3.Organy organizacji międzynarodowych

Question 0

Кryterium funkcji organów(umożliwia uchwycenie obszarów aktywności organów organizacji mdzn) (6)

Answer 0

1. organy decydujące o najważniejszych sprawach organizacji- organy najważniejsze, naczelne- organy PLENARNE- np. Zgromadzenie Ogólne ONZ
2. organy WYKONAWCZE (wykonawczo-zarządzające) – np. Rada Bezpieczeństwa ONZ
3. organy ADMINISTRACYJNE np. sekretariaty
4. organy KONTROLNE (np. międzyparlamentarne)- sa elementem społecznej kontroli nad organizacją- organizacja raz do roku zdaje im sprawozdanie ze swojej działalności np. Zgromadzenie Parlamentarne OBWE(nie mają dużego wpływu)
5. organy KONTROLNE- organy rozstrzygania sporów związanych z łamaniem prawa mdzn; trybunały administracyjne- rozstrzyganie sporów na tle stosunku pracy, zatrudniania funkcjonariuszy mdzn
6. organy POMOCNICZE- każdy organ głowny jest obudowany organami pomocniczymi; wzrasta znaczenie ich funkcjonowania; nie są organami samodzielnymi, działają wyłącznie na zlecenie organów głównych

Question 1

Klasyfikacja organów organizacji mdzn.Кryterium prawne członków organów:

Answer 1

1. organy przedstawicieli państw (w których reprezentowane są państwa członkowskie- międzyrządowe, międzypaństwowe; np. Zgromadzenie Ogólne ONZ)
2. organy funkcjonariuszy międzynarodowych(nie reprezentują państw, wyłącznie organizacje mdzn; np. Jerzy Buzek jako szef Parlamentu Europejskiego; Jerzy Lewandowski jako Komisarz)
3. przedstawiciele parlamentu (organy międzyparlamentarne-parlamentarzyści reprezentujący społeczeństwa)
4. organy przedstawicieli życia społeczno- ekonomicznego np. Komitet Ekonomiczno- Społeczny UE

Question 2

Kryterium ważności organów:

Answer 2

1. organy główne- działające samodzielnie; autonomiczne w strukturze organizacji (organy parlamentarne, sekretariaty)
2. organy pomocnicze-niesamodzielne, elementy procesu decyzyjnego innych organów​

Question 3

Organy międzypaństwowe:

Answer 3

• w ich skład wchodzą przedstawiciele państw
• mogą być organami naczelnymi a także wykonawczymi

GENEZA:

• organy naczelne są najstarszymi organami organizacji mdzn; nazwy: zgromadzenie, konferencja; zbierają się co jakiś czas, nie pracują na bieżąco
• organy wykonawczo-zarządzające- przejmowały funkcje organów naczelnych gdy te przestawały ogarniać; nazwy: rada, komitet, komisja

SKŁAD:

• przedstawiciele państw
• w skład organów plenarnych z zasady wchodzą wszystkie państwa członkowskie
• w organach wykonawczo-zarządzających nie są reprezentowane wszystkie państwa wchodzące w skład organizacji, mają ograniczony skład; problem kryteriów reprezentacji- kto ma być w składzie?: kryterium pozycji państwa w organizacji mdzn, środowisku mdzn (np. Rada Bezpieczeństwa), kryterium sprawiedliwej reprezentacji geograficznej- (np. w Radzie Bezpieczeństwa powinny być reprezentowane wszystkie kontynenty- Azja i Afryka-5 miejsc, Ameryka Płd-2, Europa Zach i inne-2, Europa wschodnia- 1)
• organy międzyparlamentarne-problemem może być formalny status osób wchodzących w skład (często nazwa organu określa status osób jakie mogą wchodzić w ego skład- np. Komitet Ministrów); suwerenną decyzją państwa jest kto je decyduje w składzie organu międzypaństwowego;
• delegaci państw do organizacji mdzn korzystają z (z reguły z pełni) przywilejów i immunitetów(niezależność działania)

Wipo- światowa organizacja ds. ochrony własności intelektualnej (World Intellectual Property Organization)

