1.6 Defnyddio Pelydriad i Ymchwilio i Ser

Question 1

Seryddiaeth Aml don

Answer 1

Astudio’r Bydysawd gan ddefnyddio golau o bob rhan o’r sbectrwm electromagnetig

Question 2

Pa gwybodaeth am y bydysawd ydy pelydrau X a Gama yn datgelu?

Answer 2

Ffenomenau egni uchel e.e. tyllau duon, olion uwchnofa, nwy poeth, ser niwtron

Question 3

Pa gwybodaeth am y bydysawd ydy pelydriad uwchfioled yn datgelu?

Answer 3

Ser poeth a quasars

Question 4

Pa gwybodaeth am y bydysawd ydy golau gweladwy yn datgelu?

Answer 4

Ser cynhesach, planedau, nifylau, galaethau

Question 5

Pa gwybodaeth am y bydysawd ydy golau is-goch yn datgelu?

Answer 5

Ser oer, craidd ein galaeth

Question 6

Pa gwybodaeth am y bydysawd ydy ymbelydriad radio yn datgelu?

Answer 6

Cymylau moleciwlaidd oer, ymbelydredd o’r Glec Fawr

Question 7

Sbectrwm Di-Dor

Answer 7

Sbectrwm serol yn cynnwys sbectrwm allyrru di-dor o nwy dwys arwyneb seren (gan ddefnyddio gratin diffreithiant)

Question 8

Sbectra Amsugno

Answer 8

Pelydriad electromagnetig sy’n cael ei allyrru yn pasio trwy atmosffer tenau’n seren
-> atomau nwy yn amsugno’r golau ar donfeddi gwahanol
-> dyrchafu electron i lefel egni uwch

Question 9

Pa tonfeddi mae Sbectrwm di-dor yn amsugno?

Answer 9

Allyrru pelydriad electromagnetig ar bob tonfedd / lliw

Question 10

Sbectrwm llinell amsugno

Answer 10

Atomau yn atmosffer y seren yn amsugno golau ar donfeddi arbennig
ble egni’r ffoton = newid rhwng lefelau egni
-> dyrchafu electronau i lefelau egni uwch
-> rhyddhai’r fforon wrth i’r electron disgyn nol i lawr

Question 11

Ystod Tonfedd Radio

Answer 11

10^-1 - 1 (m)

Question 12

Ystod Tonfedd Tonnau Micro

Answer 12

10^-3 - 10^-1 (m)

Question 13

Ystod Tonfedd Isgoch

Answer 13

10^-3 - 10^-6 (m)

Question 14

Ystod Tonfedd Golau Gweladwy

Answer 14

400 - 700 nm (4x10^-7 - 7x10_7 m)

Question 15

Ystod Tonfedd Uwchfioled

Answer 15

10^-8 - 10^-7 (m)

Question 16

Ystod Tonfedd Pelydrau X

Answer 16

10^-11 - 10^-8 (m)

Question 17

Ystod Tonfedd Pelydrau Gama

Answer 17

10^-13 - 10^-11 (m)

Question 18

Pelydrydd Cyflawn

Answer 18

Arwyneb sy’n amsugno pob pelydriad electromagnetig sy’n ei daro
(amsugnydd perffaith o belydriad electromagnetig)

Question 19

Pa arwyneb sy’n agos i fod yn belydrydd cyflawn?

Answer 19

Arwynebau du mat

Question 20

Ydy seren yn belydrydd cyflawn?

Answer 20

Allyrru egni ar bob tonfedd
-> ond faint o egni yn amrywio a dibynnu ar ei dymheredd

Question 21

Sut mae’r egni sy’n cael ei allyrru mewn sbectrwm di-dor yn newid gyda tymheredd gwrthrych?

Answer 21

Wrth i dymheredd gwrthrych gynyddu, mae’r egni sy’n cael ei allyrru ar bob tonfedd yn cynyddu

Question 22

Lliw gwrthrychau cynnes vs oerach

Answer 22

Gwrthrychau cynnes = fwy llachar a glas

Question 23

Deddf Dadleoliad Wien

Answer 23

Mae’r donfedd brig λp, lle mae pelydrydd cyflawn yn allyrru’r pwer mwyaf, mewn cyfrannedd gwrthdro gyda tymheredd y pelydrydd cyflawn

Question 24

Hafaliad Deddf Dadleoliad Wien

Answer 24

λp = W/T ble W = cysonyn Wien

Question 25

Deddf Stefan

Answer 25

P = σAT^4 P = cyfanswm pwer A = arwynebedd T = tymheredd (K) σ = cysonyn Stefan

Question 26

Goleuedd (L)

Answer 26

Yr egni mae seren yn pelydru pob eiliad (cyfanswm ei allbwn pwer)

Question 27

Arddwysedd Golau (I)

Answer 27

Yr egni bob eiliad ar bob m^2 o arwyneb

Question 28

Deddf Sgwar Gwrthdro

Answer 28

I α 1/R^2 Arddwysedd golau yn lleihau wrth i'r pellter o'r ffynhonell cynyddu

Question 29

Hafaliad Arddwysedd Golau

Answer 29

I = P / (4πR^2)