რომი და იბერია - ლექცია 4

Question 1

ძვ.წ. II საუკუნეში გაძლიერებული რომელი მცირეაზიული სახელმწიფო ეცილებოდა
რომს შავი ზღვის კონტროლზე?

Answer 1

პონტოს სამეფო,რომელიც აკონტროლებდა შავი ზღვის სამხრეთ,აღმოსავლეთ და ჩრდილოეთ სანაპიროებს და რომის მიერ სავაჭრო გზების დაკავებამ მათ სავაჭრო პოტენციალს დაარტყა.ასევე რომს სურს მთლიანი შავი ზღვის კონტროლი რესურსებისთის.

Question 2

პონტოს რომელი მეფის დროს შევიდა კოლხეთი პონტოს სამეფოსდაქვემდებარებაში?

Answer 2

მითრიდატე მეოთხემ შემოიერთა ეგრისი,ჩრდილოეთ შავიზღვისპირეთი და ბოსფორის სამეფობო

Question 3

რომელი ანტიკური ბერძნული სამეფო მდებარეობდა ქერჩისა და ტამანისნახევარკუნძულებზე, შავი და აზოვის ზღვის სანაპიროებზე?

Answer 3

ბოსფორის სამეფო,რომელიც მდებარეობდა ქერჩისა და ტამანის ნახევარკუნძულის პოლისების გაერთიანებულ ტერიტორიაზე პანტიკაპეონის მეთურობითა და დედაქალაქით,ის გაფართოვდა აზოვის ზღვის აღმოსავლეთ სანაპიროს ათვისებით მაგრამ მალე შევიდა პონტოს სამეფოში.

Question 4

ძირითადად რა სამსახურს უწევდნენ კოლხები პონტოს მეფეებს?

Answer 4

ამ დროს კოლხეთზე იყო მითრიდატეს გავლენა(კოლხეთი სკეპტუხიებად იყო დაყოფილი) და აგზავნიდა იგი აქ ვინმეს მმართველად და ასევე ავალდებულებდა მათ რომ გაეტანათ გემთსაშენი მასალები ხე-ტყე,სელი,ფისი და მონები. ასევე სანაოსნო სანსახურის დიდი წილი კოლხეთზე მოდიოდა.

Question 5

რის საფუძველზე ასკვნიან ისტორიკოსები, რომ კოლხეთის სანაპირო ბერძნულმა
ქალაქებმა პონტოსგან გარკვეული დამოუკიდებლობა შეინარჩუნეს იმ დროს, როდესაც ეს მხარე პონტოს სამეფოში შედიოდა?

Answer 5

ვინაიდან დროთა განმავლობაში ამ ქალაქებშ დაიწყეს საკუთარი ბრინჯაოს მონეტების მოჭრა

Question 6

რომელი მცირეაზიური სამეფოს მეფე იყო ანტიპატრე, რომელმაც თავისი სამეფო იძულებით პონტოს მეფე მითრიდატე VI ევპატორს უანდერძა?

Answer 6

მცირე არმენიის მეფემ აგრესიული შანტაჟიდან გამომდინარე უანდერძა მითრიდატეს სამეფო,რომელმაც მისი შვილი აკაფია გაამეფა.

Question 7

რომელი სამეფოს მეფე წააქეზეს რომაელებმა პონტოსთან ომის დასაწყებად, რისშემდეგაც რომიც აღმოჩნდა ომში ჩათრეული?

Answer 7

ძვ.წ 89 რომის წაქეზებით, ბითვინიის მეფემ ომი დაუწყო პონტოს, ხოლო რომი მაშინვე ჩაერთო ომში.

პირველ ეტაპზე მითრიდატემ წარმატებას მიაღწია. ტრიუმფით შევიდა უდიდეს ქალაქ ეფესოში, 80 000-მდე რომაელი მოკლა, რომაელთა სარდალი ჩაიგდო და მცირე აზიიდან საბერძნეთში გადავიდა, რომელიც გაათავისუფლა რომაელების კონტროლისგან.

Question 8

ვინ იყო რომაელი სარდალი, რომელმაც დაამარცხა და საბერძნეთიდან განდევნა პონტოელები და აიძულა მითრიდატე საკმაოდ მძიმე პირობებით ზავი დაედო რომთან?

