2.3 Metelau ac Echdynnu Metelau (Ffwrnais Chwyth) Flashcards
ennill/colli ocsigen
Ocsidiad vs Rhydwythiad
ocsidiad - ennill ocsigen
rhydwythiad - colli ocsigen
elfennau?
Cyfres Dadleoli
potasiwm
sodiwm
calsiwm
magnesiwm
alwminiwm
carbon
sinc
haearn
tun
plwm
hydrogen
copr
arian
aur
haematit, bawcsit, malachit
Defnyddiau Metel
haematit - mwyafrif yn newid i dur i adeiladu
bawcsit - awyrennau, ffoil coginio, sosbenni, ceblau trydan uwchben
malachit - pibellau dwr, gwifrau trydan
beth?
Adweithiau Rhydocs
un sylwedd yn cael ei ocsidio, un sylwedd yn cael ei rhydwytho ar yr un pryd
pwrpas? beth sydd angen?
Echdynnu Haearn - Ffwrnais Chwyth
pwrpas - echdynnu haearn o’i fwyn sef haematit
angen:
mwyn haearn - ffynhonnell haearn
golosg - fel tanwydd ac mae’n ffurfir carbon monocsid ar gyfer rhydwytho
calchfaen - cael gwared ar amhureddau asidig o’r haearn(III) ocsid drwy adweithio i ffurfio slag tawdd
aer poeth - darparu ocsigen fel gall y golosg llosgi
camau? hafaliadau?
Ffwrnais Chwyth
1) ocsigen (o’r aer poeth) yn adweithio a’r carbon (o’r golosg) i ffurfio carbon deuocsid ac egni gwres i wresogi’r ffwrnais mewn adwaith ecsothermig iawn
Carbon + Ocsigen –> Carbon Monocsid
2) ychwanegu nwy o olosg at y ffwrnais i rydwytho’r carbon deuocsid a ffurfio carbon monocsid
Carbon Deuocsid + Carbon –> Carbon Monocsid
3) rhydwytho haearn ocsid i ffurfio haearn ac ocsidio carbon i ffurfio carbon deuocsid
Haearn Ocsid + Carbon Monocsid –> Haearn + Carbon Deuocsid (1323 i gydbwyso)
4) calchfaen yn adweithio a’r amhureddau (fel tywod) i ffurfio slag sydd a dwysedd is na haearn, felly’n arnofio ar ben yr haearn tawdd
Calsiwm Carbonad –> Carbon Ocsid + Carbon Deuocsid
Calsiwm Ocsid + Silica –> Calsiwm Silicad (slag)
adwaith beth? ecsothermig/endothermig? hafaliad?
Adwaith Thermit
beth - adwaith dadleoli a rhydocs
ecsothermig iawn
hafaliad - Alwminiwm + Haearn Ocsid –> Haearn + Alwminiwm Ocsid
sut i leihau costau?
Ffwrnais Chwyth
1) broses parhaus sy’n arbed twymo lan y ffwrnais yn rheolaidd. lleihau costau egni
2) gwerthu’r slag i gwmniau am ddeunydd ynysu am adeilad neu i wneud heolydd (tarmac)
effeithiau amgylcheddol?
Ffwrnais Chwyth
nwyon gwastraff yn cynnwys CO2, yn cyfrannu at cynhesu byd eang. ond, mae’n boeth iawn felly defnyddir i dwymo’r ffwrnais, sy’n lleihau ei cyfraniad at CBE
defnyddio’r haearn - sut?
Ffwrnais Chwyth
ar ol i’r haearn ocsid cael ei rhydwytho i ffurfio haearn, mae’r haearn yn suddo i waelod y ffwrnais fel hylif.
- ychydig o’r haearn yn ymsolido mewn mowldiau, sef haearn hwch (pig iron)
