11 Flashcards
optika
Çka paraqet aberacioni sferik dhe si mund të zvogëlohet?
Kur rrezet e dritës janë paralele dhe bien në një hapje të madhe të thjerrës, atëherë rrezet që janë afër boshtit optik thyhen në një pikë më larg thjerrës, ndërsat rrezet që janë më larg boshtit thyhen më afër thjerrës. Në këtë rast, shëmbëllimi i fituar është i deformuar. Kjo e metë quhet aberacion sferik dhe mund të zvogëlohet dukshëm duke e vendosur një diafragmë me aperturë (hapje) të ndryshueshme që lejon të kalojnë nëpër thjerrë vetëm ato rreze që janë më afër boshtit kryesor optik. Me këtë metodë mund të arrihet një fokus me qartësi të arsyeshme edhe pse tani më pak dritë kalon nëpër thjerrë. Thjerrat me sipërfaqe parabolike gjithashtu mund të përdoren për të zvogëluar këtë lloj të aberacionit, por ato bëhen më vështirë dhe kushtojnë shumë shtrenjtë.
Në pasqyrë bien shumë rreze dhe në kënde të ndryshme, por sa rreze janë më të përshtatshme që nevojiten për të konstruktuar një shëmbëllim? Sqaroni secilën prej tyre:
- Rrezja 1 fillon nga maja e objektit dhe udhëton paralele me boshtin kryesor, rrezja e godet pasqyrën dhe pastaj kalon përmes fokusit
- Rrezja 2 fillon në majë të objektit dhe dhe kalon përmes fokusit, ku rrezja më pas reflektohet nga pasqyra dhe vazhdon paralel me boshtin kryesor
- Rrezja 3 kalon nëpër qendrën e lakueshmërisë dhe në maje të objektit, godet pasqyrën dhe reflektohet në të njejtin drejtim prapa.
Çka quajmë pasqyrë dhe kur themi se është e rrafshët?
Kur sipërfaqja e metalit apo qelqit nga njëra anë lyhet me ndonjë shtresë të metalit, mund të arrihet reflektimi i të gjitha rrezeve të dritës. Sipërfaqet e tilla të rrafshëta, të lëmueshme që reflektojnë të gjitha rrezet e dritës quhen pasqyra. Nëse është sipërfaqja reflektuese e rrafshët quhet pasqyrë e rrafshët
Shqyrtone ligjin e thyerjes së dritës në aspektin gjeomterik dhe shënoni formulat për indeksin absolut dhe relativ të thyerjes:
Kur rrezja e dritës bie nën këndin α në kufirin e tejdukshëm që i ndan dy mjedise optike psh nga ajri në ujë, ajo do të thyhet. Kjo thyerje e dritës bëhet në atë mënyrë që rrezja rënëse r dhe ajo e thyer p shtrihen në një rrafsh, i cili është normal me kufirin e mjediseve materiale. Përveç kësaj sinusi i këndit të rënies α dhe atij β është numër konstant dhe ky quhet indeks relativ i thyerjes:
sinα/sinB =n_2/n_1 =n I/relativ n=c/v i.absolut
Endoskopi sot përbëhet prej burimit të dritës ______ dhe dy tufash prej fijeve optike drejtvizorisht të vendosura dhe të rradhitura te _ __ i përbashkët. Zakonisht njëra tufë shërben për ______ dhe përbëhet prej ___ fijeve, ndërsa tufa tjetër është për bartjen e—__ dhe është e ndërtuar prej rreth __ fijesh.
He -Ne -laser , gypi, ndriqim te organit te hulumtuar, rreth 6000 , fotografise , 8000
Çka thotë ligji i reflektimit të dritës?
Kur rrezet e dritës bien në një pasqyrë P ose në ndonjë rrafsh që i reflekton, atëherë rrezja rënëse p dhe ajo reflektuese r shtrihen në një rrafsh N, i cili është normal mbi sipërfaqen e pasqyrës P. Përveç kësaj, këndi i rënies α është i barabartë me këndin e reflektimit β . Këndet α dhe β janë kënde që i përfshin normalja n mbi pasqyrën P, me rrezet rënëse r dhe reflektuese p.