Answer 8

ძვ.წ 87 ლუციუს კორნელიუს სულა, მითრიდატე დაამარცხა და საბერძნეთიდან განდევნა. პონტოელები აგრეთვე დამარცხდნენ ეგეოსის ზღვის კუნძულებზეც და მცირე აზიაშიც, ამიტომ მითრიდატე იძულებული იყო მოლაპარაკება დაეწყო სულასთან. რომში პოლიტიკური სიტუაცია დაიძაბება და სულა მცირე აზიიდან რომში დაბრუნდება.

ძვ.წ 85 წელს დაიდო ზავი, მითრიდატე დათმობდა ტერიტორიებს, კონტრიბუციები დაეკისრა, 3 000 ტალანტი და სულას გადასცემდა პონტოს ფლოტის ნაწილს.

Question 9

სომხეთის რომელ მეფესთან შეკრა კავშირი მითრიდატე ევპატორმა?

Answer 9

ტიგრან II დიდი, რომლის ქალიშვილიც ცოლად მოიყვანა მითრიდატემ. პონტოს სამეფო მშვიდობის პერიოდში ძლიერდება და სიძლიერის ზენიტში მყოფ სომხეთთან შესანიშნავი ურთიერთობა დაამყარა მითრიდატემ.

Question 10

რომელმა ცნობილმა რომაელმა მხედართმთავარმა შეცვალა ლუკულუსი პონტოს წინააღმდეგ ომის მეთაურად?

Answer 10

გნეუს პომპეუსი

პომპეუსამდე, დამარცხებულ მითრიდატეს შურისძიება უნდოდა და ომის საბაბი სჭირდებოდა, რაც კვლავ ბითვინიის მეფემ შეასრულა, რომელმაც სამეფო რომს უანდერძა, ხოლო პონტო მეფის შვილის ინტერესების დაცვის საბაბით რომს ხელახლა დაუპირსპირდება.

ომის დასაწყისში უპირატესობა პონტოელებს ქონდათ, თუმცა მეორე ნაწილში ლუკულუსმა დაამარცხა ისინი და მითრიდატეს სომხეთში მოუწია თავის შეფარება. ლუკულუსმა სომხეთს ულტიმატუმი წაუყენა, რომ მითრიდატე რომისთვის გადაეცა, რაზეც უარი მიიღო. ლუკულუსი სომხეთში შეიჭრება, თუმცა ჯარი უკმაყოფილო იყო ლუკულუსის სიმკაცრით, ამიტომ ეს შეტევა შეჩერდა, ხოლო ძვ.წ 66 სენატმა ლუკულუსი, გნეუს პომპეუსით ჩაანაცვლა.

Question 11

რომელ აზიურ სამეფოსთან დაამყარა დიპლომატიური ურთიერთობები გნეუს პომპეუსმა მითრიდატეს წინააღმდეგ ლაშქრობის დასაწყისში?

Answer 11

პომპეუსი ლაშქრობის სამზადისში დიპლომატიურ ურთიერთობებს ამყარებს პართიასთან და პომპეუსმა პართიის მეფე ფრაატ III მიიმხრო, თუმცა დროებით.ვინაიდან პართიის კარზე არის ტიგრან უმცროსი რომელსაც სომხეთის ტახტი სურს რომ დაიკავოს.

Question 12

რა სტატუსი მიიღო პომპეუსისგან სომხეთის მეფე ტიგრან II-მ?

Answer 12

“რომაელი ხალხის მეგობრის და მოკავშირის”

ტიგრან II-მ მოიგერია პართიელების მეფის ფრაატ III-ს თავდასხმა, თუმცა ქალაქის ალყისთვის რაზმთან ერთად უმცროსი ტიგრანი დატოვა, რომელიც პომპეუსის მხარეს გადავა.

პომპეუსი პონტოს დამარცხების შემდეგ სომხეთის დასაპყრობად ემზადება. ტიგრან II-ს პართიასთან ომის შემდეგ რომისთვის წინააღმდეგობის გაწევა აღარ შეეძლო და დანებდა. სომხეთმა მიიღო რომის ვასალის სტატუსი.

Question 13

რატომ გაფუჭდა რომაელებსა და პართიელებს შორის ურთიერთობა პომპეუსისგან სომხეთის საკითხის მოგვარების შემდეგ?

Answer 13

უმცროსი ტიგრანი ზავით უკმაყოფილო იყო. მთელი სამეფოს ნაცვლად მას მხოლოდ პროვინცია ერგო და თან კონტრიბუცია უნდა გადაეხადა რომისთვის. უმცროსი ტიგრანი პომპეუსმა დაატყვევა, რამაც რომსა და პართიას შორის ურთიერთობა გააფუჭა.

