2.1 Bondio, Adeiledd a Priodweddau

Question 1

rhwng? beth?

Bondio Ionig

Answer 1

rhwng metel ac anfetel
atomau metelau yn trosglwyddo electronau i atomau anfetelau

Question 2

beth? creu?

Bondio Metelig

Answer 2

atomau’n colli rheolaeth dros electronau, yn creu mor o electronau dadleoledig
creu dellten o ionau positif

Question 3

beth? bodoli rhwng..

Atyniad Electrostatig

Answer 3

atyniad rhwng + a -
cryf ac yn anodd gwahanu felly’n cymryd llawer o egni. bodoli rhwng y bondiau metelig

Question 4

beth - ffurfio, atyniad..?

Cyfansoddion Ionig

Answer 4

gwefrau dirgroes yn ffurfio adeiledd ionig enfawr (dellt ionig)
atyniadau electrostatig cryf iawn felly’n anodd gwahanu’r ionau positif a negatif
angen llawer o egni felly gyda ymdoddbwyntiau a berwbwyntiau uchel

Question 5

ymdoddbwynt/berwbwynt? dargludo trydan? dargludo gwres? 3H

Priodweddau Ffisegol Metelau

Answer 5

ymdoddbwyntiau/berwbwyntiau uchel - angen llawer o egni i dorri’r bondiau metelig cryf
dargludo trydan yn dda ar ffurf solid a hylif - achos bod mor o electronau dadleoledig sy’n rhydd i symud
dargludo gwres yn dda - electronau’n rhydd i symud, ac felly’n trosglwyddo egni thermol trwy’r metel
hydrin, hydwyth, hyblyg - ionau positif yn llithro dros ei gilydd
Wrth symud trwy’r cyfnodau mae’r bondiau’n gryfach

Question 6

rhwng?

Bondio Cofalent

Answer 6

rhwng dau anfetel
cael plisgyn allanol llawn trwy rhannu electronau yn creu bond cofalent/moleciwl

Question 7

beth?

Grymoedd Van der Waals

Answer 7

y grym sydd rhwng moleciwlau

Question 8

ymdoddbwyntiau a berwbwyntiau? dargludo trydan? G ac F? hydawdd?

Priodweddau Ffisegol Cyfansoddion Ionig

Answer 8

ymdoddbwyntiau a berwbwyntiau uchel - atyniad cryf ac felly’n cymryd llawer o egni i dorri’r bondiau ionig
dargludo trydan wedi’i ymdoddi neu hydoddi - ionau’n datgysylltu o’r dellt ac yn rhydd i symud
galed ac yn frau - ionau’n llithro dros ei gilydd, ionau gwefrau tebyg yn gwrthyrru sy’n gwthio’r haenau ar wahan
hydawdd mewn dwr - atyniadau rhwng yr ionau a’r moleciwlau dwr yn gryfach na’r atyniadau rhwng dwr a’i hun

Question 9

ymdoddbwynt/berwbwynt? ynysyddion trydanol? hydawdd mewn dwr?

Priodweddau Ffisegol Sylweddau Cofalent Moleciwlaidd Syml

Answer 9

ymdoddbwynt a berwbwynt isel - dim gwefr felly dim atyniad cryf, ond grymoedd gwan Van der Waals
ynysyddion trydanol ar unhryw gyflwr - achos does dim gwefr
llai hydawdd/anhydawdd mewn dwr - atyniadau cryf rhwng y moleciwlau a’r dwr yn wannach na’r dwr a’i gilydd

Question 10

raddfa, a.a, adweithio’n…

Nanogwyddoniaeth

Answer 10

1nm - 100nm
arwynebedd arwyneb mawr iawn i’w gymharu a’u cyfaint
adweithio’n gyflym, fel catalydd

Question 11

titaniwm deuocsid, arian(GGG). arwain at…

Nanogwyddoniaeth - priodweddau’n newid?

