თამარ მეფე და მისი მემკვიდრეები ლექცია - 14/15

Question 1

ვინ იგულისხმება რუსუდან დედოფალში?

Answer 1

დემეტრე I ასული ანუ გიორგი III და და თამარის მამიდა,რომლეიც გათხოვილი იყო დასავლეთ ირანისა და ერაყის მმართველ მასუდზე,ხოლო მიის გარდაცველბისას მის ძმას სურდა შერთვა,რომელიც მან შეთქმულების საფრთხის გამო დატოვა და საქართველოში ჩაება პოლიტიკურ პროცესებში საკმაოდ ავტორიტეტად ჩამოყალიბდა,იგი წარმართავდა აფხაზეთში თაამარის ხელმეორედ კურთხევას მეფედ.

Question 2

რისი გამომხატველი იყო თამარის მეორდ კურთხევა დასავლეთში?

Answer 2

ეს წარმოადგენდა დიდგვრაოვნებისა და აზნაურების ნებას ეჩვენებინათ თუ რეალურად ვის უნდ აჰქონოდა ძალაუფლება,ანუ ამ სვლით მათ გაამჟღავნეს სურვილი ცენტრალიზებული ხელისუფლება დაესუსტებინათ და მოთხოვეს კიდეც თამარს უგვაროთა გათავისუფლება

Question 3

ვინ იყვნენ გათავისუფლებულ უგვაროთა შორის?

Answer 3

უგვაროები იყვნენ ის წარჩინებული ადამიანებ,რომლებიც გიორგი III დანიშნა თანამდებობებზე და არ გამოირჩეოდნენ საგვარეულოებით,მათ შორის იყო გაქრისტიანებული ყივჩაღი ყუბასარი,რომლეიც ამირსპასალარისა და მანდატურთუხუცესის თანამდებობას იკავებდა ასევე მსახურთუხუცესი აზნაურის ვაჟი აფრიდონი.

Question 4

განმარტე ჩამოთვლილი საქართველოს სამეფო კარის თანამდებობები:
-ამირსპასალარი
-მსახურთუხუცესი
-მანდატურთუხუცესი
-მეჭურჭლეთუხუცესი

Answer 4

ამირსპასალარი - მთავარსარდალი
მსახურთუხუცესი - სამეფო სახლისა და მეურვეობის ხელმძღვანელი
მანდატურთუხუცესი - ითავსებდა ქვეყნის შიდა დაცვასა და ელჩების მოყვანა გაცილებას
მეჭურჭლეთუხუცესი - ხაზინის გამგებელი

Question 5

რა იდეით გამოვიდა ყუთლუ არსლანი თამარის წინააღმდეგ და როგორ დამთავრდა ეს კონფრონტაცია?

Answer 5

ყუთლუ არსლანს თამარის დროს მეჭურჭლეთუხუცესს სურდა,რომ შეექმნა კარავი და ამ კარავს მიეღო უმაღლესი მართლმსაჯულებისა და თანამდებობის პირების დასმის უფლება,მაგრამ ეს არ მოეწონათ ცენტრალიზებულ ხელისუფლებას დაიჭირეს იგი და მის მომხრებთან მოლაპარეკაბ გამართეს ხუაშაქ ცოქალი და კრავაი ჯაყელი გაათავისუფლეს ყუთლუ და ყველას უვნელობას დაპირდნენ.

Question 6

როგორი თეორიები არსებობს ყუთლუ არსლანის წარმომავლობის შესახებ?