Question 14

რომელ მდინარეს უწოდებს “კირნოსს” რომაელი ისტორიკოსი დიონ კასიუსი?

Answer 14

მტკვარი

Question 15

რა იყო იბერიის მეფე არტოკეს რეალური მიზანი, როდესაც მან ალბანეთში მყოფ პომპეუსს მოციქულები გაუგზავნა?

Answer 15

არტოკეს ეშინოდა რომ პომპეუსი ალბანელების შემდგომ მას შემოუბრუნდებოდა, და დროის მოგების მიზნით გაუგზავნა მოციქულები თითქოს მეგობრობის დასამყრებლად, რეალურად მოულედნელი თავდასხმისთვის ემზადებოდა.

Question 16

რას უწოდებენ მდინარე არაგვს რომაელები?

Answer 16

პელოროსი

პომპეუსის მისვლის შემდეგ შეშინებული არტოკე ციხიდან გაიქცევა, კირნოსის მეორე მხარეს გადავა და ხიდს დაწვავს. როდესაც პომპეუსი კირნოსზე გადასვლას აპირებდა არტოკემ კაცები მიუგზავნა დასაზავებლად. არტოკე პირობებს შეასრულებს, რადგან შეთანხმება უნდოდა, მარა როცა ნახავს, რომ პომპეუსი მდინარეს გადაკვეთავს პელოროსისკენ გაიქცევა არტოკე, სადაც დაედევნება პომპეუსი, შემდეგ არტოკე პელოროსზე გადასასვლელ ხიდსაც დაწვავს, თუმცა ზაფხულში მდინარე დაშრება და იძულებული იქნება ზავი დადოს

Question 17

რომაელი სარდალი, რომელიც შავი ზღვის რომაული ფლოტით მდინარე ფასისზე
დახვდა პომპეუსს, რომელიც იბერიიდან კოლხეთში გადმოვიდა:

Answer 17

სარდალი სერვილიუსი.

Question 18

ვინ დანიშნა პომპეუსმა კოლხეთის მმართველად?

Answer 18

არისტარქე

Question 19

აპიანეს მიხედვით, რა კატეგორიებად დაყო პომპეუსმა აღმოსავლეთისდამორჩილებული ხალხები?

Answer 19

სამ კატეგორიად
1) ვისაც დაუტოვა ავტონომია (ომში გამოვლენილი მხარდაჭერისთვის)
2) ვინც დაუქვემდებარა რომს
3)ვისაც სამეფო ხელისუფლება აღუდგინა

Question 20

რომელმა რომაელმა სარდალმა დაამარცხა მითრიდატე ევპატორის ვაჟი ფარნაკე?

Answer 20

ფარნაკე მამას აუჯანყდება და ყველაფერს დაიკავებს, ამას კი რომაელი ხალხის სახელით გააკეთებს, რის შემდეგაც მითრიდატე თავს მოიკლავს.

პომპეუსმა ფარნაკეს მამის ღალატის სანაცვლოდ ბოსფორის სამეფო დაუტოვა.

რომში სამოქალაქო ომი დაიწყო იულიუსსა და პომპეუს შორის.

ფარნაკე რომის შიდა არეულობას გამოიყენებს, დაიკავებს სინოპს, კოლხეთს, პონტოს, მცირე არმენიას. დაამარცხებს რომაელ სარდალ დომიციას.

ამასობაში სამოქალაქო ომს იულიუსი მოიგებს და ზელასთან ძვ.წ 47 წელს ფარნაკეს დაუპირისპირდება. ფარნაკე თავად შეუტევს დამრეც ფერდობზე რომაულ ლეგიონებს, ამ დაუდევრობას იულიუსს დაემარება და გაანადგურებს ფარნაკეს. Veni, Vidi, Vici

Question 21

სტრაბონის მიხედვით, რომელი ხალხების მსგავსად ცხოვრობენ იბერიელიმთიელები?

Answer 21

სკვითებისა და სარმატების ყაიდაზე.

Question 22

რომელი ციხესიმაგრე საზღვრავდა კოლხეთს იბერიისგან, სტრაბონის მიხედვით?