Rrezja rënëse dhe rrezja e reflektuar gjenden në të njejtin rrafsh dhe me normalen formojnë kënde të barabarta α = β
Nga relacioni për energjinë e kuantit të dritës (fotoni) tregoni se kur vinë në shprehje vetitë kuantike të dritës dhe ato valore:
Për frekuenca të ulëta, rrezet IK dhe radiorrezatimi, vetitë kuantike të dritës nuk vinë në shprehje sepse energjia e tyre është shumë e vogël, kështuqë mbizotërojnë vetëm vetitë valore të dritës. Te frekuencat e larta, pjesa e dukshme e spektrit të dritës, njëkohësisht janë të shprehura edhe vetitë valore dhe kuantike (grimcore të lëndës)
Jepni përfundimet për kalimin e dritës nga mjedisi optikisht më i dendur në mjedisin optikisht më të rrallë për rrezen e thyer, këndin e thyerjes dhe këndin kritik duke shënuar edhe formulat përkatëse:
Gjatë kalimit të dritës prej mjedisit optikisht më të dendur në mjedisin optikisht më të rrallë, rrezja e thyer i largohet normales, pra këndi i thyerjes është më i madh se këndi i rënies. Nëse e rrisim vazhdimisht këndin e rënies, edhe këndi i thyerjes rritet. Në një çast të caktuar, rrezja e thyer rrëshqet mbi sipërfaqen e ndarjes së dy mjediseve dhe këndi i thyerjes merr vlerë 90 shkallë. Këndi i rënies, të cilit i përket këndit të thyerjes quhet kënd kritik, pra këndi kritik i takon një këndi të thyerjes.
Çka paraqesin fibrat optike, çka ndodh me dritën e futur brenda në fibër?
Përbëjnë një nga përdorimet më interesante të reflektimit të plotë. Paraqesin fije të holla me diametër 5-10 x 106 nga një material optik i tejdukshëm, nëpër të cilin mund të shpërndahet drita dhe është i veshur me një shtresë të jashtme e cila e suguron qëndrueshmërinë mekanike. Drita e futur brenda në fibër u nënshtrohet disa reflektimeve të plota dhe nuk del jashtë. Ajo hyn në fibër me kënd më të madh rënie se këndi kritik, prandaj reflektohet plotësisht dhe e ndjek rrugën e saj duke pësuar reflektime të tjera të plota.
Gjatë thyerjes së dritës, jepni kufijtë e këndeve α dhe β, dhe tregoni se çka ndodh me dritën saherë që ajo kalon nga një mejdis optik në tjetrin?
Këndet α dhe β për shkak të kushteve fizike, duhet të jenë në kufijtë ndërmjet 0°< α<90° dhe 0°< β<90, atehere vlen α> β . Sa herë që drita kalon nga një mjedis optik në tjetrin, ajo thyhet kah normalja
Kur shikoni drejt pasqyrës së rrafshët, ju shihni shëmbëllimin tuaj që ka këto karakteristika themelore:
Shëmbëllimi është i kthyer (për nga ne)
- Shëmbëllimi ka madhësinë e njejtë sa jeni ju
- Shëmbëllimi është i vendosur aq larg mbrapa sa jeni ju larg përballë saj
Çka quajmë thjerrë optike, për dallim nga pasqyrat, cili ligj tjetër vlen te thjerrat, dhe çka paraqet një thjerrë e hollë?
Çdo material i tejdukshëm i kufizuar me dy sipërfaqe sferike apo cilindrike të lakesave të njejta apo të ndryshme quhet thjerrë optike. Për dallim nga pasqyrat ku zbatohet ligji i reflektimit të dritës, te thjerrat vlen ligji i thyerjes. Një thjerrë e hollë është pjesë e qelqit ose e plastikës, faqes e së cilës janë pjesë të një sfere. Të dy faqet mund të jenë konvekse, konvake apo planare.
Çka paraqet aberacioni kromatik dhe si mund të zvogëlohet?