Answer 6

1) ყუთლუ არსლანი ეკუთვნოდა დაბალი ფენას მაგრამ გამდიდრებულ მსხვი ვაჭართა წრეს
2) აზნაურთა წარმომადგენელი მმართველობის მესამე წოფების წრის წევრი და მას სურდა ამ ფენის ჩართვა სამეფო მართვა გამგეობაში
3) დიდგვაროვანთა წრის წარმომადგენელი და სურს შეძღუდოს ცენტრალიზებული ხელისუფლება მათ სასარგებლოდ

Question 7

ისტროიკოსთა აზრით კონკრეტულად რა იყო ყუთლუ არსლანის აზრი

Answer 7

საბჭოთა ისტორიოგრაფიის მიხედვით ეს იყო პარლამენტარიზმის მცდელობა,მეორეს აზრით გარკვეული წარმომადგენელბის რჩეულთა ორგანო ასევე არსებობდ ამოსაზრება რომ ეს იყო ნიზამ - ალ - მულქის იდეის გაგრძელება რომ მმართველმა აუცილებლად უნდა მიიღოს გადაწყვეტილება მრჩევლებისა და ბრძენების გარემოცვაში და არასდროს დამოუკიდებლად.

Question 8

როგორ შეირჩა თამარის პირველი ქმარი?

Answer 8

ბევრი ვარიანტი განიხილეს ალქესი კომნენოსისა და ოსთა მეფეების შთამამოავლები მაგრამ საბოლოოდ გადაწყდა თბილისის ამირა აბულასანის კანდიდატურა როსტოვ - სუზდალის მთავრის ბოგოლიუბსკის ვაჟი გიორგი,რომელიც გაქცეული იყო ჩრდილოეთ კავკასიაში. იგი იქნებოდა დამოკიდებული ქართულ სამეფო კარზე და იყო დიდგვაროვანი მართლმადიდებლების ოჯახიდან.

Question 9

რომელი ქალაქის გამო დაიწყო დიპლომატიური მოლაპრაკებები საქართველომ და აუიბიანთ სახელმწიფომ?

Answer 9

ვანის ტბასთნ მდებარე ქალაქი ხლათისთის რომეიც წარმოადგენდა ინტერესის სფეროს რუმის სასულთნოსა და აუიბიანთა სახელმწიფოს შორის

Question 10

ვის გაუგზავნა დიპლომატიური წერილი თამარმა 1185 წელს?

Answer 10

ვერსია 1) აუბიანთა მმართელ სალაჰ - ად - დინს,და ფაქტობრივად ზავს დებს შეჰფიცავს,რომ არ შევა მისი ინტერესის სფეროში
2) რუმის სულთან ყილიჩ - არსლან II,რომელთანაც არც გიორგის და არც თამარს კონფლიქტი არ ქონიათ,(სწორედ მისი შვილია რუქნადინი)

Question 11

რა მიზეზს ასახელებენ ქართული წყაროები იური რუსის გაძევებისთვის?

Answer 11

რომ იგი მახილეს სოდომურ ცოდვებში და გააძევეს კონსტანტინეპოლში(აღვერახსნილად ცხოვრობდაო)

Question 12

ვისზე დაქორწინდა თამარი იურის განდევნის შემდგომ?

Answer 12

რამოდენიმე კანდიდატურა იყო მანუელ კომნენოსის შვილი/ყიჩლი არსლანის ერთ-ერთი ვაჟი/შირვანის მმართველი აღსართანი და ანტიოქიის მეფის ვაჟ, თუმცა სამეფო კარი შეჩერდა დავით სოსლანზე ოს უფლისწულზე რომელიც დედით ბაგრატიონი ხოლო მამით ოსი იყო და რუსუდან დედოფლის სახლში იზრდებოდა.

Question 13

როგორ დამთავრდა იუსის რუსის აჯანყებები

Answer 13

1191 წელს იგი შემოვიდა გუზანის,ბოცოსა და ვარდან დადიანის დახმარებით თუმცა დამარცხდა თმოგვსა და ერუშის ბრძლაში
1193 შემოვიდა არანიდან განჯისა და არანის ამირების დახმარებით მაგრამ ხორნაბუჯის მთავარმა საღირმა დაამარცხა და გაეცალა საქართველოს

Question 14

ლაშა გიორგის დაბადების წელს რომელ ქალაქზე ილაშქრეს ქართველებმა

Answer 14

ქალაქ ერზრუმზე

Question 15

რა გახდა მიზეზი,რომლის გამოც თამარმა ილაშქრა სახმრეთ-აღმოსავლეთ საქართველოში?