Answer 22

შორაპანი

Question 23

სტრაბონის ცნობით, რომელი მდინარეების შესართავებამდე აღწევს სომხეთის საზღვარი?

Answer 23

მტკვირა და არაგვის შესარტავებამდე,სადაც მდებარეობს გამაგრებული ქალაქები კლდეებზე.

Question 24

რომელ ციხეებს გულისხმობს სტრაბონი ჰარმოზიკესა და სევსამორაში?

Answer 24

მეცნიერები ვარაუდობენ რომ სტრაბონის მიერ დასახელებული ჰარმოზიკე არის არმაზციხე ხოლო სევსამონია ზადენციხე.

Question 25

სტრაბონი იბერიის სამეფოს მოსახლეობას ოთხ ფენად ყოფს, დაასახელეთ რომლებად

Answer 25

I - მეფეები, მოსამართლეები და მხედართმთავრები; II - ქურუმები; III - მხედრები და მიწათმოქმედები; IV - სამეფო მონები.

Question 26

რომელი ორი პოლიტიკური ძალა ჩამოყალიბდა პართიის სამეფოში და რა
განსხვავებული ინტერესები ჰქონდათ მათ?

Answer 26

1) ელინისტური - რომის აღმოსავლეთ განვითარების პოზიტიურად ხედავდნენ, ეგონათ რომი ელინიზმს ბარბაროსებისგან დაიცავდა( ბაბილონეთის ქალაქების საზოგადოება)
2) ირანული - პართიის ექსპანსიას ემხრობოდნენ და უნდოდათ “აქემენიდური დიდების აღდგენა”(ირანული ოლქების ზედამმართველები)

Question 27

რა იყო ირანული არისტოკრატიის მიზანი და მოტივაცია პართიის სამეფოში?

Answer 27

მიზანი/მოტივაცია - მთელი აზიის დაპყრობა/ “აქემენიდური დიდების აღდგენა”
პრობლემა - ელინისტების პრო რომაული განწობა

Question 28

რომელი რომაელი სარდლის ჯარი გაანადგურეს პართიელებმა ძვ.წ. 53 წელს კარეს ბრძოლაში?

Answer 28

კრასუსი

Question 29

რა პოლიტიკურ მოვლენაზე მიუთითებს იბერიელებისა და ალბანელების მონაწილეობა რომის წინააღმდეგ სომხეთის მეფე არტავაზდ II-ს გალაშქრებაში ძვ.წ I ს. 40-იან წლებში?

Answer 29

იმაზე,რომ ამ პერიოდში ქართლი და ალბანეთი არიან დამოუკიდებლები რომის გავლენისგან და გარკვეულწილად ურთიერთქმედებენ პართიასთან და სომხეთთან

Question 30

რომელი ქალაქი გახდა პართიის სამეფოს დედაქალაქი ძვ. წ. I ს. მეორე ნახევარში?

Answer 30

ეკბატანა, და შემდგომ გადაიტანეს ქტენოფონტში

Question 31

ძვ.წ. 36 წელს, რომელი სარდალი გაგზავნა იბერიელებისა და ალბანელების დასამორჩილებლად მარკუს ანტონიუსმა პართიაში ლაშქრობის დასაწყისში?

Answer 31

პუბლიუს კანიდიუს კრასუსი, რომელმაც იბერიის მეფე ფარნავაზი და ალბანეთის მეფე ზობერი დაამარცხა.

Question 32

რომის რომელი იმპერატორის დროს ჩართეს რომაელებმა სომხეთის საქმეში იბერიელები და სომხეთის ტახტზე იბერიელ კანდიდატს, მითრიდატეს დაუჭირეს მხარი?

Answer 32

ტიბერიუსი (ახ.წ 14- 37). მან გააგზავნა არშაკიანი ტირიტადე და მითრიდატეს უბრძანა რომ შესულიყო სომხეთში.

Question 33

ვინ ჰყავდა მოკავშირეებად ფარსმან იბერიელს პართიელი უფლისწულის ოროდის ლაშქრის წინააღმდეგ ბრძოლისას?

Answer 33

მას ეხმარებოდნენ ალბანელები და ასევე მან შემოუშვა სარმატები არმენიელების წინააღმდეგ.

Question 34

იბერიის მეფე ფარსმანის ძე, რომელმაც სომხეთის მეფე, თავისი ბიძა მითრიდატე ჩამოაგდო ტახტიდან და თვითონ გამეფდა:

Answer 34

რადამისტი.