Gjatësitë e ndryshme valore të dritës, thyhen nën kënde të ndryshme, për këtë arsye konturat e shëmbëllimit janë të ngjyrosura. Kjo e metë quhet aberacion kromatik. Ngjyra vjollcë thyhet më shumë se e kuqja, kështuqë ajo e pret boshtin kryesor më afër thjerrës se sa ngjyra e kuqe. Kështu, largësia fokale e thjerrës është më e shkurtër për dritën vjollcë se sa për dritën e kuqe, me vlerat e ndërmjetme me ngjyrat përkatëse ndërmjet tyre. Si rezultat i aberacionit kromatik, shëmbëllimin e rrethojnë ngjyrat e padëshirueshme. Zvogëlohet duke përdorur sistem të kombinuar të thjerrave, siç është ai i thjerrës konvergjente dhe asaj divergjente. Me kombinimin e thjerrave, rrezja e kuqe dhe e vjollcë shkojnë gati në një fokus të përbashkët dhe kështu reduktohet aberacioni kromatik.
Çka paraqet këndi pamor dhesi rritet ai?
Disa trupa nuk mund të shihen qartë me anë të syrit, sepse janë shumë të vegjël ose janë shumë larg syrit tonë. Që të fitojmë fotografi (trupa të rritur), shërbehemi me instrumente të ndryshme optike, ku përmes tyre rritet këndi pamor. Ky kënd është këndi, të cilin e mbyllin dy rreze duke kaluar nga pika e caktuar e trupit kah syri.
Për çka përdoret citoskopi?
Për kontrollimin e kanaleve urinare dhe fshikëzës së pacientit. Bazohet në ndriçimin e brendshëm. Për objektiv ka një thjerrëz, e cila e krijon shëmbëllimin psh të fshikëzës, kurse shëmbëllimi i drejtë fitohet me një thjerrë tjetër përmbledhëse (okulari).
Shënoni dy ekuacionet për zmadhimin e mikroskopit:
z=z_1⋅z_2 z1=zmadhim i objektit
Z2= zmadhim i okularit
z=Sl∕f_(0^b )⋅f_0 k l=gjatesia e tubit te mikroskopit
s- largesia e te pamurit te qarte , fok/ob- largesit vatrore te okularit perkatesisht objektivit.
Pse bëhet një ndarje e optikës në gjeometrike dhe optikë valore? Çka përdor optika gjeometrike dhe pse, ku nuk mund të përdoret ajo dhe tregoni se kush përdoret në këtë rast, çka paraqet rrezja e dritës në optikën gjeometrike?
Gjatë studimit të ligjeve dhe të fenomeneve të dritës, bëhet një ndarje e optikës në optikë gjeometrike dhe optikë valore. Optika gjeomterike, si degë e optikës së zbatuar përdor përafrimin e rrezes për t’i shpjeguar proceset që ndodhin në kufirin e ndarjes së mjediseve, si ligjet e thyerjes dhe të pasqyrimit. Optika gjeometrike nuk mund të zbatohet për fenomenet që ndodhin në çarjet e vogla, që qojnë në devijime nga përhapja drejtvizore e dritës. Për fenomene të tilla si: difraksioni, interferenca, difuzioni, zbatohet optika valore. Në optikën gjeometrike, rrezja e dritës paraqet drejtimin e rredhjes së energjisë së valës së dritës.
Çka paraqet astigmatizmi?
Nëse rrezet nga një burim pikësor shëmbëllehen në një pikë të lokalizuar, themi se tufa e dritës është stigamatike. Mirëpo nëse nga burimi pikësor formohet një shëmbëllim në formë të rrethit me madhësi të caktuar themi se kemi të metën që quhet astigmatizëm.
Për vendosjen e parashenjave në ekuacione të pasqyrave apo thjerrave, ekziston një marrëveshje sipas të cilës:
d është pozitive nëse shëmbëllimi është para pasqyrës
- d është negative nëse shëmbëllimi është prapa pasqyrës
- largësia fokale është pozitive për thjerrëzat konvergjente dhe negative për divergjente
- distanca e objektit është pozitive nëse objekti është në të njejtën anë me shëmbëllimin
Të gjitha rrezet të cilat vijnë paralel në thjerrë, pas thyerjes së tyre në kënde të ndryshme gjatë kalimit nëpër thjerrë, në dalje të gjitha priten në ____ .
Çka paraqet fuqia e thjerrës:
fokus , Vlerën reciproke të largësisë fokale, p = 1/f matet me m-1 ose dioptri
Si fitohet shëmbëllimi virtual në një pasqyrë konvake?
