4 - Borstvoeding Flashcards
4.1 Voorkennis
Geef een aantal voordelen van borstvoeding voor het kind.
- de hoeveelheid en samenstelling van moedermelk is aangepast aan de noden van het kind
- minder vaak en minder ernstig ziek
- colostrum bevordert de eerste ontlasting
- bevat antistoffen
- verminderd risico op allergieën
- …
4.1 Voorkennis
Geef een aantal voordelen van borstvoeding voor de moeder.
- de oxytocine doet de uterus samentrekken en vermindert het bloeden na de bevalling
- oorspronkelijk gewicht wordt sneller bereikt
- onmiddellijk beschikbaar, altijd klaar en op de juiste temperatuur
- grotere affectieve band met het kind
- …
4.1 Voorkennis
Geef een aantal voordelen van borstvoeding voor de maatschappij.
- kinderen zijn minder vaak ziek: kost minder aan de gezondheidszorg + moeders zijn minder afwezig op hun werk
- milieuvriendelijk: minder productie van verpakkingsafval
- gratis
4.1 Voorkennis
Wat zijn de hoofdbestanddelen van moedermelk?
- vetten
- suikers
- eiwitten
- mineralen
- vitaminen
4.1 Voorkennis
Bespreek colostrum.
- wordt aangemaakt vanaf de 7e zwangerschapsmaand tot dag 5 na de geboorte
- dik, stroperig, gelig
- bevat veel antistoffen: eerste immunisatie tegen infecties
- laxerende werking: baby raakt meconium snel kwijt
4.1 Voorkennis
Bespreek overgangsmelk.
- dag 5 tot dag 10-14
- hoeveelheid antistoffen en eiwitten neemt af
- melksuiker en vetgehalte neemt toe
4.1 Voorkennis
Bespreek rijpe moedermelk.
- vanaf dag 10-14
- blauwwitte kleur, waterige consistentie
- veel lactose, meer vetten, minder eiwitten (voeding is sneller verteerd)
4.1 Voorkennis
Welke hormonen zijn betrokken bij de borstvoeding?
- prolactine
- oxytocine
4.1 Voorkennis
Wat is de functie van prolactine bij de borstvoeding?
melkaanmaak (melksecretie)
4.1 Voorkennis
Wat is de functie van oxytocine bij de borstvoeding?
vrijkomen van de melk (melkexcretie)
4.1 Voorkennis
Wanneer ligt een baby goed aan de borst?
Special K
* de neus is vrij
* de kin is ingebed in de borst aan de onderkant van de areola
* de areola is voornamelijk verborgen in de mond van de baby
* de lippen draaien naar buiten (zoals van een vis)
meer van de onderkant van de borst dan van de bovenkant zit in het mondje (cfr. hamburger)
4.1 Voorkennis
Benoem 5 borstvoedingshoudingen.
- madonnahouding
- doorgeschoven houding
- rugbyhouding
- op je zij
- op je rug
4.1 Voorkennis
Wat zijn de voordelen van de doorgeschoven houding?
= madonnahouding, maar dan ondersteunen met je andere arm + ondersteunen van je borst
–> borst manipuleren
4.1 Voorkennis
Wat zijn de voordelen van de rugbyhouding?
- aangenaam na kijzersnede of bij premature baby’s
- zware borsten
- snelle melkstroom
- luie / slaperige baby
- tweeling
4.1 Voorkennis
Wat zijn de voordelen van borstvoeding geven op je zij?
- aangenaam vlak na de bevalling (vnl na keizersnede, pijnlijke knip)
- nachtvoeding
4.1 Voorkennis
Wat zijn de voordelen van borstvoeding geven op je rug?
- bij krachtige toeschietreflex
- overvloedige melkproductie
- baby die zich vaak verslikt
- baby die last heeft van oprispingen
4.2 De eerste 6 weken
Bespreek de evolutie van de borstvoeding tijdens de eerste 6 weken.
eerste 40 dagen: aanpassingsperiode
* tijd nodig om te wennen
* voedingsritme vinden van de baby
na 40 dagen: beloningsperiode
* baby speelt een actievere rol
* borstvoeding gaat gemakkelijker en sneller
4.2 De eerste 6 weken
Hoeveel voedingen drinkt een baby de eerste weken postpartum?
gemiddeld 8-12 voedingen/24u
verschilt van baby tot baby
4.2 De eerste 6 weken
Heel wat baby’s hebben een vast huiluurtje. Wanneer is dit meestal?
vooral in de late namiddag en ‘s avonds
hier is geen duidelijk verklaarbare oorzaak van gevonden
4.2 De eerste 6 weken
Vanaf wanneer mag je een fopspeen geven om de baby te troosten?
eenmaal de borstvoeding vrij goed lukt en de melkproductie goed op gang is
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Geef een definitie van de aanpassingsperiode.