Question 35

რა მიზეზის გამო მოაკვლევინა იბერიის მეფე ფარსმანმა თავისი ძე რადამისტი?

Answer 35

რომაელები რადამისტს ვერ პატიობდნენ მითრიდატეს მკვლელობას და ფარსმანმა რომთა ურთიერთობის დასამყარებლად ანტირომაული საქმიანობა დააბრალა რადამისტს და მოაკვლევინა ერთგულების დასამტკიცებლად.

Question 36

რომაელი სარდალი, რომელმაც ნერონის ბრძანებით, სომხეთის ტახტიდან ჩამოაგდო პართიელების კანდიდატი ტირიდატი და სომხეთი კვლავ რომის გავლენის ქვეშ მოაქცია:

Answer 36

გნეუს კომბიცურ კერმინოლი

Question 37

63 წელს დადებული შეთანხმების მიხედვით, როგორ მოაგვარეს პართიელებმა და რომაელებმა სომხეთის საკითხი?

Answer 37

სომხეთის ტახტზე ავიდა არშაკიადთა მცირე შტოს წარმომადგენელი,რომელსაც გვირგვინს ადგამდა რომის იმპერატორი,მაშ ორივემ შეინარჩუნა გავლენა სომხეთზე გარკვეულწილად.

Question 38

როდის აღებდნენ რომში იანუსის ტაძრის კარიბჭეს?

Answer 38

იანუსი ეს იყო ყველაფრის დასაწყისისა და დასასრულის,შესასვლელ-გასასვლელის, კარების და კარიბჭეების ღმერთი რომლის ტაძრის კარებიც მშვიდობიანობის დროს იყო დახურული და მხოლოდ ომიანობისას აღებდნენ.

Question 39

რომელ რომაულ პროვინციაში შედიოდა პონტო კოლხურ ტერიტორიებთან ერთად ნერონის გადაწყვეტილებით?

Answer 39

ნერონმა მოშალა ბუფერული სახელმწიფოები გააქუმა პონტოს სამეფო და კოლხეთთან ერთდ პროვინცია გალატიაში შეიყვანა ორივე,ასევე გააუქმა მცირე არმენიაც.

Question 40

ვინ მოაწყო იმპერატორ ვესპასიანეს დროს დიდი აჯანყება პონტოში?

Answer 40

სამეფო ფლოტის მეატურმა ანიკენტიმ,პონტოს გაუქმებით უკმაყოფილა საზოგადოების მხარდაჭერით.ისინი ვირდიუს გემინუსმა დაამარცხა.

Question 41

იბერიის სამეფოს ორად გაყოფის დროს, რომელი რეზიდენციებიდან მართავდნენ მეფეები იბერიის თავ-თავიანთ ნაწილს?

Answer 41

მტკვის სამხრეტით განმაგებლები არმაზის რეზიდენციაში,ხოლო მტკვირ ჩრდილოეთით გამნაგებლები კი მცხეთის რეზიდენციაში.(წყაროების სიმცირის გამო ეს საკითხი კითხვის ნიშნის ქვეშაა)

Question 42

რა იყო მცხეთაში ებრაელთა მოსვლის მიზეზი I ს. 70-იანწლებში?

Answer 42

ვესპასიანემ აიღო იერუსალიმი პირველი იუდეური ომის დროს და იქიდან გაქცეული ებრაეები ჩამოვიდნენ მცხეთაში და აქ დასახლდნენ,ვინაიდან აქ ებრაელები უკვე ნაწილობრივ ცხოვრობდნენ ნაბუქოდონოსორის მიერ იერუსალიმის აღების დროიდან.

Question 43

რა შეიძლებოდა ყოფილიყო I ს. 70-იან წლებში მცხეთის კედლების გამაგრების მიზეზი რომაელთაგან?

Answer 43

ეს იყო ვესპასიანეს მიერ აღმოსავლეთით მთლიან თავდაცვითი სისტემის შეცვლა,რომლის მიზანიც იყო პონტო-კავკასიის სრული კონტროლი და ჩრდილოეთის გადმოსასვლელების კონტროლი.

Question 44

რა ერქვა იბერიის მეფე მითრიდატეს ძმას, რომელსაც იმპერატორ ტრაიანეს პართიულ ლაშქრობაში უნდა მიეღო მონაწილეობა II ს. 10-იანწლებში?

Answer 44

ამაზასპი პირველი