3. Realizm prawniczy

Question 1

Realizm prawniczy to…

Answer 1

to kierunek w filozofii prawa niejednolity. Niektórzy twierdzą, że nie
jest to kierunek filozoficzny. Jest to stanowisko reprezentowane przez prawników zorientowanych
niefilozoficznie i niemetafizycznie. Realiści zajmują się psychologicznymi i socjologicznymi
aspektami prawa

Question 2

Typy realizmu prawniczego:

Answer 2

a) Realizm skandynawski: Alf Ross, Carl Olivecrona.

b) Realizm amerykański (początek XX w.): J. Frank, K. Llewellyn, O. Holmes.

Question 3

Założenia filozoficzne realizmu prawniczego:

Answer 3

1) jest to realistycznie nastawiona filozofia prawa, która odrzuca transcendentalne tezy
dotyczące istoty bycia prawa,

2) prawo powstaje w procesie sędziowskiego stosowania prawa i wykładni prawa
3) znane określenie: law in books, law in action – prawo w książkach, kodeksach i prawo w działaniu,

4) prawo w książkach jest prawem martwym, jest to prawo niefunkcjonalne, ponieważ rzeczywistość zmienia się szybciej niż prawo, realizm prawny nazywany bywa również
funkcjonalizmem,

5) istotą nauki o prawie jest przewidywanie tego, co uczynią sądy,
6) teoria prawa powinna być teorią empiryczną, która bada skutki prawa, jego funkcjonowanie,
7) należy badać prawo rzeczywiste a nie pojęcia prawne,
8) realizm prawniczy wyrósł z pragmatyzmu filozoficznego (J. Dewey),
9) rozstrzygnięcia sądu powinny opierać się na prawie, ale nie tylko i nie wyłącznie

Question 4

perspektywa „złego człowieka” O. Holmesa:

Answer 4

Badaj prawo nie w książkach, lecz w działaniu – a jakbyś badał to badaj tak jak z perspektywy złego człowieka, przestępcy, kryminalisty. Badaj funkcjonowanie prawa
w działaniu – jak postąpi sąd w Twoim przypadku, co sąd postanowi gdy popełnisz przestępstwo?

Question 5

Realizm prawniczy: podstawowe założenia wg Llewellyna:

Answer 5

1) Prawo jest prawem sędziów zmieniającym się bezustannie.

2) Jest to instrument do osiągnięcia określonych celów i z tego punktu widzenia powinien być
oceniany.

3) Społeczeństwo zmienia się szybciej aniżeli prawo.
4) Filozofia prawa powinna badać prawo takie, jakie jest a nie takie, jakie powinno być.

5) Reguły prawne nie są adekwatnym środkiem i przedmiotem badania prawoznawstwa. To
działanie związane z prawem powinno być przedmiotem zainteresowania prawoznawstwa.

Question 6

Psychologiczna teoria prawa Leona Petrażyckiego

Answer 6

• oparta jest na psychologii motywacji i emocji. Analiza
  psychologiczna emocji pozwala poznać emocje związane z nakazami
• pewne pobudki, tzw. emocje akcyjne, powstają bez żadnego bodźca zewnętrznego, np. potępienie kradzieży jest emocją per se ze względu na samą kradzież.
  a nie jej skutek.

Question 7

Obowiązki wg. Petrażyckiego:

Answer 7

1) Obowiązki moralne to obowiązki, które powstają w stosunku do innych ludzi, które
odczuwamy jako nie skrępowane w stosunku do innych; mają charakter jednostronny. Te
obowiązki nie są związane z działaniem drugiej osoby. Są to obowiązki jednostek
jednostronnie obowiązujące/imperatywne. Odczuwamy, że tak a nie inaczej powinniśmy
postępować.

2. Obowiązek prawny ma charakter imperatywno-atrybutywny. Powstaje w oparciu o emocje
   dwustronne. Dwie strony są zobowiązane i uprawnione. Prawo wywołuje przeżycia, mające charakter imperatywno-atrybutywny. Wszelkie przeżycia i emocje jednostek, które są
   jednostronnie imperatywne to obowiązki moralne.

Question 8

Co w przypadku, gdy obowiązek prawny jest zarazem obowiązkiem moralnym?

Answer 8

Wtedy

samoświadomość wewnętrzna (introspekcja) sprawia, że wiemy, co jest jaką emocją