- de eerste 40 dagen
- zorgen voor een pasgeborene is intensief
- slaap wordt serieus op de proef gesteld
- aanpassingsduur duurt langer dan bij kunstvoeding
- opbouwen melkproductie
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Geef een definitie van de beloningsperiode.
- vanaf 40 dagen
- baby speelt een actieve rol bij het aanhappen (meer controle over hoofd en nek)
- drinken gaat gemakkelijker en sneller
- minder intensief dan kunstvoeding
- optimale melkproductie
- borstvoeding = automatisme
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat is de rol van de vroedvrouw bij het begeleiden van het late postpartum?
- medisch-verloskundige opvolging
- psycho-emotionele opvolging en begeleiding
–> observeren en begeleiden van eventuele babyblues of postpartumdepressie
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Welke tips kun je de kraamvrouw geven ivm mogelijke hulp die kan ingeschakeld worden om de eerste stappen in het moederschap makkelijker te maken?
- regel kraamzorg goed op voorhand
- wijs aangeboden hulp nooit af
- wees niet te trots om hulp te vragen als het nodig is
–> denk aan familie, vrienden, … en de papa/meemoeder
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat is het belang van verdere ondersteuning en begeleiding na het onmiddellijke en vroege postpartum op vlak van borstvoeding?
het borstvoedingsritme van je baby te leren kennen
–> een nieuwe moeder heeft hulp nodig om haar baby de borst te kunnen geven
–> de mama voldoende ondersteunen en rust geven
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat is het onderscheid tussen de eerste levensweek en de weken daaropvolgend inzake melkproductie?
- de eerste levensweek: de baby brengt de productie op gang
- de weken die volgen: de baby brengt de melkproductie op peil
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat is de functie van de eerste levensweek?
stijgen van de melkproductie
* dag 1: 30 ml
* dag 5: 300-350 ml
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat is het doel van de eerste maand borstvoeding?
- borstgroei en borstontwikkeling
- optimalisatie van de melkproductie
- basis leggen voor borstvoeding op lange termijn
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Bespreek de evolutie van de melkproductie gedurende de eerste 4 weken.
- dag 1: 30 ml/dag
- dag 5: 300-350 ml/dag
- week 2-3: 600-750 ml/dag
- week 4: 750-1050 ml/dag
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Bespreek de evolutie van de hoeveelheid melk die de baby per voeding drinkt gedurende de eerste 4 weken.
- dag 5: 30-45 ml/voeding
- week 2-3: 60-90 ml/voeding
- week 4: 90-120 ml/voeding
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat is het belang van voldoende voeden?
als je tijdens de eerste maand vaak voedt, blijft je melkproductie stijgen
wanneer je op 1 maand maar een gedeeltelijke productie hebt, zal het moeilijk zijn om later een volledige productie te krijgen
–> de voordelen van de hormonale veranderingen van na de geboorte vallen weg
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat is de rol van prolactinereceptoren bij de melkproductie?
- vaak voeden of kolven tijdens de eerste weken na de geboorte activeert een bepaald aantal prolactinereceptoren
- de prolactinereceptoren bepalen de maximale melkproductie
- als een moeder niet genoeg prolactinereceptoren activeert, zal ze waarschijnlijk geen volledige productie bekomen
–> de basis wordt gelegd voor de productie op lange termijn
Het is nog niet duidelijk waarom je na 1 maand geen volledige productie meer kunt opbouwen. Bovenstaande info is een theorie.
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Is de melkproductie gelijkmatig gespreid doorheen de dag?
nee
de melkproductie kent een vorm van eb en vloed
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Bespreek de natuurlijke eb en vloed van de melkproductie.
’s ochtends
* melkproductie het hoogst
* de baby laat meer tijd tussen de voedingen
’s avonds
* melkproductie het laagst
* de baby drinkt vaker (elk uur of halfuur) en langer (clusteren)
–> vaak huiluurtje
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Hoe komt het dat de melkproductie ‘s ochtends het hoogst is?
- prolactine is het hoogst in het midden van de nacht (verantwoordelijk voor melkproductie)
- als de baby zijn slaappatroon al wat heeft aangepast en ’s nachts minder drinkt, is ‘s ochtends de borst voller
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Hoeveel keer en om de hoveel tijd moet een kind drinken?
- 8-12 voedingen per 24u
- om de 2-3u
–> vaak niet regelmatig: denk aan clustervoedingen!
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat zijn clustervoedingen?
bundelen van voedingen
* maag van de baby is klein
* de baby leert nog hoe hij goed aan de borst moet drinken
–> meestal ‘s avonds (elk uur, elk halfuur, doorlopend)
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Hoe lang houdt het clustervoeden aan?
stopt vaak na 40 dagen
* maaginhoud wordt groter
* meer melk voorhanden
* drinkt sneller
–> meer regelmaat in het voedingspatroon
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Waarom wordt er beter geen schema toegepast bij borstvoeding?