Kur objekti vendoset ndërmjet pikës së fokusit dhe pasqyrës.
Pse paraqiten aberacionet dhe përmend 5 aberacione gjeomterike?
.
Ne kemi supozuar se thjerra ose pasqyra sferike është në gjendje të formojë një shëmbëllim pikësor të një objekti pikësor. Kjo është në mënyrë të përafërt e vërtetë, nëse thellësia e pasqyrës ose trashësia e thjerrës është e vogël në krahasim me distancat e tjera ose nëse kemi përdorur dritë monokromatike.
Ato janë: aberacioni sferik, astigmatizmi, koma, përkulja e fushës, distrozioni
Tregoni për lakueshmërinë e shëmbëllimit si e metë:
Shëmbëllimi i trupit që gjendet në rrafshin normal me boshtin optik, nuk formohet në rrafsh me pozitë normale me boshtin optik, por në formë të një pllake sferike. Kjo e metë quhet lakueshmëri e shëmbëllimit
Për çka përdoret rinoskopi?
Është një aparat me të cilin shikohet zgavra e hundës. Sikurse te laringoskopi, edhe këtu pasqyra konvake me diametër 10 cm dhe largësi vatrore deri në 30 cm vendoset në ballin e mjekut. Në mesin e pasqyrës gjendet një vrimë, nëpër të cilën mjeku mund të shikojë shëmbëllimin e trupit të fituar me anë të një pasqyre të vogël të vendosur në zgavrën e hundës së pacientit.
Duke analizuar formulat për zmadhim te qelqi zmadhues, tregoni se çka paraqesin shkronjat në formulë, dhe llogaritni zmadhimin e objektit me qelq zmadhues nëse f = 2.5 cm.
Çka paraqet koma?
Kur tufa paralele bie pjerrtas në thjerrë, në rrafshin normal me boshtin optik, nuk shëmbëllehen në formën e pikës por të njollës, në formën e bishtit të kometës. Kjo e metë quhet komë.
Formulo ligjin e përhapjes drejtvizore të dritës:
Në mjedis optik të njejtë (homogjen), dhe në vakuum (zbrazëti), drita përhapet në vijë të drejtë. Në mjedisin homogjen të tejdukshëm, drita përhapet në mënyrë drejtvizore.
Si përfitohet konstruktimi i shëmbëllimit virtual?
Fitohet me pikëprerjen e vazhdimit të rrezeve të reflektuara (virtuale), prandaj shëmbëllimi është virtual, i drejtë dhe në të njejtën anë me objektin
Pse thjerrat në vend që të formojnë një shëmbëllim të qartë e formojnë një shëmbëllim jashtë fokusit?
Kjo ndodh për shkak se rrezet që vijnë nga një pikë e vetme e objektit, nuk fokusohen në një pikë të vetme të shëmbëllimit. Si rezultat çdo pikë e shëmbëllimit bëhet si njollë. Mungesa e lidhjes pikë për pikë ndërmjet objektit dhe shëmbëllimit të thjerrës, paraqet të metën (aberacionin e saj).
Çka parqet distrozioni?
Kur shëmbëllimi i pikës së dritës nuk gjendet në boshtin optik, por gjendet dy gjatësi normale njëra në tjetrën, në distanca të ndryshme nga thjerra, në këtë rast kjo e metë quhet distorzion.
Çka paraqet qelqi zmadhues?
Është një thjerrë që vendoset afër objektit, në distancë më të shkurtër se largësia fokale e tij. Si qelq zmadhues mund të përdoret çdo thjerrë e hollë konvergjente me largësi të vogël vatrore.
Nga çka përbëhet mikroskopi dhe flisni për shëmbëllimin e tij në bazë të parimeve për konstruktime gjeometrike
Përbëhet prej dy thjerrave, të cilat janë të vendosura në të njejtin bosht optik dhe përforcohen brenda një gypi. Thjerra, e cila gjendet larg syrit të vrojtuesit quhet objektiv, kurse thjerra e cila gjendet afër syrit të vrojtuesit quhet synor apo okular. Në bazë të parimeve për konstruktime gjeometrike, shëmbëllimi nuk mund të fitohet në anën e kundërt të synorit, por rrezet e thyera dhe rrezja, e cila nuk prehet gjatë kalimit nëpër qendër, vazhdon në menyrë të menduar. Pikëprerja e tyre përcakton fytyrën definitive të fituar me mikroskop
Çka ndodh me rrezet paralele kur e godasin pasqyrën konvekse, nga duket se rrjedhin ato dhe ku gjendet fokusi e qendra e lakueshmërisë?