Answer 15

ელდიგუზიანთა დინასტიის მმართველი ყიზილ-არსლან ათაბაგის გარდაცვალების შემდგომ დაწყებულმა შიდა დაპირისპირებამ შეაწუხა ყმადნაფიცი შირვანშაჰის რის გამოც მათ გაილაშქრეს აბუ-ბაქრის წინააღმდეგ და დაამარცხეს იგი 1195 წელს შამქორთან,დაიკავეს შამქორი და ქალაქი განძა

Question 16

რამ გამოიწვია ბასიანის ბრძოლა და როგორ დასრულდა იგი?

Answer 16

შამქორში მიღწეულმა წარმატებებზე შეაშინა რუქნ-ად-დინი,რომელმაც მზადებ დაიწყო და დაიკავა ერზრუმის მიმდებარე ტერიტორია,ხოლო(მეცნიერთა აზრით0 ყარსის დაკავებსი შემდეგ წამოვიდა ლაშქრით და ბასიანის ველზე დამარცხა 1202 წელს

Question 17

რა მოვლენას უკავშირდება ბიზანტიის იმპერიის დაარსება და ვინ დაარსა იგი?

Answer 17

1204 წელს IV ჯვაროსნულ ლაშქრობისას ვენეციელების იდეით კონსტანტინეპოლის აღებამ გამოიწვია დანაწევრებული ბიზანტიისი იმპერია და ამ დროს ბოლო კომნენოსი იმპერატორი ანდრონიკეს შვილისშვილმა ალექსიმ და დავითმა დაარსეს ტრაპიზონი,რომლებიც ასევე იყვნენ თამარის დისშვილები

Question 18

როგორ მიმდინარეობდა აიუბიანებსა და საქართველსო შორის ურთიერთობა ხლართის დაკავების სურვილით?

Answer 18

ალ-ადილმა გამოაგზავნა დიპლომატიური მისია,ამის შემდეგ საქართველსო დაიკავა ვანის ტბის მიმდებარე ტერიტორია ყარსის ჩათლით და უნა აეღო ხლართი მაგრამ 1205 წელს გარდაიცალა დავით სოსლანი,რის შემდეგაც 1207 ში ალ ავდმა დაიკავა ყარსი,1208-1209 წელს კონფრონტაცია ქართველების მიერ ტერიტოტიის დაკავებით დასრულდა ხოლო 1210 წლსი კონფრონტაცია 30 წლიანი ზავით

Question 19

რას ითვალისწინებდა 30 წლიანი ზავი საქართველოსა და აიუბიანებს შორის?

Answer 19

საქართველო იხიდიდა 100 000 დირანს ივანე მხარგრძელისთის,ასევე თმობდა 21 ციხეს და 2 ან 5 ატას ტყვეს,გარდა ამისა ივანეს ასული მითხოვდა ალ ვალადზე,ამასვე უკავშირდება ისრაელში გაშლილი დროშებით შესვლის უფლება და ალ ავადი სამმართველეობზე ქრისტიანთა მიმართ ლმობიერება/ქართველები უარს ამბობდნენ ხლართზე

Question 20

ვინ გამეფდა თამარის გარდაცვალებსი შემდეგ?

Answer 20

მისი ვაჟი ლაშა გიორგი IV,რომლეიც დაიბადა 1192 წელს.

Question 20

რომელი ორი ავტორი აღწერს ლაშა გიორგს?

Answer 20

ლაშა გიორგის მემატინეა,რომელიც არის შედარებით რბილი მის მიართ და კარგად აღწერს და ჟამთაააღმწერელი,რომელიც გამოირჩევა რადიკალური კრიტიკით

Question 21

რა მიზეზებს ასახელებს ჟამთააღმწერელი ლაშა-გიორგის გასაკრიტიკებლად

Answer 21

იგი მაბობს,რომ ლაშა გაშორდა თამარის დროინდელ ვეტერან დიდებულებს და მისი მოაზრეები შემოიკირიბა,ასევე რინდებთან მეგობრობა და დაქროწინებული ქალის სიყვარული(თვითონ ცოლის არ მოყვანა)

Question 22

რა მოხდა განძისთვის ბროლაში?