- wanneer je niet op vraag voedt, is er kans dat de melkproductie niet op gang komt
- kans op stuwing (borsten zijn gespannen waardoor de baby moeilijker kan aanhappen)
- je kan niet controleren of je baby de juiste hoeveelheid melk heeft gekregen
–> de melkproductie van de mama en de groei van de baby wordt in gevaar gebracht
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Waarom wordt er wel beter een ritme toegepast bij borstvoeding?
biologisch gezien
* baby’s moeten vaak worden gevoed (melk heeft laag vet- en eiwitgehalte)
* baby’s zijn bestemd om gedragen en vastgehouden te worden
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat raad je ouders aan gedurende de eerste 6 weken ivm frequentie?
voeden op vraag
* de baby is dag en nacht bij je (signalen leren kennen)
* ‘s nachts zo dicht mogelijk bij je laten slapen
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Via welke parameters kan je nagaan of de baby voldoende voeding krijgt?
Borsten
het volle gevoel van de borsten tussen voedingen door verdwijnt na 3 weken
Luiers
* de baby maakt 3-4x/dag ontlasting (geel / groen), is dit niet het geval dan moet je alert zijn en zijn gewicht nagaan
* minstens 5 plasluiers/dag (kleurloos / lichtgeel)
–> drinkt niet efficiënt of te weinig melkproductie
–> na 4 weken fysiologisch onregelmatiger
Gewicht
na maximum 2 weken moet de baby terug op zijn geboortegewicht zijn, indien niet dan roep je deskundige borstvoedingshulp in
–> baby is tevreden en groeit goed (volgt zijn eigen curve)
Voedingen
je hoort je baby ritmisch zuigen en slikken tijdens de voeding
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat is een normaal voedingspatroon in de eerste 6 weken?
in het begin
* 20-40 minuten actief drinken
* eerst de eerste borst leegdrinken, dan verschonen, dan andere borst aanbieden
na een tijd
* voedingen worden korter (vb. van 30 min naar 15 min)
–> drinken 8-12x/dag, MAAR clusteren vaak, dus niet per se om de 2-3u!
Voor iedere baby anders! In geval van bezorgdheid, gewicht controleren. Zolang hij na 2 weken het geboortegewicht terug bereikt en zijn eigen curve volgt, is het oké.
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat is een normaal slaappatroon van een borstgevoedde baby?
dutje van 4-5u is normaal
- geen reden om de baby wakker te maken
- zolang hij minstens 8-12 voedingen/dag krijgt
- zolang hij goed groeit
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Hoe kan de mama voldoende rust krijgen tijdens de borstvoedingsperiode?
- neem elk aanbod tot hulp aan
- slaap wanneer de baby slaapt
- liggend voeden
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Geef een aantal tips ivm nachtvoedingen.
maak de nachturen zo saai mogelijk
* lichten uit (evt. nachtlampje)
* hou het rustig (geen tv of radio)
* enkel verschonen indien de baby ontlasting heeft gemaakt (bij natte luiers wachten tot de ochtend)
* liggend voeden
* eerste 6 maanden: baby op de kamer / co-sleeper
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Is bijvoeding aan te raden gedurende de eerste weken postpartum?
neen
- als de melkproductie nog niet op peil is, vermindert de melkproductie
- 7-8% van de baby’s reageren slecht op kunstvoeding
–> moeilijk om de borstvoeding volledig op peil te krijgen
beter om minstens 40 dagen exclusief borstvoeding te geven
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Geef advies ivm de introductie van het drinken via een fles.
flesgebruik vanaf het begin kan het op gang komen van de melkproductie bemoeilijken
sommige baby’s hebben het moeilijk om te wisselen tussen borst en fles (wanneer het nog leert drinken)
* borstweigeren
* inefficiënt drinken aan de borst
* zuigverwarring (veroorzaakt pijnlijke tepels)
–> na 40 dagen komen de problemen minder vaak voor
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Geef advies ivm fopspeengebruik.
= vervanger voor de troostende werking van een borst
- verdoezelt hongersignalen
- brengt het voedingsritme van de baby in de war
- brengt het aantal voedingen per dag omlaag
–> NIET tijdens de eerste 40 dagen
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat is een groeispurt?
de baby wil meer en vaker drinken
- regeldagen
- de baby groeit en heeft meer voeding nodig
- na 10 dagen, na 3 weken, na 6 weken, na 3 maanden
- na enkele dagen opnieuw normale ritme
- extra rust voor de mama stimuleert de melkproductie
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Is nachtvoeding noodzakelijk?
alle baby’s worden ‘s nachts regelmatig wakker
–> voedingsritme
Als je dit negeert heb je kans dat je de groei van je kindje verstoort en de melkproductie negatief beïnvloedt.
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Kan je een baby overvoeden?
De baby lost vanzelf wanneer het voldoende heeft gedronken.