2.5 Olew Crai, Tanwyddau a Chemeg Organig Flashcards
sut? cynnwys?
Ffurfiant Olew Crai
sut - ffurfio dros filiynau o flynyddoedd oherwydd effaith gwres a gwasgedd uchel ar ffosiliau
cynnwys - hydrocarbonau
gwahanu yn ol..? beth sy’n digwydd? pam?
Puro Olew Crai - Distyllu Ffracsiynol
gwahanu yn ol berwbwyntiau
sylweddau a berwbwyntiau uchel - cyddwyso yn y gwaelod achos bod ganddynt cadwyni hirach
sylweddau a berwbwyntiau is - cyddwyso ar y ffordd i’r top achos ganddynt cadwyni byr
Hylosgiad cyflawn - hafaliad, enghraifft
Hylosgi Tanwydd Ffosil
tanwydd + ocsigen –> carbon deuocsid + dwr
e.e ethan + ocsigen –> carbon deuocsid + dwr
Hylosgiad Anghyflawn - hafaliad? enghraifft?
Hylosgi Tanwydd Ffosil
tanwydd + ocsigen –> carbon monocsid + dwr
e.e methan + ocsigen –> carbon monocsid + dwr
(top i waelod) - hyd y cadwyn, lliw, tanio, llosgi, gludiog?
Priodweddau Distyllu Ffracsiynol
hyd y cadwyn - cynyddu
lliw - di-liw i felyn i frown
tanio - hawdd/cyflym i anodd
llosgi - fflam las lan i fflam brwnt
gludiog - llai gludiog i nid yw’n llifo
Pwysigrwydd Economaidd
Distyllu Ffracsiynol
Pris olew yn cael ei rheoli gan y gwledydd sy’n cynhyrchu yr olew
gwledydd sy’n mewnforio olew eu hunain gorfod talu’r pris
Pwysigrwydd Gwleidyddol
Distyllu Ffracsiynol
rhyfel/anghytundeb gwleidyddol yn effeithio ar gyflenwadau olew y byd
Pwysigrwydd Amgylcheddol (anfanteision)?
Distyllu Ffracsiynol
hylosgi yn ffurfio carbon deuocsid, felly arwain at cynhesu byd eang
damweiniau gyda thanceri olew
gorsafoedd pwer yn cymryd llawer o dir ac yn hyll
hafaliad?
Cyfrifo egni hylosgiad 1g o danwydd
newid egni = mc△T / mas y sylwedd
m - cyfaint/mas y dwr
c - cynhwysedd gwres sbesiffig dwr
△T - newid yn tymheredd
hafaliad? manteision? anfanteision?
Hydrogen fel tanwydd
hafaliad - Hydrogen + Ocsigen –> Dwr
Manteision - cynhyrchu llawer o egni, dim yn cyfranu i cynhesu byd eang neu glaw asid
Anfanteision - ffrwydrol, storio mewn tanc dan wasgedd, dim llawer o orsafoedd addas, angen llawer o drydan felly’n cynhyrchu rhywfaint o CO2
cynnwys? beth sydd angen i atal tan
Triongl Tan
cynnwys - ocsigen, gwres, tanwydd
ocsigen - blanced dan, diffoddwr CO2
gwres - dwr
tanwydd - brec rhag tan
cyfres..? fformiwla cyffredinol? bondiau?
Alcanau
cyfres homologaidd
fformiwla cyffredinol - CnH2n+2
bondiau sengl yn unig, pob atom carbon yn ffurfio bond i 4 atom arall
Isomeredd - beth?
Alcanau
beth - moleciwlau gyda’r un fformiwla foleciwlaidd ond fformiwla adeileddol wahanol
cyfres? fformiwla cyffredinol? bond?
Alcenau
cyfres homologaidd
fformiwla cyffredinol - CnH2n
bond dwbl carbon
beth? enghraifft? amodau?
Adwaith adio
beth - adio ar draws bond dwbl i ffurfio bond sengl
Alcen –> Alcan
e.e Ethen (alcen) + Hydrogen –> Ethan (alcan)
amodau - gwresogi ym mhresenoldeb catalydd o nicel neu blatinwm
cynnyrch? canlyniad?
Profi am alcenau
cynnyrch - 1,2-deubromoethan
dwr bromin lliw brown/oren yn adweithio a’r cynnyrch yn ddi-liw os oes alcen
polymer? monomer? polymeriad adio - beth?
Polymeriad
polymer - cadwyn hir gyda llawer o foleciwlau alcen
monomer - alcen defnyddir i greu polymer
polymeriad adio - un fath o fonomer sy’n adweithio i ffurfio’r polymer
bond dwbl yn y monomer yn torri i ffurfio bond sengl a’r moleciwlau’n cyfuno
Priodweddau a defnyddiau - Polythen, PVC, PTFE, Polypropen?
Polymerau
Polythen - gwrth-ddwr, bagiau siopa
PVC - rhad, pibellau draenio
PTFE - anadweithiol, haearn smwddio
Polypropen - cryf, rhaffau
cyfres? fformiwla cyffredinol? cyflwr ffisegol ar dymheredd ystafell?
Alcoholau
cyfres homolygaidd
fformiwla cyffredinol - CnH2n+1OH
cyflwr ffisegol - hylif
beth? tymheredd optimwm? cynhyrchu cwrw, gwin, chwisgi
Eplesiad
glwcos –(ensymau mewn burum)-> ethanol + CO2
tymheredd optimwm - 37°C
defnyddio am? (3)
Ethanol
1 - mewn diodydd alcoholig
2 - fel hydoddydd (hydoddi sylweddau sy’n anhydawdd mewn dwr)
3 - tanwydd (hylosgi mewn aer i ffurfio CO2)
ceir yn rhedeg ar ethanol - pam? problemau?
Ethanol
ceir yn rhedeg ar ethanol ynlle petrol achos cynhyrchir 70% or egni ond yn llosgi llawer glanach. mwy carbon niwtral
problemau - angen tyfu planhigion siwgr sy’n defnyddio llawer o dir, angen hinsawdd addas gyda digon o olau a dymheredd addas
cymdeithasol? economaidd? amgylcheddol?
Effaith defnyddio ethanol mewn diodydd alcoholig
cymdeithasol - gor-ddefnydd o alcohol yn achosi problemau trais, dwyn ac ymddygiad gwrth-gymdeithasol
economaidd - gwerthiant diodydd alcoholig yn cynhyrchu llawer o arian i’r Llywodraeth, cost enfawr i’r NHS i drin pobl o effeithiau gor-yfed alcohol
Amgylcheddol - ethanol fel tanwydd yn mwy carbon niwtral
gan beth..i ffurfio? enw’r broses? hafaliad?
Ethanol yn cael ei ocsidio
ocsidio gan ficro-organebau i ffurfio asid ethanoig
enw’r broses - ocsidiad microbaidd
hafaliad - Ethanol + Ocisgen –> Asid Ethanoig + Dwr
2 dull hawdd? NEU dull mwy cymhleth - beth? canlyniad?
Profi am Asid Carbosilig
2 dull hawdd - papur litmws neu indicator
NEU
ychwanegu sodiwm carbonad i asid ethanoig a fyrlymu nwy trwy ddwr calch
canlyniad - sio, dwr calch yn troi’n wyn
adweithio gyda beth? sut? ocsidio/rhydwytho? arsylwad?
Prawf am Alcoholau
adweithio’r alcohol gyda Potasiwm Deucromad (VI)
sut - gwresogi’r alcohol a potasiwm deucromad mewn baddon dwr
alcohol yn cael ei ocisidio
arsylwad - newid lliw o oren i wyrdd