Kur pasqyra konvekse goditet me rreze paralele, ato divergjojnë. Megjithatë, të gjitha rrezet duket sikur rrjedhin nga një pikë e vetme F brenda pasqyrës, fokusi. Te këto pasqyra, qendra e lakueshmërisë dhe pika e fokusit ndodhen parapa pasqyrës.
Kur ju e vendosni fytyrën në mes të pikës së fokusit dhe pasqyrës, ju shihni:
Shëmbëllimin virtuale të vetvetes, të zmadhuar
Pse mund të shmangen të metat me anë të thjerrave kompensuese, dhe tregoni disa lloje të tyre dhe cilat aberacione shmangin:
Meqë thjerrëzat janë me bebëz të madhe dhe me trashësi të caktuar, paraqiten të metat që mund të shmangen me anë të thjerrëzave kompensuese.
- Thjerrat që e shmangin aberacionin sferik – ASTIGMATIKE
- Thjerrat që e shmangin lakueshmërinë e shëmbëllimit – APLEMATIKE
- Thjerrat që e shmangin aberacionin kromatik – AKROMATIKE
Përshkruani se si shohim me anë të teleskopit:
Drita paralele nga një objekt i largët hyn në thjerrën e parë, të quajtur thjerra objektive apo objektivi, e cila formon shëmbëllimin real të përmbysur të objektit të largët. Për shkak se drita nga objekti i largët është gati paralele, shëmbëllimi formohet në planin fokal të objektivit. Thjerra e dytë, e quajtur okulari, zmadhon shëmbëllimin real. Teleksopi rregullohet në mënyrë që shëmbëllimi real, i formuar nga objektivi të bjerë brenda rrafshit fokal të syrit. Syri shikon shëmbëllimin e zmadhuar virtual, të formuar nga okulari.
Në cilat raste do të kishim shëmbëllim virtual te thjerrat biokonvekse?
Kur objekti vendoset më afër se fokusi i thjerrës
Përfitoni ekuacionin e largësisë së objektit dhe shëmbëllimit te thjerrat konvekse, zmadhimin, dhe tregoni se çka paraqesin shkronjat në formulë:
Si lokalizohet shëmbëllimi virtual dhe ku dallon nga ai real?
Për ta lokalizuar shëmbëllimin, zgjaten rrezet e reflektuara në anën tjetër të pasqyrës deri sa ato të konvergjojnë në një pikë të përbashkët, për dallim nga shëmbëllimi real që ishte i përmbysur, shëmbëllimi virtual është i drejtë.
Si shihet lukthi me gastroskop dhe çka detektohet me ndihmën e tij?
Endoskopi mund të jetë i ndërtuar në atë mënyrë që gypi mund të hyjë në zbrazëtinë e lukthit nëpërmjet gojës. Aparati i tillë quhet gastroskop. Mjeku, duke shikuar në syno, sheh sipërfaqen e lukthit, duke sikurse ka futur syrin në brendinë e tij. Kështu, në mënyrë direkte mund të shihen ndryshime në mukozën e lukthit, eruzione, gjakderdhje eventuale, deformime, ulkusat etj.
Diskutoni për reflektimin e rrezeve që bien në pasqyra sferike, çka quajmë fokus (vatër) e largësi fokale dhe kur do të jetë gjatësia fokale sa gjysma e rrezes?
Meqenëse sipërfaqja e këtyre pasqyrave është e lakuar, rrezet që bien në pasqyrë reflektohen në kënde të ndryshme. Megjithatë ligji i reflektimit plotësohet në secilën pikë të sipërfaqes së pasqyrës. Rrezet paralele që arrijnë në pasqyrë, reflektohen në pajtim me ligjin e reflektimit në secilën pikë në sipërfaqe. Meqenëse pasqyra është e lakuar, rrezet nuk vijnë (kthehen) së bashku në një pikë të vetme, por nëse madhësia e pasqyrës është e vogël, në krahasim me sipërfaqen e lakuar, të gjitha rrezet do të vijnë së bashku pothuajse në të njejtën pikë dhe kjo pikë njihet si fokus (vatër).
