleving van mensenrechten bij de EHRM.
> Individueel klachtrecht

Question 41

HvJEU

Answer 41

• Houdt toezicht over Handvest EU
• Behandelt zaken naar prejudiciële vragen

Question 42

Kern HR Schans

Answer 42

De actieve inspanning van de overheid bevond zich binnen de reikwijdte, maar je zit binnen de reikwijdte van een relatief grondrecht dus er mogen beperkingen gesteld worden > Art. 15 lid 4 Gw, dit was het geval bij de Schans:
De gedetineerden willen zich beroepen op klassieke grondrecht vergadering maar wilde er een actieve verplichting aanstellen zodat er een plaats beschikbaar komt, Hoge Raad geeft ze gelijk, in de casus toch geen zaak gekregen omdat er een beperkingsclausule was art. 15 lid 4 Gw: beperking in grondrechten voor gedetineerden
‘‘De wet kan regels stellen’’, ‘‘behoudens’’, ‘‘in geval van de wet’’

Question 43

Verschil absolute en relatieve rechten

Answer 43

Absolute rechten:
Rechten die zo zijn geformuleerd dat beperking niet mogelijk is
> ‘ieder’, ‘niemand’

Relatieve rechten:
Beperkingen zijn mogelijk
> ‘Behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen’
> Nadere eisen om te kijken of beperking is toegestaan

Question 44

Kern HR Verfbommetje

Answer 44

Er moet gekeken worden naar reikwijdte en beperking

Reikwijdte: valt een bepaalde gedraging onder de bescherming van het mensenrecht?
> In HR: mensenrecht is vrijheid van meningsuiting
> Valt niet onder de reikwijdte, want er is geen poging gedaan tot deelname van debat
> Wordt dus niet verder gekeken naar eventuele beperking

Meestal valt een gedraging wel onder de reikwijdte, dan kijk je of het recht in de gegeven situatie beperkt kan worden.
> Bij de Grondwet: is er een beperking die terug te vinden is in de wet?
> Art. 12 lid 3 IVBPR (bij wet voorzien, nodig ter bescherming nationale veiligheid, openbare orde, volksgezondheid, goede zeden, rechten en vrijheden)

Question 45

Competentie, doelcriterium, procedure

Answer 45

• Competentie vb: ‘ieders verantwoordelijkheid volgens de wet’
  > Bij EVRM-verdragen voldoe je snel aan competentievoorschrift
• Doelcriterium vb: ‘in het belang van de openbare orde’
• Procedure vb: ‘Voor het binnentreden zijn voorafgaande legitimatie en mededeling van het doel van het binnentreden vereist, behoudens bij de wet gestelde uitzonderingen’

Question 46

Hoe kan je zien of delegatie is toegestaan in het competentievoorschrift?

Answer 46

Niet toegestaan: ‘Behoudens ieders verantwoordelijkheid van de wet’ / ‘Bij de wet bepaalt’

Wel toegestaan:
‘Regels’ / ‘Bij of krachtens’

> Altijd als er ‘regels’ staat is delegatie toegestaan, zelfs als het een combinatie van ‘regel’ en ‘wet’ is

Question 47

Legaliteitseis en proportionaliteit

Answer 47

• Bij Grondwet kijk je naar de legaliteitseis: wie mag er beperken?
• Bij EVRM kijk je naar proportionaliteit

Question 48

Beoordelingsplan grondrechtencasus (volgt uit HR Verfbommetje)

Answer 48

Stap 1: Reikwijdte: valt het eronder?
Stap 2: Zo ja, is een beperking toelaatbaar? > alleen voor relatieve rechten
Grondwet:
- Doelcriteria:
Dient de beperking voor het juiste doel?
- Procedurevoorschrift:
Is de beperking juist verlopen?
- Competentievoorschrift:
Was er bevoegdheid om te beperken?
> ‘Bij wet/volgens de wet’= alleen formele wetgever
> ‘Bij of krachtens/regels/regeling/regelen’= ook lagere regelgevers (delegatie mag)

EVRM (1e lid is het recht, 2e lid de beperkingsclausule)
- Bij wet voorzien?
> ‘Wet’ is algemeen verbindend voorschrift, geen w.i.f.z.
> Lagere regels, rechterlijke uitspraken en ongeschreven regels
- Legitiem doel?
Opgesomd in lid 2
- Proportionaliteit (ruime zin)
= Noodzakelijk in een democratische samenleving?
1. Is de maatregel geschikt om het (legitieme) doel te bereiken?
2. Subsidiariteit: is er niet een minder vergaande maatregel die hetzelfde doel kan bereiken?
3. Proportionaliteit (enge zin): weegt het belang van de beperking zwaarder dan het belang van de getroffene?