Answer 11

titaniwm deuocsid - defnyddio yn hufen eli haul i atal golau uwch fioled rhag taro’r croen
arian - gwrth facteria, gwrth firws a gwrth ffwng
arwain at - catalyddion newydd, cyfrifiaduron newydd, defnyddiau adeiladu cryfach ac ysgafnach, synhwyryddion mwy manwl

Question 12

Manteision/Anfanteision/Peryglon

Nanowyddoniaeth

Answer 12

mantais -
liposomau - defnyddio i ddarparu dognau bach iawn o foddion i ran benodol yn y corff

anfanteision/peryglon -
achosi sgil effeithiau, catalyddu adweithion mewn pethau fyw mewn ffordd annisgwyl yn achosi afiechyd neu farwolaeth, dim yn gwybod yr effaith hir dymor ar y corff

Question 13

beth? priodweddau?

Diemwnt

Sylwedd Cofalent Enfawr

Answer 13

Pob atom carbon yn rhannu electronau gyda 4 arall
ymdoddbwynt a berwbwynt uchel, ynysydd trydanol, galed iawn, anhydawdd mewn dwr

Question 14

beth? priodweddau?

Graffit

Sylwedd Cofalent Enfawr

Answer 14

Adeiledd Haenog enfawr, pob atom carbon gyda 3 bond cofalent a 3 atom arall drosto mewn 3D
ymdoddbwynt a berwbwynt uchel, dargludydd trydanol, meddal, brau, llithrig, anhydawdd mewn dwr

Question 15

beth? priodweddau?

Ffwleren

Answer 15

adeiledd yn cynnwys peli, cewyll neu diwbiau o atomau carbon. ddim yn adeiledd cofalent enfawr
dargludo trydan, cryf, dwysedd uchel, hydawdd mewn hydoddiannau organig e.e petrol

Question 16

beth? priodweddau?

Nanotiwb Carbon

Sylwedd Cofalent Enfawr

Answer 16

fel haen o graffit wedi rolio i fyny i diwb
ymdoddbwynt a berwbwynt uchel iawn, dargludydd/lled-dargludydd trydanol, gryf iawn, dwysedd uchel, anhydawdd mewn dwr

Question 17

beth? priodweddau?

Graffen

Sylwedd Cofalent Enfawr

Answer 17

haen unigol o atomau carbon
ysgafn, ymestyn fel rwber, denau, dwys, anhydraidd i nwyon neu hylifau, tryloyw, cryf, dargludydd trydanol ardderchog

Question 18

beth?

Defnyddiau Clyfar

Answer 18

defnyddiau modern sy’n gallu newid eu priodweddau wrth i’r amgylchedd newid. mae’r newid yma’n cildroadwy

Question 19

pigmentau thermocromig

Defnyddiau Clyfar

Answer 19

newid lliw wrth i’r tymheredd newid
e.e stribed mesur tymheredd neu llwy bwyd babi

Question 20

pigmentau ffotocromig

Defnyddiau Clyfar

Answer 20

newid lliw wrth i’r arddwysedd golau newid
e.e sbectol haul neu sgrin wynt

Question 21

polymerau sy’n cofio siap

Defnyddiau Clyfar

Answer 21

adennill ei siap gwreiddiol wrth gael ei wresogi.
e.e pwythau llawfeddygol bioddiraddadwy sy’n tynhau’r i’r tensiwn cywir yn awtomatig wrth gael ei wresogi gan eich croen

Question 22

aloiau sy’n cofio siap

Defnyddiau Clyfar

Answer 22

gallu adennill eu siap gwreiddiol. hyblyg iawn ac yn cofio eu siap gwreiddiol
e.e NiTi / defnyddio mewn stentiau ar gyfer gwythiennau, fframiau sbectol tra-elastig

Question 23

hydrogeliau

Defnyddiau Clyfar

Answer 23

gallu amsugno/gyrru allan dwr a chwyddo/crebachu hyd at 1000 gwaith eu cyfaint oherwydd newidiadau mewn pH neu tymheredd
e.e cewyn babi (nappy)