Vija që kalon në qendër të pasqyrës njihet si boshti qendror i pasqyrës. Pasqyra është simterike rreth boshtit. Të gjitha rrezet që hynë në pasqyrë paralel me boshtin qendror, reflektohen përmes fokusit. Distanca mes fokusit F dhe qendrës së pasqyrës A quhet gjatësia (largësia) fokale f e pasqyrës. Për një pasqyrë sferike, madhësia e së cilës është e vogël në krahasim me rrezen e lakesës, gjatësia (largësia) fokale është sa gjysma e rrezes.
Përfitoni ekuacionin e pasqyrave sferike konvake dhe të zmadhimit të këtyre pasqyrave:
Përshkruani rektoskopin:
Lloj tjetër i endoskopit është retoskopi. Ai, pos të tjerash ka një gyp dritëbartës të caktuar, i cili mund të futet kah anusi në brendësinë e zorrës së trashë. Kështu, mund të përcillen ndryshimet eventuale morfologjike në brendinë e saj
Çka paraqet bronkoskopia dhe si ndahen?
Bronkoskopia është njëra nga metodat me anë të të cilave mund të ekzaminohen bronket. Ekzaminimi realizohet me ndihmën e një endoskopi të njohur si bronkoskop. Në bazë të karakteristikave fizike, ekzistojnë dy lloje bronkoskopësh: të ngurtë (të palakueshëm) dhe të lakueshëm. Bronkoskopi i lakueshëm ka në përbërje të vet fibra optike të cilat e transmetojnë dritën e kështu edhe imazhin, është më i hollë në krahasim me bronkoskopin e parë. Bronkopsi i lakueshëm (elastik), duke qenë i tillë dhe duke qenë edhe më i hollë mund të futet në rruget e ajrit duke kaluar nga goja ose nga hunda.
Ku gjejnë zbatim pasqyrat e rrafshët?
Përveç zbatimit shtëpiak të zakonshëm, pasqyra e rrafshët gjen zbatim të madh te një varg mjetesh optike. Zbatohet kudo, ku me ndihmën e pasqyrimit duhet të rrotullohet tufa e dritës për një kënd të caktuar. Njëri nga mjetet e tilla është edhe periskopi. Pasqyrat e rrafshëta shfrytëzohen edhe te mjetet ku duhet të maten kënde të vogla. Të tilla janë psh galvanometrat me pasqyra ose peshoret e torzionit për matje precize të forcave.
Për çka përdoret endoskopia?
Endoskopia, duke shfrytëzuar dritën dhe duke e përcjellë atë nëpër fibër optike, bën të mundur të ndriçohen sende të feshura dhe t’i bëjë ato të vrojtueshme. Endoskopi përdoret edhe në fushën industriale, për të inspektuar zona të vështira për të hyrë si puse, cisterna, tuba etj. Fijet optike gjejnë zbatim të gjerë edhe tek optika integrale për kodimin dhe bartjen e informatave, për lidhje të terminaleve të kompjuterave etj.
Sa është indeksi i përthyerjes së qelqit, e sa i ajrit? Sa është këndi kritik i kufirit qelq-ajër dhe kur do të kemi reflektim të plotë total në këtë rast? Çfarë roli ka këndi kritik?
Nëse mjedisi 1 është qelq me indeks të përthyerjes 1.52 dhe mjedisi ajër me indeks të përthyerjes 1.00, atëherë këndi kritik për kufirin qelq-ajër është 41 shkallë. Prandaj për këndin kritik më të madh se 41 shkallë në kufirin qelq-ajër gjithmonë ka reflektim total. Këndi kritik luan rol të rëndësishëm në shkëlqimin mahnitës të diamantave të ndryshme
Ku përdoret dukuria e reflektimit të plotë?
Shfrytëzohet te dylbitë, periskopi dhe teleskopi të cilat përdorin prizma të qelqit për ta kthyer tufën e dritës për 90 shkallë.