Answer 22

ლაშა-გიორგის გამეფებისას იხელთეს დრო და ყმადნაფიცებმა დამოუკიდებლობა გადაწყვიტეს,თუმცა ლაშამ წაიყვანა ჯარი და დაესხა თავს განძას,თუმცა არ უთხრა ვეტერანებს და ცუდ მდგომარეობაში იყო,საბლოოდ ლაშამ გაიმარჯვა თუმცა მას მოუწია ბოდიშის მოხდა დიდებულთათავის.

Question 23

ვინ იყვნენ რინები?

Answer 23

სუფიურ -დერვიშრი მისტიკურ-ფილოსოფიური სწავლებსი მიმდევრები,რომელბიც ამბობდნენ რომ მხოლდო ერთადერთი ღმერთია რომელიც არსებოსბ და უნდა გვიყვარდეს,გამოირჩეოდნენ სმა-ჭამა დალევით

Question 24

განძს შემდგომ სად ილაშქრა ლაშა-გიორგიმ?

Answer 24

ხლათსა და კარნუ-ქალაქში

Question 25

რომელ ჯვაროსნულ ლაშქრობაში აპირებდა მონაწილების მიღებას ლაშა გიორგი? და რამ შეუშალა მას ამაში ხელი

Answer 25

მეხუთე ჯვაროსნულ ლაშქრობაში,ახალი მტრების მონღოლების გამოჩენამ

Question 26

როგორ დამთავრდა ლაშა-გიორგი დროს მონღოლთა შემოსევები?

Answer 26

1220 წელს შემოვიდნენ პირველად სადაც ჯებე-ნოინმა და სუბუდაი ბაღათურმა დაამარცხეს ლაშა და შემდგომ ანტიმონღლური კოალიციის შეკვრის პროცესში ისევ დამარცხდა ლაშა.1221 ხუნანის ველზე ისევ დამარცხდა ლაშა-გიორგი

Question 27

რა დაიტოვა ანდერძად ლაშა-გიორგიმ დარბაზის წინაშე?

Answer 27

რომ მემკვიდრეთ ტოვებდა მის და რუსუდანს მანამ სანამ მისი უკანონო შვილი დავითი არ შეძლებდა გამეფებას.

Question 28

ვისზე გათხოვდა რუსუდან მეფე?

Answer 28

ჯერ კიდევ ლაშა-გიორგისას სურდა მას რომ მიეთხოვა იგი შირვანშაჰის მმართველზე აგრამ გარდაიცვალა და ეს ვერ შეძლო,ხოლო უკვე გამეფებული ცოლად გავა ერზრუმის მმართველის თოღრულის(რუქნ-ად-დინის ძმის) ვაჟს,რომელმაც ქრისტიანობა მიიღო. რუსუდანი გამოირჩეოდა უზნეო საქციელებით.

Question 29

რომელ საერთაშორისო ლაშქრობაში მონაწილეობის მიღება სურდა რუსუდანს და რატომ ვერ განხორციელდა იგი?

Answer 29

1223 ფიორენტინის კრებაზე გადაწყდა,რომ ფრიდრიხ II მოაწყობდა ახალ ჯვაროსნულ ლაშქრობას,და რუსუდანს ივანე უნდ აგეგზავნა ლაშქრით პაპის ჰონორიუს III სტან მინაწერების საფუძველზე,თუმცა 1125 წელს საქართველოში შემოვიდა ჯალალედინი.

Question 30

როგორ განვითარდა მოვლენები 1225 წელს ჯალალედინის შემოსევის დროს?