FUNKCJE

• organy naczelne
• są najważniejszymi organami organizacji mdzn
• początkowo zajmowały się całością spraw ale z czasem, wraz z nagromadzeniem spraw, przestały być efektywne- zaczęto tworzyć organy pomocnicze, wykonawczo-zarządzające oraz naczelne drugiego stopnia (np. spotkania szefów państw i rządów)
• tendencja uelastyczniania pracy organów naczelnych​
• wymaga się od nich podejmowania najważniejszych decyzji
• wzrasta pozycja organów wykonawczo-zarządzających a osłabia się pozycja organów naczelnych
• np. FAO, IHO, UNESCO-początkowo organy naczelne miały się zbierać co roku ale później stwierdzono ze w FAO i UNESCO- co 2 lata, w IHO- co 3 lata; funkcje organów plenarnych przejęły wykonawcze
• organy wykonawcze
• największy beneficjent zmniejszania, ograniczania pozycji organów plenarnych
• odgrywają główna rolę w organizacjach
• maja wpływ na procesy decyzyjne w organach plenarnych- inicjatywę
• stają się główną platformą negocjacji państw członkowskich
• na ich forum zapada większość decyzji organizacji mdzn
• mają dużą swobodę określania własnych działań, zakresu decyzji- funkcja kontrolna organów plenarnych nad wykonawczymi podlega ograniczeniu

Question 4

Organy funkcjonariuszy międzynarodowych:

Answer 4

POJĘCIE „FUNKCJONARIUSZ M”:

• I kategoria-stali funkcjonariusze mdzn
• II kategoria- tymczasowi funkcjonariusze mdzn
• osoby fizyczne które reprezentują organizację mdzn jako całość a nie państwa członkowskie
• jak zostać funkcjonariuszem? Ci niższego szczebla są mianowani przez sekretarza organizacji, ci najważniejsi są wybierani przez organ naczelny organizacji; odpowiednie kwalifikacje zawodowe, znajomość języków obcych;
• działają w imieniu organizacji i są niezależni od pastw członkowskich- nie mogą od nich przyjmować żadnych instrukcji
• są zatrudnieni na stałe lub w dłuższym okresie czasu
• ponoszą za swoje działanie odpowiedzialność wyłącznie przed organizacja mdzn
• stałymi funkcjonariuszami mdzn mogą być członkowie trybunałów
• tymczasowi funkcjonariusze- eksperci mdzn powołani przez organizacje do wykonania określonych działań; z reguły zajmują się jedną, konkretna sprawą- gdy ją załatwią- przestają być funkcjonariuszami; mogą nimi być członkowie niektórych organów sądowych, np. trybunałów arbitrażowych
• sędziowie ad hoc- sędziowie narodowi wyznaczeni przez państwa pozostające w sporze

GENEZA:

• organy administracyjne- sekretariaty
• najstarszy rodowód
• do czasów IIWŚ organy te najczęściej nazywały się „biuro”, „zarząd”
• po IIWŚ upowszechniła się i zdominowała nazwa „sekretariat”
• organy zarządzające
• organy międzypaństwowe
• np. komisja europejska, FAO, UNESCO,
• komitet wykonawczy OECD- na 14 osób 7 jest członkami G7
• organy rozstrzygania i załatwiania sporów
• organy funkcjonariuszy mdzn
• zaczęły powstawać na początku XX w
• np. mdzn trybunał sprawiedliwości w Hadze
• trybunał administracyjny(prawo pracy funkcjonariuszy mdzn)- pierwszy powstał w ramach MOP
• organy doradcze(pomocnicze)
• organy ekspertów
• funkcjonariusze mdzn
• intensywny wzrost liczby tych organów przypada na okres powojenny
  c) skład
• w skład organów funkcjonariuszy mdzn wchodzą dwie podstawowe kategorii funkcjonariuszy: stali (zatrudnieni przez org): cywilni(eksperci) i sądowi (sędziowie) i tymczasowi- eksperci zatrudnieni przez organizacje w celu rozwiązania konkretnego problemu, zadania
• w większości organizacji mdzn stałym funkcjonariuszem mdzn może być wyłącznie osoba będąca obywatelem państwa członkowskiego
• wobec organizacji globalnych pojawia się pytanie jakie kryteria stosować wybierając funkcjonariuszy
• występuje dążenie do tego aby mniej więcej proporcjonalnie, sprawiedliwie dobierać skład organów tak aby wszystkie rejony geograficzne były reprezentowane

FUNKCJE:

• organy administracyjne:
• techniczna obsługa organów organizacji,
• reprezentacja organizacji na zewnątrz poprzez sekretarza generalnego
• funkcja polityczna: np. podejmowanie działań mediacyjnych, angażowanie się na rzecz środowiska mdzn
• funkcja operacyjna- np. przygotowywanie przeprowadzanie różnych działań z zakresu pomocy mdzn jak pomoc humanitarna
• organy rozstrzygania i załatwiania sporów (organy sądowe)
• zakres podmiotowy- bardzo zróżnicowany (są trybunały gdzie stroną w sporze mogą być tylko państwa np. Europejski Trybunał Konstytucyjny albo takie gdzie jest szerokie spectrum stron w sporze- państwa członkowskie, organizacje społeczne- osoby prawne, jednostki)
• zakres przedmiotowy- trybunały rozstrzygają spory na tle stosowania prawa
• arbitraż- doraźna procedura sądowa, koncyliacja(działania dyplomatyczne mające na celu pogodzenie skłóconych stron)
• trybunały administracyjne- istnieją w niewielu organizacjach mdzn i dlatego niektóre z nich świadczą usługi na rzecz innych organizacji mdzn np. Trybunał Administracyjny ONZ, Sąd ds. Służby Publicznej- sąd administracyjny w ramach UE