Answer 30

ივანე მხარგრძელმა ათაბაგმა შეკრიბა ჯარი და გარნისთან გაიმართა ბრძოლა სადაც გაწირა თორელები და ივანე/შალვა ახალციხელები,რის გამოც ივანე და თორელები მოკვდნენ შალვა ტყვედ ჩავარდა(ჩაბარდა ჯალალედისნ მაგრამ ღალატობდა და მოკლეს იგი) და ბრძოლა ქართველებმა წააგეს

Question 31

როგორ წარიმართა ავაგ ათაბაგსა და ჯალალედისნ შორის მოლაპარაკებები?

Answer 31

მან მას უთხრა რომ აქ არა დასაპყრობად არამედ ანტიმონღოლური კოლაიციის შეკვრის გამო იყო და შეთავაზა რუსუდანს ქორწილი,რის შემდეგაც უარი თქვა რუსუდანმა მოლაპარაკებებზე და ღალატის საფუძველზე ჯალალედინნმა აიღო თბილისი 1226 წელს

Question 32

ვისზე იყო გათხოვილი რუსუდან მეფის ქალიშვილი თამარი?

Answer 32

რუმის სულთან ყიას ად-დინ ქეიხოსროვ II-ზე(თამარი ცნობილია ასევე გურჯა ხათუნის სახელით),მასთან გააგზავნა რუსუდანნმა ლაშა-გიორგის უკანონო შვილი

Question 33

რატომ ვერ დაესწრნენ ერისთავები რუსუდანის ძე დავითის გამეფებას?

Answer 33

ვინაიდან იყო დაშლილობა და ყყველა მათგანი თავის სასახლეში იყვნენ გამოკეტილნი ხვარაზმელთა და მონღოლთა შიშით

Question 34

რატომ წავიდა ჯალალედინი საქართველოდან და რა ბედი ეწია მას?

Answer 34

მონღოლების გამოჩენამ საქართველოს საზღვრებთან აიძულა მას გადასულიყო აზერბაინაჯშ დახმარება ეთხოვა,ხოლო უარის მიღების დროს გაიქცა ლაშქქარმა მიატოვა და ხის ძირას კაცმა მოკლა.

Question 35

რატომ არ შედგა ანტიმონღოლური კოალიცია აუბიანებთან?

Answer 35

1235 წელს მნღლებმა აიღეს განძა და ხლართიდა აიუბიანთ ლიდერმა ალ - ქამილმა გადაწყვიტა კოალიციის შეკვრა,თუმცა ხლართი დატოვეს მონღლებამ და დაიწყო ბრძლა სელჩუკებსა და აიუბიანებს შორის.

Question 36

რომელი ერისთვები დაუზავდნენ მონღოლებს ერთამნეთის მიყოლებით?

Answer 36

ივანე ათაბაგის ძემ- ავაგ ამირსპასალარი/ ივანე ათაბაგის ძე - შანშე მანდატურთუხუცესი/ ვარამ ვაგელი/ ივანე(ყვარყვარე) ჯაყელი/ არ დაზავდნენ მესხები,რომელბიც მონღოლმა სარდალმა ჩაღათა ნოინმა მოაოხრა.

Question 37

რატომ ჩავარდა მოლაპარაკებები რომის პაპთან?

Answer 37

რომის პაპ გრიგოლ IX-სთან მოლაპარაკებები ჩავარდ ავინაიდან პაპს არ შეეძლო სამხედრო დახმარება აღეთქვა საქართველოსთვის სელჩუქების გამო.

Question 38

რა პირობებით დაზავდნენ ქართველები და მონღოლები

Answer 38

საქართველომ აღიარა მონღოლეთის უზენაესობა/აღმოსავლეთ საქართველოში სამეფო კარის ადა მონღოლების ხელისუფლება იქნებოდა/დასავლეთ საქართველო მონღოლთა მმართველობისგან დამოუკიდებელი რჩებოდა/ყოველ წელს იხდიდნენ ქართველები მძიმე ხარკს და მონღლები რუსუდანის ძე დავითს სცნობდნენ გაერთიანებული საქართველოს მეფედ.