e) przywileje i immunitety funkcjonariuszy mdzn
- przywileje-ułatwienia w związku z pełnionymi funkcjami
- rolą immunitetów jest zapewnienie niezależności działania
- immunitety są pro publico bono- dla doba publicznego, nie są indywidualnymi prerogatywami
- przedstawiciele państw na misjach dyplomatycznych korzystają z pełnych immunitetów
- generalną zasadą jest funkcjonalny charakter przywilejów i immunitetów przedstawicieli dyplomatycznych- dotyczą urzędowych czynności danej osoby
- w zależności od rangi funkcjonariusza mogą to być pełne przywileje i immunitety (sekretarze generalni i ich zastępcy)
- o zakresie przywilejów i immunitetów decyduje organizacja po konsultacji, umowie z państwem na którego terytorium znajduje się jej siedziba
- np. czy pełna ochrona czy tylko w godzinach pracy ?
- ochrona od nacisków zewnętrznych
- w razie konfliktów, kryzysów mdzn funkcjonariusze mdzn w powrocie do swojego państwa korzystają z najwyższej ochrony (jak przedstawiciele dyplomatyczni)
- tymczasowi funkcjonariusze mdzn- poziom ochrony generalnie jest niższy
- stali funkcjonariusze ONZ sa wyłączeni spod jurysdykcji w zakresie wykonywanych obowiązków; są wolni od wszelkich podatków; od służby publicznej; w sytuacjach szczególnych mają pełną, podwyższoną ochronę,
- tymczasowym funkcjonariuszom immunitety i przywileje przysługują w celu niezależnego wykonywania funkcji

Question 5

Organy międzyparlamentarne:

Answer 5

-w skład generalnie wchodzą członkowie parlamentów państw członkowskich organizacji

GENEZA:
-powstawały po IIWŚ- pierwszy tego typu organ powstał w ramach Rady Europy- Zgromadzenie Konsultacyjne które przemianowano na Zgromadzenie Parlamentarne które istnieje do dziś

SKŁAD:

• osoby oddelegowane z parlamentów narodowych państw członkowskich
• wyjątkiem jest Parlament Europejski który od 1979 wybierany jest w wyborach powszechnych
• na poszczególne państwa przypada różna liczba miejsc- kryterium potencjału demograficznego danego państwa- nie jest to zupełnie proporcjonalne- działa mechanizm proporcjonalności złagodzonej- państwa małe generalnie maja większą reprezentacje niż to wynika z ich potencjału demograficznego a państwa duże- mniejszą- jest to dowartościowywanie państw małych
• Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy- Polska- 12 miejsc
• Zgromadzenie Północnoatlantyckie- Polska-12 miejsc, USA-36

Question 6

Organy przedstawicieli życia gospodarczego i społecznego:

Answer 6

GENEZA I SKŁAD:

• społeczne struktury lobbingowe naciskające na procesy decyzyjne w org mdzn
• np. Komitet Ekonomiczno- Społeczny UE-kryterium proporcjonalności złagodzonej; w skład wchodzą 344; członkowie nominowani przez rządy państw członkowskich, mają być niezależni politycznie w swoich działaniach

FUNKCJE:

• organy doradcze w procesie decyzyjnym
• komitet zbiera się na sesje, funkcjonuje jako całość, spotkania są przygotowywane przez grupy, tzw. Sekcje
• współuczestniczy w procesie decyzyjnym UE

Question 7

Organy pomocnicze:

Answer 7

GENEZA:

• XIX w.
• zapotrzebowanie na organy ekspertów które przygotowują decyzje od strony merytorycznej ale same nie podejmują decyzji

SKŁAD I FUNKCJE:

• przedstawiciele państw którzy są ekspertami, funkcjonariusze mdzn, parlamentarzyści, każdy kto dysponuje ekspercką wiedzą z zakresu tematyki która dany organ się zajmuje
• funkcje służebne wobec organów głównych, działają na zlecenie organów głównych, ich rola w procesie decyzyjnym sprowadza się do merytorycznego przygotowania decyzji